3. Eén gen kan vele allelen hebben. Hoeveel allelen van één gen heeft ieder individu?

Transcriptie

1 Genetica Vragen bij hoofdstuk 13, 14 en 15 van 'Biology', Campbell, 7e druk Versie Theorie 1. Hoe noemt men een plant die raszuiver is voor een bepaalde eigenschap? 2. Hoe noemt men planten met verschillende allelen van één gen? 3. Eén gen kan vele allelen hebben. Hoeveel allelen van één gen heeft ieder individu? 4. Hoe noemt men het uiterlijk van een individu, als tegenstelling tot zijn erfelijke aanleg? 5. Hoe noemt men de erfelijke eigenschappen van een individu? 6. De overerving hangt soms af van de sekse van het individu. Bij welk type overerving komt een erfelijke eigenschap bij mannen en vrouwen even vaak voor? 7. Zegt het fenotype precies wat het genotype is? 8. Kunnen er door normale kruising (niet levensvatbare) embryo's ontstaan met twee Y- chromosomen? 9. Bloedgroepen bij de mens De bloedgroepen A en B erven co-dominant over. De allelen worden aangegeven met hoofdletters A en B. Er is nog een derde allel voor bloedgroep O, dat recessief is. Dit wordt aangegeven met een O. Wat is het genotype van iemand met bloedgroep O? 10. Oog- en haarkleur bij de mens De eigenschap bruine ogen is dominant over blauwe ogen. Rood haar is recessief ten opzichte van donkerblond haar. Een man met rood haar en blauwe ogen trouwt een vrouw met donkerblond haar en bruine ogen. A. Kunnen zij kinderen krijgen met rood haar? B. Kunnen zij kinderen krijgen met blauwe ogen? 11. Vachtkleur bij de muis Het gen voor een beige/bruine vacht ligt bij muizen op het X-chromosoom. Beige is dominant (X B /X b ). Wat kun je zeggen over het geslacht van deze drie muizen?

2 Stambomen Stambomen in dit hoofdstuk worden als volgt weergegeven: = man zonder de eigenschap = vrouw zonder de eigenschap = man met de eigenschap = vrouw met de eigenschap = man, drager van de eigenschap = vrouw, drager van de eigenschap = vrouw, drager van een geslachtsgebonden eigenschap Dit is anders dan in colleges, boek en handleidingen. Houd daar rekening mee. De volgende vragen worden in random volgorde gegeven, dat wil zeggen dat iedereen een andere volgorde krijgt. Er zijn twee typen vragen bij de gegeven stambomen: a. hoe erft de gevolgde aandoening over? (11x) b. kan deze stamboom zo kloppen? (8x) Elk van deze heeft eigen deelvragen. Hieronder staan eerst 11x vragen van type a. en daarna 8x vragen type b. Vul hierin zelf de stamboom in, afhankelijk van de vraag die je krijgt. a1. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. a2. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend.

3 a3. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. a4. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. a5. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend.

6 b1. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b2. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b3. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b4. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend.

7 b5. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b6. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b7. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend. b8. Hiernaast staat een menselijke stamboom getekend.

8 Cases 31. Bloemkleur van een fictieve plantensoort Een plantensoort heeft blauwe of gele bloemen. De bloemkleur wordt door één gen bepaald, aangegeven met de letter K. De overerving is dominant. A. Met welke kleur bloeit een plant met een allel voor blauw en een allel voor geel? Twee blauwbloeiende planten krijgen zowel gele als blauwe nakomelingen. B. Zijn de gele nakomelingen homozygoot of heterozygoot? C. Hoeveel procent van de nakomelingen is geelbloeiend? 32. Bloemkleur bij de erwt (7 deelvragen) Erwten kunnen wit of rood bloeien, waarbij de rood dominant is. Deze eigenschap wordt voorgesteld door de letter r. A. Zijn witbloeiende erwten altijd homozygoot? B. Zijn roodbloeiende erwten altijd heterozygoot? C. Een witte erwt wordt met een heterozygote erwt gekruist. Wat is het genotype van de ouderplanten? D. Welke kleur heeft de heterozygote erwt? E. Maak een kruisingstabel van deze kruising. F. Hoeveel kans is er op een heterozygote nakomeling? G. Hoeveel kans is er op een roodbloeiende nakomeling? 33. Bloederziekte of hemofilie Dit is een recessief gen, dat alleen op het X-chromosoom voorkomt. Een man krijgt van zijn moeder een X-chromosoom met het allel (gen) voor hemofilie. A. Wat is het genotype van deze man?

9 Casus: Koningin Victoria van Engeland, zelf geen hemofilie-patiënt. Zij had een zoon, Leopold van Albanië, die aan hemofilie leed. B. Wat kun je nu zeggen over koningin Victoria? C. Zij kreeg daarna nog twee zonen. Hoeveel kans heeft een zoon op hemofilie? D. Haar vierde zoon, Leopold van Albanië, leed als enige aan hemofilie. Zij kreeg daarna nog twee zonen, die allen gezond bleken te zijn. Zij kreeg ook nog vijf dochters.als de vader geen hemofilie heeft, wat is dan de kans dat een dochter drager is? E. F. Leopold huwde een vrouw, die zelf geen drager was van hemofilie. Zij kregen een dochter. Wat is het genotype van de dochter? G. Als het een zoon was geweest, welk genotype had deze dan gehad? De dochter trouwde met een gezonde man en kreeg een zoon: Rupert. Hieronder is de stamboom van koningin Victoria gegeven: H. Vul de stamboom zover je kunt in voor de eigenschap 'hemofilie'. I. Aangegeven zijn alleen de hemofilie-patiënten (doe dit ook in je stamboom op de vorige pagina). Zoals je ziet hebben vier van de gegeven achterkleinkinderen hemofilie. Worden alle (niet lijdende) mannen aangegeven met? J. Geef aan welke vrouwen drager moeten zijn. K. Waldemar en Henri zijn achterkleinkinderen van Vicoria en hebben beiden hemofilie. Hun vader en moeder zijn familie van elkaar: volle neef en nicht.als moeder Irene met een niet-verwante man was getrouwd, was dan de kans op hemofilie voor deze zonen kleiner geweest?

