AAN DE HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Transcriptie

1 Den Haag, 1 ;4 JAN 20U Kenmerk: DGB Beroepschrift in cassatie tegen de uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 3 december 2013, nr. 13/00495 en 13/00496, inzake n m m te M M betreffende de aan haar opgelegde navorderingsaanslagen in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor de jaren 2008 en Van deze uitspraak is op 4 december 2013 een afschrift aan de Belastingdienst,QBHnHHlBirini toegezonden. AAN DE HOGE RAAD DER NEDERLANDEN Als middel van cassatie draag ik voor: Schending van het Nederlandse recht, met name van artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, doordat het Hof van oordeel is dat het abusievelijk niet-blokkeren van de aangiften het gevolg is van een verwijtbaar onjuist inzicht van de behandelende ambtenaren in de feiten die bepalend zijn voor de (omvang van de) belastingplicht, zodat navordering niet is toegestaan, zulks ten onrechte, aangezien het gaat om een aan automatisering gerelateerde fout, waarvoor navordering wel is toegestaan. Hiertoe draag ik het volgende aan. De feiten C De echtgenoot van belanghebbende is enig aandeelhouder van Beheer 0 B V. Deze vennootschap houdt alle aandelen van MnMHMBHIB.V. rv&tr&fft Û. (hierna: de taxicentrale). De taxicentrale is gevestigd in het pand HHJMHHIBte 2 (hierna: het bedrijfspand). Het bedrijfspand is eigendom is van belanghebbende. Belanghebbende verhuurt het bedrijfspand aan de taxicentrale. In de aangiften voor 2008 en 2009 heeft belanghebbende de waarde van het bedrijfspand tot de rendementsgrondslag sparen en beleggen gerekend. De Inspecteur heeft bij de taxicentrale een boekenonderzoek ingesteld. Geconstateerd is dat ten onrechte het bedrijfspand is aangegeven in box 3. De opbrengsten minus de totale aftrekbare kosten vormen inkomsten uit het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen (box 1). De gemachtigde van belanghebbende heeft Pagina 1

2 onder meer bij brief van 22 juni 2010 gereageerd op de bevindingen van de ambtenaren die het boekenonderzoek hebben uitgevoerd. Bij brief van 19 januari 2011 deelt de Inspecteur belanghebbende onder meer het volgende mede: " U heeft aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen 2006, 2007, 2008 en 2009 gedaan. Uit mijn gegevens blijkt dat u vermogensbestanddelen ter beschikkingjjebt gesteld aan [de taxicentrale] te Drachten. (...) De opbrengsten minus de totale aftrekbare kosten tellen (...) mee als inkomsten door het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen. Het vermogensbestanddeel moet op de balans worden opgenomen voor de waarde in het economische verkeer. De totale (huur)opbrengst na aftrekbare kosten en lasten heb ik vastgesteld op per jaar. Ik ben dan ook van plan op dit punt van de aangiften af te wijken." Aan belanghebbende is voor het jaar 2008 met dagtekening 24 december 2010 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van Aan belanghebbende is voor het jaar 2009 met dagtekening 9 februari 2011 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van De Inspecteur heeft genoemde aanslagen tot te lage bedragen vastgesteld als gevolg van een fout van de ambtenaren die waren belast met de behandeling van de door belanghebbende ingediende aangiften, welke fout erin bestond dat de behandelende ambtenaren hebben nagelaten belanghebbendes aangiften voor de jaren 2008 en 2009 waarvan de onjuistheid door het boekenonderzoek aan het licht was gekomen, in het traject van geautomatiseerde afdoening en verwerking van aangiften te blokkeren.»,i Met dagtekening 26 maart 2011 is aan belanghebbende voor het jarar 2008 een rçayorderèpgsaanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van Met dagtekening 19 april 2011 is aan belanghebbende voor het jaar 2009 een navorderingsaanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van De bij de aanslagen 2008 en 2009 geheven belasting is ten minste 30% lager dan de ingevolge de belastingwet voor die jaren verschuldigde belasting. Pagina 2

