Kwaliteit en kwantiteit sport- en beweegleiders 55+ in Noord-Brabant

Transcriptie

1 Kwaliteit en kwantiteit sport- en beweegleiders 55+ in Noord-Brabant Onderzoek naar het gediplomeerd lesgeefkader in de provincie Noord-Brabant. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen - Sport, Gezondheid en Management Saskia van den Brand- 21 januari 2013 Onderwijseenheid: Derde jaar hoofdfase, definitieve scriptie Studentnummer: Versienummer: 5.0 I

2 Kwaliteit en kwantiteit sport- en beweegleiders 55+ in Noord-Brabant. Hoe ziet het huidige gediplomeerd lesgeefkader er nu uit in de provincie Noord-Brabant? Auteur: Saskia van den Brand Studentnummer: Datum: 21 januari 2013 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit: Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Instituut: Sport- en Bewegingsstudies Opleiding: Sport, Gezondheid en Management Afstudeerbegeleider: Jasper van Houten Meelezer: Erik Puyt Sportservice Noord-Brabant Afdeling: Praktijkbegeleider: Bewegen en Gezondheid Hanneke Hilferink II

3 Authenticiteitverklaring Door ondertekening van deze verklaring, bevestig ik dat mijn ingeleverde scriptie: Kwaliteit en kwantiteit sport- en beweegleiders 55+ in Noord-Brabant'' zelfstandig en zonder enige externe hulp is vervaardigd. In delen van het product, die letterlijk of bijna letterlijk zijn geciteerd uit externe bronnen (zoals internet, boeken, vakbladen, etc.) is dit via een verwijzing (APA) expliciet kenbaar gemaakt. Door het afleggen van deze verklaring geef ik expliciet aan dat ik bewust ben van de fraudesancties zoals vastgelegd in de Uitvoeringsregeling van het HAN-reglement examencommissies. Plaats: Goirle Datum: 21 januari 2013 Volledige naam: Saskia van den Brand HBO-bacheloropleiding/HAN: Sport, Gezondheid en Management Handtekening(en): Saskia van den Brand III

4 Voorwoord Voor u ligt de afstudeerscriptie van Saskia van den Brand in opdracht van Sportservice Noord-Brabant. Het afgelopen half jaar heb ik me bezig gehouden met de kwaliteit en kwantiteit van de sport- en beweegleiders 55+ in Noord-Brabant. Het afstudeeronderzoek is onderdeel van mijn studie Sport, Gezondheid en Management aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Door het opleveren van mijn scriptie hoop ik deze studie succesvol af te ronden. In opdracht van de afdeling Bewegen en Gezondheid van Sportservice Noord-Brabant, heb ik me verdiept in de huidige situatie rondom het gediplomeerd lesgeefkader in de provincie Noord-Brabant. Ik heb altijd een brede interesse gehad in het stimuleren van sport en bewegen onder de Nederlandse bevolking. De afgelopen maanden heb ik me echter verdiept in een doelgroep waar ik nog weinig kennis over had. Het verdiepen in de senioren/ouderen en de mogelijkheden die sport en bewegen biedt zijn nog volop in ontwikkeling. Mijn onderzoek draagt bij aan het landelijke probleem waarbij er zorgen zijn over de kwaliteit en kwantiteit van de sport- en beweegleiders 55+. Hopelijk is het mogelijk om met de resultaten uit mijn scriptie landelijke bekendheid te genereren voor dit probleem en in het bijzonder voor de provincie Noord-Brabant. Ik heb tijdens mijn scriptie hulp gehad van een aantal personen. Allereerst wil ik mijn praktijkbegeleider Hanneke Hilferink bedanken. Zij was altijd bereid om mijn onderzoek te lezen en te voorzien van de nodige feedback. Ik heb veel bewondering voor haar manier van werken en professionaliteit. Haar passie voor sport en bewegen en met name het stimuleren van 55+ werkt aanstekelijk. Ik ben dan ook erg blij en dankbaar dat zij mijn praktijkbegeleider was. Daarnaast wil ik alle collega's binnen Sportservice Noord-Brabant bedanken voor de hartelijke ontvangst en het geven van tips voor mijn onderzoek. Als voorlaatste wil ik mijn klasgenoten bedanken voor de steun en feedback op mijn scriptie tijdens de wekelijkse afstudeerbijeenkomsten. De laatste waar ik mijn waardering voor wil uitspreken is mijn stagebegeleider Jasper van Houten. Ik heb veel geleerd van zijn onderzoekservaring. Vooral het opstellen van een goede doel- en vraagstelling vond ik in het begin erg lastig en het analyseren van statistische onderzoeksgegevens. Goirle, 21 januari 2013 Saskia van den Brand IV

