HANDLEIDING VOOR EEN ROKEN, DRINKEN VOORTGEZET ONDERWIJS

Transcriptie

1 HANDLEIDING VOOR EEN OUDERAVOND over ROKEN, DRINKEN en BLOWEN VOORTGEZET ONDERWIJS

2 HANDLEIDING VOOR EEN OUDERAVOND over ROKEN, DRINKEN en BLOWEN VOORTGEZET ONDERWIJS 2

3 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4 1 inhoud Doelen Doelgroep Opbouw Programma op maat maken 7 4 Verdiepende workshops 28 Workshop 1: Interactief theater 29 Workshop 2: Afspraken maken met uw kind 3 Workshop 3: Wat zou u doen? 32 Workshop 4: Speeddaten 34 Bijlagen 36 2 Organisatie en uitvoering 2.1 Werving van ouders Rol van de school bepalen Gemeentelijk beleid Kennis over roken, alcohol, cannabis en opvoeding De powerpointpresentatie De uitvoering van de workshop(s) Voorbeeld tijdschema 13 1 Casusbeschrijvingen bij workshop Cijfers 38 3 Voorbeeldbrief 4 4 Waar kunnen ouders terecht voor informatie 41 5 Instructies bij de cd-rom 42 Colofon 43 3 Plenaire presentatie 14 Opening 15 Cijfers over het tabak-, alcohol- en cannabisgebruik van jongeren (12-16 jaar) 15 De risico s van roken, drinken en blowen op jonge leeftijd 18 De invloed van ouders op het rook-, drink- en blowgedrag van hun kind 23

4 VOORWOORD Invloed van ouders Kinderen die opgroeien worden blootgesteld aan allerlei verleidingen. Zoals roken, alcohol drinken en blowen. Hoewel het gebruik van genotmiddelen verbonden is met de overgang van de kindertijd naar volwassenheid, beschouwen we het als riskant gedrag vanwege de schadelijke gevolgen ervan. Omdat kinderen en jongeren nog in de groei zijn, is het gebruik van tabak, alcohol en cannabis voor hen extra schadelijk. Het is daarom belangrijk dat gebruik zo lang mogelijk uit te stellen. De opvoedcampagne Roken, Alcohol en Cannabis is gericht op ouders. Ouders hebben meer invloed op het middelengebruik van hun kind dan ze vaak denken. De overweging van een jongere om te gaan roken, drinken of blowen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de manier waarop ouders met hem of haar omgaan. Veel ouders weten echter niet goed hoe ze die invloed moeten uitoefenen. Jongeren hebben, juist in de puberteit, regels nodig om hun grenzen te verkennen. Maar welke regels moeten ze stellen? En hoe praat je met je kind over roken, drinken en blowen? In deze ouderavond krijgen ouders een antwoord op deze en andere vragen. Handleiding Deze handleiding is bestemd voor preventiewerkers van GGD en en instellingen voor verslavingszorg. In de handleiding staat hoe de ouderavond over roken, alcohol en blowen uitgevoerd kan worden. Deze ouderavond is bedoeld voor ouders van leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. samenwerkingproject van STIVORO en het Trimbos-instituut. Deze campagne wordt uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De gezonde school en genotmiddelen Deze ouderavond is onderdeel van het onderwijsprogramma De gezonde school en genotmiddelen. Hoewel de ouderavond ook als losse interventie aangeboden kan worden, wordt aangeraden om de ouderavond te combineren met voorlichtingslessen van De gezonde school en genotmiddelen in de klas. Een integrale aanpak biedt immers meer kans op succesvolle voorlichting. Meer informatie over De gezonde school en genotmiddelen is te vinden op Roken, alcohol, cannabis en opvoeding Deze handleiding is ontwikkeld in het kader van de opvoedcampagne Roken, Alcohol en Cannabis, een 4 5

5 1 INHOUD 1.1 Doelen De doelen van de ouderavond zijn: 1 ouders informeren over de schadelijke invloed van roken, alcohol drinken en blowen op de ontwikkeling van hun kind; 2 ouders informeren over effectieve opvoedstrategieën om middelengebruik door hun kind te voorkomen of uit te stellen; 3 ouders de gelegenheid geven ervaringen en kennis uit te wisselen met elkaar en met een professional. Na afloop van de ouderavond.. weten ouders dat ook het af en toe gebruiken van tabak, alcohol en cannabis schadelijk is voor de ontwikkeling van opgroeiende kinderen; weten ouders dat de maatregelen die zij nemen of zouden kunnen nemen om het gebruik van tabak, alcohol of cannabis tegen te gaan, zin hebben en effectief kunnen zijn; vinden ouders het niet acceptabel dat hun opgroeiende kind rookt, alcohol drinkt of cannabis gebruikt; weten ouders waar ze informatie over effectieve opvoedingstrategieën om gebruik van tabak, alcohol en drugs door hun kind tegen te gaan, kunnen vinden. 1.2 Doelgroep De ouderavond is ontwikkeld voor ouders van leerlingen van de onderbouw van het voortgezet onderwijs. 1.3 Opbouw De ouderavond bestaat uit een plenaire presentatie en één of meerdere verdiepende workshops. Tijdens de plenaire presentatie staat de informatieoverdracht centraal. Met behulp van een interactieve powerpointpresentatie met filmfragmenten, grafieken en stellingen, worden ouders gezamenlijk geïnformeerd over: Cijfers over het tabak-, alcohol- en cannabisgebruik van jongeren (12-16 jaar) De risico s van roken, drinken en blowen De invloed van ouders op het rook-, drink- en blowgedrag van hun kind Het tweede gedeelte, de risico s van roken, drinken en blowen, kunt u op twee manieren uitvoeren: door middel van een interactieve kennisquiz of plenair. Beide opties zijn uitgewerkt in deze handleiding. Voor de plenaire variant zijn enkele dia s opgenomen in de powerpointpresentatie. De kennisquiz is uitgewerkt in een aparte powerpointpresentatie. Deze staat op de cd-rom. Na de plenaire presentatie kan gekozen worden uit een aantal verdiepende workshops rondom het thema opvoeding en roken, alcohol en cannabis. In elke workshop is dit thema op een andere manier uitgewerkt. De workshops zijn geschikt voor grote en kleine groepen ouders. In deze handleiding worden vier workshops beschreven: Interactief theater Afspraken maken met uw kind Wat zou u doen? Speeddaten 1.4 Programma op maat maken In deze handleiding wordt een programma voor een ouderavond beschreven van ongeveer twee uur. Het is echter ook mogelijk om een korter programma samen te stellen. Dit programma kan op twee manieren worden ingekort: De plenaire presentatie kan ingekort worden door een selectie uit de dia s te maken. Bij de plenaire presentatie hoort een powerpointpresentatie met 3 dia s. De met een * gemarkeerde dia s kunnen achterwege 6 7

6 gelaten worden; deze dia s bevatten extra, aanvullende informatie. Uitsluitend de plenaire presentatie laten zien (al dan niet verkort) en de openingsfilm en de verdiepende workshops overslaan. De duur van de ouderavond is dus flexibel. Zie in onderstaande tabel voor een tijdsindicatie per programmaonderdeel. Onderdeel Keuzemogelijkheid Tijdsindicatie Opening Er kan voor gekozen worden om de openingsfilm achterwege te laten. minuten Plenaire presentatie 1. Alle dia s tonen en bespreken 2. Met een * gemarkeerde dia s achterwege laten minuten 3 minuten Workshops Er kan voor gekozen worden dit onderdeel achterwege te laten. minuten 8 9

