Beleidsnotitie. Bluswatervoorziening Zuid-Limburg

Transcriptie

1 Beleidsnotitie Bluswatervoorziening Zuid-Limburg

2 Deze publicatie is een uitgave van de regionale projectgroep Bluswatervoorziening Zuid- Limburg. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaard de projectgroep geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens behoudt zij zich graag aanbevolen. Samenstelling : Projectleider: Jac Salemans (Brandweerbureau Westelijke Mijnstreek) Deelnemers: Kim Adams (Brandweer Maastricht) Constance Jacobs (Brandweer Parkstad-Limburg) Bart Videler (Brandweerbureau Westelijke Mijnstreek) Eric Wagemans (Brandweerbureau Westelijke Mijnstreek) Foto voorpagina: Jurgen Mols ( Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopiëren, opnamen of enige andere manier, zonder schriftelijke toestemming van de projectgroep. Notitie Bluswatervoorziening 2

3 Inhoudsopgave HOOFDSTUK 1 AANLEIDING 5 HOOFDSTUK 2 WETTELIJKE KADERS 6 1 Brandweerwet Verordening Brandveiligheid en hulpverlening 7 3 Bouwverordening 7 4 Brandbeveiligingsverordening 7 5 Handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid (NVBR) Algemene eisen Primaire bluswatervoorziening Secundaire bluswatervoorziening Tertiaire bluswatervoorziening Samenvatting capaciteiten en afstanden Voorbeeldscenario s 10 HOOFDSTUK 3 AARD VAN DE KNELPUNTEN 11 1 Primaire bluswatervoorziening 11 2 Secundaire bluswatervoorziening 11 3 Tertiaire bluswatervoorziening 11 HOOFDSTUK 4 MOGELIJKE OPLOSSINGSRICHTINGEN 12 1 Primaire bluswatervoorziening Capaciteit Bereikbaarheid en afstand 13 2 Secundaire bluswatervoorziening Capaciteit Bereikbaarheid en afstand 14 3 Tertiaire bluswatervoorziening Capaciteit Bereikbaarheid en afstand 14 4 Operationeel 14 5 Samenvatting 15 Notitie Bluswatervoorziening 3

4 HOOFDSTUK 5 BORGING 16 1 Borging in de verordening Brandveiligheid en Hulpverlening 16 2 Bluswatervoorziening borgen in de Bouwverordening 17 3 Bestuurlijk vaststellen van de NVBR-handleiding 17 4 Borging in bestemmingsplan 18 5 Alternatieven voor bluswatervoorziening 18 HOOFDSTUK 6 BIJLAGEN 19 1 Stroomdiagram 19 2 Verklarende woordenlijst 21 Notitie Bluswatervoorziening 4

5 Hoofdstuk 1 Aanleiding Binnen de regio Zuid-Limburg vinden nog regelmatig (grote) branden plaats, waarbij geconstateerd moet worden dat de bluswatervoorziening niet adequaat is om de situatie onder controle te krijgen en/of te houden. Enkele voorbeelden zijn: - Meekes, Wijngaardsweg te Hoensbroek. - Licom te Kerkrade. - Heidebrand te Brunssum. - Benedco te Beek. - Buitengebieden door geheel Zuid-Limburg. In bovengenoemde situaties waren de gevolgen van het niet voorhanden zijn van voldoende bluswater extra inzet van personeel en materieel vanuit brandweerzijde (extra kosten gemeenten), meer materiële schade dan noodzakelijk en extra gevaar voor de omwonenden en belendende panden. Doordat het waterleidingbedrijf heeft aangekondigd naar een andere manier van aanleggen van het leidingnetwerk te willen overstappen, dreigt het tekort aan bluswater nog groter te worden. De rol van de waterleidingmaatschappij in deze is echter beperkt tot aanleg van het leidingnet. Zij doen dit op basis van een zo hoog mogelijke kwaliteit aan drinkwater. Dit kan in een aantal gevallen nadelig zijn voor de capaciteit aan bluswater. De brandweer heeft in deze naast haar repressieve functie ook een signalerende en adviserende functie. De gemeenten en in concreto de Colleges van Burgemeester en Wethouders zijn verantwoordelijk voor een adequate bluswatervoorziening. Dit staat onder andere geregeld in de Modelverordening Brandveiligheid & Hulpverlening. Meer daarover in het hoofdstuk over wettelijke kaders. Door de regionale projectgroep Bluswatervoorziening zijn aan de hand van incidenten en een steekproefsgewijze toetsing van de bestaande bluswatervoorziening de bluswaterproblemen inzichtelijk gemaakt. De vraag hoe en of deze op te lossen zijn, is in de projectgroep ter sprake gekomen. Bovenstaande zaken in ogenschouw nemend, bieden wij u bijgaand een beleidsmatig kader en een praktische handleiding aan om binnen uw gemeente te komen tot een adequate bluswatervoorziening. Het uitgangspunt daarbij is dat de NVBR-handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid in alle gevallen leidend is. Allereerst zal ingegaan worden op de wettelijke kaders met betrekking tot bluswatervoorziening. Na het behandelen van de aard van de knelpunten, worden mogelijke oplossingen aangedragen en tenslotte komt de borging van de bluswatervoorziening aan de orde. In de bijlagen is een stroomdiagram toegevoegd en een verklarende woordenlijst. In het stroomdiagram zijn de eisen m.b.t. bluswatercapaciteit en de mogelijke oplossingen opgenomen. Dit stroomdiagram is geen op zichzelf staand onderdeel. Het is namelijk niet leesbaar zonder de inhoud van deze notitie te kennen. Notitie Bluswatervoorziening 5