5 Samenvatting Het onderzoek naar de situatie rondom de kwaliteit en kwantiteit van de sport- en beweegleiders in Noord- Brabant is uitgevoerd in opdracht van Sportservice Noord-Brabant, afdeling Bewegen en Gezondheid. Naar aanleiding van recente onderzoeken van de provincies Limburg en Zeeland en een landelijk onderzoek, wilde Sportservice Noord-Brabant de situatie in de eigen provincie in kaart brengen. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat er in de toekomst onvoldoende sport- en beweegleiders 55+ zijn. Er zijn te weinig docenten om alle ouderen te voorzien in zijn of haar sportbehoefte. Voor dit onderzoek is de volgende doelstelling opgesteld: Het doel van dit onderzoek, is het doen van aanbevelingen aan Hanneke Hilferink van Sportservice Noord- Brabant voor het verbeteren van het beleid ten aanzien van het op peil houden van het lesgeefkader van seniorensport in Noord-Brabant. Dit gebeurt door middel van een kwantitatief onderzoek met enquête, om de meningen te inventariseren van de betrokken groepering (beweegleiders 55+) over de invloed van de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen van de senioren te onderzoeken op de kwaliteit en kwantiteit van het beweegkader. In het theoretisch kader zijn de variabelen beleid, kenmerken sport- en beweegleiders 55+ en trends en ontwikkelingen seniorensport in kaart gebracht. Bij de variabele beleid is allereerst beschreven wat er in de theorie bekend is over beleid. In de praktijk is vervolgens gekeken welke beleidsinstrumenten gemeenten inzetten om de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader op peil te houden. De kenmerken van de sport- en beweegleiders 55+ hebben inzicht gegeven in de persoonlijke situatie van de docent. Bijvoorbeeld hoeveel uren iemand lesgeeft en op hoeveel locaties de sport- en beweeglessen worden gegeven. De trends en ontwikkelingen zijn inzichtelijk gemaakt door de DESTEP methode. Alleen de demografische en sociaalculturele ontwikkelingen zijn beschreven. Deze twee ontwikkelingen hebben daadwerkelijk invloed op de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader. Er is bijvoorbeeld gekeken naar de leeftijdsopbouw van de bevolking en de sportbehoeften van ouderen. Het theoretisch kader is tot stand gekomen door eerdere onderzoeken en relevante literatuur te raadplegen. De uitvoering van het onderzoek heeft plaatsgevonden middels een online vragenlijst. Onderzocht is in hoeverre de bovengenoemde variabelen van invloed zijn op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader. Aan de hand van de theoretische bevindingen is gekozen om alle sport- en beweegleiders 55+ in Noord- Brabant te bevragen middels een enquête. De resultaten zijn met behulp van SPSS geanalyseerd. Het onderzoek toont aan dat 94,6 procent van de sport- en beweegleiders 55+ door wil gaan met lesgeven. Wanneer sport- en beweegleiders willen stoppen en/of afbouwen dan zijn daar twee belangrijke redenen voor. Ten eerste voelen zij zich te oud worden om les te geven en ten tweede hebben zij behoefte aan meer vrije tijd. Uit onderzoek blijkt dat er een negatief verband bestaat tussen de leeftijd van een sport- en beweegleider en hoe lang hij of zij nog doorgaat met lesgeven. Daarnaast blijkt er een negatief verband te bestaan tussen het aantal uren dat iemand lesgeeft en hoe lang hij of zij nog doorgaat met lesgeven. Er is echter ook een positiever beeld te schetsen. Veel docenten willen gemiddeld nog 8,5 jaar doorgaan met lesgeven. Veel docenten met een hoge leeftijd willen doorgaan. Daarnaast willen sommige sport- en beweegleiders 55+ extra groepen begeleiden in de toekomst. Er zal pas een kadertekort ontstaan wanneer er geen acties worden ondernomen om de situatie op de langere termijn te verbeteren. Die acties zijn noodzakelijk, omdat het tekort aan sport- en beweegleiders 55+ ook eerder kan ontstaan. De situatie in Noord-Brabant is dan ook de komende jaren gunstiger dan in Limburg en Zeeland. Zij hebben op dit moment al een probleem om alle sport- en beweeglessen door te laten gaan en hebben al een tekort aan sport- en beweegdocenten. Van de respondenten is 81,3 procent vrouw en de gemiddelde leeftijd van het lesgeefkader is 56 jaar. 60,2 procent van de sport- en beweegleiders geeft al langer dan elf jaar les. 59,1 procent werkt in loondienst en 40,9 procent is zelfstandig ondernemer. Opvallend is dat 67,4 procent het werk als sport- en beweegleider ziet als baan. Het blijkt dat mannen het werk vaker als baan beschouwen dan vrouwen. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat een sport- en beweegleider gemiddeld 7,3 uur per week lesgeeft. Dit is opvallend aangezien in Zeeland het werk gezien wordt als hobby en er ook sprake is van een laag aantal uren. In Noord-Brabant kan geconcludeerd worden dat het lage aantal uren geen invloed heeft op het ervaren als een baan. Van alle actieve sport- en beweegleiders heeft ruim 50,4 procent een tweede baan. De sport- en beweegactiviteit die V

6 het meest gegeven wordt is gymnastiek/scala en GALM (76 procent), gevolgd door (volks)dans/country en nordic walking/sportief wandelen (29,5 procent). Dansactiviteiten en wandelen worden significant meer gegeven door vrouwen dan door mannen. In de toekomst wil het kader doorgaan met het geven van gymnastiek/scala en GALM(67,7 procent). Onder het huidig gediplomeerd lesgeefkader is in de toekomst minder belangstelling voor (volks)dans en country (22,6 procent). Wel blijkt dat vrouwen ook in de toekomst significant meer interesse hebben in het geven van (volks)dansen en country dan mannen. Nordic walking (33,3 procent)en Tai chi/yoga (15,3 procent) stijgen juist in populariteit. De belangrijkste wensen en behoeften van sport- en beweegleiders om in de toekomst door te gaan met lesgeven zijn het volgen van een cursus en/of opleiding (55,5 procent). Mannen hebben hier meer behoefte aan dan vrouwen. Daarnaast is er behoefte aan een hoger uurloon (39,1 procent), vervangingsmogelijkheid bij afwezigheid (39,1 procent) en het kunnen aanbieden van een ander sportaanbod aan de doelgroep (34,4 procent). Volgens de huidige sport- en beweegleiders worden er door gemeenten weinig tot geen beleidsinstrumenten in gezet om het beweegkader te continueren. Dit heeft echter geen invloed op de continuïteit van het beweegkader. Dit is geen verrassing aangezien veel Brabantse gemeenten geen beleid hebben op het gebied van senioren en sport. Er kan dan ook geen effect worden verwacht. Aan de sport- en beweegleiders 55+ is ook gevraagd welke ontwikkelingen zij waarnemen onder de deelnemers. De docenten geven aan dat er meer belangstelling is voor sport (28,5 procent) en de deelnemers behoeften hebben aan een ander sportaanbod ( 23,8 procent). Een klein percentage (10,8 procent) geeft aan dat de leeftijd van de beweeggroepen lager ligt dan vroeger. Vervolgens is gekeken of er een verband bestaat tussen de waargenomen ontwikkelingen door sport- en beweegleiders en het willen stoppen en/of afbouwen met lesgeven. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat er een negatief verband bestaat tussen de waargenomen ontwikkeling ( lagere leeftijd van de deelnemers) en het willen stoppen en afbouwen met lesgeven. Hieruit kan de conclusie getrokken worden dat deze waargenomen ontwikkeling een negatief effect heeft op de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader. Het is belangrijk dat de leeftijd van de deelnemers niet verder daalt, zodat het aantal sport- en beweegleiders 55+ dat doorgaat met lesgeven constant blijft. Op basis van de onderzoeksresultaten wordt aanbevolen een nieuwe opleiding te starten gericht op ouderen en sport om nieuwe sport- en beweegleiders op te leiden. Als tweede wordt aanbevolen om ook cursussen en bijscholingen aan te bieden voor huidige sport- en beweegleiders 55+. Uit dit onderzoek blijkt dat er behoefte is aan scholing onder de respondenten. De kwaliteit van de huidige sport- en beweeglessen kan daarmee verhoogd worden. Het onderzoek laat zien dat veel sport- en beweegleiders 55+ niet in het bezit zijn van een specifiek sportdiploma. Daarnaast wordt aanbevolen om in de toekomst alleen sport- en beweegleiders aan te nemen die een specifieke sportopleiding hebben gevolgd en het liefst met aantekening ouderen en sport. De strengere opleidingseis kan zorgen voor een tekort aan sport- en beweegleiders op korte termijn. In de toekomst zal moeten blijken of dit ook daadwerkelijk het geval is en of de strengere eisen gevolgen hebben voor het aantal sport- en beweegleiders 55+. Als vierde wordt aanbevolen om de onderzoeksresultaten te bespreken met het werkveld. Dit is noodzakelijk omdat veel gemeenten nog geen beleid hebben gericht op senioren en sport. Als laatste wordt aanbevolen om een vervangingsmogelijkheid bij afwezigheid te realiseren voor de sport- en beweegleiders 55+. Aanbevolen wordt om vanuit het databestand met alle geregistreerde sport- en beweegleiders 55+ vervanging te regelen voor de sport- en beweeglessen in Noord-Brabant. Sportservice Noord-Brabant dient dit bestand te beheren zodat zij de vervanging kunnen regelen uit het databestand. VI

