Naar aanleiding van uw brief van 8 februari 2012 heb ik de eer het volgende op te merken.

Transcriptie

1 I f^l öobuicq3~o\ Den Haag, 2 O MRT 2012 Kenmerk: DGB TL Motivering van liet beroepsciirir: in cassatie (rolnummer 12/00641) tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-gravenhage van 21 december 2011, nr. 10/00254, inzake ^^Mfc^^ ^.te ^^^^P betreffende de aan belanghebbende opgelegde aanslag in het recht van successie. AAN DE HOGE luad DER NEDERLANDEN Naar aanleiding van uw brief van 8 februari 2012 heb ik de eer het volgende op te merken. Als middel van cassatie draag ik voor: Schending van het Nederlandse recht, in het bijzonder van het bepaalde in de artikelen 1, eerste lid, 5, eerste lid, 13 en 20 van de Successiewet 1956 (tekst 2003: hierna SW 1956), doordat het Hof heeft geoordeeld dat in het onderhavige geval de last van het aanvaarde derdenbeding in mindering kan wordeii gebracht op de erfrechtelijke vericrijging van belanghebbende, zulks op grond van het hiernavolgende ten onrechte. Ter toelichting merk ik het volgende op. In cassatie kan van de in de uitspraak van het Hof vermelde vaststaande feiten worden uitgegaan. Daarbij wil ik er voor de goede orde nog uitdrukkelijk op wijzen dat in het onderhavige geval derhalve geen testament is opgemaakt en dat evenmin tijdens het leven van de erflater een notariële akte is opgemaakt waarbij 3 de erflater heeft bedongen dat na zijn overilideng^^^^^^m^bm niet in de woning mocht blijven wonen. B Ik onderschrijf het oordeel van het Hof in r.o dat geen sprake is van een gebruiksrecht voori^^wi^^^^m dat werking zou hebben tegen (markt)gegadlgden voor die woning, waardoor in zoverre - in lijn met de vaste jurisprudentie van uw Raad - moet worden geconcludeerd dat de Inspecteur terecht is uitgegaan van de volle waarde in het economische verkeer. Pagina 1

2 Het Hof acht vervolgens (r.o. 7.3) aannemelijk dat in dezen sprake is van een als derdenbeding te kwalificeren afspraak, die als last aan belanghebbende en zijn mede-erfgenaam is opgelegd, waarvan de waarde in mindering dient te komen op de erfrechtelijke verkrijging van belanghebbende. Met de door het Hof daaraan verbonden gevolgen voor de toepassing van de SW 1956 (r.o. 7.4.) wordt naar mijn mening blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. Het Hof leidt o.a. uit het door uw Raad gewezen arrest van 7 april 1993, nr , BNB 1993/200 (met noot Laeijendecker), kennelijk af, dat in geval van een last uit hoofde van een derdenbeding deze voor het recht van successie zou moeten worden afgetrokken van de verkrijging. Daarbij miskent het Hof echter dat in het genoemde arrest BNB 1993/200 de daar door uw Raad toegestane aftrek van de last was ingegeven op redeiijkheidsgronden ter voorkoming van een dubbele heffing van successierecht over een groot gedeelte van de uitkering. Dat arrest dient met name in de context van het bepaalde in artikel 13 SW 1956 te worden gelezen, waadoor uw Raad uiteindelijk ook slechts oordeelt "dat de voldoening aan een derdenbeding als het hier bedoelde is aan te merken als...last W/elke last op de verkregen verzekeringsuitkering in aftrek mag worden gebracht". Uw Raad overweegt: "3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan. De erfgenamen van erflater, die Is overleden zonder bij testament over zijn nalatenschap te hebben beschikt, zijn diens vier kinderen; van deze is belanghebbende de oudste. Erflater had een overeenkomst van levensverzekering gesloten welke bij zijn overlijden voorzag In een uitkering van f , met als begunstigde belanghebbende. Erflater heeft belanghebbende In aanwezigheid van zijn drie mede-erfgenamen de verplichting opgelegd deze verzekeringsuitkeringen, na hieruit zo nodig eerst de kosten van de begrafenis van erflater en eventuele schulden van erflater te hebben voldaan, gelijkelijk te delen met deze mede-erfgenamen, welke verplichting belanghebbende toen heeft aanvaard. Belanghebbende heeft vrijwel onmiddellijk na ontvangst van deze uitkering aan ieder van zijn drie mede-erfgenamen een kwart van deze uitkering uitbetaald Het Hof heeft geoordeeld dat met de door erflater aan belanghebbende opgelegde en door deze aanvaarde en nagekomen verplichting rekening dient te worden gehduden bij de bepaling' van de hoogte van belanghebbendes verkrijging, i^et betrekking tot het tegen dit oordeel gerichte middel heeft het volgende te gelden Indien de betalingen door belanghebbende van een vierde gedeelte van de verzekeringsuitkering aan ieder van de mede-erfgenamen ertoe strekten te voldoen aan een door erflater, in verband met de aanwijzing van belanghebbende als Pagina

