*U * *U *

Transcriptie

1 *U * *U * Raadscommissie Samenleving Postbus AA BERKEL EN RODENRIJS Verzenddatum 16 december 2015 Ons kenmerk U Uw brief van Afdeling Economische & Maatschappelijke Ontwikkeling Postbus AA Berkel en Rodenrijs Nadere informatie Serge Deceuninck Telefoon info@lansingerland.nl Fax (010) Onderwerp Inkomenseffectrapportage Geachte heer, mevrouw, Op 18 december stelde de gemeenteraad van Lansingerland de nota Inkomensondersteuning , Ondersteuning op maat vast. Bij de raadsbehandeling van deze nota vroegen diverse raadsleden om een onderzoek naar de effecten van het nieuwe inkomensondersteuningsbeleid. Met deze brief leggen wij u daarom de resultaten van een recent uitgevoerde inkomenseffectrapportage voor. De inkomenseffectrapportage is in opdracht van de gemeente uitgevoerd door het Kenniscentrum Werk, Inkomen en Zorg (KWIZ). In de rapportage bekijkt KWIZ de effecten van ons inkomensondersteuningsbeleid op de inkomens van een zestal verschillende huishoudtypen. Per huishoudtype bekijkt de rapportage vervolgens vier verschillende inkomensniveaus. Zo krijgen we een goed beeld van de bijdrage van ons beleid aan het inkomen van inwoners met een laag inkomen. Uit de rapportage kunnen we een aantal conclusies trekken. We bespreken deze hieronder. Vrije bestedingsruimte Uit het overzicht op pagina 6 van de rapportage blijkt dat vier van de zes onderzochte huishoudtypen vrije bestedingsruimte hebben na aftrek van alle maandelijkse kosten. De twee huishoudtypen die deze ruimte niet hebben zouden volgens het Nibud geen geld hebben voor vrije bestedingen zoals sport, recreatie en sociale activiteiten. Wij compenseren dit effect voor deze doelgroep echter doordat zij gebruik kunnen maken van de mogelijkheden van de Rotterdampas. Daarnaast is de individuele inkomenstoeslag niet meegenomen in dit overzicht. Wanneer deze wel wordt meegerekend, dan hebben ook deze huishoudtypen naar verwachting vrij besteedbaar inkomen. Nadruk op kinderen De nota Inkomensondersteuning bevat als beleidsuitgangspunt een accentverschuiving naar kinderen. Wij concluderen dat het beleid in de praktijk ook daadwerkelijk zo uitpakt. Ons beleid levert zowel in geld als procentueel een relevante bijdrage aan het inkomen van huishoudtypen met kinderen. Dit blijkt uit het overzicht op pagina 7 van de rapportage. pagina 1/2

2 Ons kenmerk U Geen armoedeval Een ander beleidsuitgangspunt van de nota is het zoveel mogelijk terugdringen van de armoedeval. Wij concluderen dat ons beleid ook hierin slaagt. In geen van de onderzochte huishoudtypen is sprake van een armoedeval. Dit bespreekt KWIZ op pagina 8 van de rapportage. De onderzoeker van KWIZ gaf aan dat Lansingerland de eerste gemeente is die hij tegenkomt, die erin is geslaagd om de armoedeval te voorkomen. Als gevolg hiervan heeft hij elementen uit ons beleid bij andere gemeenten voorgesteld. Uitstroompremie Op dit moment onderzoeken wij de mogelijkheid van het invoeren van een uitstroompremie. Dit is een premie die kandidaten ontvangen wanneer zij door werkaanvaarding uit de bijstand stromen en minimaal een bepaalde periode bijstandsonafhankelijk zijn door dit werk. Hiermee stimuleren wij werkaanvaarding, door werk nog meer lonend te maken. Op pagina 10 van de rapportage bespreekt KWIZ de inkomenseffecten van een dergelijke premie. Armoedemonitor In het eerste kwartaal van 2016 voert KWIZ in opdracht van de gemeente een Armoedemonitor uit. Hierin onderzoekt KWIZ de omvang van de doelgroep en het bereik van de diverse instrumenten van ons inkomensondersteuningsbeleid. Deze Armoedemonitor vormt samen met de bijgevoegde inkomenseffectrapportage onze toegezegde evaluatie van het inkomensondersteuningsbeleid. Na het afronden van de Armoedemonitor bepalen wij of de uitkomsten hiervan in combinatie met de uitkomst van de inkomenseffectrapportage leiden tot een bijstelling van ons beleid. Hierover informeren wij u. Wij gaan ervan uit u hierbij goed te hebben geïnformeerd. Met een vriendelijke groet, burgemeester en wethouders van Lansingerland drs. ing. Ad Eijkenaar Secretaris drs. Pieter van de Stadt Burgemeester Bijlage(n): - Inkomenseffectrapportage, I pagina 2/2