7 Summary The research about the situation regarding quality and quantity of sport- and trainers is carried out by the department Move and Health of Sportservice Noord-Brabant. After recent research by the provinces Limburg and Zeeland and a national survey, the province Noord-Brabant decided to start its own study. This is because previous investigations presented problems in the future regarding quality and quantity of certified 55+ trainers The aim of this study is: Making recommendations for Hanneke Hilferink from Sportservice Noord-Brabant to improve the policy regarding maintaining the quality and quantity in the teaching of sports in Noord-Brabant. A quantitative investigation using a survey which will gather opinions from the certified 55+ trainers about the influence of the personal situation (characteristics sport- and trainers 55+), policy, trends and developments of seniors regarding quality and quantity of the trainers. In the theory description the variables policy, characteristics of quality and quantity of sport- and trainers are charted. For the term policy is first described what is known in general about it. After that there is searched for the policy instruments the local authorities use to assure the quality and quantity of the sport- and trainers. The second variable is the personal situation of sport and trainers. This study gives insights in for example how many sport- and movement classes, how many locations the sport- and trainers have and the average number of hours in the week they teach/work. The trends and development are examined with the DESTEP method. Only the demographic and social-cultural developments are described. These two developments influence the quality and quantity of sport- and trainers 55+. The method for example examines the age structure of the sport- and trainers and the needs of the elderly. The theory description is done by studying previous research and relevant theory. The research has been done using an online survey. With this study is investigated in what way the before mentioned variables influence the quality and quantity of certified sport- and trainers 55+. The survey shows that 94.6 percent of the 55+ sport and trainers consultants want to continue teaching sports. On average the certified sport- and trainers wants to continue teaching for 8.5 years. There are two reasons why sport- and trainers want to stop or lessen teaching. Firstly they are feeling too old for the job. Secondly, they want to take more free time for themselves. The survey shows that there is a negative connection between the age of the sport- and trainers and the period of time that he/she wants to continue the teaching of sports. The higher the age, the shorter the period of time the sport- and trainers wants to continue teaching. There is also a negative connection between the amount of teaching hours and the amount of time the sportand trainers 55+ wants to continue teaching. The survey shows also a positive representation. The sport- and trainers consultants want to, on average, keep teaching 55+ sports for another 8,5 years. A lot of teachers who are of an older age themselves will be continuing teaching. Some 55+ sport- and trainers will be teaching extra groups in the future. There will, however be a shortage of staff (55+ trainers) in the near future when there isn t taken action now to attract more and younger 55+ trainers. These actions are necessary, because due to the age of the current trainers, a shortage can occur on short a term. The situation for the next few years in Noord-Brabant is positive than in Limburg and Zeeland. They are currently having problems continue 55+ sport lessons due to lack of licensed trainers. Of all participants, 81.3 percent is female and the average age is about 56 years percent of the sport- and trainers are teaching for at least 11 years percent is employee and 40.9 percent is self-employed. Notably, 67.4 percent of the sport- and trainers 55+ see the work as their job. Men see their work in teaching sports to the 55+ group more often as a job then women. The survey shows that an average sport- and trainers 55+ teaches 7,3 hours in the week. This is striking while in Zeeland the sport- and trainers see their work as a trainer as a hobby while they have the same small amount of weekly hours. It can concluded that in Noord- Brabant, the low amount of hours has no influence on the perception of the work being a job percent of all active consultants have a second job. VII

8 The most common sport- and move activity is physical exercise/scala and GALM (76 percent), followed by folk/country dancing and nordic/sport walking (29,5 percent). Woman make up for the biggest group in dancing activities and walking. The sport- and trainers 55+ want to continue the teaching of physical exercise/scala and GALM (67,7 percent) in the future. The certified sport- and trainers are less interested in teaching folk/country dancing (22,6 percent) in the future. Although women are more interested in teaching these subjects in the future. Nordic walking (33,3 percent) and Tai chi (15,3 percent) are getting more popular by the years. The most important wishes and needs for the sport- and trainers 55+ to continue teaching is following additional courses or education (55,5 percent) (especially men). Also a bigger salary (39,1 percent), possibility for temporarily replacement when not present (39,1 percent) and teaching a bigger variety of sport subjects (34,4 percent) is a factor of influence in the decision to keep teaching. The city council is, according to the current group of sport- and trainers 55+, unlikely to deploy policy instruments to ensure continuity of the teaching of sports. This however does not affect the continuity of the teaching of sports. The sport- and trainers asked is which developments they perceive with the participants. The results shows that there is more interest in sport(28,5 percent) and the participants feel a need for other sports (23,8 percent) A small group (10,8 percent) indicates that the age of the groups is lower than before. Subsequently, there is searched for a connection In the perceived development by the 55+ trainers and the wanting to stop or reduce teaching. The results show a negative relation between the observed development (lower age of the participants) and wanting to stop or reduce with teaching. The conclusion is that the observed development has a negative effect on the quality and quantity of the sport- and trainers. It is important that the average age of the participants doesn t go down any further, so the number of sport- and trainers continues teaching 55+ sports remains constant. Based on the investigation results, it is recommended to start a new educational program focused on sports for the elderly. The sport- and training 55+ are requesting it. Also a new educational program is needed to ensure enough capacity in the teaching of sports. While presenting the new educational program, the high age of the elderly people has to be taken into account. It's also recommended to only hire sport-and trainers with specific education, with elderly sports if possible. And fourth point, consult the sport- and trainers 55+ about the study results. This is necessary because many city communities do not yet have policies regarding elderly sports. Also its recommended to present courses and studies to the consultants. Finally it's recommended to arrange temporarily replacement if consultants are not present. A database containing all the sports- and trainers of Noord-Brabant should be kept by Sportservice Noord-Brabant, so they can arrange replacement when needed. VIII