7 2 ORGANISATIE EN UITVOERING In dit hoofdstuk vindt u informatie over de organisatie en uitvoering van de ouderavond. 2.1 Werving van ouders Veel scholen kampen met een lage opkomst van ouders bij ouderavonden. Voor een goede opkomst is belangrijk dat de ouders de relevantie van het onderwerp inzien. U kunt dit bevorderen door in de uitnodiging ook lokale informatie op te nemen over het aantal rokende, drinkende en blowende scholieren of over een gerelateerd incident op school. Zie voor een voorbeeld van een uitnodigingsbrief Bijlage 3 en de cd-rom. Meer tips om de opkomst van ouders te stimuleren vindt u in de folder Tips voor een goede opkomst ( bestelnummer PFG933). 2.2 Rol van de school bepalen De school kan een belangrijke rol spelen tijdens de ouderavond. In de presentatie is ruimte voor de school om het schoolbeleid toe te lichten aan de hand van incidenten, voorlichtingslessen en andere preventieactiviteiten. Daarnaast kunnen de zorgcoördinator, mentoren en conrectoren een actieve rol hebben en één van de workshops begeleiden. Dit dient meerdere doelen: ze komen direct in gesprek met de ouders over de gedeelde verantwoordelijkheid voor het welzijn van de leerlingen. Daarnaast past het in een integraal en betrokken schoolbeleid rond genotmiddelen. 2.3 Gemeentelijk beleid In het kader van het lokale gezondheidsbeleid kan een wethouder of de burgemeester worden uitgenodigd. Deze vertegenwoordiger kan enkele minuten spreektijd krijgen om bijvoorbeeld het gemeentelijk alcoholbeleid toe te lichten. 2.4 Kennis over roken, alcohol, cannabis en opvoeding In deze handleiding staat vooral praktische informatie over het uitvoeren van de ouderavond. Voor aanvullende informatie over roken, drinken en blowen kunt de websites www. alcoholinfo.nl en raadplegen. U kunt ook de e-learnings en bezoeken. Op deze sites wordt informatie overgedragen door middel van filmfragmenten, tests en polls, animaties en simulatieoefeningen. Op de sites en www. pratenmetuwkind.nl vindt u informatie die specifiek ingaat op opvoeding en middelen. Ouders kunnen zelf oefenen met bepaalde opvoedsituaties en krijgen dmv filmpjes en testjes allerlei informatie en tips. Tijdens de ouderavond kunt u ook de ouders naar deze informatiebronnen verwijzen. Zorg voor een overzicht van het lokale aanbod van opvoedingsondersteuning, met name op het gebied van alcohol en drugs, met data en contactgegevens. Er zijn altijd ouders die hier behoefte aan hebben. 2.5 De powerpointpresentatie Bij de presentatie hoort een powerpointpresentatie. U vindt deze presentatie op de bijgevoegde cd-rom. Hierbij gelden de volgende aandachtspunten: In de powerpointpresentatie is ruimte voor eigen informatie, bijvoorbeeld regionale cijfers over tabak-, alcohol- en cannabisgebruik en het middelenbeleid. Ouders zijn hierin geïnteresseerd. Daarnaast zou de uitslag van een leerlingenpoll toegevoegd kunnen worden. 11

8 Tip: Ouders weten vaak niet precies hoeveel hun kind rookt, drinkt of blowt. Om dit te illustreren kan een leerlingpoll op de schoolwebsite worden gezet met één van de volgende vragen: 1 Mijn ouders weten dat ik wel eens gerookt/ gedronken/ geblowd heb. 2 Mijn ouders weten hoeveel ik rook/ drink/ blow. 3 Ik zou het niet/wel erg vinden om met mijn ouders te praten over roken, drinken of blowen. De powerpointpresentatie bevat film en geluid. Als de presentatie moet worden gekopieerd of verstuurd, let er dan op dat alle documenten van uit de map Presentatie worden meegestuurd. Dit kan door de hele map te kopiëren. Als de presentatie niet op de goede manier wordt gekopieerd, werken de films niet. Het is verstandig om van tevoren uit te proberen of de apparatuur van de school geschikt is om de powerpointpresentatie met film en geluid te vertonen. Doe dit enkele dagen van tevoren, zodat de systeembeheerder tijd heeft om eventuele storingen te verhelpen. Als het echt niet anders kan, kunt u een powerpointpresentatie zonder geluid gebruiken. Tip: Neem de powerpointpresentatie mee bij het voorgesprek met de school. De presentatie werkt wervend en u kunt meteen kijken of het mogelijk is dit op de school af te spelen. Bespreek van tevoren of de school alle benodigde apparatuur in huis heeft en of deze apparatuur op de ouderavond bediend kan worden door de aanwezige schoolmedewerkers. Tip: Vraag of de systeembeheerder bij de ouderavond aanwezig kan zijn, of in ieder geval telefonisch stand-by kan zijn. 2.6 De uitvoering van de workshop(s) Afhankelijk van onder andere de beschikbare tijd kiest u één of meerdere workshops. Let bij de voorbereidingen op het volgende: Maak voor de workshop Interactief theater op tijd afspraken met de theatermakers. De contactgegevens staan bij de beschrijving van de workshop in deze handleiding. Bespreek ook de extra kosten van deze workshop met de school. Bij de workshop Wat zou u doen horen zes filmfragmenten. Deze fragmenten staan op de cd-rom. Lees voor het afspelen van deze fragmenten de instructie in Bijlage 5. Als ervoor gekozen wordt om meer dan één workshop uit te voeren, dan kan met de school afgesproken worden dat een aantal schoolmedewerkers, zoals de zorgcoördinator, mentoren en conrectoren hierbij een actieve rol spelen. Neem tijdig contact op met deze personen om de begeleiding van de workshops voor te bereiden. Ter voorbereiden kunt u ze een pakketje met folders en websites geven, zodat ze hun kennis over roken, drinken, cannabis en opvoeding kunnen bijspijkeren. Daarnaast is het belangrijk dat deze personen ruim op tijd de benodigde spullen (adres website, beschrijving van de workshop en informatiefolders over alcohol en opvoeding) krijgen om hun workshop goed voor te bereiden. 2.7 Voorbeeld tijdschema Tijd Activiteit 19.3 School open, spullen klaarzetten Ontvangst ouders. Aanvang presentatie 21. Pauze 21. Aanvang workshop(s) 22. Eventueel plenaire afsluiting 12 13