3 Het oordeel van het Hof Naar het oordeel van het Hof is het niet-blokkeren van de aangiften het gevolg van een verwijtbaar onjuist inzicht van de behandelende ambtenaren in de feiten die bepalend zijn voor de (omvang van de) belastingplicht. Daarbij neemt het Hof in aanmerking dat niet in geschil is dat de behandelende ambtenaren de aangiften tijdig hadden kunnen blokkeren en dat aannemelijk is dat de behandelende ambtenaren, bij een juist inzicht in de feiten, zouden hebben zorg gedragen voor een tijdige blokkering van de aangiften. Het verwijtbaar onjuiste inzicht van de behandelende ambtenaren dient aan de Inspecteur te worden toegerekend. De navordering doorstaat de inzichttoets niet en kan niet in stand blijven. Toelichting op het middel. Artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen luidt: "Navordering kan mede plaatsvinden in alle gevallen waarin te weinig belasting is geheven, doordat: (...) c. ten gevolge van een fout een aanslag ten onrechte achterwege is gelaten of ten gevolge van een fout een belastingaanslag tot een te laag bedrag is vastgesteld, hetgeen de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar is, waarvan in elk geval sprake is indien de te weinig geheven belasting ten minste 30 percent van de ingevolge de belastingwet verschuldigde belasting bedraagt." Aan de MvT, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3, blz. 25, valt het volgende te ontlenen. "Navordering wordt voortaan tevens mogelijk indien de belastingaanslag, ten gevolge van een fout, voor de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar onjuist is vastgesteld dan wel achterwege is gebleven. Deels wordt hiermee de schrijf- en tikfoutenjurisprudentie gecodificeerd. Meer dan bij de oorzaak van de onjuiste vaststelling van de belastingaanslag - de fout -, wordt aangesloten bij de kenbaarheid voor de belastingplichtige van deze onjuistheid. Dit betekent dat bijvoorbeeld ook bij fouten in de aangifte en bij fouten als gevolg van de geautomatiseerde verwerking van de aangifte kan worden nagevorderd, mits deze fouten leiden tot een redelijkerwijs kenbare onjuiste vaststelling van de belastingaanslag. Kenbaar moet hier worden opgevat in de gebruikelijke zin van te kennen, te onderkennen, te onderscheiden. De belastingplichtige moet als het ware Pagina 3

4 in één oogopslag (hebben) kunnen zien dat de belastingaanslag of een beschikking om geen aanslag op te leggen, niet juist is. In zo'n geval kan een belastingplichtige aan de onjuiste belastingaanslag of beschikking om geen aanslag op te leggen geen rechtszekerheid ontlenen. De kenbaarheid van de onjuistheid van de belastingaanslag of de beschikking om geen aanslag op te leggen staat voorop. Die onjuistheid moet voortvloeien uit een fout. Het gaat er niet om waarin de fout is gemaakt - in de aangifte of bij de verwerking van de aangifte tot een belastingaanslag - of dat het de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar is welke fout is gemaakt. «Fout» is een neutraal en ruim begrip, waaronder in elk geval schrijf-, reken-, overname-, intoetsfouten en fouten ten gevolge van de geautomatiseerde verwerking van aangiften vallen. De afwezigheid van enige reden voor de onjuiste vaststelling van de belastingschuld kan een belangrijke aanwijzing zijn dat een fout is gemaakt. Indien de belastingplichtige echter in redelijkheid kan menen dat de aanslag, hoewel onjuist, op goede gronden tot een te laag bedrag is vastgesteld of achterwege is gebleven, is geen sprake van een kenbare onjuistheid. De introductie van de navorderingsmogelijkheid bij fouten omvat dus ook niet de gevallen waarin de belastingaanslag onjuist is vastgesteld als gevolg van een verwijtbaar onjuist inzicht van de inspecteur in de feiten