6 Hoofdstuk 2 Wettelijke kaders De Brandweerwet 1985 geeft de grenzen voor de brandveiligheid aan in het kader van de openbare veiligheid. Bluswatervoorziening is geen onderdeel van deze wet, maar komt hier indirect wel uit voort. Derhalve wordt deze wet in dit hoofdstuk kort besproken. Er zijn verder een drietal verordeningen waarin bluswatervoorziening expliciet aan de orde komt. Dat zijn de verordening Brandveiligheid en hulpverlening, de Brandbeveiligingsverordening en de Modelbouwverordening 10 e wijziging (verder naar verwezen als Bouwverordening). In deze verordeningen staat aangegeven dat de gemeente en in sommige gevallen de eigenaren van objecten moeten zorgen voor een adequate bluswatervoorziening. Nergens wordt echter toegelicht wanneer bluswatervoorziening gewaarborgd of adequaat is. Om richting te geven aan deze rekbare begrippen heeft de Nederlandse Vereniging voor Brandweer en Rampenbestrijding (NVBR) de handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid opgesteld (verder naar verwezen als de NVBR-handleiding). De NVBRhandleiding geeft de brandweer een redelijk volledig toetsingskader, maar heeft niet de status van eis. Het gevolg hiervan is dat, voornamelijk in bestaande situaties, de bluswatervoorziening ontoereikend is. Doordat de brandweer tegenwoordig vaker dan voorheen betrokken wordt bij ruimtelijke ontwikkelingen, krijgt bluswatervoorziening geleidelijk aan meer aandacht. Structurele betrokkenheid van de brandweer en daarmee aandacht voor bluswatervoorziening is echter nog lang niet gerealiseerd. Projectontwikkelaars hebben daarnaast echter ook het recht om een advies naast zich neer te leggen. In dit hoofdstuk komen de wettelijke kaders aan de orde, waarin het over bluswatervoorziening gaat. Daarna zal ook de NVBR-handleiding besproken worden. 1 Brandweerwet 1985 In artikel 4 van de Brandweerwet 1985 staat dat Burgemeester en Wethouders de zorg hebben voor: Het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt; Het beperken en bestrijden van gevaar voor mensen en dieren bij ongevallen anders dan bij brand. Notitie Bluswatervoorziening 6

7 2 Verordening Brandveiligheid en hulpverlening In deze verordening is artikel 10 gewijd aan bluswatervoorziening. Daarin staat vermeld dat: Burgemeester en wethouders dragen zorg voor zodanige bluswatervoorzieningen en de bereikbaarheid daarvan, dat de brandbestrijding te allen tijde zoveel mogelijk gewaarborgd is. In de toelichting op dit artikel wordt vermeld welke bluswatervoorzieningen er voorhanden kunnen zijn en wat de voor- en nadelen daarvan zijn. Er worden een aantal categorieën genoemd van bebouwing, die voornamelijk zijn ingedeeld op grond van weerstand bij branddoorslag en brandoverslag (WBDBO), waarbij aangegeven wordt hoeveel capaciteit er nodig is bij brandbestrijding. Tenslotte wordt aangegeven dat bij afwezigheid van een toereikende openbare bluswatervoorziening op grond van de Bouwverordening, een nietopenbare bluswatervoorziening geëist kan worden bij de aanvraag van een bouwvergunning. De gemeente bepaalt hierbij zelf waar de grens ligt tussen de publieke plicht om voor voldoende bluswater te zorgen en de noodzaak voor anderen om dat te doen. 3 Bouwverordening Artikel van de Bouwverordening gaat over de bereikbaarheid van bouwwerken voor wegverkeer. Tot wegverkeer behoren ook de voertuigen van hulpdiensten. In dit artikel staat onder punt 5: Bij afwezigheid van een toereikende openbare bluswatervoorziening moet worden zorg gedragen voor een doeltreffende niet-openbare bluswatervoorziening. Dit wordt nog eens herhaald in Artikel De toelichting bestaat slechts uit een opsomming van enkele voorbeelden van bluswatervoorzieningen. In Bijlage 3 is nog een artikel te vinden over het vrijhouden van terreingedeelten. Hierin wordt het vrijhouden van opstelplaatsen en bluswaterwinplaatsen geregeld. Voor concrete maten wordt in de toelichting verwezen naar de NVBR-handleiding. 4 Brandbeveiligingsverordening Deze verordening regelt het brandveilige gebruik van inrichtingen. Het brandveilige gebruik van bouwwerken is reeds opgenomen in de Bouwverordening. In het kader van bluswatervoorziening staat in Artikel alleen een vermelding over het onderhoud van bluswaterwinplaatsen: De rechthebbende op een inrichting, ten behoeve waarvan een bluswaterwinplaats aanwezig is, is verplicht deze zodanig te onderhouden, dat daaruit te allen tijde over voldoende bluswater kan worden beschikt. 5 Handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid (NVBR) Deze handleiding is vooral een praktische vertaling van normeringen uit eerdere publicaties naar de preparatieve praktijk. De NVBR-handleiding gaat in op de aard en capaciteit van verschillende soorten bluswatervoorzieningen (primair, secundair en tertiair) en op opstelplaatsen daarvoor. Verder zijn er nog een aantal paragrafen opgenomen over o.a. particuliere terreinen, onderhoud en voorbeeldscenario s. In deze notitie zullen van deze paragrafen alleen de voorbeeldscenario s aan de orde komen. Notitie Bluswatervoorziening 7

