Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products"

Transcriptie

1 Toekomstige Biobased Materialen Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products Geld verdienen met biomaterialen 23 november 2011

2 Groene grondstoffen in non-food toepassingen Zo oud als de mensheid! Sisal Wol Stopverf Snaren Riet Jute Rubber Leer Textiel Linoleum Linnen (5000 v. Chr.) Lijmen Katoen Hout Kokos Papier Verven

3 Bioplastics Verduurzaamd hout Agrovezel composieten Bioethanol Groene weekmakers Composteerbare verpakkingen Isolatie Bouw materialen Verven, coatings en kleurstoffen Recente ontwikkelingen

4 Toepassingen van biomassa samenstelling: hoogwaardige ingrediënten toepassingen: food Biomassa suikers zetmeel oliën & vetten eiwitten cellulose hemicellulose lignine feed energie materialen bestanddelen chemische bouwstenen

5

6 Een beetje orde in de chaos Groene grondstoffen geven: Materialen: Vezels voor papier, textiel en composieten Hout voor materialen en energie Stoffen: Zetmeel voor plastics, lijmen en additieven Bio-olie voor verven, inkten en diesel Chemische bouwstenen: Melkzuur voor additieven en polymeren Ethanol voor benzine en plastics Furanen voor harsen en brandstoffen Bos en van Rees, 2004

7 Materialen Toepassingen van agrovezels composietmaterialen voor auto s, verpakkingen plaatmaterialen voor in de bouw isolatiedekens voor geluid- en warmte-isolatie papier en karton Gewassen vlas hennep exotisch: jute, sisal, kokos hout gras

8 Een beetje orde in de chaos Groene grondstoffen geven: Materialen: Vezels voor papier, textiel en composieten Hout voor materialen en energie Stoffen: Zetmeel voor plastics, lijmen en additieven Bio-olie voor verven, inkten en diesel Chemische bouwstenen: Melkzuur voor additieven en polymeren Ethanol voor benzine en plastics Furanen voor harsen en brandstoffen Bos en van Rees, 2004

9 Stoffen: zetmeel Toepassingen van zetmeel: zetmeelplastics voor vormdelen (bijvoorbeeld bloempotten) zetmeelplastics voor folies en zakken (verpakkingsmaterialen) speelgoed voor huisdieren lijmen Gewassen: aardappel (ook aardappelstoomschillen) maïs tarwe Paragon Products B.V. (vh. Avebe) Rodenburg Biopolymers B.V. Biopolymer Technologies AG Novamont (Italië) en andere

10 Stoffen: oliën en vetten Toepassingen van oliën: verven, inkten linoleum surfactants biodiesel Gewassen: koolzaad soja oliepalm algen en vele andere

11 Een beetje orde in de chaos Groene grondstoffen geven: Materialen: Vezels voor papier, textiel en composieten Hout voor materialen en energie Stoffen: Zetmeel voor plastics, lijmen en additieven Bio-olie voor verven, inkten en diesel Chemische bouwstenen: Melkzuur voor additieven en polymeren Ethanol voor benzine en plastics Furanen voor harsen en brandstoffen Bos en van Rees, 2004

12 Chemische bouwstenen De mogelijkheden zijn eindeloos Bioplastics voor vormdelen en vezels Sorona van Dupont (deels bio) Polymelkzuur (PLA) van NatureWorks, Synbra Groen PE van Braskem Groen PVC van Solvay Gewassen en bronnen: maïs tarwe suikerbiet of suikerriet melkzuur uit wei (reststroom zuivelindustrie)

13 Waar zit de grootste groei? Bioraffinage: Zo veel mogelijk van het gewas nuttig gebruiken Chemische bouwstenen: Internationaal veel chemische bedrijven actief (Bio)plastics is de grootste toepassing Nieuwe innovatieve combinaties

14 Biodegradeerbaar vs. biobased plastics Finished product Non-biodegradable Biodegradable Raw materials Non renewable Renewable Traditional PE Ecoflex (BASF) PET Bionolle (Showa Denko) Biodeg starch based Eco LDPE (Braskem) PLA (Natureworks) blends Rilsan (Arkema) PHBV (Tianan) Sorona (Dupont)

15 Waar zit de grootste groei? Bioraffinage: Zo veel mogelijk van het gewas nuttig gebruiken Chemische bouwstenen: Internationaal veel chemische bedrijven actief (Bio)plastics is de grootste toepassing Nieuwe innovatieve combinaties