3 begunstigde, ten belioeve van de mede-erfgenamen gemaal<t beding, dat door de mede-erfgenamen voor iiet overlijden van de erflater is aanvaard, is Ingevolge artikel 13 van de Successiewet 1956 niet alleen de verzekeringsuitkering aan de tieffing van successierecht onderworpen maar ook hetgeen ieder van de medeerfgenamen heeft ontvangen van belanghebbende, omdat in dat geval die betalingen door de mede-erfgenamen worden geacht ten gevolge van het overiijden van de erflater krachtens een beding ten behoeve van een derde te zijn verkregen. Aldus zou de verkrijging door belanghebbende van de verzelceringsuitkering tot het bedrag van hetgeen hij daarvan ter voldoening aan vorenbedoeld derdenbeding aan de mede-erfgenamen heeft doorbetaald, tweemaal door successierechten worden getroffen. Olt resultaat, waarvan niet aannemelijk Is dat de wetgever het heeft gewild, wordt vermeden door artikel 5, lid 1, van de Süccéssiewet 1956 aldus uit te leggen dat de voldoening aan een derdenbeding als het hier bedoelde is aan te merken als de uitvoering van een aan de verkrijging verbonden last welke last op de verkregen verzekeringsuitkertng in aftrek mag worden gebracht." g g Toegepast op de onderhavige casus kan het volgens het Hof toestaan van de voortgezette bewoning door^^^^^^^^^b. krachtens derdenbeding mijns inziens niet worden gebracht onder artikel 13 SW 1956 dan wel een van de andere fictiebepalingen. Terzake van dat voortgezette wonen na het overlijden is immers niets aan het vermogen van de erflater onttrokken. Dusdoende kan de voorgezette bewoning door ^^i^iwéééiilips In casu niet In de heffing van successierecht worden betrokken. In het systeem van de SW 1956, met name de artikelen 1, 5 en 20, ligt besloten dat de heffing van successierecht zich richt naar hetgeen wordt verkregen, zodat bij de één alleen aftrekbaar is wat bij een ander In de heffihg wordt betrokken. Een uitzondering op die regel geldt voor de in artikel 20 SW 1956 vermelde lasten "des boedels". Zie ook de wetsgeschiedenis, zoals deze is vermeld in de toelichting op het tweede cassatlemiddel bij het arrest van uw Raad van 2 maart 1966, nr , BNB 1966/106 (met noot Schuttevaer). Mede met inachtneming van de door uw Raad gewezen voormelde arresten BNB 1993/200 en BNB 1966/106 heeft voor de heffing van successierecht in dit verband het volgende te gelden. Ter bepaling van de omvang van de erfrechtelijke verkrijging van een erfgenaam kan rekening worden gehouden met de schulden van de nalatenschap, testamentaire legaten en lasten, fictieve erfrechtelijke verkrijgingen, alsmede de in artikel 20 SW vermelde lasten. In dit kader verwijs ik tevens naar de bijdrage van Pagina 3

4 t mr. J.C. van Straaten voor de Stichting tot Bevordering der Notariële Wetenschap, opgenomen in WPNR 02/6502, biz. 632 e.v. Vgl. ook zijn annotatie onder het arrest van uw Raad van 7 juni 2002, nr , FED 2002, 500. B Indien we een en ander betrekken op de onderhavige casus in relatie tot de Ë (. Ik verwijs o.a. naar het arrest van uw Raad van 9 december 2011, nr. 11/01265, V-N 2011/66.25: Ingevolge het liepaalde in artikel 7:177, lid 1, BW vervalt een schenking met het overlijden van de schenker voor zover zij strekking heeft pas na het overlijden van de schenker te worden uitgevoerd en zij niet reeds tijdens het leven van de schenker Is uitgevoerd, tenzij de schenking door de schenker persoonlijk is aangegaan en van de schenking eén notariële akte is opgemaakt. Met het begrip "uitgevoerd" In deze bepaling wordt gedoeld op de (feitelijke) nakoming van de verbintenis die uit de schenkingsovereenkoi'hist voortvloeit. De door erflaatster bij de onderhandse akten schuldig erkende bedragen waren blijkens de hiervoor in weergegeven bepaling pas opeisbaar bij haar overlijden. Het Hof heeft hieraan kennelijk en - gelet op het hiervoor In overwogene r terecht de gevolgtrekking verbonden dat de bij de onderhandse akten gedane schenkingen de strekking hadden pas na het leven van erflaatster te worden uitgevoerd. Wegens het ontbreken van een testament doet zich ook niet de situatie voor van % een legaat of testamentaire last ten behoeve van imh^iisiimhwy'' Zoals al eerder is opgemerkt is evenmin sprake van een fictieve erfrechtelijke verkrijging 5 doormss^m^êêê^kê. Voorts staat vast dat het in artikel 20 SW bepaalde in dezen niet aan de orde is. Onder deze omstandigheden vindt de door het Hof voor de heffing van het recht van successie toegestane vermindering van de erfrechtelijke verkrijging van belanghebbende met de last krachtens derdenbeding ten behoeve van WÊÊÊÊÊ^ B WÊÊÊÊÊ^r geen steun In het recht. Pagina 4

5 Op grond van het vorenstaande ben ik van oordeel dat de uitspraak van het Hof niet In stand zal kunnen blijven. DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN, namens deze,. DE DIRECTEUR-GENERAAL BELASTINGDIENST, loco