3 ŷ INKOMENS EFFECT RAPPORTAGE ARMOEDE EN RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE LANSINGERLAND 2015

4 Een onderzoek naar de effecten van het armoede- en re-integratiebeleid op de inkomenspositie van minimahuishoudens en werkenden met lage inkomens in de gemeente Lansingerland. Colofon Opdrachtgever Gemeente Lansingerland Datum November 2015 Auteurs Tessa Schoot Uiterkamp Harry Piepers KWIZ Stavangerweg JC Groningen Uitgave Deze publicatie is een uitgave van KWIZ B.V.. Het overnemen van cijfers en / of teksten is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt worden in welke vorm dan ook zonder voorafgaande toestemming van KWIZ B.V..

5 Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Onderzoeksmethodiek Lokale minimaregelingen Huishoudens en inkomensgrenzen Inkomsten Uitgaven 5 2. De inkomenseffecten Vrije bestedingen Effect gemeentelijke inkomensondersteuning Inkomenseffecten na werkaanvaarding vanuit uitkeringssituatie Invoering premiebeleid 10 3 Beleid Lansingerland in vergelijkend perspectief 11 Bijlage 1. Inkomenseffect tabellen 13 1

6 Inleiding Gemeentelijke overheden hebben nadat de nieuwe Participatie wet van kracht is geworden meer mogelijkheden gekregen om hun lokale sociale beleid vorm te geven. De gemeente Lansingerland is voornemens om gebruik te maken van de mogelijkheden die dit biedt om een maximale samenhang tussen armoedebeleid enerzijds en re-integratiebeleid anderzijds te creëren. Alvorens het huidige beleid wordt aangepast is het van belang om de inkomenseffecten van het huidige voorzieningenpakket in kaart te brengen en te inventariseren welke effecten optreden na werkaanvaarding vanuit een uitkeringssituatie. Daarom heeft de gemeente KWIZ gevraagd om een Inkomens Effect Rapportage op te stellen. In de rapportage wordt voor een zestal huishoudtypen met inkomens tot maximaal 130 procent van het wettelijke sociale minimum berekend hoe groot de inkomenseffecten van het landelijke en lokale inkomensondersteunende beleid zijn. Ook wordt doorgerekend welke inkomens effecten er optreden na werkaanvaarding vanuit een uitkeringssituatie. Opzet van het onderzoek Met behulp van landelijke inkomensnormen, landelijke toeslagen en informatie over gemeentelijke regelingen is per huishoudtype het inkomen bepaald. Voor de vaste uitgaven wordt uitgegaan van cijfers van het Nibud. Voor de andere uitgaven is waar mogelijk gebruik gemaakt van lokale tarieven (zoals waterschapsbelasting). Leeswijzer In hoofdstuk 1 wordt de onderzoeksmethodiek van de rapportage nader toegelicht. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de inkomenseffecten beschreven bij een maximaal gebruik van zowel de landelijke als de lokale inkomensondersteunende regelingen. W e sluiten af met een aantal conclusies. In bijlage 1 staan de Inkomenseffect tabellen die per huishoudtype zijn opgesteld. 2

7 1. Onderzoeksmethodiek In dit hoofdstuk beschrijven we de methodiek om de effecten van het lokale armoedebeleid in 2015 te meten op het inkomen van huishoudens in de gemeente Lansingerland. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen zes huishoudenstypen en vier inkomensgroepen. We starten met een overzicht en een korte toelichting op de verschillende inkomensondersteunende regelingen die de gemeente Lansingerland kent Lokale minimaregelingen Het minimabeleid bestaat uit landelijke en gemeentelijke regelingen. Landelijke regelingen zijn bijvoorbeeld de kinderbijslag en de huur- en zorgtoeslag. Daarnaast is er lokaal beleid mogelijk op drie onderdelen: 1. Individuele inkomenstoeslag; 2. Individuele bijzondere bijstand; 3. Minimaregelingen: verschillende bijdrageregelingen, participatie bevorderende regelingen, collectieve zorgverzekering, kwijtschelding lokale heffingen. Het minimabeleid in Lansingerland richt zich zowel op inkomensondersteuning, schuldhulpverlening als op het voorkomen en bestrijden van sociale uitsluiting van kinderen. Daarvoor heeft de gemeente een aantal regelingen voor burgers om de lasten van de minimahuishoudens te verlichten en om participatie te bevorderen. Onderstaand beschrijven we de regelingen waar mensen met een laag inkomen in Lansingerland gebruik van kunnen maken. Daarbij wordt de inkomensgrens ten opzichte van het Wettelijk sociaal minimum (Wsm) per regeling aangegeven evenals het maximale bedrag dat huishoudens kunnen ontvangen. W e beginnen met de wettelijk verplichte regelingen. Tabel Beschrijving wettelijke regelingen minimabeleid gemeente Omschrijving Kwijtschelding lokale heffingen Kwijtschelding van gemeentelijke afvalstoffenheffing, rioolafvoerrechten en waterschapsbelasting. Bijzondere bijstand Vergoeding van bijzondere en noodzakelijke extra kosten. Individuele inkomenstoeslag Extra inkomensondersteuning voor mensen die langdurig minima zijn en geen uitzicht hebben op werk. Bedoeld voor mensen tussen de 21 en de pensioengerechtigde leeftijd. Inkomensgrens t.o.v. Wsm Tot 100 Z W s m of uitsluitend A O W - inkomen. Tot 115 Z W s m. Daarboven draagkracht. Minimaal 3 jaar tot 100 / W s m Lansingerland (maximaal) bedrag Alleenstaande: C 368 per kalenderjaar. Alleenstaande ouder: C 471 per kalenderjaar. Meerpersoons huishouden: C 526 per kalenderjaar. Naast deze verplichte regelingen voor minima kunnen minima in de gemeente Lansingerland ook van de volgende lokale regelingen gebruik maken. 3