8 5.1 Algemene eisen Voor alle 3 de soorten bluswatervoorzieningen gelden twee algemene eisen: - Het bluswater moet van voldoende kwaliteit zijn om geen schade te veroorzaken aan de bluspomp. - Het bluswater moet te allen tijde beschikbaar zijn. Daarbij moet vermeld worden dat er met betrekking tot de gestelde eisen geen onderscheid gemaakt wordt tussen openbare en niet openbare bluswatervoorziening. 5.2 Primaire bluswatervoorziening Boven- of ondergrondse brandkranen die meestal geplaatst zijn op het drinkwaterleidingnet, maar ook soms op een geboorde put of andere bron, vormen samen de primaire bluswatervoorziening. De eisen die hieraan gesteld worden zijn dat: - De mogelijkheid geboden wordt om middels een verbinding binnen 3 minuten na aankomst een tankauto van bluswater te voorzien. - Het bluswater direct opvraagbaar is. - De capaciteit 60 m 3 per uur is. - De watervoorziening onbeperkt is. Voor bebouwingssoorten waarvan de brandpreventieve voorzieningen blijvend zijn gegarandeerd en waarvoor de eerste inzet door één tankautospuit kan worden gedaan, is een capaciteit van 30 m 3 per uur voldoende. In de KIWA-normen is deze situatie uitgewerkt. Er kan worden volstaan met 30 m 3 per uur onder de volgende voorwaarden: - Objecten hebben een onderlinge WBDBO van 60 minuten. - Er worden geen hoge woongebouwen toegepast (> 13 m. boven aansluitend terrein). - Er zijn geen buitengewone risicofactoren met betrekking tot brand aanwezig. - Het object wordt gebruikt conform de gebruiksgegevens. - Er is sprake van een goede handhaving door de gemeente. - In het object is een goed functionerende bedrijfshulpverlening. - Er verkeren in het object niet veel personen gelijktijdig (max. 25 personen). De afstand tussen een brandweertoegang en de primaire bluswatervoorziening mag maximaal 40 meter bedragen. Voor elk voedingspunt van een droge blusleiding geldt dat de primaire waterwinning op slechts 35 meter afstand mag zijn. 5.3 Secundaire bluswatervoorziening Als aanvullende bluswatervoorziening op primair, kunnen geboorde putten, bluswaterriolen of vijvers dienst doen. De eisen hierbij zijn: - Een brandweereenheid binnen 15 minuten na aankomst met een lage druk watertransport water op de brandhaard moet kunnen hebben. - De capaciteit behoort 90 m 3 per uur te bedragen gedurende een onafgebroken levertijd van 4 uur. Wat betreft de afstand tussen secundaire watervoorzieningen wordt een onderscheid gemaakt tussen een inzet met en een inzet zonder waterkanon. Bij inzet van een waterkanon mogen secundaire waterwinplaatsen 160 meter vanaf de brandweertoegang tot een object liggen. Wordt er geen waterkanon ingezet, dan wordt die afstand verdubbeld naar 320 meter. De inzet van het waterkanon hangt af van het risico van een object. Notitie Bluswatervoorziening 8

9 5.4 Tertiaire bluswatervoorziening Bij de noodzakelijke inzet van grotere hoeveelheden water of gedurende langere tijd zijn de primaire en secundaire voorzieningen niet voldoende. Dan kan water onttrokken worden aan open water zoals kanalen of een grote vijver. De eisen die hieraan gesteld worden zijn: - De capaciteit is minimaal 240 m 3 per uur. - De waterlevering is onbeperkt. - De bluswatervoorziening moet toepasbaar kunnen zijn bij rampenbestrijding of grootschalig watertransport. De afstand tussen het object en het open water mag maximaal 3 km bedragen. Dit is de afstand die maximaal te overbruggen is met een watertransportsysteem (WTS). 5.5 Samenvatting capaciteiten en afstanden Tabel 1: Benodigde capaciteit en maximale afstand tot object van de 3 soorten bluswatervoorziening Bluswatervoorziening Minimale capaciteit Maximale afstand tot object (m 3 per uur) Primair 60* 40 m Secundair /320 m** Tertiair km * Voor bebouwingssoorten waarvan de brandpreventieve voorzieningen blijvend zijn gegarandeerd en waarvoor de eerste inzet door één tankautospuit kan worden gedaan, is een capaciteit van 30 m 3 per uur voldoende. ** Respectievelijk inzet met en zonder waterkanon. Notitie Bluswatervoorziening 9

10 5.6 Voorbeeldscenario s De NVBR-handleiding gaat uit van 12 voorbeeldscenario s, die ingedeeld zijn naar gebouwsoort. Deze scenario s zijn ten behoeve van de beeldvorming toegevoegd. Per scenario is aangegeven welke bluswatervoorzieningen er nodig zijn en wat de benodigde capaciteit is. Hieronder is dat in een overzicht weergegeven. De verdere uitwerking van de scenario s kunnen in de NVBR-handleiding nagelezen worden. Tabel 2: Per voorbeeldscenario de benodigde capaciteit voor de soorten bluswatervoorziening Voorbeeldscenario s 1. Woonwijken / kleinschalige winkelgebieden, bouwjaar na Woonwijken / kleinschalige winkelgebieden, bouwjaar voor Stadsgebieden (4 bouwlagen of meer), bouwjaar voor Utiliteitsbouw, bouwjaar na Bedrijfsterrein (kleinschalig), branddooren/of overslag mogelijk binnen 60 minuten 6. Bedrijfsterrein (middelgroot), branddooren/of overslag mogelijk na 60 minuten 7. Bedrijfsterrein (middelgroot), branddooren/of overslag mogelijk binnen 60 minuten 8. Bedrijfsterreinen volgens Beheersbaarheid van Brand / Bouwbesluit fase II 9. (Petro-) Chemische industrie Benodigde capaciteit in m 3 /uur Primaire Bluswatervoorziening 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur Secundaire Bluswatervoorziening op max. afstand 160 / 320 meter 90 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur 120 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur Tertiaire Bluswatervoorziening 225 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS noodzakelijk 225 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS noodzakelijk 240 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS noodzakelijk 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur Maatwerk, afhankelijk van risico Maatwerk Maatwerk 10. Emplacementen 360 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS noodzakelijk 11. Rijkswegen 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur 12. Agrarisch gebied 30 m 3 / uur Notitie Bluswatervoorziening 10