9 3 PLENAIRE PRESENTATIE In dit hoofdstuk vindt u meer informatie over het eerste gedeelte van de ouderavond: de plenaire presentatie. Bij deze presentatie hoort een powerpointpresentatie; deze staat op de cd-rom die toegevoegd is aan deze handleiding. De presentatie bevat in totaal 3 dia s. U kunt zelf een kortere presentatie samenstellen door de met een * gemarkeerde dia s achterwege te laten. Dia 1 Dia 2 Opening Titel van de ouderavond en instelling/ medewerkers Openingsfilm U kunt de ouderavond openen met een komisch filmfragment van Draadstaal, waarin een boer en boerin vertellen dat zij tegenwoordig schuurfeesten organiseren (Proost, VPRO, 8). Duur: 1.43 min. Dia 3 Dia 4 Welkom, introductie en programma Cijfers over het tabak-, alcohol- en cannabisgebruik van jongeren (12-16 jaar) Hoeveel jongeren hebben (de afgelopen maand) gerookt, alcohol gedronken en geblowd? Roken Alcohol Cannabis 8 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 7 Werkvorm Deze informatie kan geïntroduceerd worden met een korte quiz, waarbij ouders antwoorden aan de hand van rode (niet waar) of groene (waar) kaartjes. Stellingen 1 Op 15-jarige leeftijd rookt meer dan een kwart van de jongeren. Waar: 3,9% van de 15-jarigen jongeren heeft de afgelopen maand gerookt. 2 Op 15-jarige leeftijd drinkt 1 op de 3 jongeren alcohol. Niet waar: Van de 15-jarigen heeft % de afgelopen maand alcohol gedronken. 3 Op 15-jarige leeftijd blowt 1 op de tien jongeren. Waar: % van de 15-jarige jongeren heeft de afgelopen maand geblowd. Deze figuur laat zien hoeveel jongeren de maand voorafgaande aan het onderzoek hebben gerookt, alcohol gedronken en geblowd. Bij alle middelen zie je tussen 12 en 16 jaar een sterke toename. Op 13-jarige leeftijd rookt 7,6% van de jongeren. Op 15-jarige leeftijd rookt 1 op de 3 jongeren. Eén op de vijf 13-jarige jongeren drinkt maandelijks alcohol. Op 15-jarige leeftijd drinkt % van de jongeren maandelijks alcohol. Van alle 14-jarigen blowt 5% maandelijks. Op 15-jarige Dia 5 leeftijd gebruikt 1 op de jongeren maandelijks cannabis. 39% 8% Hoeveel jongeren roken, drinken en blowen IN DE 19% REGIO* 34% Blowers jaar Discontinu Experimenteerder Regulier Heavy user In te vullen door de uitvoerder. Bron: HBSC 9, TNS NIPO Jongens 4 3 Dagelijks roken Afgelopen jaar geblowd Afgelopen maand alcohol gedronken Binge drinken

10 3 jaar ar 14 jaar 8 7 Roken 4 Alcohol 3 Cannabis Dia 6* Bron: TNS 8 NIPO 5 of meer glazen per keer 7 Roken Roken Dagelijks 4 4roken komt in het basisonderwijs nog nauwelijks Alcohol voor. Alcohol 3In 3 het voortgezet onderwijs verandert dit beeld snel: Cannabis 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Jongens Meisjes 5 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Op 13-jarige leeftijd rookt 2,3% van Cannabis de jongens dagelijks 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar dagelijks en 21,1% van de meisjes De jaar hoeveelheid 15 jaar sigaretten 16 jaar die de rokende jongeren roken 15 jaar hangt samen 25 met hun leeftijd naarmate de jongeren ouder worden, gaan ze gemiddeld meer roken. Rokende jongeren van 14 jaar 15 roken gemiddeld 5 sigaretten per dag. Dat Jongens zijn 2 meer glazen per keer 5 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Jongens 5 of meer glazen per keer Meisjes 4 3 Hoeveel jongeren roken dagelijks? en 4,1% van de meisjes. Op 16-jarige leeftijd rookt 24,4% van de jongens pakjes per week (TNS NIPO ). Dia 7* 16 jaar Bron: HBSC 9 Binge drinken 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Meisjes Blowers jaar 8% 19% Discontinu Experimenteerder 39% 34% Regulier 8 7 Heavy user Roken 8 4 Alcohol 3 Cannabis 7 Binge drinken betekent in korte tijd 5 of meer glazen Dagelijks roken alcohol drinken. Van de 12-jarigen heeft 8% in de maand 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar voorafgaande aan het onderzoek 5 of meer glazen alcohol Afgelopen jaar geblowd bij één gelegenheid 4 gedronken. Van de 314-jarigen deed een Afgelopen maand alcohol kwart dat 3en van de 16-jarigen dronk meer 25 dan de helft bij gedronken één gelegenheid vijf of meer glazen alcohol. Binge drinken 15 Jongens Meisjes Dia 8* Hoe vaak blowen blowers? Wel eens gerookt Wel eens alcohol gedronken Ouders Kind Wel eens geblowd Dagelijks roken 8 Bron: HBSC 9 7 De jongeren (12-16 jaar) die aangaven wel eens geblowd te 4 hebben, zijn in te delen in vier groepen: 3 Discontinu: wel eens geblowd, maar niet in het afgelopen jaar 4 Experimenteerder: afgelopen jaar één keer geblowd Regulier: afgelopen jaar 2-39 keer geblowd 3 Heavy user: afgelopen jaar 4 keer of vaker geblowd. 8 De figuur 7 laat zien dat de grootste groep bestaat uit de reguliere blowers. Dia 9 39% % 39% 8% 19% 34% Blowers jaar Blowers Discontinu 4 3 Experimenteerder Regulier Heavy user Zijn jongeren meer gaan roken, drinken en Kind 1 blowen? Wel eens gerookt 19% 34% jaar Discontinu Experimenteerder Regulier Heavy user Wel eens alcohol gedronken 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Maar zijn jongeren nu écht meer gaan roken, drinken en blowen? 5 of meer glazen per keer 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar Wel eens geblowd Afgelopen jaar geblowd Afgelopen maand alcohol gedronken Binge drinken Ouders % 3 19% 39% 34% 12 jaar Blowers jaar Discontinu Experimenteerder Regulier Heavy user 13 jaar 14 jaar 15 jaar Dia Roken, blowen en drinken (1-9) 16 jaar 3 4 Kind Steeds 3 minder 12- tot en met 16-jarigen roken. Dat geldt zowel voor het dagelijks roken als voor het ooit roken. Wel eens Wel eens alcohol Wel eens In 1 gerookt rookte nog gedronken 19% van geblowd de jongeren dagelijks. Dit percentage 12 jaar is gedaald 13 jaar naar 14 jaar 14% 15 in jaar jaar Het aantal 12- tot 16-jarigen dat het afgelopen jaar geblowd heeft, neemt sinds 1 af. Het alcoholgebruik van jongeren van jaar is de afgelopen jaren gedaald. Dit is echter geen reden tot Dagelijks roken tevredenheid: als jongeren drinken, dan drinken ze veel. In 9 dronk bijna 7% van de drinkers vijf of meer Afgelopen jaar geblowd glazen alcohol bij één gelegenheid. Afgelopen maand Dia alcohol 11 Wat weten ouders van het rook-, drink- en gedronken blowgedrag van hun kinderen? Binge drinken Roken Alcohol Cannabis 7 3 Dagelijks roken 25 Afgelopen jaar geblowd Afgelopen maand alcohol gedronken Jongens Binge drinkenmeisjes jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 7 Bron: Peilstationsonderzoek Scholieren 7, HBSC 9/ TNS NIPO (roken) 5 of meer glazen per keer 4 Ouders Maar mijn kind rookt, drinkt of blowt niet zoveel! Werkvorm Bij het bespreken van dit onderwerp kunt u een filmfragment laten zien uit de documentaire Bierboys en Breezerbabes % 8% Discontinu Wel eens gerookt 19% 34% Blowers jaar (VARA, 6). Duur:.41min. Experimenteerder Regulier Heavy user Dagelijks roken Melanie is 15 jaar en vertelt dat hoe vaak en hoeveel alcohol ze drinkt. Haar moeder denkt dat het alcoholgebruik van 4 Melanie wel meevalt. Dia 12 Bron: HBSC 9 Ouders onderschatten het rook-, drink- en blowgedrag van hun kind Wel eens alcohol gedronken Wel eens geblowd Afgelopen jaar geblowd Afgelopen maand alcohol gedronken Binge drinken Ouders Kind Ouders onderschatten het rook-, drink- en blowgedrag van hun kinderen: Ongeveer 1 op de tien ouders denkt dat hun kind wel eens gerookt heeft, terwijl bijna 3% van de jongeren zegt wel eens te hebben gerookt. Bijna 7% van de jarige jongeren zegt wel eens alcohol te hebben gedronken. Van hun ouders denkt 62% dat hun kind wel eens alcohol heeft gedronken. Opvallender is dat jongeren aangeven in het weekend gemiddeld 4,8 glazen alcohol te drinken, terwijl ouders denken dat hun kind in het weekend gemiddeld,7 glazen alcohol drinkt. Van de ouders denkt bijna 2% dat hun kind wel eens geblowd heeft, terwijl bijna % van de jongeren zelf aangeeft wel eens geblowd te hebben Ouders