8 Tabel Beschrijving lokale regelingen minimabeleid gemeente Lansingerland Omschrijving Inkomensgrens (maximaal) bedrag t.o.v. Wsm Aanvullende collectieve zorgverzekering Minima kunnen gebruikmaken van de Tot 110 Z W s m Het meest afgenomen aanvullende collectieve zorgverzekering pakketten Light en pakket in 2015 is het pakket die de gemeente in samenwerking met Medium. Large. Deelnemers betalen Zilveren Kruis Achmea aanbiedt. Zij Tot 130 / W s m een premie van C 124,58 krijgen korting op zowel de basis- als de pakket Large. per maand. Normaal kost aanvullende verzekering en kunnen dit pakket C 158,30. kiezen uit 3 verschillende pakketten. Daarnaast draagt de gemeente C 150 per jaar bij. De totale korting voor deelnemers is dus C 46,22 per maand. Rotterdampas De Rotterdampas biedt gratis entree en Tot 120 Z W s m korting op diverse culturele, ontspannende of anderszins leuke uitjes. Minima kunnen de pas voor C 5 aanschaf. Voor kinderen is de pas gratis. Jeugdsport- en cultuurfonds Kinderen tussen de 6 en 18 jaar kunnen Tot 130 Z W s m Jeugdsportfonds: maximaal een beroep doen op het C 235 per kind per jaar. Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds: Jeugdcultuurfonds. Een aanvraag dient maximaal C 450 per kind te worden ingediend via een per jaar 1. intermediair. Stichting Leergeld Via Stichting Leergeld kunnen minima de noodzakelijke schoolkosten van hun kinderen vergoed krijgen. Bijvoorbeeld schoolmateriaal, gymkleding of een laptop. De gemeente Lansingerland stelt hiervoor een bedrag beschikbaar aan Stichting Leergeld Zoetermeer. Tot 110 Z W s m W e gaan uit van de volgende noodzakelijke kosten: Basisschool: C 100 per jaar. Middelbare school C 200 per jaar Huishoudens en inkomensgrenzen In deze rapportage worden voor een aantal huishoudtypen de inkomenseffecten berekend. gaat om de volgende huishoudens: Het» alleenstaande, jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd;» alleenstaande ouder, jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd, met twee kinderen (8 en 13 jaar);» meerpersoonshuishoudens, jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd, zonder kinderen (twee volwassenen);» meerpersoonshuishoudens, jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd, met twee kinderen (8 en 13 jaar);» alleenstaande, pensioengerechtigd;» meerpersoonshuishoudens, pensioengerechtigd (twee volwassenen). De meeste kinderen in de gemeente maken gebruik van het Jeugdsportfonds. Van het 1 Jeugdcultuurfonds wordt veel minder gebruik gemaakt. Voor deze rapportage gaan we daarom uit van een beroep op het Jeugdsportfonds. 4