11 Hoofdstuk 3 Aard van de knelpunten Globaal blijkt vooral op oudere industriegebieden en in de buitengebieden een tekort aan bluswater in zijn totaliteit te zijn (primair, secundair en tertiair). Verder zijn er een aantal knelpunten per soort bluswatervoorziening aan te geven. 1 Primaire bluswatervoorziening De voornaamste knelpunten bij de primaire bluswatervoorziening zijn capaciteitsgebrek van de waterleiding en/of het niet voorhanden zijn van voldoende (bruikbare) brandkranen. Dit heeft als gevolg dat een snelle inzet niet mogelijk is, waardoor er meer schade ontstaat dan in de wettelijke regelgeving wordt ingecalculeerd en nagestreefd (Woningwet, Bouwbesluit en Bouwverordening). Deze schade houdt extra inzet van personeel en materieel vanuit brandweerzijde (extra kosten gemeenten), meer materiële schade dan noodzakelijk en het ontstaan van extra gevaar voor de omwonenden en de belendende panden in. Een algemeen punt van aandacht is het nieuwe beleid van de Waterleidingmaatschappij Limburg (WML), dat extra knelpunten en kosten met zich meebrengt. Dit nieuwe beleid is erop gericht het leidingnet vertakt aan te leggen in plaats van vermaast. Daarnaast streeft de WML naar een basisaanleg van 30 m 3 /uur (de huidige capaciteit is veelal 60 m 3 /uur. Indien WML niet tijdig of niet juist wordt geïnformeerd over nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen (ook op bestemmingsplanniveau) zal zij het leidingnet aanleggen volgens dit nieuwe beleid. Indien de ruimtelijke ontwikkelingen echter om een grotere capaciteit vragen dan de basisaanleg, zal er een tekort aan bluswater kunnen ontstaan of zullen er extra kosten gemaakt moeten worden. 2 Secundaire bluswatervoorziening Secundaire bluswatervoorziening is in het verleden vaak niet geëist bij de ontwikkeling van gebieden. In nieuwere ontwikkelingsplannen is een dergelijke voorziening vaak wel opgenomen, maar dit gebeurt niet structureel. Het ontbreken van deze voorziening heeft meestal tot gevolg dat er niet voldoende bluswater voorhanden is. Het gevolg hiervan is dat de inzet vertraging oploopt, omdat er een alternatieve waterwinning geregeld moet worden. Ook hier geldt dat er dan meer schade is dan op basis van de wettelijke regelgeving wordt nagestreefd. 3 Tertiaire bluswatervoorziening Met betrekking tot de tertiaire bluswatervoorziening blijkt dat deze in Zuid-Limburg nagenoeg niet voorhanden is. Daarom zal er naar alternatieve oplossingen gekeken moeten worden. Op de plaatsen waar er wel tertiaire bluswatervoorziening voorhanden is, ontbreken de voorzieningen om het water te benaderen met blusvoertuigen. Notitie Bluswatervoorziening 11

12 Hoofdstuk 4 Mogelijke oplossingsrichtingen Dit hoofdstuk bestaat uit een inventarisatie van oplossingsrichtingen. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen nieuwe en bestaande situaties. Voor nieuwe situaties geldt dat gebieden altijd moeten voldoen aan de eisen van bluswatervoorziening zoals genoemd in de NVBR-handleiding. Dit proces wordt verder uitgewerkt in Hoofdstuk 5. Als algemene oplossing in bestaande situaties kan op alle niveaus (primaire, secundaire en tertiaire bluswatervoorziening) gekozen worden voor het handhaven van het huidige potentieel aan bluswatervoorzieningen. De aanwezige probleemgebieden blijven daardoor bestaan, waarbij het lokale bestuur er dan wel op gewezen dient te worden dat een eventuele brand of een andere calamiteit in deze gebieden niet of moeilijk bestrijdbaar is. Het lokale bestuur zal dit aanwezige risico dan bewust moeten accepteren. Verder worden per soort bluswatervoorziening hieronder een aantal oplossingsrichtingen aangedragen. Bij het noemen hiervan zijn de kosten geen punt van afweging geweest. Er is daarbij onderscheid gemaakt naar capaciteit en naar bereikbaarheid en afstand, waarmee de afstanden tot de bluswatervoorziening bedoeld worden. De oplossingsrichtingen zijn zowel gezocht in de infrastructurele als in de operationele richting. De oplossingsrichtingen zijn in de paragraaf Samenvatting in tabelvorm verkort weergegeven. 1 Primaire bluswatervoorziening 1.1 Capaciteit Oplossing 1: Vergroten diameter drinkwaterleidingnet Hoewel dit de meest efficiënte oplossing is, is het ondenkbaar om het gehele waterleidingnet in het verzorgingsgebied zonder enige andere aanleiding aan de NVBR-handleiding aan te passen. Het verhogen van de capaciteit op deze manier is namelijk een kostbare zaak. Oplossing 2: Gebruik maken van secundaire bluswatervoorziening Als aanvulling op een ontoereikende primaire bluswatervoorziening, kan secundaire bluswatervoorziening gebruikt worden. Mocht deze niet aanwezig zijn, dan kan de aanleg ervan overwogen worden. Door de langere opbouwtijd van de secundaire bluswatervoorziening ontstaat daarbij wel een vertraging in de inzettijd. Deze vertraging in inzettijd heeft tot gevolg dat het incident zich verder kan ontwikkelen, waardoor meer schade ontstaat dan wanneer de primaire bluswatervoorziening conform richtlijn is aangelegd. Dit oplossingsvoorstel vormt in combinatie met oplossing 3 een adequater geheel. Oplossing 3: Aanpassen uitrukvoorstel Door bij een brandmelding in gebieden met een ontoereikende (primaire) bluswatervoorziening direct een tweede eenheid te laten uitrukken, kan direct gestart worden met WTS200. Uiteraard geldt dit alleen indien er zich binnen 200 meter een afdoende (secundaire) bluswatervoorziening bevindt. Bijkomend voordeel is dat er hiermee aan slagkracht gewonnen wordt voor de eerste inzet. Door het laten uitrukken van een tweede eenheid zullen de kosten voor de repressieve dienst echter toenemen. Notitie Bluswatervoorziening 12