16 Voorbeeld: Grasraffinage Grass (cultivation, harvesting, logistics) Silage Other Wet biomass Separation Juice fraction Fibre fraction Protein recovery Fibre processing Digester Downstream processing Fibres, paper, insulation, Fuel Pellets CHP, SNG Chemicals, Biofuels Proteins, Feed, Amino Acids, Chemicals

17 Solid Pack, Grasbox

18 Roots Biopack, reststroom / lamineren

19 PaperFoam papier schuimen

20 Dank voor uw aandacht Wageningen UR

21

Introductie Biobased Economy

Introductie Biobased Economy Introductie Biobased Economy Ontwikkelcentrum, Ede 3 Maart 2014 Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food & Biobased Research

Nadere informatie

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Wageningen UR Food & Biobased Research Fontys, 24 februari 2014, L.A.M. (Ben) van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen

Nadere informatie

Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015

Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015 Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015 Groene grondstoffen in non-food toepassingen Zo oud als de mensheid!

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen

Nadere informatie

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Bert Annevelink, Harriëtte Bos & Paul Bartels Wageningen UR, Biobased Products Lunchbijeenkomst Greenport Betuwse Bloem, Enspijk, 29 maart 2011 Inhoud

Nadere informatie

W210 Resource use efficiency voor de circulaire koolstofeconomie. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR

W210 Resource use efficiency voor de circulaire koolstofeconomie. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR W210 Resource use efficiency voor de circulaire koolstofeconomie Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR Prioriteiten NL voor circulaire economie Biomassa en voedsel Kunststoffen Bouw Maakindustrie Consumptiegoederen

Nadere informatie

Biobased producten uit resthout

Biobased producten uit resthout Biobased producten uit resthout Tijs Lammens, Bio-energiedag Overijssel Your partner in the bioeconomy Inhoud Verschillende perspectieven van hout Over biobased producten: materialen vs. chemicaliën Biomassa

Nadere informatie

PHA programma: Introductie & consortium vorming

PHA programma: Introductie & consortium vorming PHA programma: Introductie & consortium vorming Christiaan Bolck Program manager materials - Wageningen UR Workshop PHA 17 December 2013 Wageningen Forum Biorefinery; nieuwe waardeketens van groene grondstoffen

Nadere informatie

Biobased materialen. College 30 september 2013 VHL. Karin Molenveld

Biobased materialen. College 30 september 2013 VHL. Karin Molenveld Biobased materialen College 30 september 2013 VHL Karin Molenveld (karin.molenveld@wur.nl) Inhoud Introductie Wat zijn biopolymeren Hernieuwbaar (biobased) Biologisch afbreekbaar/composteerbaar Stand van

Nadere informatie

Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit

Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit Christiaan Bolck Wageningen Food & Biobased Research KIVI Duurzame Fabrieken - 28 mei, The Gallery, Enschede Biomass Biobased Products

Nadere informatie

Biobased Agenda Noord-Nederland. Eisse Luitjens. Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014

Biobased Agenda Noord-Nederland. Eisse Luitjens. Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014 Biobased Agenda Noord-Nederland Eisse Luitjens Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014 Biobased Economy Een economie die niet meer afhankelijk is van fossiele grondstoffen, maar haar energie en materialen

Nadere informatie

Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl

Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl Rob van Haren ism met werkgroep biocascadering Costa Due (prov Groningen): Ad Pot (Cosun), Frans Goudriaan (HTU), Anita Westenbroek (NVP), Sjef

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Windesheim 3 december, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food

Nadere informatie

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange Agri Investment Fund Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015 Marc Rosiers Nicolas De Lange Inhoudstafel 1. Agri Investment Fund 2. Actiedomeinen FromFarm tofood Smart Farming Sustainable Farming Biobased

Nadere informatie

Kunststoffen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/60782

Kunststoffen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/60782 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 26 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60782 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Van biofuels naar biobased

Van biofuels naar biobased Van biofuels naar biobased PPA-dag, 11 maart 2010, Delft Rolf Blaauw Wageningen Universiteit en Researchcentrum Food & Biobased Research Inhoud Introductie De chemische industrie nu Chemicaliën uit biomassa

Nadere informatie

Design challenges with Biobased Plastics. CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013

Design challenges with Biobased Plastics. CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013 Design challenges with Biobased Plastics CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013 1 WHAT IS GOING ON? Duurzaam Afbreekbaar Composteerbaar Biobased De eerste emmers