9 Inhoudsopgave Authenticiteitverklaring... III Voorwoord... IV Samenvatting... V Summary... VII Inhoudsopgave... IX 1.1 Projectkader Aanleiding De doelstelling Het onderzoeksmodel Vraagstelling Theoretische vraagstelling Empirische vraagstelling Analytische vraagstelling Begripsbepaling Continueren Gediplomeerd lesgeefkader Persoonlijke situatie(kenmerken beweegleiders) Behoeften Beleid Seniorensport Trends en ontwikkelingen Relevantie en verantwoording SGM Leeswijzer Methode Continuïteit lesgeefkader Opleiding (Sport)arbeidsmarkt Beleid seniorensport Kenmerken beweegleiders Trends en ontwikkelingen seniorensport Demografische ontwikkelingen Sociaal-Culturele ontwikkelingen Conclusie Methode Kwantitatief onderzoek Populatie en steekproef Enquête Dataverwerking IX

10 3.5 Betrouwbaarheid Validiteit Resultaten Continuïteit gediplomeerd lesgeefkader stoppen /en of afbouwen met lesgeven als sport- en beweegleider Profiel sport- en beweegleiders Wensen en behoeften sport- en beweegleiders 55+ in de toekomst Beleidsinstrumenten om meer beweegkader te werven en te behouden Beleidsinstrumenten om seniorensport onder de inwoners te bevorderen Ontwikkelingen doelgroep Conclusie Kwaliteit en kwantiteit gediplomeerd lesgeefkader Persoonlijke situatie sport- en beweegleiders Wensen en behoeften sport- en beweegleiders 55+ in de toekomst Beleidsinstrumenten Ontwikkelingen doelgroep Discussie Theoretische relevantie Praktische relevantie Begrenzingen van het onderzoek Suggesties voor vervolgonderzoek Aanbevelingen MBO en HBO opleiding starten om sport- en beweegleiders 55+ op te leiden Aanbieden van cursussen en bijscholingen huidige sport- en beweegleiders Toekomstige sport- en beweegleiders 55+ in het bezit van een sportdiploma Onderzoeksresultaten bespreken met het werkveld Ander sport- en beweegactiviteiten aanbieden voor de doelgroep Gemeenten en belang sport voor ouderen Vervangingsmogelijkheid bij afwezigheid Literatuurlijst Bijlage 1: Overzicht van het aantal hits per zoekterm Bijlage 2 Enquête Sport- en Beweegleiders Bijlage 3 Verantwoording Vragenlijst Bijlage 4 tabellen online vragenlijst Bijlage 5 Toetsende statistiek Bijlage 6 Mogelijke inhoud van de (avond)opleidingen en bijscholingen X

11 1. Inleiding In deze inleiding zal allereerst het projectkader worden beschreven. Dit projectkader bestaat uit een beschrijving van Sportservice Noord-Brabant. Vervolgens wordt kort toegelicht wat de aanleiding is voor dit onderzoek. In de inleiding worden verder de doelstelling, onderzoeksmodel en vraagstelling beschreven. Tot slot zal de begripsbepaling en de relevantie van het onderzoek met betrekking tot Sport, Gezondheid en Management worden toegelicht. Het hoofdstuk eindigt met een leeswijzer. 1.1 Projectkader Sportservice Noord-Brabant is opgericht in 1979 op initiatief van het provinciebestuur en de toenmalige sportraad Noord-Brabant. Sportservice Noord-Brabant is het organisatie-,advies- en servicebureau voor sport en bewegen in Brabant. Het bureau kent drie afdelingen; sportadviesbureau, payroll en evenementenbureau. Het sportadviesbureau geeft advies en ondersteuning aan vele organisaties binnen en buiten Noord- Brabant op het gebied van sport en bewegen. In opdracht van overheden bedrijven, zorg-, onderwijs en welzijnsinstellingen. De afdeling payroll ondersteunt verschillende organisaties in de sport op het gebied van het werkgeverschap van combinatiefunctionarissen in Nederland. De afdeling evenementenbureau organiseert symposia, netwerkbijeenkomsten en sportgala s op het gebied van sport. Daarnaast participeert Sportservice Noord-Brabant in het Olympisch Netwerk Brabant. Noord-Brabant heeft een rijke historie met topsportsuccessen. In de toekomt wil de provincie dit behouden. Het doel van de organisatie is (toekomstige) topsporters te faciliteren in hun weg naar de top. Dit willen zij bewerkstelligen door topsportvriendelijk onderwijs, loopbaanbegeleiding en onder andere sportmedische en mentale begeleiding te bieden voor de topsporter uit Noord-Brabant. De laatste afdeling binnen Sportservice Noord- Brabant is Topsport Brabant. Zij faciliteren het Olympisch Netwerk Brabant dat Brabantse topsporters en toptalenten begeleidt en helpt. Topsport Brabant levert dankzij haar samenwerking met het bedrijfsleven financiële ondersteuningsmogelijkheden. Dit onderzoek wordt in opdracht van het sportadviesbureau uitgevoerd (Brabantsport, z.d.) Sportservice Noord-Brabant heeft als kerntaak om zoveel mogelijk inwoners uit Noord-Brabant te stimuleren tot een gezondere leefstijl (Brabantsport, z.d.). Mensen naar eigen keuze en op eigen niveau laten genieten van sport en bewegen is wat Sportservice Noord-Brabant stimuleert en promoot. Om de inwoners van Noord- Brabant te ondersteunen worden projecten opgezet en gefaciliteerd door Sportservice Noord-Brabant. Er zijn verschillende doelgroepen die extra gestimuleerd worden. Denk hierbij aan jeugd, ouderen en mensen met een beperking. Voor de leeftijdscategorie 55+ zijn er 274 beweegleiders die de ouderensport in Noord-Brabant faciliteren. Sportservice Noord-Brabant stelt zich ten doel de uiteindelijke doelgroep (de eindgebruiker: "de Brabantse senioren, 55+-ers) te ondersteunen om de kwaliteit van leven te bevorderen middels sport- en bewegen. Dit beleid valt onder de afdeling Bewegen en Gezondheid van Sportservice Noord-Brabant. 1.2 Aanleiding Landelijk komen er steeds meer signalen dat er tekorten ontstaan in het gediplomeerd lesgeefkader voor seniorensport. Dit komt volgens Elfring, Boers, Hilhorst & Steenbergen (2009) voornamelijk door de toenemende vergrijzing. Sportaanbod voor ouderen zal in een steeds grotere behoefte voorzien. Ouderen worden ouder, zijn langer actief en zijn welvarender. Het is echter belangrijk dat er een gediplomeerd lesgeefkader is, om te voorzien in deze behoefte. Uit onderzoek van Elfring et al(2009) blijkt dat er in de toekomst problemen ontstaan met het houden van het gediplomeerd lesgeefkader voor seniorensport. De uitkomsten van Elfring et al (2009) waren reden genoeg voor de provincie Limburg om zelf een onderzoek uit te voeren. Recentelijk is Huis voor de Sport Limburg (2010) gestart met het onderzoek naar hun eigen gediplomeerd lesgeefkader in de seniorensport. Hieruit is gebleken dat 73 procent van het lesgeefkader tussen de 50 en 70 jaar oud is. De hoge leeftijd van het gediplomeerd lesgeefkader kan gevolgen hebben voor het aantal vacatures en de continuïteit van het sport en beweegaanbod voor senioren. Daarnaast blijkt dat de huidige lesgevers geen extra groepen willen of kunnen begeleiden. De verwachting is dat tussen de 19,8 procent en 37 procent van de huidige sport- en beweegleiders binnen vijf jaar zal stoppen met lesgeven. Het opstarten van nieuwe activiteiten zal hierdoor bemoeilijkt worden. 1