of in het recht. Als voorbeeld: navordering is nog steeds niet mogelijk om terug te komen op een kwalificatie van een bepaald bestanddeel of beoordeling van een feitelijke situatie bij de aanslagregeling." Zoals hier vermeld is het begrip "fout" een ruim begrip. In elk geval behoren hiertoe fouten ten gevolge van de geautomatiseerde verwerking van aangiften. Zoals blijkt uit de MvT, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3, blz. 25, en de Nota naar aanleiding van het verslag, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8, blz. 51, wordt in beginsel aan de belastingplichtige de kennis en wetenschap van diens adviseur toegerekend. Aan de Nota naar aanleiding van het verslag, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8, blz. 48, valt te ontlenen: "De leden van de fractie van D66 vragen naar de aanleiding voor de voorgestelde wetswijziging. Met de voorgestelde aanvulling van de navorderingsbevoegdheid heeft het kabinet deels de schrijf- en tikfoutenjurisprudentie willen codificeren. De schrijf- en tikfoutenjurisprudentie laat nu al navordering toe voor schrijf-, reken-, overname- of intoetsfouten. (Andere) fouten als gevolg van de geautomatiseerde werkwijze van de Belastingdienst vallen echter niet onder deze jurisprudentie en daarvoor leidt de voorgestelde wijziging tot een daadwerkelijke uitbreiding van de navorderingsbevoegdheid. Met deze uitbreiding neemt het kabinet afstand van het aan de AWR ten grondslag liggende, maar al sinds langere tijd niet meer reëel zijnde Pagina 4

5 uitgangspunt dat de Inspecteur per belastingplichtige de belastingschuld beoordeelt en handmatig een belastingaanslag vaststelt." Fouten als gevolg van de geautomatiseerde werkwijze van de Belastingdienst vallen niet onder de schrijf- en tikfoutenjurisprudentie. De voorgestelde wijziging heeft tot een daadwerkelijke uitbreiding van de navorderingsbevoegdheid geleid. De Nota naar aanleiding van het verslag, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8, blz. 49, vermeldt: "De huidige wet is namelijk niet evenwichtig. Fouten als gevolg van de geautomatiseerde werkwijze blijven volledig voor rekening van de Belastingdienst, dus voor de samenleving. Het kabinet kiest er derhalve bewust voor, de leden van de fractie van het CDA vragen daarnaar, om het financiële gewin van een individuele belastingplichtige bij een fout niet af te wentelen op de gehele samenleving, maar om die fout te herstellen bij die individuele belastingplichtige zelf, mits - en dan juist omdat - het die belastingplichtige al redelijkerwijs kenbaar was dat hij ten onrechte een voordeel genoot. In die gevallen behoren «systeemrisico's», waarmee de NOB kennelijk doelt op fouten in de geautomatiseerde werkwijze, anders dan deze organisatie stelt, naar de opvatting van het kabinet niet geheel voor rekening van de Belastingdienst te blijven." In het arrest van 14 april 2006, nr , BNB 2006/135 c *, is een onderscheid gemaakt tussen schrijffouten, tikfouten, overnamefouten en intoetsfouten enerzijds en fouten die het gevolg zijn van een onjuiste gegevensverwerking (door personen of automatiseringssystemen) anderzijds. In beide gevallen is sprake van een discrepantie tussen wat de inspecteur wilde en wat in het aanslagbiljet is vastgelegd. In het geval van onjuiste gegevensverwerking moet de inspecteur worden geacht de gevolgen van de werkwijze voor zijn rekening te hebben willen nemen. In genoemd arrest is beslist: "-4.3. Het middel beroept zich evenwel op de jurisprudentie volgens welke ook zonder het bekend worden van enig nieuw feit toch navordering is toegestaan ingeval een aanslag te laag is vastgesteld als gevolg van een vergissing die heeft geleid tot een discrepantie tussen wat de inspecteur wilde en wat in het aanslagbiljet is vastgelegd, zoals bijvoorbeeld een schrijf-, reken-, overname-, of intoetsfout, en het voor de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar was dat bij de totstandkoming van de aanslag een fout was gemaakt (vgl. HR 8 augustus 2003, nr , BNB 2003/345, onderdeel 3.5) De aanwezigheid van een discrepantie als in deze jurisprudentie bedoeld kan echter niet worden aanvaard in geval van fouten die het gevolg zijn van een onjuiste gegevensverwerking (door personen of automatiseringssystemen) welke voortvloeit Pagina 5