Nadere informatie

Glastuinbouw Business met Biomassa

Glastuinbouw Business met Biomassa Glastuinbouw Business met Biomassa Caroline Labrie, Jan Willem Donkers, Wageningen UR Glastuinbouw Douwe Frits Broens, LEI 27 september 2011 Inhoud Waardepiramide en de glastuinbouw Voorbeelden Aanpak

Nadere informatie

Biobased verpakkingen

Biobased verpakkingen Biobased verpakkingen KIDV verdiepingsbijeenkomst 10 februari 2014, Karin Molenveld Inhoud Introductie Biobased verpakkingen Wat is biobased Waarom biobased Wanneer biodegradeerbaar Catalogus Voorbeelden

Nadere informatie

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt Trend: Toename van biobased in verpakken Karen van de Stadt Waarom biobased in verpakken? Altijd instroom nodig Hernieuwbare materialen Innovatie Heilige graal? 2 Copyright 2017 KIDV 3 Copyright 2017 KIDV

Nadere informatie

Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen

Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen Heusden, 11 en 12 september 2014 Prof. Dr. J.P.M. (Johan) Sanders Biobased Commodity Chemicals (BCH) De nieuwe uitdaging voor biomassa

Nadere informatie

Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving

Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving Dr. Hans Derksen Lector Biobased Economy Het petrochemisch tijdperk? een kort interval in de geschiedenis van de mensheid! De wereldoliereserves

Nadere informatie

Biobased voedselverpakkingen

Biobased voedselverpakkingen Biobased voedselverpakkingen Technische aspecten 30 Juni 2015, Karin Molenveld Inhoud Introductie Biobased verpakkingen Wat is biobased Waarom biobased Wanneer biodegradeerbaar Catalogus Voorbeelden en

Nadere informatie

Bio-ethanol: nu en in de toekomst

Bio-ethanol: nu en in de toekomst Bio-ethanol: nu en in de toekomst Rob Bakker Business Unit Biobased Products Agrotechnology & Food Innovations Wageningen UR robert.bakker@wur.nl Overzicht Introductie Bioethanol ethanol als brandstof

Nadere informatie

Design challenges with Biobased Plastics. Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013

Design challenges with Biobased Plastics. Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013 Design challenges with Biobased Plastics Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013 1 WORKSHOP Interactieve presentatie Wat is er aan de hand? Wat is wat? Bioplastics, biobased plastics, bioafbreekbare

Nadere informatie

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Prof. dr ir R. Rabbinge Prov. Gelderland / Arnhem, 19 oktober 2015 1 Bio-fuel in historisch perspectief ethanol Energie uit Bieten en Bintjes, Chemisch

Nadere informatie

Hoe kunnen we bioplastics recycleren?

Hoe kunnen we bioplastics recycleren? is materiaalbewust Hoe kunnen we bioplastics recycleren? SAMEN MAKEN WE MORGEN MOOIER OVAM WWW.OVAM.BE 1 Zijn 100% biogebaseerde flessen biologisch afbreekbaar? Mogen die samen met andere PET-flessen bij

Nadere informatie

Catalogus biobased verpakkingen

Catalogus biobased verpakkingen Catalogus biobased verpakkingen KARIN MOLENVELD EN MARTIEN VAN DEN OEVER Ingekort door René Kolsteren 1 Biobased materialen Introductie In deze catalogus worden de meest gebruikte biobased materialen en

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE KCPK DOORWERTH 1 FEBRUARI 2017 SIA 2020: VISIE PAPIER- EN KARTONINDUSTRIE "Papiersector is aanjager van een biomassa gebaseerde circulaire economie. We halen

Nadere informatie

Inside Magazine voor de biochemie. Toekomst voor bioplastics. > Bio-ethanol zonder glycerol

Inside Magazine voor de biochemie. Toekomst voor bioplastics. > Bio-ethanol zonder glycerol 01 10 Inside Magazine voor de biochemie Toekomst voor bioplastics > Bio-ethanol zonder glycerol > Penicillineproductie Bioplastics zijn meer dan alleen groen Bioplastics hebben een lange weg afgelegd.