12 Het Huis voor de Sport Limburg heeft inmiddels acties ondernomen om het probleem aan te pakken. Zo werken zij nauw samen met het CIOS in Limburg om elk jaar een goede opleiding sport- en beweegleider ouderen te verzorgen en zijn zij bezig met het opstarten van een dans- en zwemopleiding om over voldoende gediplomeerd kader te beschikken (Huis voor de Sport Limburg, 2010). Sportservice Noord-Brabant wil het gediplomeerd lesgeefkader op peil houden. Naar aanleiding van het onderzoek van Elfring et al (2009)en de provincie Limburg wil Sportservice Noord-Brabant de situatie rondom het gediplomeerd lesgeefkader zelf onderzoeken. Zij willen weten of het geschetste probleem in Limburg ook in Noord-Brabant speelt. De organisatie wil dan ook inzoomen op de huidige en toekomstige situatie met betrekking tot het gediplomeerd lesgeefkader. Op dit moment heeft Sportservice Noord-Brabant onvoldoende aandacht voor het toekomstbestendig maken van het gediplomeerd lesgeefkader. Dit onderzoek levert een bijdrage voor het beleid van de komende jaren om het gediplomeerd lesgeefkader te behouden en nieuw kader te werven. 1.3 De doelstelling Het doel van dit onderzoek, is het doen van aanbevelingen aan Hanneke Hilferink van Sportservice Noord- Brabant voor het verbeteren van het beleid ten aanzien van het op peil houden van het lesgeefkader van seniorensport in Noord-Brabant. Dit gebeurt door middel van een kwantitatief onderzoek met enquête, om de meningen te inventariseren van de betrokken groepering (beweegleiders 55+) over de invloed van de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen van de senioren te onderzoeken op de kwaliteit en kwantiteit van het beweegkader. Sportservice Noord-Brabant wil in navolging van het rapport van Huis voor de Sport Limburg (2010) een onderzoek naar het gediplomeerd lesgeefkader voor seniorensport in Noord-Brabant. Zij willen weten of er in Noord-Brabant ook tekorten dreigen te ontstaan in het gediplomeerd lesgeefkader voor seniorensport. 1.4 Het onderzoeksmodel Het onderzoeksmodel van Verschuren & Doorewaard (2005) is een model, waarmee stapsgewijs inzicht wordt geboden om de doelstelling te bereiken. Het is dus een schematische weergave van het doel van het onderzoek en de globale stappen die gezet moeten worden om dit doel te bereiken. In figuur één is schematisch het onderzoeksmodel weergegeven die ten grondslag ligt aan dit onderzoek. Figuur 1: Het onderzoeksmodel 2

13 Dit model wordt als volgt verwoord: In het onderzoeksmodel komen vier stadia naar voren. Onderdeel A vormt de theoretische onderbouwing van het onderzoek. Door bestudering van wetenschappelijke literatuur en kwantitatief onderzoek ten aanzien van de continuïteit lesgeefkader, persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid, en trends en ontwikkelingen wordt er inzicht gegeven in mogelijke oorzaken en achtergronden van het probleem. (B) Vervolgens worden de sport- en beweegleiders 55+ geïnventariseerd over de invloed van de continuïteit lesgeefkader, persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen van de seniorensport. Er wordt antwoord gegeven op alle geformuleerde empirische vraagstellingen. (c) Vervolgens kan er een vergelijking gemaakt worden tussen de bestudering van de literatuur en de verkregen onderzoeksresultaten van de beweegleiders 55+. Een vergelijking van de resultaten resulteert in een conclusie en (D) aanbevelingen aan (Hanneke Hilferink) Sportservice Noord-Brabant ten aanzien van het nieuwe beleid om het gediplomeerd lesgeefkader op peil te houden. 1.5 Vraagstelling In deze paragraaf wordt beschreven wat daadwerkelijk onderzocht wordt in de vorm van vraagstellingen. Het onderzoek bevat drie vraagstellingen en enkele deelvragen. De drie vraagstellingen bestaan uit een theoretische (1), empirische (2), en een analytische (3) vraag met deelvragen Theoretische vraagstelling Wat is vanuit de theorie en vooronderzoek bekend over de invloeden van de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders) en beleid, trends en ontwikkelingen ten aanzien van senioren op de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader te garanderen? Welke persoonlijke situatie (kenmerken) beïnvloeden de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader? Wat is er in de theorie bekend over beleid? Wat is er in de theorie bekend over beleidsvorming? Wat is het huidige beleid ten aanzien van seniorensport in Noord-Brabant en in hoeverre heeft dit invloed op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader? Wat laat vooronderzoek zien over het verloop (stijging of afname) van het gediplomeerd lesgeefkader ten aanzien van seniorensport? Welke DESTEP (demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische ontwikkelingen beïnvloeden de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader? Empirische vraagstelling Wat is de mening van de beweegleiders over de invloed van de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen ten aanzien van seniorensport op de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader? 1. Welke variabelen van de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders) hebben een negatief effect op de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader? 2. Hoe ziet het huidige gediplomeerd lesgeefkader er nu uit in de provincie Noord-Brabant? 3. Hoe groot is het gediplomeerd lesgeefkader op dit moment in Noord-Brabant? 4. Wat is de gemiddelde leeftijd van het gediplomeerd lesgeefkader in Noord-Brabant? 5. Hoeveel uur geeft het kader gemiddeld les aan de doelgroep Welke knelpunten ondervindt het gediplomeerd lesgeefkader (over het algemeen) in het lesgeven aan senioren (55+)? 7. Welke beleidsinstrumenten zetten gemeenten in om de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader te behouden. 8. Welke ontwikkelingen neemt het gediplomeerd lesgeefkader waar op de doelgroep 55+? 9. Wat zijn de toekomstige wensen en behoeften van het huidige gediplomeerd lesgeefkader om ook in de toekomst door te kunnen gaan met lesgeven? 3