11 De risico s van roken, drinken en blowen op jonge leeftijd Dit gedeelte van de plenaire presentatie gaat over de risico s van roken, drinken en blowen. Dit gedeelte kan op twee manieren gepresenteerd worden: plenair of aan de hand van een interactieve kennisquiz (zie bladzijde 21). In deze handleiding zijn beide varianten uitgewerkt. Een powerpointpresentatie van de kennisquiz vindt u op de bijgeleverde cd-rom. Dia 14 De risico s van roken op lange termijn De risico s van roken op lange termijn (Long)kanker Hart- en vaatziektes Hersenbloeding Verslaving Verminderde vruchtbaarheid Alcohol verdooft de hersenen en heeft een ontremmend effect. Onder invloed van alcohol voelen mensen zich losser, zien ze minder risico s en hebben ze minder controle over zichzelf. De kans op risicovol gedrag neemt daardoor toe. Directe gevolgen hiervan kunnen zijn: Alcoholvergiftiging Als je in korte tijd heel veel alcohol drinkt, kun je in coma raken. Je hebt dan een alcoholvergiftiging. Het aantal kinderen dat door drankmisbruik in coma in het In het filmfragment vertelt bioloog Guus Smit over de gevolgen van overmatig alcoholgebruik van jongeren op de ontwikkeling van de hersenen. Hersenen ontwikkelen zich tot ongeveer het 24ste levensjaar. Ook door kleine hoeveelheden alcohol wordt de ontwikkeling van de hersenen beïnvloed. Hersenschade als gevolg van alcohol uit zich in concentratieproblemen, leerproblemen en het niet overzien van de gevolgen van het eigen gedrag. Dia 17 Risico s van blowen Dia 13 VARIANT 1 PRESENTATIE De risico s van roken op korte termijn De risico s van roken op korte termijn Slechte conditie Geen geld over Slechte adem Gele tanden Gele vingers Hoesten Je huid wordt sneller oud Verslaving Als ouders met hun kind in gesprek willen gaan over de risico s van roken, dan is het belangrijk dat ze aansluiten bij zijn of haar leefwereld. Over het algemeen zijn jongeren vatbaarder voor de risico s op korte termijn, omdat de risico s op lange termijn te ver weg zijn en ze deze niet op zichzelf betrekken. Vaak wordt gedacht dat jongeren niet verslaafd kunnen raken, maar uit onderzoek weten we dat roken - afhankelijk van de genetische aanleg van iemand - door de werking van nicotine in de hersenen heel snel tot verslaving leidt. Dat geldt voor iedereen, dus ook voor jongeren. Ook is bekend dat jongeren - net als volwassenen- die één keer per week roken hier al heel moeilijk mee kunnen stoppen. Het blijkt dat veel ouders dit niet weten en hiervan schrikken. Dia 15 De risico s van alcohol De risico s van alcohol Alcoholvergiftiging Onveilige seks Black-out Geweld Slechte leerprestaties Schooluitval ziekenhuis belandt groeit snel. onveilige seks Onder invloed van alcohol vrijen jongeren vaker onveilig. Daardoor lopen ze kans op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa s) of ongewenste zwangerschap. Black-out Als er veel alcohol in korte tijd wordt gedronken, kan een black-out ontstaan. Informatie uit het korte termijn geheugen wordt dan niet doorgegeven aan het lange termijn geheugen. Als iemand regelmatig een black-out heeft, kan dit blijvende hersenschade veroorzaken. Geweld Alcohol zorgt ervoor dat mensen sneller agressief worden en meer geweld gebruiken. Eén op de 5 uitgaande jongeren heeft als dader of als slachtoffer wel eens te maken gehad met agressie. Slechte leerprestaties en schooluitval Vroeg en veelvuldig gebruik van alcohol kan leiden tot verminderde schoolprestaties, spijbelen en drop-out. Dia 16 Hersenschade U kunt hier een filmfragment laten zien uit de documentaire Proost (VPRO, 6). Duur:.56 min. De risico s van blowen op korte termijn Hoofdpijn, duizeligheid Versterken slechte stemming Hoofdpijn, duizeligheid Versterken slechte stemming Cannabis versterkt de stemming waarin de gebruiker verkeert. Als de gebruiker dus niet goed in zijn vel zit, kan hij/ zij last krijgen van angst, somberheid en/of paniek. Dia 18 Risico s van blowen op lange termijn De risico s van blowen op lange termijn Schade aan de luchtwegen Slechte prestaties en schooluitval Psychische klachten Verslaving 18 19