Nadere informatie

Groene Grondstoffen in productie

Groene Grondstoffen in productie Groene Grondstoffen in productie Recente ontwikkelingen op de markt HARRIËTTE BOS BERT VAN REES Uitgegeven in de reeks Groene Grondstoffen. Eerdere uitgaven: 1. S. Vellema en B. de Klerk-Engels (2003)

Nadere informatie

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs CBBE-docentendag 13 September 2016, Ben van den Broek Wageningen University & Research Universiteit Onderzoekinstelling 2 Wageningen

Nadere informatie

Toepassing van PHA s: overzicht & ervaringen

Toepassing van PHA s: overzicht & ervaringen Toepassing van PHA s: overzicht & ervaringen Gerald Schennink 17 december 2013 gerald.schennink@wur.nl Wageningen UR Food & Biobased Research Toepassing van PHA s Inhoud Bioplastics & PHA s Huidige (commerciёle)

Nadere informatie

European BioPlastic Perspective

European BioPlastic Perspective European BioPlastic Perspective Bio Based Chemical Symposium Edmonton, February 17, 2010 Martien van den Oever, et al. Wageningen University & Research Centre University: academic research Research Centres:

Nadere informatie

VT-NRK Toepassing bioplastics

VT-NRK Toepassing bioplastics VT-NRK Toepassing bioplastics Verbeteren van de technische eigenschappen van PLA-folies In het kader van de Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) Karin Molenveld Gerald Schennink Rapport nr. 1021

Nadere informatie

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink Biobased Asfalt Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp Dr. Richard Gosselink Wageningen UR: organizational structure Supervisory Board Executive Board Concern staff Facility Services Agrotechnology

Nadere informatie

kunststofindustrie naar Geert Scheys

kunststofindustrie naar Geert Scheys Transitie van de kunststofindustrie naar duurzame ontwikkeling Geert Scheys FEDERPLAST.BE Producenten van kunststof- en rubberartikelen LEDEN Agoria & Essenscia 236 effectieve leden (producenten) 18 aangesloten

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

Inventarisatie alternatieve oestersubstraten. Ir. F.H.J. Kappen

Inventarisatie alternatieve oestersubstraten. Ir. F.H.J. Kappen Inventarisatie alternatieve oestersubstraten Ir. F.H.J. Kappen Rapport Februari 2011 Colofon Titel Inventarisatie alternatieve oestersubstraten Auteur(s) Ir. F.H.J. Kappen Nummer Rapport Februari 2011

Nadere informatie

Hout in de BBE. Houtachtige Bio massa in het. Nederlandse Klimaat. Energie beleid.. Probos 27 Jan 2011 Ton Runneboom

Hout in de BBE. Houtachtige Bio massa in het. Nederlandse Klimaat. Energie beleid.. Probos 27 Jan 2011 Ton Runneboom Hout in de BBE Houtachtige Bio massa in het Nederlandse Klimaat en Energie beleid.. Biobased Economy (BBE) De BBE is een onderdeel van een duurzame economie!! Het gaat om het creëren van toegevoegde economische

Nadere informatie

EEN NIEUW DIGITAAL KENNISPLATFORM VOOR DE BIO-ECONOMIE IN VLAANDEREN. Linda Verdonck POM Oost-Vlaanderen

EEN NIEUW DIGITAAL KENNISPLATFORM VOOR DE BIO-ECONOMIE IN VLAANDEREN. Linda Verdonck POM Oost-Vlaanderen EEN NIEUW DIGITAAL KENNISPLATFORM VOOR DE BIO-ECONOMIE IN VLAANDEREN Linda Verdonck POM Oost-Vlaanderen Digitaal kennisplatform bio-economie een initiatief van de POM Oost-Vlaanderen als provinciale antenne

Nadere informatie

Bio-energie ketens: ethanol

Bio-energie ketens: ethanol Bio-energie ketens: ethanol Rob Bakker Business Unit Biobased Products Agrotechnology & Food Innovations Wageningen UR robert.bakker@wur.nl Overzicht Wat is ethanol? Eigenschappen Welke ketens? Huidige

Nadere informatie

De BBE is een onderdeel van een duurzame economie!!