9 W e brengen de inkomenseffecten van de regelingen in beeld voor huishoudens met inkomens tot maximaal 130 procent Wsm. Daarvoor wordt uitgegaan van gegevens van Inkomsten Voor de inkomsten wordt onderscheid gemaakt in landelijke regelingen (informatie afkomstig van de Belastingdienst) en gemeentelijke ondersteuning. W e maken onderscheid in:» netto inkomen, vakantietoeslag;» landelijke regelingen: huur- en zorgtoeslag, kinderbijslag en het kindgebonden budget;» gemeentelijke regelingen: o kwijtschelding van de afvalstoffenheffing, rioolheffing en waterschapsbelasting; o de korting op de collectieve zorgverzekering; o Jeugdsportfonds; o Stichting Leergeld. Bijzondere bijstand is niet opgenomen omdat deze vorm van bijstand wordt verstrekt voor noodzakelijke onvermijdbare individuele uitgaven. De Rotterdampas wordt eveneens niet meegenomen in de berekeningen omdat de pas korting of gratis entree geeft. Dit is afhankelijk van de uitjes die men onderneemt en dus is de regeling niet om te zetten in een maandelijks geldbedrag. Ook de individuele inkomenstoeslag is niet in de berekeningen meegenomen. 2 Bij de berekening van de inkomenseffecten wordt er vanuit gegaan dat een huishouden gebruik maakt van alle bovengenoemde regelingen en de maximale bedragen per regeling ontvangt Uitgaven Inhoudelijk gezien worden er vier soorten uitgaven onderscheiden:» vaste lasten. Dit zijn uitgaven die regelmatig terugkomen. Er ligt meestal een contract aan ten grondslag. Voorbeelden zijn huur 3, energiekosten 4 ; en verzekeringen;» reserveringsuitgaven. Dit zijn uitgaven die niet regelmatig voorkomen en waarvan de hoogte vooraf niet bekend is. Er moet in principe een bedrag voor gereserveerd worden. Voorbeelden zijn kosten voor inventaris en kleding;» huishoudelijke uitgaven. Dit zijn terugkerende uitgaven aan voeding, kleding, persoonlijke verzorging en dergelijke. Voor de uitgaven is waar mogelijk uitgegaan van lokale tarieven. Voorbeelden hiervan zijn de huur, energiekosten, water en de lokale heffingen. De andere bedragen zijn gebaseerd op landelijke berekeningen van het Nibud. De normbedragen voor de kosten per type huishouden staan in het tabellenoverzicht in de bijlage van dit rapport vermeld. W e willen benadrukken dat het bij alle posten gaat om basale uitgaven en dat de normbedragen gemiddelden betreffen. Het is mogelijk dat een huishouden maandelijks minder uitgeeft dan de normbedragen waarmee in deze rapportage wordt gerekend. Het bedrag dat overblijft kunnen minima uitgeven aan vrije bestedingen. Bijvoorbeeld aan een lidmaatschap voor een (sport)vereniging of de bibliotheek, sociale en recreatieve activiteiten of aan zakgeld voor kinderen. Voor deze vrije bestedingen hanteert het Nibud per huishoudtype eveneens een normbedrag. Deze zijn als extra rij in de tabellen in de bijlage opgenomen. 2 Deze voorziening wordt uitsluitend verstrekt wordt aan personen die de A O W leeftijd nog niet hebben bereikt, langdurig een inkomen op bijstandsniveau hebben en geen perspectief op inkomensverbetering door werk te aanvaarden (meer) hebben. W e gaan uit van f 475 kale huur per maand voor een alleenstaande en f 550 kale huur per maand voor 3 een meerpersoonshuishouden. Deze bedragen zijn gebaseerd op huurtoeslaggegevens van de Rijksoverheid over de gemeente Lansingerland. Kosten gas en elektriciteit zijn gebaseerd op tarieven van Essent (stroom en gas 3 jaar 4 zeker), de kosten voor water op de tarieven van Dunea. Heffingskortingen zijn in de maandprijs verrekend. Gegevens over het gemiddelde gebruik per huishoudtype zijn afkomstig van het Nibud. 5

10 2. De inkomenseffecten In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in de effecten van landelijke toeslagen en het lokale armoedebeleid op het inkomen van huishoudens met een inkomen tot maximaal 130 procent van het sociaal minimum. Ook geven we weer of en in welke mate het inkomen stijgt na werkaanvaarding vanuit een bijstandssituatie Vrije bestedingen De volgende tabel geeft het bedrag per huishouden weer dat maandelijks overblijft om bestedingen van te doen, zoals het betalen van sport, recreatie en sociale activiteiten. vrije Tabel Maandelijks beschikbaar bedrag vrije bestedingen per huishoudtype naar inkomen Huishoudtype 100y 0 Wsm 110y 0 Wsm 120y 0 Wsm 130y 0 Wsm Alleenstaande Exclusief gemeente Inclusief gemeente Alleenstaande ouder, 2 kinderen Exclusief gemeente Inclusief gemeente Meerpersoons zonder kinderen Exclusief gemeente Inclusief gemeente Meerpersoons, 2 kinderen Exclusief gemeente Inclusief gemeente Alleenstaande (pensioengerechtigd) Exclusief gemeente Inclusief gemeente Meerpersoons (pensioengerechtigd) Exclusief gemeente Inclusief gemeente De meeste huishoudens houden maandelijks geld over om vrij te besteden. Meerpersoons huishoudens met en zonder kinderen met inkomens tot 100 procent W s m houden hier echter geen geld meer voor over. Alleenstaande ouders en pensioengerechtigden hebben het meeste geld om te besteden aan vrije uitgaven. Het bedrag dat maandelijks overblijft voor vrije bestedingen verschilt aanzienlijk tussen de minimahuishoudens. Onder huishoudens met inkomens tot 130 procent W s m zien we bijvoorbeeld dat een meerpersoonshuishouden met twee kinderen elke maand C 58 overhoudt. Terwijl een alleenstaande ouder met twee kinderen van dezelfde leeftijd maandelijks C 363 over houdt. Van de huishoudens die niet pensioengerechtigd zijn houden alleenstaande ouders het meest over voor het doen van vrije bestedingen. Zij maken minder kosten dan gezinnen met kinderen. Daarnaast daalt het bedrag dat zij van het Rijk aan toeslagen ontvangen bij het verkrijgen van meer inkomen minder snel dan bij meerpersoonshuishoudens. 6