12 Schade aan de luchtwegen Slechte leerprestaties en schooluitval Er is een verband tussen cannabisgebruik en spijbelen. Vooral het op jonge leeftijd veel en vaak blowen kan leiden tot verminderde schoolprestaties, spijbelen en schooluitval. Psychische klachten Blowen kan psychoses uitlokken. Bij een psychose verlies je contact met de werkelijkheid en zie en hoor je dingen die er niet zijn. Als je aanleg hebt voor psychosen, bijvoorbeeld als het in de familie zit, kan gebruik van hasj of wiet een psychose oproepen. Jongeren die blowen, hebben meer kans op een psychose, ook als ze geen duidelijke aanleg hebben om dat te krijgen. Verslaving VARIANT 2 KENNISQUIZ U legt de ouders een aantal stellingen voor. De ouders geven antwoord ( waar of niet waar ) door middel van het opsteken van een groen of een rood kaartje. 1 Hoe jonger je begint met roken, alcohol drinken of blowen, hoe groter de kans op een verslaving op latere leeftijd. Waar. Jongeren die op jonge leeftijd (vanaf 12 jaar) beginnen met roken, drinken of blowen hebben een grotere kans om verslaafd te raken. Hoe jonger je begint, hoe moeilijker het dus is om te stoppen. 2 Jongeren kunnen pas na lange tijd aan roken verslaafd raken. Niet waar. Vaak wordt gedacht dat jongeren niet verslaafd kunnen raken, maar uit onderzoek weten we dat roken - afhankelijk van de genetische aanleg van iemand - door de werking van de stof nicotine in de hersenen heel snel tot verslaving leidt. Dat geldt voor iedereen, dus ook voor jongeren. Ook is bekend dat jongeren - net als volwassenen- die een keer per week roken hier al heel moeilijk mee kunnen stoppen. 3 Roken en blowen zijn even schadelijk voor de longen. Niet waar. Blowen is schadelijker voor de longen. Dat komt bijvoorbeeld doordat tijdens het blowen vaak dieper geïnhaleerd wordt. 5 In een (standaard)glas sterke drank zit evenveel alcohol als in een standaardglas bier. Waar. Elke soort alcoholhoudende drank heeft zijn eigen standaardglas. Op deze manier bevat een standaardglas bier van 5% (2cc), wijn van 12% (cc) en sterke drank van 35% (35cc) allemaal evenveel pure alcohol (circa gram). 6 In een mixdrankje zit minder alcohol dan in een glas bier. Niet waar. In een mixdrankje in een flesje zit meer alcohol dan in een (standaard)glas bier. 7 Van blowen kun je een psychische stoornis krijgen. Waar. Blowen kan psychoses uitlokken. Bij een psychose verlies je contact met de werkelijkheid en zie en hoor je dingen die er niet zijn. Als je aanleg hebt voor psychosen, bijvoorbeeld als het in de familie zit, kan gebruik van hasj of wiet een psychose oproepen. Jongeren die blowen, hebben meer kans op een psychose, ook als ze geen duidelijke aanleg hebben om dat te krijgen. 8 Je kunt een alcoholvergiftiging krijgen door te vaak te drinken. Niet waar. Je kunt een alcoholvergiftiging krijgen door in korte tijd zoveel alcohol te drinken dat je bewusteloos raakt. Het aantal dat met een alcoholvergiftiging opgenomen wordt op de Eerste Hulp in het ziekenhuis is de afgelopen jaren fors gestegen. 4 Alcohol is een verdovend middel. Waar. Alcohol is een verdovend middel. Het heeft een ontremmend effect. Onder invloed van alcohol voelen mensen zich losser, zien ze minder risico s en hebben ze minder controle over zichzelf. Daardoor neemt de kans op risicovol gedrag toe, zoals onveilige seks. 9 Je lichaam heeft 1,5 uur nodig om één standaardglas alcohol te verwerken. Waar. De lever moet ongeveer 1,5 uur werken om één glas alcohol af te breken. Alcohol is voor jongeren en voor volwassenen even schadelijk. 21

13 Niet waar. Alcohol is voor jongeren veel schadelijker. Dat komt doordat jongeren nog in de groei zijn. Alcoholgebruik heeft bijvoorbeeld invloed op de ontwikkeling van de hersenen. 11 De werking van hasj en wiet is elke keer anders. Waar. Hasj en wiet versterken je gevoelens. Als je je goed voelt, kan je je na het gebruik van cannabis nog beter voelen. Maar voel je je niet goed, dan kan dat na het gebruik van hasj en wiet nog slechter worden. 12 Af en toe een glas alcohol kan geen kwaad, ook niet voor jongeren. Niet waar. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van alcohol de ontwikkeling van de hersenen verstoort, zelfs als het gaat om kleine hoeveelheden. Hersenschade als gevolg van alcohol uit zich in concentratieproblemen, leerproblemen en het niet overzien van het eigen gedrag. Ter aanvulling eventueel een filmfragment laten zien waarin bioloog Guus Smit vertelt over hersenschade (zie ook dia 16). Duur: :56 min. 13 Waterpijp roken is minder schadelijk dan sigaretten roken. Niet waar. Waterpijp roken is misschien zelfs wel schadelijker dan het roken van sigaretten. Je krijgt namelijk meer rook binnen. Ook duurt het roken van een waterpijp langer, waardoor je meer schadelijke stoffen binnenkrijgt. Hoewel jongeren zelf vaak anders denken, is het roken van tabak met een smaakje met een waterpijp schadelijk en verslavend. 14 Je mag cannabis kopen als je 16 bent. Niet waar. De minimumleeftijd voor het kopen van hasj en wiet in een coffeeshops is 18 jaar. Dia 19 De invloed van ouders Veel ouders denken dat ze minder invloed kunnen uitoefenen naarmate hun kind ouder wordt. Ze denken dat hun kind geen waarde meer zou hechten aan hun mening. Uit onderzoek blijkt het tegendeel. Jongeren hechten wel degelijk waarde aan het contact met hun ouders, de mening die zij hebben en de regels die zij stellen. Ook de overweging van een jongere om te gaan drinken, roken of blowen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de manier waarop hun ouders met hem of haar omgaan. Jongeren hebben juist begeleiding nodig van hun ouders. Ze hebben regels nodig bij het losmaken en verkennen van hun grenzen. Natuurlijk hebben ook leeftijdsgenoten veel invloed op elkaars gedrag. De mening van vrienden is belangrijk, maar ook de mening van ouders is dus belangrijk. Dia Uw kind en roken, drinken en blowen. Wat kunt u doen als ouder? U heeft meer invloed op het middelengebruik van uw kind dan u denkt! Opvoedingsboodschap Stel het gebruik van alcohol, tabak en cannabis zo lang mogelijk uit. Jongeren beginnen vaak al op jonge leeftijd met roken, drinken en blowen, terwijl alcohol, tabak en cannabis heel ongezond zijn voor opgroeiende kinderen. Ouders kunnen proberen te voorkomen dat hun kind op jonge leeftijd begint met roken, drinken of blowen. Dia 21 Dia 22 Hoe stel ik het gebruik van tabak, alcohol en cannabis door mijn kind uit? Praat erover Hoe doe je dat? 1. Praat erover 2. Stel regels 3. Maak uw kind weerbaar Praat met uw kind over roken, drinken en blowen Kies een goed tijdstip Weet waar u over praat Weet wat uw kind doet Maar.. niet te vaak Het is belangrijk dat ouders met hun kind praten over roken, alcohol en cannabis vóórdat hij of zij is begonnen met experimenteren. Daarbij is het belangrijk dat er sprake is van een veilig gespreksklimaat waarin open over middelengebruik gesproken kan worden