De BBE is een onderdeel van een duurzame economie!! Biobased Economy (BBE) De BBE is een onderdeel van een duurzame economie!! Het gaat om het creëren van toegevoegde economische waarde en het maken van optimale keuzes terwijl doelstellingen gehaald worden

Nadere informatie

Groene Grondstoffen in productie

Groene Grondstoffen in productie Groene Grondstoffen in productie Recente ontwikkelingen op de markt HARRIËTTE BOS BERT VAN REES Groene Grondstoffen in productie Recente ontwikkelingen op de markt Harriëtte Bos Bert van Rees Uitgegeven

Nadere informatie

Identificatie van bio-kunststof

Identificatie van bio-kunststof Identificatie van bio-kunststof materialen - nunclonschaaltje - pipetjes producten - bioplastiek (draagtas en playmaïs) - PE-draagtas - polystyreen verpakkingschips - stukje brood - lugol - water veiligheid

Nadere informatie

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Datum 30 september 2008 Auteur(s) Christien Enzing en Johan van Groenestijn, TNO Kwaliteit van Leven Maarten van Dongen, InnoTact Consulting

Nadere informatie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie (Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving Mario Smet Departement Chemie Inhoud Milieuproblemen gerelateerd aan plastics en (mogelijke) oplossingen Troeven van plastics voor een duurzamere samenleving

Nadere informatie

Docentontwikkelteam Bioplastics

Docentontwikkelteam Bioplastics Docentontwikkelteam Bioplastics 2 november Woudschoten Chemie Conferentie Jan Jaap ter Horst, Pantarijn Wageningen Bart Langejan, Rembrandt College Veenendaal Netty van Marle, Hendrik Pierson College Zetten

Nadere informatie

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings Maart 2015 Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings 1 Inhoud: Bio4Pack BV en PG Kaas? Hoe werken we? Wat zijn composteerbare verpakkingen en hoe herken je ze? Wat zijn hernieuwbare verpakkingen en hoe herken

Nadere informatie

Fabels over (Bio)Plastics doorgeprikt. Tijdschrift Milieu, februari 2016

Fabels over (Bio)Plastics doorgeprikt. Tijdschrift Milieu, februari 2016 Een paar reacties op: Fabels over (Bio)Plastics doorgeprikt. Tijdschrift Milieu, februari 2016 Erwin Vink 22 juni 2016 Het is nauwelijks mogelijk om algemene conclusies te trekken over Bioplastics, omdat

Nadere informatie

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry 2015 9 april 2015 Jeroen Koot -CEO Content Bio-methanol belangrijke grondstof voor o.a. transport en chemie BioMCN ontwikkelt duurzame en bio-based

Nadere informatie

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN

Nadere informatie

Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR)

Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR) Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR) Biobased Plastics 2012 Christiaan Bolck (WUR), Jan Ravenstijn (onafhankelijk expert biobased plastics)

Nadere informatie

Creating circular values Cases van het Dutch Biorefinery Cluster. Annita Westenbroek Netwerkevent

Creating circular values Cases van het Dutch Biorefinery Cluster. Annita Westenbroek Netwerkevent Creating circular values Cases van het Dutch Biorefinery Cluster Annita Westenbroek Netwerkevent Bio-economie@ILVO DBC members 1 DBC network Why cooperation? Biobased Economy: Biomass becomes more scarce,

Nadere informatie

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial

Nadere informatie

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN BIOFUELS: ZIN EN ONZIN KIVI NIRIA 2010 F. Goudriaan and J.E. Naber (BIOFUEL BV) 1 HTU 2005 ONZIN: ONZIN: STOPPEN MET BIOBRANDSTOFFEN Vragen van het lid De Mos (PVV) aan de minister van Volkshuisvesting,

Nadere informatie

Van hype naar realiteit. March 17th, 2015 Alain Goossens

Van hype naar realiteit. March 17th, 2015 Alain Goossens Van hype naar realiteit March 17th, 2015 Alain Goossens Slide 3 tot 10 : Slide 11 tot 14: Slide 15 tot 17: Slide 18 tot 31: Conclusie Bedrijfspresentatie Bewust omgaan Wat gebruiken om wat te maken? Voorbeelden

Nadere informatie

Bioraffinage, de brug tussen landbouw en chemie

Bioraffinage, de brug tussen landbouw en chemie Bioraffinage, de brug tussen landbouw en chemie D66 Biobased Economy Symposium, Bergen op Zoom, 27 februari 2015 Johan Sanders Em Professor Biobased Commodity Chemicals DLO/Food & Biobased Research/ Wageningen

Nadere informatie

VERKENNING van de BioBased Economy

VERKENNING van de BioBased Economy VERKENNING van de BioBased Economy Biobased of Biowaste? Vereniging van Ver(s)kenners Martijn Wagener 28-nov-2013 Indeling Introductie Virida! Wat is de Biobased Economy?! Principes: cascadering en raffinage!