11 Meerpersoonshuishoudens (met en zonder kinderen) die niet pensioengerechtigd zijn hebben maandelijks de minste financiële ruimte voor vrije uitgaven. Zij hebben bijvoorbeeld hogere kosten als het gaat om huishoudelijke- en reserveringsuitgaven 5 dan de andere huishoudens en deze extra kosten worden niet volledig door hun hogere inkomsten gecompenseerd Effect gemeentelijke inkomensondersteuning In deze paragraaf worden de effecten van het lokale armoedebeleid weergegeven. De bedragen zijn een optelsom van gemeentelijke minimaregelingen en de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Daarnaast staat voor elk huishoudtype het effect van deze bijdragen weergegeven. Dit is de verhouding tussen de inkomsten die worden verkregen vanuit de gemeentelijke regelingen en de maandelijkse uitgaven van het betreffende huishoudtype. Tabel Maandelijkse bijdrage gemeentelijke ondersteuning en het effect op de uitgaven Huishoudtype 100y 0 Effect 110y 0 Effect 130y 0 Effect Wsm bijdrage Wsm bijdrage Wsm bijdrage Alleenstaande f o f 46 40/0 f 46 40/0 Alleenstaande ouder, 2 kinderen f 182 f /0 f 85 40/0 Meerpersoons zonder kinderen f /0 f 92 5/0, f 92 50/0 Meerpersoons, 2 kinderen f /0, f /0 f 132 6/0, Alleenstaande, pensioengerechtigd f 102 8/0, f 46 40/0 f 46 40/0 Meerpersoons, pensioengerechtigd f /0 f 92 50/0 f 92 50/0 Te zien is dat zowel het bedrag als ook het effect aan gemeentelijke bijdragen per huishoudtype verschilt. Omdat gezinnen met kinderen ook aanspraak kunnen maken op het Jeugdsportfonds en de stichting Leergeld is het effect van de bijdrage voor deze huishoudens het grootst Inkomenseffecten na werkaanvaarding vanuit uitkeringssituatie Een hoger inkomen kan ten koste gaan van bijvoorbeeld de hoogte van de huur- en zorgtoeslag. Daarnaast kan een huishouden het recht op gemeentelijke voorzieningen verliezen. Hierdoor gaat een huishouden er bij een inkomensstijging per saldo niet of slechts in beperkte mate op vooruit. Dit wordt ook wel de armoedeval genoemd. 5 Het Nibud hanteert voor deze huishoudens hoge(re) normbedragen. 7