14 Praattips voor een gesprek met uw kind over roken, alcohol Dia 27 Voorbeeldgedrag en blowen: Ouders kunnen meestal niet voorkomen dat hun kind ooit Jongeren zijn erg vatbaar voor groepsdruk. Ouders Kies een goed tijdstip Niet elk moment is geschikt voor een gesprek over roken, alcohol of blowen. Het is belangrijk een rustig gaat experimenteren met sigaretten, alcohol of cannabis, maar ze kunnen wel proberen dat moment uit te stellen. Voor alcohol kunnen ze het beste de regel stellen: geen alcohol tot tenminste 16 jaar. Ouders beschermen hun kind tegen het kunnen hun kind weerbaar maken tegen groepsdruk door hem of haar zelfvertrouwen mee te geven. Een kind met zelfvertrouwen staat steviger in zijn schoenen en kan daarom makkelijker nee zeggen tegen een joint. Ouders kunnen Maar ik rook, drink of blow zelf. Dan kan ik het mijn kind toch niet verbieden? moment te kiezen en de tijd te nemen. En te zorgen voor starten met roken en blowen door duidelijk te zeggen dat ze het zelfvertrouwen van hun kind vergroten door te laten een aanleiding voor het gesprek. Dit kan een moment zijn waarop kinderen in de verleiding kunnen komen om te drinken, te roken of te blowen. Zoals carnaval, de feestdagen, het introductiekamp van de brugklas en de zomervakantie. Een incident op school of in de media kan ook een goede aanleiding zijn. Weet waar u over praat Het is belangrijk dat een ouder kennis heeft van de verschillende middelen om zijn/haar kind goed in te kunnen lichten en geloofwaardig over te komen als het kind doorvraagt of in discussie gaat. Goede informatie maakt het ook eenvoudiger voor ouders om uit te leggen waarom zij bepaalde grenzen stellen. Weet wat uw kind doet Kinderen worden steeds zelfstandiger en ouders blijven minder makkelijk op de hoogte dan tijdens niet willen dat hun kind rookt of cannabis gebruikt. Dia 24 Heeft regels stellen zin? Werkvorm Bij het bespreken van dit onderwerp kunt u een filmfragment laten zien, uit de documentaire Bierboys en Breezerbabes (VARA, 6). Duur:. min. Regels stellen? Dat heeft toch geen zin meer op die leeftijd? merken dat ze trots zijn op hun kind, door complimentjes te geven en interesse te tonen. Een kind kan ook makkelijker nee zeggen als hij of zij een eigen mening heeft over tabak, alcohol en cannabis. Ouders kunnen hun kind helpen bij het vormen van een eigen mening door met hem of haar te bespreken wat de voor- en nadelen van deze middelen zijn. Dia 26 Vanaf welke leeftijd speelt dit? Wanneer moet ik met mijn kind praten, regels stellen en hem weerbaar maken? Mijn kind is nu nog helemaal niet bezig met roken, drinken of blowen. Ouders zijn een voorbeeld voor hun kind. Dat betekent niet dat je als ouder niet mag roken of drinken. Voor alcohol geldt het advies: drink zelf matig, niet elke dag en bij voorkeur niet in het bijzijn van je kind. Drink je wel af en toe in het bijzijn van je kind, leg dan uit wat het verschil is voor een volwassene die matig drinkt, en gebruik door een kind. Voor roken en blowen geldt het advies: rook en blow in elk geval niet in het bijzijn van je kind. Als je als ouder rookt is het toch belangrijk om met je kind af te spreken dat je liever niet wil dat hij/zij gaat roken. Als ouders open en eerlijk over hun eigen (redenen voor) gebruik zijn, zijn kinderen eerder geneigd hun advies aan te nemen. Dia 28 Afspraken maken met andere ouders de basisschooltijd. Toch is het belangrijk dat ouders Hoogleraar opvoedkunde Rutger Engels vertelt dat uit belangstelling blijven tonen, betrokken blijven bij wat hun kind doet, weten waar hun kind is, wat het doet en met wie het omgaat. Maar.. niet te vaak Te vaak praten over roken, alcohol of blowen werkt averechts. Het is beter een paar keer een goed gesprek te voeren, op het juiste moment en met een goede aanleiding. Dia 23 Regels stellen Stel regels onderzoek blijkt dat het stellen van regels effect heeft op het alcoholgebruik van jongeren: jongeren die strikte regels meekrijgen van hun ouders beginnen later met drinken en drinken minder. Heldere regels geven een kind richting bij het maken van keuzes. Daarbij geldt wel dat een kind dan precies moet begrijpen waarom een regel gesteld wordt, dus is het belangrijk er samen over te praten. Dia 25 Maak uw kind weerbaar tegen groepsdruk Maak uw kind weerbaar Het is het beste om afspraken te maken met kinderen voordat ze gaan experimenteren. Voor roken en drinken wordt ouders daarom aangeraden met hun kind in gesprek te gaan en afspraken te maken op jarige leeftijd. In het algemeen beginnen kinderen iets later met het experimenteren met hasj en wiet. Ouders kunnen daarom hierover ook iets later met hun kind praten, maar wel voordat het jaar wordt. Natuurlijk verschilt dit moment ook per kind. Het ene kind zal er eerder aan toe zijn dan het andere kind. Ouders kennen hun kind het beste en kunnen dat dus het beste inschatten. Maar wat doe ik als de klasgenoten van mijn kind wel mogen roken, drinken of blowen? Ik wil niet dat mijn kind buiten de groep valt. Kinderen zeggen vaak ja maar, iedereen mag het, behalve ik. Vaak blijkt dat dit niet waar is. Praat er eens over met andere ouders. Bijvoorbeeld op een ouderavond op school of 24 25

15 tijdens de sportwedstrijd van uw kind. Het kan prettig zijn om te horen hoe andere ouders een gesprek aanpakken, en wat zij doen als hun kind het er niet mee eens is, of zich niet aan de regels houdt. Deze ouderavond kan bijvoorbeeld benut worden om ervaringen uit te wisselen. Dia 29 Al gebruikende kinderen Mijn kind rookt, drinkt of blowt al. Wat nu? Ook als een kind al rookt, drinkt of blowt, is het belangrijk om hierover te praten. Het blijft belangrijk dat ouders duidelijk zeggen dat ze niet willen dat hun kind rookt, drinkt of blowt. Vraag naar de reden(en) van gebruik Ouders kunnen hun kind vragen waarom hij of zij rookt, drinkt of blowt. Als blijkt dat het kind rookt, drinkt of blowt om negatieve redenen, zoals om problemen te vergeten, kunnen ouders voorstellen om samen op zoek te gaan naar een andere oplossing voor zijn of haar problemen. Leer uw kind om gebruik te beperken Het is natuurlijk het beste als een kind stopt met blowen, maar ouders moeten zich bedenken dat het niet altijd gemakkelijk is om te stoppen. Ze kunnen in dat geval proberen het gebruik te beperken en afspraken te maken over het gebruik. Bijvoorbeeld door af te spreken dat hun kind niet drinkt of blowt voor of tijdens werk, school of sport. Ouders met rokende kinderen kunnen op internet een op maat gemaakt advies over (stoppen met) roken krijgen (via Bespreek de risico s van het gebruik Jongeren leven in het hier en nu. Verhalen over schadelijke effecten op de gezondheid maken meestal weinig indruk. Het is daarom belangrijk dat ouders zich beperken tot de risico s die wel aanspreken, zoals: slechtere schoolprestaties, achteruitgaan van conditie, geldgebrek, verlies van bepaalde vrienden. Uw kind leren omgaan met sociale druk Ouders kunnen een plan ontwikkelen om hun kind te helpen om weerstand te bieden tegen sociale druk. Een puber kan zich door zijn vrienden gedwongen voelen om te roken of te drinken. Ze kunnen bang zijn dat ze vriendschappen kwijtraken of dat ze niet bij de groep horen als ze niet mee zouden doen. Ouders kunnen met hun kind een plan oefenen om nee te zeggen, wanneer een sigaret, alcohol of een joint aangeboden wordt. Dia 3 Afsluiting Ter afsluiting kunt u een fragment van Draadstaal laten zien, waarin de ouders van zoon Rocky vertellen hoe zij omgaan met alcoholgebruik (Proost, VPRO, 8). Duur: 2.11 min