14 1.5.3 Analytische vraagstelling Wat is het verschil tussen de theorie en empirie en wat zijn de consequenties van de resultaten van het onderzoek voor het beleid van Sportservice Noord-Brabant? Wat zijn de consequenties van het verloop (stijging of afname) in de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader? Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de persoonlijke kenmerken van het gediplomeerd lesgeefkader uit vooronderzoek en uit de resultaten van dit onderzoek? Wat zijn de gevolgen van het huidige beleid van gemeenten ten aanzien van seniorensport voor de provincie Noord-Brabant? Wat kan Sportservice Noord-Brabant op korte termijn doen om de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader ook in de toekomst te garanderen? Welke beleidsmaatregelen kan Sportservice Noord-Brabant nemen om de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader ook in de toekomst te garanderen? Welke rol kan Sportservice Noord-Brabant vervullen om de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader te garanderen? 1.6 Begripsbepaling In het kader van het onderzoek worden bepaalde centrale begrippen verhelderd. Achtereenvolgens betreft het de begrippen continueren, gediplomeerd lesgeefkader, persoonlijke situatie, behoeften, beleid, seniorensport en trends en ontwikkelingen Continueren Het begrip continueren kan in de context van het gediplomeerd lesgeefkader uiteengerafeld worden. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader. Onder kwaliteit wordt verstaan dat het gediplomeerd lesgeefkader voldoende deskundig is om les te geven aan de groepering 55+. Alle ouderen moeten in staat zijn om deel te nemen aan de sport- en beweegactiviteiten. Dit betekent dat een docent in staat moet zijn om de sport- en beweegactiviteiten aan te kunnen passen, uitdiepen en differentiëren op elk gewenst niveau. De kwaliteit van de sport- en beweegleiders wordt daarnaast bepaald door de opleidingsachtergrond. Bij een sportopleiding leert men hoe je deskundig leiding kan geven aan sport- en beweegactiviteiten. Onder het tweede begrip kwantiteit wordt het aantal sport- en beweegleiders 55+ verstaan in Noord-Brabant. Wanneer er te weinig docenten zijn, is het niet mogelijk om alle sport- en beweegactiviteiten in Noord-Brabant door te laten gaan. Ook bestaat de kans dat er steeds andere sport- en beweegleiders lesgeven aan de beweeggroepen. Wanneer steeds nieuwe docenten voor de groep staan is er geen sprake van continuïteit. In de volgende hoofdstukken zal steeds gesproken worden over kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader Gediplomeerd lesgeefkader Om seniorensport aan te kunnen bieden is er een lesgeefkader nodig. Seniorensport wordt in Noord-Brabant geleid door sport- en beweegleiders 55+. Het gediplomeerd lesgeefkader dient minimaal in het bezit te zijn van een lesgeefbevoegdheid Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO). Dit is een erkende opleiding van het ministerie van VWS en staat onder leiding van de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU). In dit onderzoek wordt één synoniem gebruikt voor het gediplomeerd lesgeefkader. Dit is sport- en beweegleider 55+. Alle sport- en beweegleiders zijn betaalde vakkrachten. Sommige zijn in dienst van een gemeente en anderen werken op freelance basis Persoonlijke situatie(kenmerken beweegleiders) De onderzoeker wil naast het algemene beeld van de doelgroep sport- en beweegleiders 55+, ook uitspraken kunnen doen over één persoon. Elk individu heeft bepaalde kenmerken. Denk hierbij aan geslacht, woonplaats, leeftijd en opleidingsniveau. De persoonlijke situatie kan een rol spelen op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader. Een sport- en beweegleider 55+ kan bijvoorbeeld besluiten om langer door te gaan wanneer de lesgeeflocatie in zijn of haar eigen woonplaats ligt. 4