13 1.2 Bereikbaarheid en afstand Oplossing 4: Acceptatie onderlinge afstand tussen twee brandkranen maximaal 100 meter. Doordat er in het verleden geen eenduidige richtlijnen betreffende de onderlinge afstand tussen brandkranen voorhanden waren, werden deze in het verleden om de circa 100 meter geplaatst. De NVBR-handleiding schrijft nu voor dat binnen 40 meter vanaf de toegang tot een object een brandkraan aanwezig dient te zijn. Dit houdt in dat in beginsel de afstand tussen twee brandkranen onderling maximaal 80 meter mag bedragen. De gedachte achter deze 40 meter is de standaardlengte van de hogedruk-haspel van 60 meter, waardoor 20 meter slanglengte inpandig overblijft. Aangezien tegenwoordig óf één, óf zelfs beide hogedruk-haspels met een lengte van 90 meter worden uitgevoerd, zou een afstand van 50 meter tussen brandkraan en object niet tot grote problemen mogen leiden. Oplossing 5: Bijplaatsen brandkranen. Daar waar de afstand tussen twee brandkranen in een bestemmingsplan met bebouwing meer bedraagt dan 80 meter dienen, om de maximale afstand van 40 meter tussen brandkraan en toegang tot het object te waarborgen, brandkranen bijgeplaatst te worden. Dit is een nogal prijzige oplossing om een situatie te creëren die voldoet aan de NVBRhandleiding. Bovendien brengt dit structureel kosten als brandkraanrecht en onderhoud met zich mee. Oplossing 6: Aanleg niet-openbare bluswatervoorzieningen Indien de afstand tussen de primaire bluswatervoorziening en de toegang(en) tot een object (gemeten vanaf de openbare ruimte) meer dan 40 meter bedraagt, dient de eigenaar van het object zorg te dragen voor een niet-openbare bluswatervoorziening die aan dezelfde eisen moet voldoen als de openbare bluswatervoorziening. Door vaststelling van de NVBRhandleiding als beleidsregel kan deze maatregel ingevoerd worden. Door deze oplossing te koppelen aan bijvoorbeeld het verlenen van een revisie-, bouw- of gebruiksvergunning, kan het merendeel van de grote (industriële) objecten op termijn voldoen aan de NVBRhandleiding. 2 Secundaire bluswatervoorziening 2.1 Capaciteit Oplossing 7: Realiseren van secundaire bluswatervoorziening De NVBR-handleiding schrijft bij diverse gebouwsoorten/bestemmingsplannen een secundaire (en eventueel een tertiaire) bluswatervoorziening voor. De afstand tussen de toegang(en) van de betreffende objecten en de secundaire bluswatervoorziening bedraagt maximaal 320 meter. In geval het aannemelijk is dat bij een brand de inzet van een straatwaterkanon noodzakelijk is, dan is de maximale afstand slechts 160 meter. Zeker op bedrijventerreinen is de aanwezigheid van secundaire bluswatervoorziening van groot belang. Net als bij het aanpassen van de primaire bluswatervoorziening aan de NVBRhandleiding, is ook deze oplossing de meest efficiënte, maar ook wederom de meest kostbare. Afhankelijk van het huidige gebruik van objecten is dit echter vaak de enige oplossing. Oplossing 8: Gebruik maken van tertiaire bluswatervoorziening. Bij een tekort of ontbreken van secundaire bluswatervoorziening zou gebruik gemaakt kunnen worden van eventueel aanwezige tertiaire bluswatervoorziening. Aangezien de opbouwtijd van de bijbehorende operationele systemen nogal wat tijd in beslag neemt, leidt dit tot een grote vertraging in de inzettijd. Deze vertraging in inzettijd heeft tot gevolg dat het incident zich nog verder kan ontwikkelen, waardoor nog meer schade ontstaat dan wanneer Notitie Bluswatervoorziening 13

14 een secundaire bluswatervoorziening conform richtlijn voorhanden zou zijn. Bij deze oplossing is het minimaal noodzakelijk om ook het uitrukvoorstel aan te passen. 2.2 Bereikbaarheid en afstand Oplossing 9: Aanleg niet-openbare bluswatervoorziening In enkele gevallen zal, zoals omschreven in de NVBR-handleiding, van de eigenaar van een object verlangd moeten worden dat hij zelf zorg draagt voor een niet-openbare (secundaire) bluswatervoorziening. Te denken valt hierbij aan een bluswaterkelder of gesloten geboorde putten die voldoen aan het gestelde in de NVBR-handleiding. Oplossing 10: Potentiële secundaire bluswatervoorziening bruikbaar maken Het aanpassen van al aanwezige voorzieningen die in potentie zouden kunnen worden aangemerkt als secundaire bluswatervoorziening, is een oplossing die tegen vaak relatief lage kosten een groot effect hebben. In vrijwel iedere gemeente zijn er wel voorzieningen aanwezig die in potentie geschikt te maken zijn als secundaire bluswatervoorziening, maar nu nog niet geheel aan de NVBR-handleiding voldoen. Als voorbeeld valt te denken aan vijvers die nog niet voorzien zijn van een gedegen opstelplaats. 3 Tertiaire bluswatervoorziening 3.1 Capaciteit Oplossing 11: Wijzigen van bestemming/gebruik In het geval dat er een tertiaire bluswatervoorziening vanuit de NVBR-handleiding wordt voorgeschreven en deze niet te realiseren is, kan de bestemming van het betreffende gebied gewijzigd worden in een bestemming waarin tertiaire bluswatervoorziening niet noodzakelijk is. Op industrieterreinen zou men er bijvoorbeeld voor kunnen pleiten de bestemming dusdanig te wijzigen dat er enkel nog gebouwen zijn/komen die voldoen aan het concept Beheersbaarheid van brand/bouwbesluit fase 2. Bij de haalbaarheid van deze oplossing, vooral op bestaande industrieterreinen, moeten echter vraagtekens gezet worden. 3.2 Bereikbaarheid en afstand Oplossing 12: Potentiële tertiaire bluswatervoorzieningen bruikbaar maken In een gemeente zijn er reeds voorzieningen aanwezig die in potentie geschikt zouden kunnen zijn als tertiaire bluswatervoorziening. Wat vaak nog ontbreekt, zijn opstelplaatsen en/of technische voorzieningen. In veel gevallen zijn deze in potentie geschikte tertiaire bluswatervoorzieningen tegen relatief lage kosten bruikbaar te maken. 4 Operationeel Oplossing 13: Aanschaf materieel ten behoeve van vervoer grote hoeveelheid blusstof Er kan voor gekozen worden om de operationele diensten te voorzien van materieel ten behoeve van vervoer van grote(re) hoeveelheden blusstof. Te denken valt hierbij aan schuimblusvoertuigen of tankwagens met een grote capaciteit. Dit kan in de gevallen dat er extra bluswater nodig is om aan het zorgniveau te voldoen, maar de aanleg van bluswatervoorziening financieel niet opweegt tegen het risico van afbranden van een afgelegen object. Deze oplossing heeft echter verregaande consequenties voor de uitrukdienst van de brandweer en kan dus ook alleen in nauw overleg met de brandweer toegepast worden als oplossing. Notitie Bluswatervoorziening 14