12 De volgende tabel geeft weer in hoeverre het maandelijkse besteedbare inkomen stijgt of daalt na werkaanvaarding vanuit een uitkeringssituatie. Tabel Vergelijking maandelijkse inkomenspositie in euro's Huishoudtype Netto Bijdrage Bijdrage Totaal Toename Toename inkomen Rijk 6 gemeente 7 inkomen t.o.v.100% T.o.v 100" Alleenstaande o W s m o W s m ) W s m ) W s m Alleenstaande ouder, 2 kinderen 10000) W s m W s m ) W s m W s m Meerpersoons zonder kinderen W s m W s m W s m W s m Meerpersoons, 2 kinderen 1000 W s m W s m W s m W s m Geen enkel huishouden dat vanuit een bijstandssituatie gaat werken tegen een inkomen tussen de 110 en 130 procent W s m gaat er evenredig in inkomen op vooruit. Wel gaat ieder huishouden er voor wat betreft het totale inkomen op vooruit. Al met al kunnen we dus concluderen dat het minimabeleid in Lansingerland zodanig is vormgegeven, dat er in geen enkele situatie een armoedeval na werkaanvaarding ontstaat. Hieronder lichten we per huishoudtype de inkomensposities nader toe. Alleenstaanden Alleenstaanden gaan er van alle huishoudens in totaal het meest op vooruit wanneer zij werk aanvaarden. Een alleenstaande die vanuit een bijstandssituatie werk aanvaardt waarbij 130 procent van het W s m verdient wordt, heeft maandelijks C 178 meer te besteden. Deze C 178 staat gelijk aan een groei van 13 procent in inkomen. Deze totale inkomensgroei is echter wel lager dan de groei van 30 procent aan netto inkomen (van C 963 naar C 1.252, een toename van C 289). Een alleenstaande met een inkomen van 130 procent W s m ontvangt maandelijks C 46 aan gemeentelijke regelingen (tegemoetkoming collectieve zorgverzekering). Een alleenstaande in de bijstand zit ontvangt maandelijks C 102 aan gemeentelijke regelingen. 6 De bijdrage van het Rijk bestaat uit de huurtoeslag, zorgtoeslag, heffingskortingen, het kindgebonden budget en de kinderopvangtoeslag minus de kosten voor de kinderopvang. 7 De bijdrage van de gemeente bestaat uit de bijdrage vanuit Stichting Leergeld, het Jeugdsportfonds, de kwijtschelding van lokale belastingen en totale korting op de collectieve zorgverzekering. 8

13 Alleenstaande ouder, 2 kinderen Alleenstaande ouders houden langer dan de andere huishoudens recht op eenzelfde bedrag aan toeslagen vanuit het Rijk. Een alleenstaande ouder met een inkomen tot 130 procent W s m ontvangt namelijk net zoveel aan huur- en zorgtoeslag als een alleenstaande ouder met een inkomen tot 100 procent Wsm. Daarnaast heeft een alleenstaande ouder die werkt recht op heffingskortingen. Uiteraard geldt ook voor deze huishoudens dat zij bij een hoger inkomen het recht op een aantal gemeentelijke minimaregelingen verliezen maar omdat zowel de collectieve zorgverzekering als het Jeugdsportfonds toegankelijk zijn voor huishoudens tot 130 procent W s m valt niet alle gemeentelijke ondersteuning weg. Meerpersoons zonder kinderen Het totale inkomen van een meerpersoonshuishouden zonder kinderen stijgt slechts licht als een van beide partners gaat werken tegen een loon gelijk aan 130 procent Wsm. Het huishouden gaat er dan f 101 in de maand in totaal op vooruit, een groei van 5 procent ten opzicht e van de bijstandssituatie. Bij meerpersoonshuishoudens daalt de bijdrage vanuit het Rijk een stuk sneller dan bij andere huishoudtypen, zodra er in dit huishouden meer wordt verdiend. Een meerpersoonshuishouden met een bijstandsuitkering ontvangt maandelijks f 418 aan landelijke toeslagen en als een van beide partners werkt tegen 130 procent W s m ontvangt het huishouden nog maar f 178 aan landelijke toeslagen, een daling van f 240 per maand. Meerpersoons met twee kinderen Meerpersoonshuishoudens met twee kinderen gaan er het minst op vooruit wanneer een van beide partners vanuit een bijstandssituatie gaat werken tegen een loon van 130 procent W s m. Dit komt omdat het huishouden dan maandelijks f 251 minder aan landelijke toeslagen en f 96 aan gemeentelijke regelingen ontvangt dan wanneer het huishoudinkomen gelijk is aan 100 procent Wsm. Wel houdt het huishouden nog recht op f 132 aan gemeentelijke inkomensondersteuning per maand. 9

14 2.4. Invoering premiebeleid Op dit moment kent de gemeente Lansingerland geen premiebeleid om de uitstroom naar werk te ondersteunen. Een uitstroompremie kan de kosten die iemand met een nieuwe baan moet maken (gedeeltelijk) opvangen. De tabel geeft het maandelijkse inkomenseffect in het eerste jaar na werkaanvaarding vanuit een bijstandssituatie weer bij een premiebeleid van f 500. Tabel Effecten gemeentelijke premiebeleid na werkaanvaarding. Huishoudtype Netto inkomen Bijdrage Rijk Bijdrage gemeente Totaal inkomen Toename tov 10000, Wsm Toename 00, tov 100/ Wsm Alleenstaande 100/0, W s m /0, W s m /0, 120/0, W s m /0, 130/0, W s m /0, Alleenstaande ouder, 2 kinderen 100/0, W s m /0, W s m /0, 120/0, W s m /0, 130/0, W s m /0, Meerpersoons zonder kinderen 100/0, W s m /0, W s m /0, 120/0, W s m /0, 130/0, W s m /0, Meerpersoons, 2 kinderen 100/0, W s m /0, W s m /0, 120/0, W s m /0, 130/0, W s m /0, De tabel laat zien dat, met uitzondering van alleenstaanden, werken feitelijk gezien pas lonend wordt als er een uitstroompremie verstrekt wordt. Met name voor meerpersoonshuishoudens zorgt een dergelijke uitstroompremie voor een grotere financiële prikkel om uit de uitkering te gaan. 10