Nadere informatie

Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren. 17 maart 2016

Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren. 17 maart 2016 Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren 17 maart 2016 Programma 13.30 Welkom (Jappe de Best, Avans Hogeschool) 13.40 Relevantie van Stabiliteit polymeren voor end of life opties (Karin Molenveld, WUR-FBR)

Nadere informatie

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse Routekaart Papier Michiel Adriaanse Inhoud van de presentatie 1 Papier-en Kartonindustrie in Nl 2 Biobased ambities 3 Trends 4 Visie 5 Business cases 6 Take home messages sheet 2 De Nederlandse Papier-en

Nadere informatie

Biobrandstoffen en Bioraffinage. Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez)

Biobrandstoffen en Bioraffinage. Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez) Biobrandstoffen en Bioraffinage Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez) Overzicht Biobrandstoffen: afbakening Huidige biobrandstoffen Bioethanol Biodiesel Geavanceerde

Nadere informatie

Stand van zaken afbreekbare materialen

Stand van zaken afbreekbare materialen Stand van zaken afbreekbare materialen A.H.M.C. Baltissen, H. van Reuler en B.J. van der Sluis Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, sector Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit PPO projectnummer 32 312000

Nadere informatie

Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap. David Strik & Karin Molenveld

Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap. David Strik & Karin Molenveld Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap David Strik & Karin Molenveld Doel van de workshop overzicht te creëren van de uitdagingen die gepaard

Nadere informatie

Oproep voor het indienen van voorstellen voor

Oproep voor het indienen van voorstellen voor Oproep voor het indienen van voorstellen voor Privaat-Publieke Samenwerking (PPS) initiatieven voor toegepast/industrieel onderzoek met inzet van Food & Biobased Research (WUR-FBR) te starten in 2015 Achtergrond

Nadere informatie

KOP VAN DE PRESENTATIE

KOP VAN DE PRESENTATIE GREEN PAPER AND CARDBOARD ANALYSE ALTERNATIEVE PLANTAARDIGE VEZELS VOOR PAPIER EN KARTON Dronten, december 2013 KOP VAN DE PRESENTATIE Door Hogeschool CAH Vilentum Annemarie van Leeuwen Michiel Klaassen

Nadere informatie

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Bio NL Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Doelstelling Kenniscentrum Een doorbraak creëren voor de toepassing van plantenstoffen

Nadere informatie

De groene fabriek. 32 Wageningenworld

De groene fabriek. 32 Wageningenworld Chemicaliën oogsten van het land De groene fabriek Planten blijken prima in te zetten voor de productie van een grote variatie aan hernieuwbare grond- en brandstoffen. Wageningse onderzoekers werken aan

Nadere informatie

Dr. Gulden Yilmaz, Gerrit Gerritsen WUR-Food and Biobased Research, IPSS engineering

Dr. Gulden Yilmaz, Gerrit Gerritsen WUR-Food and Biobased Research, IPSS engineering Dr. Gulden Yilmaz, Gerrit Gerritsen WUR-Food and Biobased Research, IPSS engineering Bioeconomy New Value Chains based on co-production of food and non-food products Source: Mosmuller, BFF 2013 A new balance

Nadere informatie

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept)

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept) Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept) Opmerkingen bij versie 1.0 Deze versie 1.0 is een concept dat gelanceerd is tijdensde Dutch Design Week in Eindhoven 2014. Het is besproken met gebruikers

Nadere informatie

Bio-composiet. Thermoplastische kunststof met natuurvezels Mei 2013. www.saxion.nl/impt 1

Bio-composiet. Thermoplastische kunststof met natuurvezels Mei 2013. www.saxion.nl/impt 1 Bio-composiet Thermoplastische kunststof met natuurvezels Mei 2013 T www.saxion.nl/impt 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Materiaal... 4 Sizopreg... 4 Biopreg... 4 Verschijningsvormen... 4 Materiaal eigenschappen...

Nadere informatie

Samen duurzamer uerpakken. Baslsregels Duurzame Verpakkln.gen.