16 4 VERDIEPENDE WORKSHOPS Workshop 1: INTERACTIEF THEATER Inhoud Naast informatie over de gevaren van alcohol, roken en blowen willen veel ouders weten: Hoe pak ik dat nu thuis aan met mijn kind? Hoe stel ik grenzen en voorkom ik conflicten? Hoe kom ik, en hoe blijf ik in gesprek hierover. Deze workshop laat voorbeelden uit de praktijk zien. Een programma met veel vaart en humor waarin ouders kunnen meedenken, meepraten en meelachen! Duur De duur van deze workshop is standaard - minuten en kan in overleg aangepast worden. Uitvoering In de workshop worden herkenbare dilemma s en mogelijke conflicten in de opvoeding nagespeeld door twee professionele acteurs. De scènes laten op verschillende manieren zien hoe je het gesprek over alcohol, roken en blowen aan kunt gaan met je kind. Na het spelen van de scène vragen de acteurs de ouders om advies. Wat zouden jullie doen in zo n situatie? De aanwezige ouders kunnen suggesties en tips geven, die direct door de acteurs worden gespeeld. Zo kunnen ouders zien wat werkt én wat minder goed werkt in de praktijk. Bovendien doen ouders veel ideeën op van elkaar. Aan het einde van de workshop bestaat er voor de preventiewerker de mogelijkheid om aan te sluiten op deze praktijkvoorbeelden en de workshop plenair te evalueren. gezelschappen hebben in hun regio al veel ervaring met educatief theater over alcohol en hebben de inhoud van de workshop voorbereid met het Trimbos-instituut en STIVORO. Zij kennen dus de voorlichtingsboodschappen over roken, alcohol en blowen. U kiest in overleg met de school, welk middel u tijdens de workshop centraal wilt stellen. Noord Nederland Zuid Nederland Helder Theater Contactpersoon: Hester Dadema Telefoon: Tarief: 6 (excl. BTW en reiskosten) Midden Nederland Provincie Noord-Holland DNL-theatercollectief Contactpersoon: Stefan van Wieringen Telefoon: Tarief: 6 (excl. BTW en reiskosten) Contactinformatie In het kader van deze ouderavond zijn afspraken gemaakt met twee theatergroepen: DNL-theatercollectief en Helder Theater. DNL-theatercollectief bedient de regio Midden Nederland en de provincie Noord-Holland, Helder Theater bedient Noord Nederland en Zuid Nederland. Deze 28 29

17 Workshop 2: AFSPRAKEN MAKEN MET UW KIND Inhoud Tijdens deze workshop krijgen ouders advies over afspraken maken en uitleg over de bedoeling van regels. Duur De duur van deze workshop is ongeveer minuten. Uitvoering Verdeel het publiek in groepjes van vier a vijf personen. Elk groepje krijgt een casus (zie de casusbeschrijvingen ook in Bijlage 1). De ouders bespreken de casus en discussiëren over hoe zij in de gegeven situatie zouden handelen. De begeleider loopt rond en schuift hier en daar aan. Daarbij kan hij gebruik maken van de tips voor het stellen van regels, die op de volgende pagina staan. Na twintig minuten kan de casus plenair besproken worden. Als er voldoende tijd is, kan vervolgens een tweede casus besproken worden. Casussen 1 Uw kind wordt vijftien en geeft een feestje. U gaat samen met hem of haar inkopen doen. Dan ontstaat er een discussie over het wel of geen alcohol schenken. U krijgt uiteindelijk uw zin: jullie spreken af dat er geen alcohol wordt geschonken. Op de avond van het feestje blijken verschillende vrienden alcohol bij zich te hebben. Hoe reageert u? 2 U komt de moeder van een goede vriend(in) van uw kind tegen in de supermarkt. Ze vertelt dat ze onlangs heeft ontdekt dat haar kind af en toe rookt. U heeft nog niets gemerkt bij uw eigen kind. Wat doet u? 3 Bij het stofzuigen in de kamer van uw kind vindt u een zakje wiet. U heeft de laatste tijd niks gemerkt: zowel thuis als op school zijn er geen problemen. Hoe reageert u? 4 Uw kind van vijftien komt thuis van een feestje van een vriend(in). Hij vertelt dat er mixdrankjes werden uitgedeeld en dat hij zelf ook een paar mixdrankjes heeft gedronken. De ouders van de vriend(in) waren erbij, dus uw kind is ervan uit gegaan dat het wel mocht. Hoe reageert u? 5 Uw kind wil dit weekend graag naar een feestje. Iedereen zal er blijven slapen en dus wil uw kind ook blijven slapen. Uw kent de vriend(in) die het feestje geeft niet. Wat doet u? Bij het bespreken van de casussen kunnen de volgende vragen gesteld worden: Hoe reageert u als ouder hierop? Welke afspraken kunt u met uw kind maken? Hoe zorgt u ervoor dat uw kind zich aan de afspraken houdt? Hoe kunt u afspraken maken met andere ouders? Wat doet u als uw kind zich niet aan de afspraken houdt? Kent u de vriendengroep van uw kind? TIPS VOOR HET STELLEN VAN REGELS Tips voor een goed gesprek met uw kind Zorg voor een prettige sfeer. Wees eerlijk en open. Luister naar wat uw kind te zeggen heeft. Stel regels resoluut en vriendelijk. Vertel welk gedrag u van uw kind verwacht. Controleer of uw kind de regels begrijpt. Leg uit waarom u regels stelt. Regels stellen Voor alcohol kunt u het beste de regel stellen: geen alcohol tot tenminste 16 jaar. U beschermt uw kind tegen het starten met roken en blowen door duidelijk te zeggen dat u niet wilt dat uw kind rookt of cannabis gebruikt. Stel huisregels, die ook gelden voor oudere kinderen en de ouders. Bijvoorbeeld: o Er wordt geen alcohol gekocht door of voor kinderen onder de 16 jaar. o Er wordt thuis niet gerookt of geblowd, ook niet door bezoek. Vraag na of het kind de regels begrijpt en herhaal de regels. U kunt ook uw kind vragen om samen te vatten wat u verteld heeft en welke regels afgesproken zijn. Zo kan het kind zich de regels meer eigen maken. De regels gelden in alle situaties, dus ook op familiefeestjes waar andere kinderen wel drinken, tijdens vakanties of op momenten dat de ouders er niet bij zijn. 3 31