15 3 Beleid Lansingerland in vergelijkend perspectief In de vorige hoofdstukken zijn de landelijke en lokale effecten van het huidige armoedebeleid voor huishoudens met lage inkomens in beeld gebracht. In dit afsluitende hoofdstuk plaatsen we het beleid van de gemeente Lansingerland in vergelijkend perspectief. Inrichting armoedebeleid wettelijke regelingen V o o r de wettelijke regelingen bijzondere bijstand e n individuele inkomenstoeslag geldt dat deze in lijn l i g g e n m e t d e k a d e r s d i e d e m e e s t e a n d e r e g e m e e n t e n h a n t e r e n. Bij d e i n k o m e n s t o e s l a g g a a t h e t d a a r b i j o m d e r e f e r t e p e r i o d e v a n 3 6 m a a n d e n e n d e b e d r a g e n die verstrekt w o r d e n. Daarbij past de opmerking dat het inkomenspercentage v o o r deze toeslag in d e m e e s t e g e m e e n t e n i n m i d d e l s o p p r o c e n t W s m ligt. Bij d e b i j z o n d e r e bijstand g a a t h e t v o o r a l o m d e d r a a g k r a c h t w a a r m e e g e r e k e n d w o r d t als h e t i n k o m e n b o v e n h e t w e t t e l i j k e s o c i a l e m i n i m u m ligt. I n L a n s i n g e r l a n d w o r d t v a n h e t j a a r i n k o m e n b o v e n p r o c e n t v a n d e b i j s t a n d s n o r m p r o c e n t a l s d r a a g k r a c h t a a n g e m e r k t. D i t ligt in lijn m e t het huidige beleid ine e n groot aantal andere g e m e e n t e n. Daarbij past overigens de kanttekening dat veel g e m e e n t e n vanaf hogere gestaffelde d r a a g k r a c h t g r e n z e n z u l l e n g a a n h a n t e r e n. E e n b e l a n g r i j k e r e d e n h i e r v o o r is d a t o o k n a d e uitstroom n a a r w e r k vanuit e e n uitkering, extra onvermijdelijke uitgaven niet leiden tot inkomensachteruitgang. Inrichting armoedebeleid lokale voorzieningen W a t betreft de inhoud v a n het pakket a a n lokale voorzieningen geldt dat de g e m e e n t e Lansingerland conform het beeld inandere g e m e e n t e n een collectieve zorgverzekering en een p a r t i c i p a t i e r e g e l i n g in d e v o r m v a n d e R o t t e r d a m p a s k e n t. V o o r d e z o r g v e r z e k e r i n g i s d e i n k o m e n s g r e n s n e t als in v e e l a n d e r e g e m e e n t e n dit j a a r v e r h o o g d naar procent v a n het W s m. W a t de zorgverzekering bijzonder m a a k t is het uiterst ruime vergoedingsregime waarbij afnemers van het zwaarste pakket een tegemoetkoming van f 4 6 p e r m a a n d o n t v a n g e n. In d e m e e s t e a n d e r e g e m e e n t e n ligt dit b e d r a g r o n d d e f 2 0 p e r m a a n d. V a n d er o t t e r d a m p a s k u n n e n h u i s h o u d e n s m e t i n k o m e n tot W s m gebruik m a k e n. W a t het lokale a r m o e d e b e l e i d in L a n s i n g e r l a n d bijzonder m a a k t zijn d e kindregelingen. Daarbij gaat het o m d e Stichting Leergeld v o o r h u i s h o u d e n s m e t i n k o m e n s tot procent W s m, e n het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds v o o r h u i s h o u d e n s m e t i n k o m e n s tot 130 procent W s m. D e m e e s t e a n d e r e g e m e e n t e n m a k e n o p dit p u n t d e k e u z e t u s s e n o f w e l u i t s l u i t e n d e e n a l g e m e e n participatiefonds ofwel deze laatste v o r m van participatiebevordering. Financiële situatie minimahuishoudens V o o r d e m e e s t e m i n i m a h u i s h o u d e n s m e t i n k o m e n s t o t p r o c e n t W s m blijft m a a n d e l i j k s t o t o n g e v e e r f o v e r v o o r vrije b e s t e d i n g e n. Dit zijn bijvoorbeeld uitgaven o phet gebied v a n recreatie, sport e n sociale activiteiten. M e e r p e r s o o n s h u i s h o u d e n s h o u d e n nauwelijks geld over voor dergelijke uitgaven. H u i s h o u d e n s m e t e e n i n k o m e n tot 130 procent W s m h o u d e n m a a n d e l i j k s t u s s e n d e f 5 0 e n f o v e r o m vrij t e b e s t e d e n. O m d a t o o k d e R o t t e r d a m p a s i n Lansingerland tot het v o o r z i e n i n g e n p a k k e t behoort h e b b e n m i n i m a h u i s h o u d e n s, o n d a n k s h u n financiële p o s i t i e t o c h m e e r d a n g e m i d d e l d d e m o g e l i j k h e i d o m m a a t s c h a p p e l i j k t e p a r t i c i p e r e n. Armoedeval na werkaanvaarding vanuit bijstandssituatie In n a g e n o e g a l l e g e m e e n t e n i n N e d e r l a n d leidt w e r k a a n v a a r d i n g v a n u i t e e n b i j s t a n d s s i t u a t i e o p enig m o m e n t tot e e n absolute a r m o e d e v a l in i n k o m e n. Dit geldt v o o r a l v o o r h u i s h o u d e n s die t u s s e n d e e n p r o c e n t v a n h e t W s m ( g a a n ) v e r d i e n e n. O o k in L a n s i n g e r l a n d g a a t g e e n enkel huishoudens dat vanuit een bijstandssituatie gaat w e r k e n er evenredig ini n k o m e n o p vooruit. W e l gaat ieder h u i s h o u d e n er w a t betreft i n k o m e n inabsolute zin op vooruit. Dat is het gevolg v a n het besluit o m e e n aantal regelingen v o o r h u i s h o u d e n s m e t i n k o m e n s tot procent W s m open te stellen. 11