15 5 Samenvatting Tabel 3: Samenvatting van de oplossingsrichtingen genoemd in hoofdstuk 4. Nieuwe situatie Borgen NVBRhandleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid als beleidsregel Bestaande situatie Algemeen Oplossing 0: Handhaven bestaande situatie en daarmee risico accepteren Primaire Oplossing 1: bluswatervoorziening 1 Vergroten diameter/capaciteit drinkwaterleidingnet Capaciteit Afstand Bereikbaarheid Oplossing 4: Acceptatie onderlinge afstand primaire bluswatervoorziening 100 m Oplossing 2: Gebruik van aanwezige secundaire bluswatervoorziening (i.c.m. oplossing 3) Oplossing 3: Aanpassen van het standaard uitrukvoorstel Secundaire Oplossing 7: bluswatervoorziening 2 Realiseren van nieuwe secundaire bluswatervoorziening Tertiaire bluswatervoorziening 3 Oplossing 8: Gebruik van aanwezige tertiaire bluswatervoorziening (i.c.m. oplossing 3) Oplossing 11: Wijzigen van bestemmingsplan of gebruik van object Oplossing 5: Bijplaatsen van ondergrondse brandkranen Oplossing 6: Realiseren nietopenbare primaire bluswatervoorziening Oplossing 9: Realiseren nietopenbare secundaire bluswatervoorziening Oplossing 10: Potentiële secundaire bluswatervoorziening bruikbaar maken Oplossing 12: Potentiële tertiaire bluswatervoorziening bruikbaar maken Operationeel Oplossing 13: Aanschaf materieel ten behoeve van vervoer grote hoeveelheid blusstof 1 primaire bluswatervoorziening is een bluswatervoorziening die: de mogelijkheid biedt om middels een verbinding met de bluswatervoorziening, binnen 3 minuten na aankomst, een tankautospuit van bluswater te voorzien; na aansluiting direct en onafgebroken voldoende water uit de bluswatervoorziening kan leveren (onbeperkte leveringsduur, standaardcapaciteit 60 m³/uur) 2 secundaire bluswatervoorziening is een bluswatervoorziening die: aanvullend is op de primaire bluswatervoorziening en een minimale capaciteit heeft van 90 m³/uur gedurende een onafgebroken levertijd van 4 uren een brandweereenheid de mogelijkheid biedt om binnen 15 minuten na aankomst met een lage druk watertransport water op de brandhaard te hebben en geen grotere afstand tot de (te verwachten) brandhaard mag hebben dan 2x160 meter (inzetdiepte van twee blusvoertuigen) 3 tertiaire bluswatervoorziening is een bluswatervoorziening die: aanvullend is op de primaire en secundaire bluswatervoorziening toepasbaar is ten behoeve van de rampenbestrijding of het grootschalig optreden voorziet in een grote leveringscapaciteit van 240 m³/uur, met in beginsel een ongelimiteerde levertijd een grote afstand (tot circa 3 km) tot het brandobject mag hebben Notitie Bluswatervoorziening 15

16 Hoofdstuk 5 Borging De richtlijnen uit de handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid van de Nederlandse Vereniging voor Brandweer en Rampenbestrijding (NVBR), dienen geborgd te worden om een adequate bluswatervoorziening te garanderen. In deze paragraaf worden een aantal mogelijkheden voor borging van de bluswatervoorziening behandeld, waarbij ook de financiële consequenties aan bod komen. 1 Borging in de verordening Brandveiligheid en Hulpverlening Het artikel over bluswatervoorziening in de verordening Brandveiligheid en Hulpverlening kan uitgebreid worden met (een verwijzing naar) de eisen die de brandweer aan de bluswatervoorziening stelt of met de bepaling dat het advies over bluswatervoorziening van de brandweer dient te worden opgevolgd. Gevolgen voor nieuwe situaties Gevolgen voor bestaande situaties Financiële consequenties De richtlijnen die de brandweer voor beoordeling van bluswatervoorziening hanteert, krijgen de status van eis. Om de bluswatervoorziening op peil te houden, dient de bluswatervoorziening goed te worden onderhouden en in lijn te zijn met de stand der techniek. Wanneer een nieuwe verordening wordt vastgesteld, vervalt de oude verordening. Hierdoor zouden bestaande situaties aangepast moeten worden aan het niveau van de nieuwe verordening, wat tot zeer hoge kosten zou leiden. De afweging kosten versus bluswatervoorziening dient door het college van B&W gemaakt te worden. Het verankeren van eisen betreffende bluswatervoorziening in nieuwe situaties, in de verordening Brandveiligheid en Hulpverlening, heeft geen grote financiële consequenties. Het doorvoeren van de eisen zoals genoemd in de NVBR-handleiding, leidt in nieuwe situaties tot enigszins hogere ontwerpkosten. T.o.v. de huidige situatie levert het echter een besparing in de exploitatie. De bluswatervoorziening hoeft immers niet in een later ontwikkelingsstadium nog te worden aangepast. Notitie Bluswatervoorziening 16