6 uit een bepaalde werkwijze waarvoor binnen de Belastingdienst of op de eenheid gekozen is. In dat geval moet de inspecteur worden geacht de gevolgen van die werkwijze voor zijn rekening te hebben willen nemen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de fout een gevolg is van de keuze van de inspecteur of de Belastingdienst voor een onzorgvuldige werkwijze met beperkte controle (HR 9 juli 2004, nr , BNB 2004/351) of het gevolg is van het laten invoeren van gegevens uit de aangifte in het geautomatiseerde systeem door personen met onvoldoende vakkennis en zonder voldoende instructie (HR 25 februari 2005, nr , BNB 2005/173). Onder een fout die voortvloeit uit een bepaalde werkwijze waarvoor gekozen is, is ook te begrijpen het vaststellen van een te lage aanslag of het ten onrechte - gelet op de ter inspectie bekende gegevens - geven van een 'beschikking geen aanslag' ten gevolge van een ten tijde van de aanslagregeling aan de inspecteur bekende systeemfout in enig door de inspecteur in het kader van de aanslagregeling gebruikt automatiseringssysteem, met betrekking tot welke systeemfout geen toereikende maatregelen zijn getroffen tot herstel of om de gevolgen ervan te vermijden." In het arrest van 9 juni 2006, nr , BNB 2006/317*, is beslist: " De aanwezigheid van een discrepantie als door het Hof bedoeld kan niet worden aanvaard in geval van fouten die het gevolg zijn van een onjuiste gegevensverwerking (door personen of automatiseringssystemen) welke voortvloeit uit een bepaalde werkwijze waarvoor binnen de Belastingdienst of op een bepaalde eenheid gekozen is. In dat geval moet de Inspecteur worden geacht de gevolgen van die werkwijze voor zijn rekening te hebben willen nemen (vgl. HR 14 april 2006, nr , V-N 2006/20.5) In het onderhavige geval is sprake van een dergelijke onjuiste gegevensverwerking, nu die fout kennelijk berust op een - onjuiste - veronderstelling van de personen die de gegevens invoerden omtrent de werking van het geautomatiseerde systeem." Met deze arresten werden aan automatisering gerelateerde fouten gelijk behandeld als fouten die het gevolg waren van een onjuist inzicht van de inspecteur in de feiten of in het recht. Artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, ingevoerd bij wet van 23 december 2009 tot wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Overige fiscale maatregelen 2010), Stb. 2009, 610, beoogt onder meer om navordering mogelijk te maken bij onjuiste gegevensverwerking (door personen of automatiseringssystemen) welke voortvloeit uit een bepaalde werkwijze waarvoor binnen de Belastingdienst of op een bepaalde eenheid gekozen is. De tekst van Pagina 6

7 artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen laat zonder meer navordering toe. Een geval, dat enigszins vergelijkbaar is, is Hof Den Haag 6 maart 2013, nr. 11/00820, ECLI:NL:GHDHA:2013:BZ8215, tegen welke uitspraak blijkens V-N 2013/ beroep in cassatie is ingesteld (nr. 13/02194). In deze uitspraak is beslist: Belanghebbende heeft zich op het standpunt gesteld dat sprake is geweest van een bewuste keuze van de Inspecteur de primitieve aanslag op te leggen naar het bedrag zoals hij heeft gedaan. De Inspecteur heeft dat gemotiveerd bestreden en daartoe verwezen naar de interne ambtelijke voorschriften welke per abuis niet in acht zijn genomen bij het intern administreren van de start van het boekenonderzoek en de aangezegde correctie privé-gebruik auto. Het Hof is van oordeel