16 Evenwicht tussen armoedebeleid en uitstroombeleid Al met al kunnen we concluderen dat de gemeente Lansingerland een evenwichtig armoedebeleid voert. Het pakket aan maatregelingen is vergeleken met andere gemeenten niet alleen ruim in termen van het aantal voorzieningen. Ook qua hoogte van de inkomensnormen is er sprake van een toegankelijk pakket aan voorzieningen. Met elkaar leidt dit er toe dat dat er in (nagenoeg) geen enkele situatie een armoedeval na werkaanvaarding ontstaat. Met het oog op de Participatiewet waar de nadruk sterker op uitstroom richting werkt ligt kan nog overwogen worden een uitstroompremie bij werkaanvaarding te verstrekken. Een dergelijke prikkel is vooral voor meerpersoonshuishoudens profijtelijk. 12

17 Bijlage 1. Inkomenseffect tabellen In deze bijlage staan de inkomenseffect tabellen. De tabellen geven een overzicht van de maandelijkse inkomsten en uitgaven per type huishouden, bij gebruikmaking van alle landelijke en lokale regelingen. De bedragen die horen bij de huishoudelijke uitgaven en reserveringsuitgaven zijn afkomstig van het Nibud. Tabel B1.1 Alleenstaande zonder kinderen, niet pensioengerechtigd Categorie 11 (^Wsm o Wsm 1300/0 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen

18 Tabel B1.2 Alleenstaande ouder, niet pensioengerechtigd, 2 kinderen (8 en 13 jaar) Categorie 1000/0 Wsm 110/Wsm 120/0 Wsm 130/0 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen

19 Tabel B1.3 Meerpersoonshuishouden zonder kinderen, niet pensioengerechtigd Categorie 1000/0 Wsm 110/Wsm 1200/0 Wsm 1300/0 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen

20 Tabel B1.4 Meerpersoonshuishouden, niet pensioengerechtigd, 2 kinderen (8 en 13 jaar) Categorie 100/0 Wsm 110/Wsm 120/0 Wsm 130/0 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen

21 Tabel B1.5 Alleenstaande, pensioengerechtigd Categorie 1000 Wsm 1100Wsm 1200 Wsm 1300 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen

22 Tabel B1.6 Meerpersoonshuishouden, pensioengerechtigd Categorie 100/0 Wsm 110/Wsm 120/0 Wsm 130/0 Wsm Inkomsten Netto inkomen Vakantietoeslag Heffingskortingen Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Totaal inkomsten Vaste lasten Huur Gas, water, elektra Telefoon, internet en kabel Gemeentelijke heffingen Collectieve zorgverzekering Overige verzekeringen Schoolkosten/ouderbijdrage/BSO Totaal vaste lasten/verzekeringen Reserveringsuitgaven Huishoudelijke uitgaven Totaal uitgaven Blijft over voor vrije bestedingen Normbedrag vrije bestedingen Restant na vrije bestedingen