15 1.6.4 Behoeften Behoefte kan worden gedefinieerd als het besef van het individu dat het hem aan iets ontbreekt. Mensen hebben allerlei behoeften zoals fysieke behoefte aan kleding en warmte, sociale behoefte aan bijvoorbeeld genegenheid en individuele behoefte als kennis (Kotler & Armstrong, 2009). Met betrekking tot dit onderzoek wordt er gekeken naar de behoeften van het gediplomeerd lesgeefkader en van de senioren voor het continueren van de sport- en beweegleiders Beleid Beleid wordt gedefinieerd als het geheel van maatregelen die de betreffende instantie neemt om bepaalde problemen op te lossen, te verminderen of te voorkomen. (Encyclo, z.d). In dit rapport wordt er vooral gekeken naar het beleid van Brabantse gemeenten wat betrekking heeft op ouderen en sport. Er wordt gekeken in hoeverre het beleid van invloed is op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader Seniorensport Dit onderzoek richt zich op de doelgroep senioren. Het woordenboek Van Dale omschrijft senior als volgt: iemand die behoort tot een oudere generatie of jaargang. Senioren is een term die vaak wordt toegekend aan een groep mensen op basis van leeftijd, ook wel ouderen genoemd. Er worden echter verschillende grenswaarden gebruikt en er is weinig eenduidigheid over wie behoort tot de senior. Binnen het sport en beweegonderzoek wordt vaak de leeftijd van 55 als leeftijdgrens aangenomen. In dit onderzoek betekent seniorensport het aanbieden van sport- en bewegen voor mensen vanaf 55 jaar en ouder Trends en ontwikkelingen Als een koers zich gedurende een langere tijd, in een bepaalde richting beweegt dan spreekt men van een trend. Onder ontwikkeling wordt vooral het beloop en natuurlijk proces van de seniorensport en de situatie rondom de sport- en beweegleiders 55+ verstaan. (Roothart en Van der Pol, 2002). 1.7 Relevantie en verantwoording SGM Tijdens de studie Sport, Gezondheid en Management wordt de student opgeleid tot een manager die deskundig is op zowel sport als gezondheid. Bij het afstuderen wordt er van de student verwacht dat hij of zij een onderzoek kan opzetten en op basis daarvan advies kan uitbrengen aan een organisatie. De studie SGM werkt met verschillende competenties. De student kan door middel van dit onderzoek de competenties kennisontwikkeling, werken aan kwaliteit, advisering, persoonlijke ontwikkeling, en samenwerking verder ontwikkelen. De competenties die zojuist genoemd zijn, worden toegepast door te communiceren met externen zoals beleidsmedewerkers van gemeenten. Daarnaast zal de kennis van de onderzoeker toenemen door het lezen van wetenschappelijke literatuur. Kennis over het verzamelen, verwerken en analyseren van data zal leiden tot persoonlijke ontwikkeling. De onderzoeker zal door het opstellen van aanbevelingen ook advies geven aan Sportservice Noord-Brabant over het beleid om de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader te behouden en te verbeteren. De sport en gezondheidsmanager kan al haar verworven competenties en vaardigheden in de praktijk brengen om deze opdracht tot een goed einde te brengen. Het onderzoek voor Sportservice Noord-Brabant sluit aan bij het werkveld van een SGM'er. Een afgestudeerd sport- en gezondheidsmanager kan zich gaan bezighouden met het stimuleren van sportparticipatie en het bevorderen van een gezondere levensstijl. Je kunt gaan werken bij overheidsinstellingen, zorgorganisaties en bedrijven die zich bezighouden met sport en gezondheid. De Nederlandse overheid wil dat senioren zolang mogelijk zelfredzaam en lichamelijk actief te blijven. Er is dus sprake van zowel een link naar de sport als de gezondheid. Sportservice Noord-Brabant probeert alle Brabanders te stimuleren om een actieve leefstijl te bevorderen. Dit onderzoek moet inzicht geven in de situatie van het huidige en toekomstige gediplomeerd lesgeefkader in Noord-Brabant en concrete handvatten aanbieden voor het beleid om het lesgeefkader toekomstbestendig te maken. Dit onderzoek is met name relevant voor instanties die te maken hebben met sportstimulering voor de doelgroep 55+ en te maken hebben met een gediplomeerd lesgeefkader vanwege de praktijkgerichte vraag. 5

16 1.8 Leeswijzer Naast de inleiding bestaat dit onderzoek uit nog zes andere hoofdstukken. Het komende hoofdstuk behandelt het theoretisch kader. Hierin wordt de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid, trends en ontwikkelingen die een rol spelen bij het beantwoorden van de theoretische vraagstelling uitgewerkt. Het hoofdstuk sluit af met een definitief conceptueel model en hypothesen. In hoofdstuk drie wordt de survey methode toegelicht. Van deze methode wordt de populatiegrootte, steekproef, methode van dataverzameling en betrouwbaarheid en validiteit beschreven. Hoofdstuk vier zal een overzicht geven van de belangrijkste resultaten uit het onderzoek. In hoofdstuk vier worden ook de hypothesen getoetst. Er wordt gekeken of de hypothesen worden ondersteund door de onderzoeksresultaten. In de conclusie die terug te vinden is in hoofdstuk vijf, wordt vervolgens een terugkoppeling gemaakt naar de hoofd- en subvragen. In hoofdstuk zes is een discussie opgenomen waarbij ook een terugkoppeling wordt gemaakt naar de doelstelling. Er wordt een beschrijving gegeven van de relatie tussen de resultaten en het theoretisch kader en een beschrijving van de praktische relevantie en de begrenzing van de studie. Er worden ook suggesties voor vervolgonderzoek genoemd. In het laatste hoofdstuk worden aanbevelingen beschreven voor Sportservice Noord-Brabant om de kwaliteit en kwantiteit met betrekking tot de sport- en beweegleiders 55+ te verbeteren en te behouden. De gebruikte literatuur is middels APA-standaard opgesteld en terug te vinden in de literatuurlijst. 6

17 2. Theoretisch kader Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van de huidige situatie met betrekking tot het gediplomeerd lesgeefkader en aanbevelingen te geven waarbij Sportservice Noord-Brabant de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader in de toekomst kan waarborgen. In het theoretisch kader wordt achtereenvolgens de methode van onderzoek en relevante literatuur beschreven. Het hoofdstuk sluit af met de belangrijkste conclusies uit het theoretisch kader. Als laatste wordt het definitief conceptuele model weergegeven. In het theoretisch kader wordt antwoord gegeven op de geformuleerde theoretische vraagstelling. Deze luidt: Wat is vanuit de theorie en vooronderzoek bekend over de continuïteit van het lesgeefkader, persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen van de senioren om de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader te garanderen? De zes deelvragen moeten vervolgens antwoord geven op de theoretische vraagstelling. Door middel van literatuur wordt geprobeerd om antwoord te geven op deze vragen. De deelvragen met betrekking tot de literatuurstudie luiden als volgt: Welke persoonlijke situatie (kenmerken) beïnvloeden de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader? Wat is er in de theorie bekend over beleid? Wat is er in de theorie bekend over beleidsvorming? Wat is het huidige beleid ten aanzien van seniorensport in Noord-Brabant en in hoeverre heeft dit invloed op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader? Wat laat vooronderzoek zien over het verloop (stijging of afname) van het gediplomeerd lesgeefkader ten aanzien van seniorensport? Welke DESTEP (demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische ontwikkelingen beïnvloeden de kwaliteit en kwantiteit van het lesgeefkader? Het theoretisch kader is tot stand gekomen door gebruik te maken van verschillende methoden. Om een compleet theoretisch kader te schetsen en antwoord te geven op de vraagstellingen is er verschillende literatuur gevonden. In paragraaf 2.1 wordt de zoekmethode die is gebruikt bij het zoeken van relevante literatuur beschreven. De indeling van de rest van het hoofdstuk is opgesteld aan de hand van de afhankelijke en onafhankelijke variabelen. Deze begrippen zijn afkomstig uit het conceptuele model. De afhankelijke variabele is de continuïteit van het lesgeefkader. De continuïteit van het lesgeefkader kan uiteengerafeld worden in de begrippen kwaliteit en kwantiteit. In dit hoofdstuk wordt uitsluitend gesproken over de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader. De onafhankelijke variabelen zijn de persoonlijke situatie (kenmerken beweegleiders), beleid en trends en ontwikkelingen ten aanzien van seniorensport. Wanneer alle relevante literatuur is beschreven kan er een algehele conclusie worden gegeven en zijn er hypothesen opgesteld. Het hoofdstuk sluit af met het definitief conceptueel model. 2.1 Methode Als zoekmethode voor het literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van verschillende zoekmachines: Google Scholar en Google Books. Deze twee methodes zijn voor iedereen toegankelijke internet zoekmachines. Deze zoekmachines geven daarnaast veel verschillende publicatievormen zoals boeken, samenvattingen en reviews. Dit is dan ook de reden om gebruik te maken van deze zoekmachines. In bijlage één is een lijst opgenomen met de zoektermen en het bijbehorende aantal hits. Daarnaast is gebruik gemaakt van de zogenoemde sneeuwbalmethode. Als startpunt is het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en het W.J.H. Mulier Instituut geraadpleegd. Door de literatuurlijsten van verschillende publicaties/rapporten te bekijken is nieuwe literatuur gevonden. Deze methode leverde echter maar weinig goede ''bronnen'' op. Dit komt vanwege de specifieke onderzoeksvraag. Er is dan ook gekozen om specifieke zoekcommando's voor Google te gebruiken om zoveel mogelijk informatie te vergaren. Er is gebruik gemaakt van het minteken om bepaalde zoekopdrachten uit te sluiten. Ook is gebruik gemaakt van dubbele aanhalingstekens. Dit zorgt ervoor dat de zoekmachine alleen zoekt zoals het er staat. Er is gebruik gemaakt van de meest recente literatuur en theorie. De onderzoeker heeft bronnen van voor 2006 zoveel mogelijk beperkt. Oudere bronnen zijn alleen gebruikt wanneer de informatie nog steeds relevant is. In totaal zijn ruim vijftien boeken en publicaties gebruikt bij de totstandkoming van dit theoretisch kader. 7