dat de Inspecteur aannemelijk heeft gemaakt dat het niet navolgen van de interne ambtelijke voorschriften berust op een fout en dat geen sprake is geweest van een bewuste keuze van de Inspecteur om de aanslag overeenkomstig de aangifte op te leggen Nu de vaststelling van de primitieve aanslag niet berustte op een bewuste keuze van de Inspecteur en de te weinig geheven belasting aan het voormelde kwantitatieve criterium voldoet, heeft de Inspecteur de bevoegdheid om de onderhavige navorderingsaanslag op te leggen. In zoverre faalt het hoger beroep Belanghebbende heeft zich, onder verwijzing naar de parlementaire behandeling van de wetswijziging welke heeft geleld tot het voormeld artikel 16, tweede lid, letter c, van de AWR, op het standpunt gesteld dat, nu de primitieve aanslag overeenkomstig de aangifte is opgelegd, de Inspecteur de bevoegdheid mist de bestreden navorderingsaanslag op te leggen. Het Hof kan belanghebbende in dit betoog niet volgen. De tekst van artikel 16, tweede lid, letter c, van de AWR bevat deze beperking niet. Voorts is het Hof van oordeel dat een zodanige beperking zich ook niet verdraagt met doel en strekking van de voormelde wetswijziging. Ook in zoverre faalt het hoger beroep. Voorts is in Rb. Leeuwarden 6 november 2012, nr. AWB 12/1046 en 12/1047, ECLI:NL:RBLEE:2012:BY3354, beslist: "3.8 Verweerder heeft bij het vaststellen van de aanslag IB/PW voor het jaar 2009 de gegevens uit eiseres' aangifte abusievelijk geautomatiseerd verwerkt zonder het door eiseres aangegeven verlies uit onderneming te corrigeren (zie punt 1.10). Aldus is te weinig belasting geheven ten gevolge van een fout. Deze te weinig geheven belasting bedraagt 100% van de - na de correctie - in totaal verschuldigde belasting. Dit brengt mee dat er van rechtswege vanuit moet worden gegaan dat sprake was van een voor eiseres kenbare fout. Overigens heeft eiseres dit zelf ook al Pagina 7

8 toegegeven. Zij heeft immers zelf gesteld dat haar al bekend was dat verweerder het door haar aangegeven verlies uit onderneming niet zou accepteren. 3.9 Gelet op het voorgaande heeft verweerder de navorderingsaanslag IB/PW voor het jaar 2009 terecht opgelegd." Ik meen aan deze uitspraken steun te mogen ontlenen voor mijn standpunt. In het onderhavige geval was (de gemachtigde van) belanghebbende in het kader van het boekenonderzoek vóór het vaststellen van de aanslagen 2008 en 2009 op de hoogte gesteld van het feit dat het bedrijfspand ten onrechte tot de rendementsgrondslag sparen en beleggen was gerekend. Dit blijkt uit de correspondentie, welke ten dele vooraf ging aan de vaststelling van de aanslagen 2008 en Te wijzen valt ook op het hoger beroepschrift van de Inspecteur van 8 mei 2013, blz. 1 en 2. De brief van de Inspecteur van 19 januari 2011, waarin hij aankondigt van de aangiften af te wijken, is gedateerd kort na het abusievelijk vaststellen van de aanslag 2008 en vóór het abusievelijk vaststellen van de aanslag De fout die gemaakt is, is gelegen in het traject van de geautomatiseerde afdoening en verwerking van aangiften. Verzuimd is de afdoening en verwerking te blokkeren. Een gevolg is een discrepantie tussen wat de inspecteur wilde en wat in het aanslagbiljet is vastgelegd. Na invoering van artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen kan een dergelijke fout niet meer gerekend worden tot de fouten die het gevolg zijn van een onjuist inzicht van de inspecteur in de feiten of in het recht. Er is juist geen sprake van een onjuist inzicht in de feiten of het recht, maar van een fout gelegen in het automatiseringsproces. Het oordeel van het Hof acht ik dan ook onjuist. Op grond van het vorenstaande ben ik van oordeel dat de uitspraak van het Hof niet in stand zal kunnen blijven. Hoogachtend, DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN, namens deze DE DIRECTEUR-GENERAAL BELASTINGDIENST, loco Pagina 8