Samen duurzamer uerpakken. Baslsregels Duurzame Verpakkln.gen. Samen duurzamer uerpakken Baslsregels Duurzame Verpakkln.gen. versie 01.I 2019 Overbodig verpakkingsmateriaal weglaten Reduceren formaat en gewicht verpakkingen S;muleren hergebruik Verpakking kan

Nadere informatie

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN Johan van Groenestijn johan.vangroenestijn@tno.nl Biobased Economy In de Biobased Economy wordt biomassa gebruikt voor de productie van energie, transportbrandstoffen,

Nadere informatie

VT-NRK Toepassing bioplastics

VT-NRK Toepassing bioplastics VT-NRK Toepassing bioplastics PLA in (blaas)-folietoepassingen 2 In het kader van de Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) Karin Molenveld Gerald Schennink Rapport nr. Colofon Titel VT-NRK Toepassing

Nadere informatie

Duurzaamheid van biobased producten

Duurzaamheid van biobased producten Duurzaamheid van biobased producten Energiegebruik en broeikasgasemissie van producten met suikers als grondstof HARRIËTTE BOS, SJAAK CONIJN, WIM CORRÉ, KOEN MEESTERS, MARTIN PATEL Duurzaamheid van biobased

Nadere informatie

De Biobased Economy in de Zuidvleugel

De Biobased Economy in de Zuidvleugel De Biobased Economy in de Zuidvleugel Wat is er nodig om de biobased-economy in de Zuidvleugel een impuls te geven? 17 1 13, Douwe-Frits Broens LEI: Biobased Economics - financiële en milieudoelen halen

Nadere informatie

Communicatie Biobased Economy www.groenegrondstoffen.nl

Communicatie Biobased Economy www.groenegrondstoffen.nl Communicatie Biobased Economy www.groenegrondstoffen.nl Overzicht informatiefolders BO-12.05-002-002 Paulien Harmsen Harriëtte Bos Januari 2011 DE KETEN SLUITEN 4 Duurzaamheid van biobased producten uit

Nadere informatie

Pilot Biobased Bekers

Pilot Biobased Bekers Pilot Biobased Bekers Tips, achtergrondinformatie en evaluatie van de pilot Ir. C.H. Bolck Rapport nummer 1554 en het ISBN 978-94-6257-512-7 Colofon Titel Biobased Bekers - Tips, achtergrondinformatie

Nadere informatie

KENNIS ONLINE Wageningen UR-onderzoek voor EL&I

KENNIS ONLINE Wageningen UR-onderzoek voor EL&I KENNIS ONLINE J A A R G A N G 7 - D E C E M B E R 2 0 1 0 Wageningen UR-onderzoek voor EL&I www.kennisonline.wur.nl Biobased Economy Goede papieren voor groene chemie Duurzaamheid biomassa moet onomstreden

Nadere informatie

Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology. Prof. Wim Soetaert

Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology. Prof. Wim Soetaert Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology Prof. Wim Soetaert Transitie van een fossiel-gebaseerde naar een bio-gebaseerde economie Fossiele grondstoffen petroleum, steenkool, aardgas

Nadere informatie

Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy

Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy BioPark Terneuzen Duurzame havens Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy Zeeland Seaports Missie Zeeland Seaports zorgt op een toegewijde en respectvolle manier voor de duurzame

Nadere informatie

Innovatie in kunststoffen voor duurzaamheid

Innovatie in kunststoffen voor duurzaamheid 0 Innovatie in kunststoffen voor duurzaamheid Filip Du Prez Polymer Chemistry Research Group Ghent University, Belgium www.pcr.ugent.be Workshop innovatie in kunststoffen november 2010 1 Polymer Science

Nadere informatie

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY THEMAGEBIEDEN Smart mobility Green mobility Nieuwe materialen / lichtgewicht constructies Productie technologie 2 WAT BETEKENT KUNSTSTOF IN DE AUTOMOBIEL INDUSTRIE FACTS

Nadere informatie

Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case

Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case Jan E.G. van Dam 10 10 2013 Valorisatie reststromen Greenport Betuwse Bloem Opdracht van Provincie Gelderland Biomassa

Nadere informatie

Biobased technologie. Tuinbouw Kennisdag. 27 november 2012, Brenda Israël-Hoevelaken

Biobased technologie. Tuinbouw Kennisdag. 27 november 2012, Brenda Israël-Hoevelaken Biobased technologie Tuinbouw Kennisdag 27 november 2012, Brenda Israël-Hoevelaken Workshop Biobased technologie en onderwijs Doel: Samen inventariseren wat er binnen het onderwijs (mbo/hbo) nodig is om

Nadere informatie

Helmonds Energie Convenant

Helmonds Energie Convenant Helmonds Energie Convenant Duurzaamheid bij het waterschap 23 november 2016 Inhoud Waterschappen in NL, WSAM Energie en Grondstoffen Cellulose terugwinning op rwzi Aarle-Rixtel Waterboards care for Sufficient