18 Workshop 3: WAT ZOU Ú DOEN? Roken rookt, maar dat ze liever heeft dat haar dochter niet begint met roken. Ze zegt: Ik ben stom, ik rook. Maar jij hebt nu nog de keuze om niet verslaafd te raken. Inhoud In deze workshop worden verschillende filmfragmenten vertoond. In deze filmfragmenten worden ouders op verschillende manieren geconfronteerd met beginnend rook-, drink- of blowgedrag van hun kind. We zien hoe de ouders daar op hun eigen manier mee omgaan. Na het vertonen van de filmpjes geven de ouders aan hoe zij zelf zouden reageren in een dergelijke situatie. Ook bespreken ze met elkaar de reactie van de ouder in het filmpje. Duur De duur van deze workshop is afhankelijk van het aantal filmpjes dat vertoond wordt en van de duur van de discussie bij elk filmpje. Er zijn in totaal zes filmpjes: vier filmpjes over roken en twee filmpjes over alcohol. Op de website zijn nog meer filmpjes te vinden. Het tonen en bespreken van één filmpje kan ongeveer tien minuten duren. Uitvoering Laat de filmpjes zien. In elk filmpje wordt een ouder geconfronteerd met een dilemma. Vervolgens verschijnt de vraag in beeld: Wat zou u doen?. Zet op dat moment het filmpje op pauze. Vraag aan de ouders wat zij in de getoonde situatie zouden doen. Daarna laat je de rest van het filmfragment zien. De ouders krijgen te zien hoe de ouder in het filmpje reageert. Vraag na afloop van het filmpje aan de aanwezige ouders wat zij van de reactie in het filmpje vonden. Inhoud van de filmpjes 1. Nee zeggen (2 min.) Dit fragment maakt duidelijk dat ouders hun kind erop kunnen wijzen dat hij of zij altijd nee kan zeggen tegen een aangeboden sigaret. We zien een moeder die rooklucht ruikt als haar zoon thuis komt. Hij zegt dat hij niet rookt. Moeder legt uit dat hij nee kan zeggen tegen een aangeboden sigaret. Het is stoerder om nee te zeggen dan de sigaret aan te nemen. 2. Waarschuwen (3,5 min.) Dit filmpje gaat over het waarschuwen van kinderen om niet te gaan roken. In het filmpje zien we een vader die zijn dochter betrapt als ze op het schoolplein een sigaret probeert. Hij reageert rustig en vraagt waarom ze rookt. Zijn dochter vertelt dat haar vrienden vaak aandringen om ook eens een sigaret te proberen. 3. Huisregels (2,5 min.) In dit filmpje komt het stellen van huisregels aan bod. Het filmpje gaat over een gezin dat een feestje geeft. Vader steekt een sigaret op. Moeder twijfelt: zal ze er wel of niet iets van zeggen in het bijzijn van het bezoek? Ze kiest ervoor om er wel iets van te zeggen. Het is immers een duidelijke huisregel: in huis wordt niet gerookt. Ook vader moet zich hieraan houden. 4. Eigen rookgedrag (3 min.) Dit fragment gaat over het bespreken van het eigen rookgedrag van ouders. We zien een moeder die een pakje shag in de wasmachine vindt. Ze vraagt haar dochter of ze rookt. Dochter vindt dat moeder niks mag zeggen omdat ze zelf ook rookt. Moeder geeft toe dat het stom is dat ze zelf Alcohol 1. Anne komt dronken thuis Anne (14 jaar) mag van haar ouders geen alcohol drinken. Op een avond komt ze dronken thuis van een feestje. Hoe kan haar moeder hier het best op reageren? In het filmpje kunt u de reactie van Anne s moeder bepalen. Kies welke reactie u het beste vindt en zie welk effect dat heeft op Anne s gedrag. U kunt het filmpje vaker afspelen en zien wat in dit geval de beste aanpak is. 2. Anne wil naar de Dance Away Anne (14 jaar) wil met haar vrienden naar een feest in de Dance Away. Haar ouders vinden haar eigenlijk te jong voor dit feest. Ze weten niet goed hoe ze moeten reageren. In de film kunt u de reactie van Anne s vader bepalen. Kies welke strategie u het meest aanspreekt. U ziet de reactie van Anne hierop en het commentaar van een deskundige. U kunt de film vaker afspelen en zien wat in dit geval de beste aanpak is

19 Workshop 4: SPEEDDATEN Inhoud In deze workshop discussiëren ouders in drie- of viertallen met elkaar over verschillende stellingen. Het doel van deze workshop is niet alleen kennis en ervaring uitwisselen, maar de uitvoerder zou ook aan kunnen sturen op het samen maken van afspraken. Duur De duur van deze workshop is afhankelijk van het aantal stellingen dat behandeld wordt. Er zijn in totaal negen stellingen. Per stelling zouden de ouders bijvoorbeeld tien minuten kunnen discussiëren. rookt of als hij tot zijn 16e niet drinkt. Ik weet van mijn kind echt wel of hij rookt, alcohol drinkt of blowt. Ik vind dat de school roken op het schoolplein moet verbieden. Als je als ouder zelf rookt, dan kun je het je kind niet verbieden. Een kind kan beter thuis alcohol drinken dan ergens anders; thuis heb je er als ouder tenminste zich op. Ik vind het belangrijk om met andere ouders afspraken te maken over het middelengebruik van onze kinderen. Uitvoering De aanwezige ouders worden in drie- of viertallen opgesplitst. De begeleider lanceert een stelling. De ouders discussiëren tien minuten over de stelling. Na deze tien minuten worden de groepjes opnieuw samengesteld, zodat de ouders zoveel mogelijk andere ouders ontmoeten. Er wordt een nieuwe stelling gelanceerd, waar de groepjes opnieuw tien minuten over kunnen discussiëren. Dit kan zo vaak als gewenst herhaald worden. Als er nog voldoende tijd over is, kan ervoor gekozen worden af te sluiten met een plenaire terugkoppeling. Stellingen Als ik er achter kom dat mijn kind rookt, drinkt of blowt, dan straf ik hem. Ik verbied mijn kind tot zijn 16e ook maar een druppel alcohol te drinken. Ik ga mijn kind niet verbieden te roken of alcohol te drinken, want als ik dat doe dan gaat hij het stiekem doen. Ik geef mijn kind een beloning als hij tot zijn 18e niet 34 35

20 BIJLAGEN BIJLAGE 1 CASUSBESCHRIJVINGEN BIJ WORKSHOP 2 Casus 1: Uw kind wordt vijftien en geeft een feestje. U gaat samen met hem of haar inkopen doen. Dan ontstaat er een discussie over het wel of geen alcohol schenken. U krijgt uiteindelijk uw zin: jullie spreken af dat er geen alcohol wordt geschonken. Op de avond van het feestje blijken verschillende vrienden alcohol bij zich te hebben. Hoe reageert u? Casus 2: U komt de moeder van een goede vriend(in) van uw kind tegen in de supermarkt. Ze vertelt dat ze onlangs heeft ontdekt dat haar kind af en toe rookt. U heeft nog niets gemerkt bij uw eigen kind. Wat doet u? Casus 3: Bij het stofzuigen in de kamer van uw kind vindt u een zakje wiet. U heeft de laatste tijd niks gemerkt: zowel thuis als op school zijn er geen problemen. Hoe reageert u? Casus 4: Uw kind van vijftien komt thuis van een feestje van een vriend(in). Hij vertelt dat er Breezers werden uitgedeeld en dat hij zelf ook een paar Breezers heeft gedronken. De ouders van de vriend(in) waren erbij, dus uw kind is ervan uit gegaan dat het wel mocht. Hoe reageert u? Casus 5: Uw kind wil dit weekend graag naar een feestje. Iedereen zal er blijven slapen en dus wil uw kind ook blijven slapen. Uw kent de vriend(in) die het feestje geeft niet. Wat doet u? 36 37