17 2 Bluswatervoorziening borgen in de Bouwverordening In de NVBR-handleiding wordt in enkele gevallen ook een niet-openbare bluswatervoorziening geadviseerd. Niet-openbare bluswatervoorziening kan geborgd worden in de Bouwverordening. Gevolgen voor nieuwe situaties Gevolgen voor bestaande situaties Financiële consequenties De richtlijnen die de brandweer voor beoordeling van bluswatervoorziening hanteert, krijgen de status van eis. Om de bluswatervoorziening op peil te houden, dient de bluswatervoorziening goed te worden onderhouden en in lijn te zijn met de stand der techniek. Wanneer een nieuwe verordening wordt vastgesteld, vervalt de oude verordening. Hierdoor zouden bestaande situaties aangepast moeten worden aan het niveau van de nieuwe verordening, wat tot zeer hoge kosten zou leiden. De afweging kosten versus bluswatervoorziening dient door het college van B&W gemaakt te worden. Het verankeren van particulieren niet-openbare bluswatervoorziening op de beschreven wijze, heeft geen financiële consequenties voor gemeentes. Voor particulieren geldt hetzelfde als genoemd onder financiële consequenties in de voorgaande paragraaf. 3 Bestuurlijk vaststellen van de NVBR-handleiding Door deze notitie bestuurlijk vast te stellen, committeert het college van B&W zich aan de richtlijnen. De huidige norm krijgt daardoor meer status. Gevolgen voor nieuwe situaties Gevolgen voor bestaande situaties Financiële consequenties Borging van bluswatervoorziening is vastgesteld door het bestuur. Borging van bluswatervoorziening is vastgesteld door het bestuur. In nieuwe situaties geldt: Het verankeren van eisen betreffende bluswatervoorziening in nieuwe situaties, in de verordening Brandveiligheid en Hulpverlening, heeft geen grote financiële consequenties. Het doorvoeren van bovenstaande leidt tot enigszins hogere ontwerpkosten. T.o.v. de huidige situatie levert het echter een besparing in de exploitatie. De bluswatervoorziening hoeft immers niet in een later ontwikkelingsstadium nog te worden aangepast. Voor het aanpassen van bestaande situaties is een hoge investering vereist. Daarom zullen prioriteiten gesteld moeten worden. Notitie Bluswatervoorziening 17

18 4 Borging in bestemmingsplan De vraag of bluswatervoorziening in het bestemmingsplan opgenomen kan worden, is niet eenduidig te beantwoorden. Secundaire bluswatervoorziening (open water) vormt geen probleem, aangezien het ruimtelijk relevant is. Primaire bluswatervoorziening en bijvoorbeeld geboorde putten, als secundaire bluswatervoorziening, kunnen niet zonder meer in het bestemmingsplan opgenomen worden. Borging van bluswatervoorziening in het bestemmingsplan is dus een kansrijke optie, maar dient nader onderzocht te worden. Gevolgen voor nieuwe situaties Gevolgen voor bestaande situaties Financiële consequenties De bluswatervoorziening is voor maximaal 10 jaar vastgelegd in het bestemmingsplan. Van een vastgesteld bestemmingsplan kan niet worden afgeweken. Bijkomend voordeel is dat de brandweer structureel betrokken wordt in bestemmingsplanprocedures, zodat het advies breder dan bluswatervoorziening kan zijn. In bestaande situaties kan er op twee momenten ingegrepen worden: 1. een bestemmingsplan moet minimaal eens in de 10 jaar herzien worden. Een herziening van een bestemmingsplan houdt echter niet zonder meer in dat er infrastructureel of bouwkundig iets moet veranderen! 2. een bestemmingsplan kan op elk willekeurig moment vervangen worden door een nieuw bestemmingsplan. In nieuwe situaties heeft bovenstaande nauwelijks financiële consequenties. Voor bestaande situaties zijn de kosten uiteenlopend. 5 Alternatieven voor bluswatervoorziening Innovatieve concepten maken de aanwezigheid van grote hoeveelheden bluswater soms overbodig. Denk daarbij aan woningsprinklers, hogedrukschuimblussystemen, enzovoort. De financieringsmogelijkheden voor zulke projecten zijn divers. Innovaties kunnen bijvoorbeeld met subsidies of privaatrechtelijke afspraken gefinancierd worden. Bovendien kan een veilig alternatief sociaal-economisch interessant zijn voor gemeentes (denk aan het aanbieden van aantrekkelijke woonlocaties). Ook alternatieven kunnen we borgen in een verordening, door bijvoorbeeld het volgende artikel op te nemen: Indien de bluswatervoorziening niet toereikend is, dient in overleg met de brandweer een passend alternatief gezocht te worden. Een andere mogelijkheid om alternatieven voor bluswatervoorziening te borgen, is het vastleggen van afspraken in een convenant/werkafspraak met gemeentelijke projectontwikkelaars. Tot slot is er de mogelijkheid e.e.a. bestuurlijk te laten vaststellen. Gevolgen voor nieuwe situaties Gevolgen voor bestaande situaties Financiële consequenties Daar waar de bluswatervoorziening niet op een aanvaardbaar peil gebracht kan worden, wordt voor een alternatief gekozen dat minimaal een gelijkwaardig niveau van veiligheid biedt. Door subsidies binnen te halen, kan een alternatieve oplossing voor bestaande knelpunten in de bluswatervoorziening gezocht worden. (Voorbeeld hiervan is het IPSV-subsidieproject Woningsprinklers in de wijk Lindenheuvel in Sittard-Geleen.) Kosten zijn uiteenlopend en op het moment niet te bepalen. Notitie Bluswatervoorziening 18