10 Werkcollege 34. Je hebt een aantal delende cellen tot je beschikking. Bij de aanvang van de S-fase stel je deze cellen bloot aan 3 H-thymidine. Je laat de cellen verder delen tot ze in de metafase van de mitose zijn. Je fixeert een gedeelte en bestudeert deze met autoradiografie. A. Welk beeld verwacht je te zien? Een gedeelte van de cellen werd niet gefixeerd. Zij mogen nog een keer delen, nu echter zonder 3 H-label. Weer werden een aantal cellen gefixeerd zodra zijn in de mitotische metafase kwamen en geautoradiografeerd. B. Welk beeld verwacht je nu te zien? 35. Je hebt delend weefsel van een lapjeskat. Je bekijkt de cellen in mitose, en in het karyotype van de kernen zie je 76 zusterchromatiden. A. Hoeveel chromosomen zie je dan? B. Is dit het haploïde of diploïde chromosoomaantal? C. Hoeveel homologe chromosoomparen zijn er aanwezig? 36. De Tudor-worm uit de familie der fantasie-wormen is diploïd (2n). De eicellen van deze worm ontstaan uit meiotische delingen. De eicellen groeien zonder versmelting met zaadcellen uit tot de volgende generatie Tudor-wormen. A. Hoeveel chromosomen hebben de kleinkinderen van een Tudor-worm met acht chromosomen? De diploïde Habsburg-worm, ook een fantasieworm, kan zaadcellen maken zonder meiotische deling. Deze gameten kunnen met elkaar versmelten en een nieuwe generatie Habsburg-wormen vormen. B. Hoeveel chromosomen hebben de kleinkinderen van een Habsburg-worm met acht chromosomen? C. Door een mutatie in de Habsburg-worm kunnen de gameten van deze worm ook zonder versmelting uitgroeien tot een nieuwe worm. Is dit een voordeel voor de Habsburg-worm ten opzichte van de levenscyclus van een ongemuteerde worm? D. Is dit een voordeel voor de Habsburg-worm op de lange termijn, ten opzichte van een normale eukaryotische levenscyclus?

11 E. Is dit een voordeel voor de Habsburg-worm op de korte termijn (enkele generaties lang) ten opzichte van een normale eukaryotische levenscyclus? 37. Een diploïd organisme heeft een haploïd chromosoomaantal van 7. A. Hoeveel zusterchromatiden zal een kern in de mitotische metafase bevatten? B. Hoeveel zusterchromatiden zal een kern in de meiotische metafase I bevatten? C. Hoeveel zusterchromatiden zal een kern in de meiotische metafase II bevatten? 38. Geslachtsgebonden overervende eigenschappen (zoals kleurenblindheid) verschillen in overerving afhankelijk van het geslacht van de nakomelingen. A. Op welk chromosoom bevinden zich deze geslachtsgebonden overervende eigenschappen? B. Kleurenblindheid is een geslachtsgebonden overervende eigenschap, en erft recessief over. Van wie heeft een kleurenblinde vrouw deze eigenschap geërfd? C. Een kleurenblinde man krijgt een zoon. Hoeveel kans heeft deze zoon om de kleurenblindheid van zijn vader te erven? D. Van wie heeft een kleurenblinde zoon deze eigenschap geërfd? 39. Bij 'nondisjunctie' gaan de centromeren van een chromosoom of een chromosomenpaar niet uit elkaar. Hierdoor komt het hele chromosoom(paar) in één dochtercel terecht. Dit kan zowel tijdens de meiotische anafase I als anafase II plaatsvinden. De kans dat het in beide optreedt is verwaarloosbaar klein. A. Geef aan welke geslachtschromosomen er terecht kunnen komen in de gameten als gevolg van nondisjunctie tijdens meiose I van de spermatogenese en oögenese.

12 B. Geef aan welke geslachtschromosomen er terecht kunnen komen in de gameten als gevolg van nondisjunctie tijdens meiose II van de spermatogenese en oögenese. C. Er wordt een kind geboren met een Y-chromosoom teveel: de jongen heeft XYY. Waar kan dit het gevolg van zijn? D. Geef aan of de combinaties het gevolg kunnen zijn van nondisjunctie in oögenese of spermatogenese. combinatie oögenese spermatogenese XXX XXY XYY YYY Vraag Crossing-overs leiden tot uitwisseling van DNA-fragmenten in homologe zusterchromatiden. Dit is met een experiment te bewijzen. Voorlopers van geslachtscellen van sprinkhanen worden één cyclus met 3 H-thymidine geïncubeerd. Daarna delen de cellen nog een keer, maar dan zonder gelabeld thymidine. Elk chromatidenpaar heeft dan één gelabelde DNAstreng. Bij de meiose I worden eerst de homologe chromosomen verdeeld over de cellen. De meiose II is een mitotische deling. A. Hoeveel chromosomen zijn er in de gameten gelabeld? B. Bij sommige meiotische delingen is crossing-over opgetreden, en zijn er meer chromosomen in de gameten gelabeld. Crossing-over treedt op in de meiose I. Hoeveel chromosomen zijn in de gameten gelabeld als er in 80% van de gevallen crossing-over is opgetreden?