18 2.2. Continuïteit lesgeefkader Sport heeft in de moderne maatschappij een belangrijke plaats ingenomen. Iedereen heeft op een of andere manier te maken met sport (Van der Horst en Peters, 2011). De mogelijkheden om iets te doen met sport zijn talrijk ten opzichte van decennia terug. In de komende alinea's wordt beschreven hoe opleidingen en de (sport)arbeidsmarkt van invloed zijn op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader Opleiding Het opleidingsaanbod is een aspect dat expliciet invloed heeft op de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader. Wanneer er geen professionals worden opgeleid voor het lesgeven in diverse sporten en doelgroepen, dan zal de deskundigheid van de professionals op het gebied van didactiek en kennis achteruit gaan. Het is belangrijk dat ouderen op de juiste manier begeleiding krijgen bij sport- en bewegen. Verminderde deskundigheid kan leiden tot blessures bij ouderen en steeds minder nieuwe vakdocenten vanwege het ontbreken van opleidingen. In Nederland zijn momenteel 36 RegionaleOpleidingsCentra {ROC} die op MBO niveau twee, drie en vier sportopleidingen faciliteren. In totaal zijn er ruim 120 sport- en beweegopleidingen. Binnen de opleidingen zijn vier uitstroomprofielen te onderscheiden, te weten Sport &Beweeg-manager, Buurt-Onderwijs- Sport (BOS)- medewerker, Bewegingsagoog en Trainer/Coach. Binnen elke provincie in Nederland is het mogelijk om een sportopleiding en een van de genoemde uitstroomprofielen te volgen. Volgens een recent onderzoek van NOC*NSF (2010) blijft er een tekort ontstaan aan het aantal coaches voor sportverenigingen. Het wordt steeds moeilijker om over voldoende kader te beschikken. Dit is opmerkelijk aangezien het aantal studenten op sportopleidingen is toegenomen (Van der Horst en Peters, 2011). Het ontbreken van voldoende kader heeft een negatief effect op de kwantiteit van het lesgeefkader. Zonder kader is het niet mogelijk om sport- en beweegactiviteiten voor zowel jong als oud aan te bieden in Nederland (Sport)arbeidsmarkt De arbeidsmarktmonitor is in 2011 voor de derde keer uitgevoerd. Evenals in de monitor van 2008 wordt een groei voorspeld voor de sport- en beweegmarkt met betrekking tot de werkgelegenheid. Dit komt met name doordat organisaties een toename van het aantal leden verwachten, het aanbieden van (nieuwe) activiteiten en verdergaande professionalisering van de organisatie waarbij nieuwe doelgroepen bereikt moeten worden, zoals senioren met betrekking tot beweegstimulering. Vooral commerciële organisaties die zich richten op de sport- en beweegmarkt zorgen voor een toenemende concurrentie. Deze ontwikkeling heeft ook gevolgen voor de kwaliteit en kwantiteit van de sport- en beweegleiders 55+. Een toenemende vraag naar sportinstructeurs kan het op peil houden van het gediplomeerd lesgeefkader bemoeilijken (Van der Horst & Peters, 2011). Uit onderzoek van Hilhorst, Elfring, Bosscher & Steenbergen (2009) in opdracht van de zes HBO-sportinstituten en de Koninklijke Vereniging voor Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLLO) is onderzoek verricht naar afgestudeerden en de arbeidsmarkt. Zij wilden weten hoe pas afgestudeerden terecht kwamen op de arbeidsmarkt. In totaal zijn 729 afgestudeerde sportleraren van de jaren 2003 tot en met 2008 ondervraagd door middel van een telefonische enquête. Tachtig procent van de ALO-studenten stroomt meteen de arbeidsmarkt op. Zij zijn het meest werkzaam als sportleraar op scholen. Iets meer dan een derde (34 procent) start na het behalen van het diploma met een vervolgopleiding. Voor de kwaliteit en kwantiteit van het gediplomeerd lesgeefkader is het belangrijk dat studenten met een sportopleiding ook daadwerkelijk gaan werken in de sportbranche. Van der Horst & Peters (2011) hebben onderzoek gedaan naar wat MBO en HBO studenten gaan doen na het afronden van de studie. Uit onderzoek blijkt dat ruim tweederde van de MBO studenten direct of na enige tijd start met een vervolgopleiding. Veertig procent van degenen die een vervolgopleiding volgen heeft daarnaast een sportgerelateerde functie. Ongeveer een derde kiest ervoor om meteen te gaan werken. Het MBO is de belangrijkste levensader in de uitvoerende/praktijkgerichte sport en beweegmarkt. Het MBO leidt studenten op om zo dicht mogelijk in de sportpraktijk werkzaam te zijn. Het geven van zwemles maar ook toezicht houden in een zwembad zijn enkele concrete voorbeelden. 8