19 Hoofdstuk 6 Bijlagen 1 Stroomdiagram Dit stroomdiagram is een samenvatting van de mogelijke oplossingen die in deze notitie genoemd zijn. Het is echter niet te lezen zonder inhoudelijke kennis van de gehele notitie. nieuwe RO situatie? NEE bestaande RO situatie conform scenario s nieuwe RO situatie? NEE JA JA Scenario s cap in m 3 /uur 1 Primaire Secundaire Tertiair 1. Woonwijken / 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur kleinschalige winkelgebieden, bouwjaar na Woonwijken / 90 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur kleinschalige winkelgebieden, bouwjaar voor Stadsgebieden (4 120 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur bouwlagen of meer), bouwjaar voor Utiliteitsbouw, bouwjaar 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur na Bedrijfsterrein 225 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS (kleinschalig), branddooren/of overslag mogelijk binnen 60 minuten 6. Bedrijfsterrein 225 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS (middelgroot), branddooren/of overslag mogelijk na 60 minuten 7. Bedrijfsterrein 240 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS (middelgroot), branddooren/of overslag mogelijk binnen 60 minuten 8. Bedrijfsterrein volgens 60 m 3 /uur 60 m 3 / uur Beheersbaarheid van brand fase II 9. (Petro-) Chemische Maatwerk Maatwerk Maatwerk industrie 10. Emplacementen 360 m 3 / uur 60 m 3 / uur 90 m 3 / uur WTS 11. Rijkswegen 60 m 3 / uur 60 m 3 / uur 12. Agrarisch gebied 30 m 3 / uur primair bluswater JA secundair bluswater JA secundair bluswater JA tertiair bluswater JA tertiair bluswater JA bluswater in orde in orde? noodzakelijk? in orde? noodzakelijk? in orde? NEE NEE NEE - vergroten diameter - realiseren secundair blus- - wijzigen bestemming/gebruik - gebruik van secundair blus- water - potentieel tertiair bluswater water NEE - gebruik tertiair bluswater NEE bruikbaar maken - aanpassen uitrukvoorstel - aanleg niet-openbaar blus- - acceptatie afstand max. 100 m. water - bijplaatsen brandkranen - potentieel secundair bluswawater ter bruikbaar maken - aanleg niet-openbaar bluswater oplossingen primair, secundair en/of tertiair mogelijk? JA JA oplossing bluswater oplossing bluswater NEE mogelijk? in orde mogelijk? in orde - aanschaf materieel ten behoeve van vervoer grote hoeveelheden water NEE NEE - bestuurlijke uitspraak door College van B&W dat bluswater niet hoeft te voldoen aan richtlijn uit hoofde van andere motieven JA 1 De genoemde scenario s en bijbehorende benodigde capaciteiten zijn bedoeld als eenvoudige basis voor de beoordeling van de bluswatervoorziening. Er kunnen dan ook geen rechten aan worden ontleend. Voor een definitieve beoordeling dient te worden uitgegaan van de integrale tekst van de NVBR handleiding Bereikbaarheid en Bluswatervoorziening in overleg met de brandweer.

20 2 Verklarende woordenlijst Bluswatervoorziening Bluswaterwinplaats Brandkraanrecht Droge blusleiding Hogedruk-haspel IPSV-subsidie KIWA NVBR NVBR-handleiding Opstelplaats Repressieve functie Repressieve brandbestrijding WBDBO WML WTS WTS200 Van te voren getroffen maatregelen om bluswater beschikbaar te hebben of te krijgen. Plaats waar water beschikbaar is ten behoeve van de brandbestrijding. Vast bedrag per jaar dat aan de waterleidingmaatschappij betaald moet worden voor het gebruik van en onderhoud aan de brandkranen. Vaste, niet op een waterleiding aangesloten, pijpleiding in of aan een gebouw voor het transport van bluswater. Op een blusvoertuig aangebrachte haspel met watertoevoer onder hoge druk (40 bar) voorzien van een straalpijp. Investeringsprogramma voor Stedelijke Vernieuwing in Sittard-Geleen (subsidie voor onderzoek naar innovatieve maatregelen op het gebied van integrale veiligheid). Kiwa is een onafhankelijke organisatie met als kernactiviteiten certificatie en onderzoek. Zij doet dit onder andere in de watersector. Nederlandse Vereniging voor Brandweer en Rampenbestrijding. De handleiding Bluswatervoorziening en bereikbaarheid opgesteld door de NVBR. Veilige, doelmatige en goed bereikbare plaats voor brandweervoertuigen van waaruit de inzet kan plaatsvinden. Functie die in dienst staat van de repressieve brandbestrijding. De maatregelen genomen na het ontdekken van een brand ter voorkoming en beperking van ongevallen, ter beperking van schade in, aan en in de omgeving van een object bij brand en ter bestrijding van een brand. Weerstand bij branddoorslag en brandoverslag: de tijd dat een constructieonderdeel bestand moet zijn tegen branddoorslag (uitbreiding van brand via een scheidingsconstructie of een open verbinding naar een andere ruimte) en brandoverslag (uitbreiding van brand via de buitenlucht). Water Maatschappij Limburg: onderneming die tot taak heeft veilig en geschikt drinkwater te leveren, afgestemd op de consumptieve behoefte van mens en maatschappij. Watertransportsysteem: het geheel van slangen en koppelingen om water over grotere afstand te transporteren. Watertransportsysteem over 200 meter. Notitie Bluswatervoorziening 21