Nadere informatie

Omschrijvingen Leveranciers Marktdag Biopolymeren Vezels&Textiel 29 november 2012

Omschrijvingen Leveranciers Marktdag Biopolymeren Vezels&Textiel 29 november 2012 Omschrijvingen Leveranciers Marktdag Biopolymeren Vezels&Textiel 29 november 2012 U heeft op 29 november 2012 de mogelijkheid om met de volgende leveranciers kennis te maken. Onder de tabel vindt u meer

Nadere informatie

Ulphard Thoden van Velzen 9 december Zomer 2009: BO-vraag van LNV / platform biologica

Ulphard Thoden van Velzen 9 december Zomer 2009: BO-vraag van LNV / platform biologica Natuurlijk verpakt Ulphard Thoden van Velzen 9 december 21 Oorsprong Zomer 29: BO-vraag van LNV / platform biologica behoefte aan een overzicht van de kennis omtrent de milieueffecten van biologisch afbreekbare

Nadere informatie

Geïntegreerde Bioraffinage

Geïntegreerde Bioraffinage Geïntegreerde Bioraffinage in de TKI Biobased Economy 1 De Biobased Economy Teelt van biomassa ogst en mobilisering biomassa Primaire productie en verwerking Bioraffinage Verwerking nieuwe biomassa en

Nadere informatie

ASN Bank. Beleid plastics

ASN Bank. Beleid plastics ASN Bank Beleid plastics 2 Februari 2019 ASN Bank Expertisecentrum Duurzaamheid Inhoudsopgave A. Inleiding 5 B. Onze visie op gebruik van plastics 5 C. Plastics 6 C.1 Schade aan het milieu 6 C.2 Minder

Nadere informatie

WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018

WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018 WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018 29 JANUARI 2018 10 E SNOERTSEPLAKAVOND Wat gaan we vanavond doen? 1. Winterstop op de Snoertseplak plannen maken 2. Hennep Unie(k)? Deel 1 Hans Temming WAT

Nadere informatie

CBP 2015 1. Biobased Products. NVVT 19 mei 2015. Bart van Ingen, Technisch projectleider microcellulose vezels

CBP 2015 1. Biobased Products. NVVT 19 mei 2015. Bart van Ingen, Technisch projectleider microcellulose vezels CBP 2015 1 Cosun NVVT 19 mei 2015 Bart van Ingen, Technisch projectleider microcellulose vezels CBP 2015 2 Agenda Introductie Royal Cosun Wat doet Cosun Betafib microcellulose vezels Betafib irt Verf CBP

Nadere informatie

MOOC. Biobased Economy. Vak Innovatie

MOOC. Biobased Economy. Vak Innovatie MOOC { Biobased Economy Vak Innovatie Go to course (klik op de link en log in via de blauwe login button in rechter bovenhoek van je scherm). Inloggen op blackboard Wekelijks Video lessen Opdracht (individueel/

Nadere informatie

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert 1 Fossiele grondstoffen worden steeds duurder Petroleumprijs in dollar per vat Hernieuwbare grondstoffen: opbrengst per ha stijgt voortdurend

Nadere informatie

CRODA - Groene chemische bouwstenen voor polymeren

CRODA - Groene chemische bouwstenen voor polymeren CRODA - Groene chemische bouwstenen voor polymeren Polymeren zijn niet weg te denken (plastics, vezels, smeermiddelen, transparante folie en coatings). Productie nu meestal op basis van petrochemische

Nadere informatie

7,5oz/ 180ml - Vending

7,5oz/ 180ml - Vending 7,5oz/ 180ml - Vending 70,3 mm Totaalinhoud: 220ml Schenkinhoud: 180ml 93 mm 46 mm 93 mm Diameter bovenkant 70.3 mm Diameter bodem 46 mm Totaalinhoud 180 ml Schenkinhoud 160 ml Artikelnr 60106 Dozen per

Nadere informatie

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Kennisinstituut Duurzaam Verpakken Factsheet, augustus 2018 1 Introductie In de afgelopen periode is een brede discussie ontstaan over de vraag

Nadere informatie

Bioraffinage, de brug tussen landbouw en de chemie

Bioraffinage, de brug tussen landbouw en de chemie Bioraffinage, de brug tussen landbouw en de chemie Zeewolde, 15 juni 2017, Veldleeuwerik Em Prof dr Johan Sanders Wageningen University and Research, Food & Biobased Research Onze gezamenlijke uitdaging..

Nadere informatie