Communities that Care in Sas van Gent

Transcriptie

1 Communities that Care in Sas van Gent Mei 2011 Team Maatschappelijke Ontwikkeling Afdeling Samenleving, Gemeente Terneuzen *** Dit project is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zeeland *** 1

2 Voorwoord Voor u ligt het kernprofiel en preventieplan Communities that Care van Sas van Gent. Dit gecombineerde document wordt een onderdeel van de aanpak conform de lange termijn preventiestrategie Communities that Care (CtC). Sas van Gent kent een groep jongeren die al enige tijd voor overlast zorgt in deze kern. Ook met de jaarwisseling hebben verschillende incidenten plaatsgevonden waaraan de media begin dit jaar nadrukkelijk aandacht hebben geschonken. Naar aanleiding van deze incidenten is bestuurlijk toegezegd dat expliciet aandacht aan deze problematiek zal worden geschonken. Dit heeft geresulteerd in deze notitie. De Stadsraad Sas van Gent heeft laten weten dat diverse acties ook op internet geplaatst zijn, in de vorm van filmpjes op YouTube (er staan vooral filmpjes van carnaval en het spookhuis op en ook een paar kwaaie jongens streken ). Meerdere mensen in Sas van Gent zijn het negatieve gedrag van die groep meer dan zat. Een aantal mensen denken dat er niets wordt ondernomen door de politie en gemeente. Dit heeft gevolgen voor de beeldvorming ten aanzien van alle jeugd in Sas van Gent. Het kernprofiel is tot stand gekomen dankzij de inzet van veel partijen. Deze partijen zijn vertegenwoordigd in het preventieteam Communities that Care. De deelnemers in het preventieteam hebben op basis van hun kennis en ervaringen in Sas van Gent een essentiële bijdrage geleverd aan het tot stand komen van deze sociale wijkaanpak. Door onderzoek is zicht verkregen op de risicofactoren die leiden tot probleemgedrag en de beschermende factoren die gezond gedrag bij kinderen en jongeren stimuleren. Ook is inzichtelijk(er) geworden welke programma s effectief kunnen zijn om de gestelde doelen te bereiken. De tot nu toe gevolgde werkwijze laat zien, dat het belangrijk is om onze krachten te bundelen en zo tot een goede en afgewogen sociale wijkaanpak in Sas van Gent te komen. Cees L. Liefting Wethouder Welzijn, Onderwijs, Jeugd, Wonen en Volksgezondheid 2

3 Inhoudsopgave Kernprofiel Samenvatting 6 1. Inleiding en leeswijzer Inleiding kernprofiel Leeswijzer Achtergrondinformatie over Sas van Gent 8 2. Communities that Care Inleiding De sociale ontwikkelingsstrategie Het preventieteam Risico- en beschermende factorenmodel Effectieve en veelbelovende programma s Scholierenenquête Sociale diagnose Achtergrondkenmerken en probleemgedrag Inleiding Achtergrondkenmerken Probleemgedrag Risicofactoren en beschermende factoren Inleiding Risicofactoren Beschermende factoren Speerpunten Inleiding Geprioriteerde risicofactoren Geprioriteerde beschermende factoren Wat wordt er al aan de speerpunten gedaan? Inleiding Aanbodanalyse Aanbodanalyse per speerpunt Conclusies preventieteam en vervolg Inleiding Conclusies en aanbevelingen van het preventieteam Hoe nu verder? 40 3

4 Inhoudsopgave Preventieplan Samenvatting Inleiding Preventieplan Doelstelling en visie Communities that Care Inleiding Visie Communities that Sas van Gent Probleemgedrag Inleiding Geweld Jeugddelinquentie Problematisch roken, alcohol- en drugsgebruik Schoolverzuim Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag Depressie Risicofactoren en beschermende factoren Inleiding Domein gezin Domein school en domein kinderen en jongeren Domein wijk Preventieplan: programma s en activiteiten per risicofactor Inleiding Domein gezin Domein school en domein kinderen en jongeren Domein wijk Monitoring en evaluatie Inleiding Evaluatie Monitoring Communicatie Literatuur Bijlagen 63 Bijlage 1 Plattegronden van Sas van Gent 63 Bijlage 2 Risico- en beschermende factorenmodel 65 Bijlage 3 Samenstelling preventieteam 66 4

5 Kernprofiel Sas van Gent 5

6 Samenvatting Het kernprofiel voor Sas van Gent is ontwikkeld op basis van de gegevens uit het scholierenonderzoek, het bronnenboek en de ervaringen van de preventieteamleden. Er zijn veel gegevens verzameld over risicofactoren, beschermende factoren en probleemgedragingen. Deze gegevens zijn geanalyseerd om vast te stellen welke risicofactoren het hoogst scoren in vergelijking met nationale en regionale cijfers. Op basis van deze analyse heeft het preventieteam prioriteiten voor verandering vastgesteld. De geprioriteerde risicofactoren in Sas van Gent zijn: Problemen met gezinsmanagement (domein gezin) Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin (domein gezin) Omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen (domein kinderen en jongeren / school) Vroeg begin van probleemgedrag (domein kinderen en jongeren / school) Verkrijgbaarheid van drugs in de wijk (domein wijk) De geprioriteerde beschermende factoren zijn: Hechtingssterkte gezin (domein gezin) Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid, kansen (domein wijk) Beloning voor positieve betrokkenheid, erkenning (domein wijk) Verder bevat het wijkplan een inventarisatie en beoordeling van de huidige inspanningen die de gemeenschap inzet om risico s met de hoogste prioriteit te verminderen en de beschermende factoren te versterken. Dit noemt men de aanbodanalyse. Door de inventarisatie kan er in Sas van Gent inzicht in lacunes en overlap in het voorzieningenaanbod worden verkregen. Dit inzicht vormt de basis van het preventieplan, want in dit plan wordt aangegeven hoe lacunes en overlap van voorzieningen wordt aangepakt. Het preventieteam is bovendien aan de slag gegaan met het formuleren van quick-wins. De vraag was welke actiepunten of kansen de leden van het preventieteam zelf zouden kunnen aanpakken om de leefbaarheid in Sas van Gent te verbeteren. Het uiteindelijke doel is dat de overlast in Sas van Gent minder wordt door de afspraken die alle deelnemende partijen met elkaar gemaakt hebben. Dus dat de bewoners in Sas van Gent de voordelen van deze integrale aanpak opmerken in het dagelijks leven. 6

7 1. Inleiding en leeswijzer Voor u ligt het kernprofiel Communities that Care (CtC) in Sas van Gent. De methodiek Communities that Care is in de Verenigde Staten ontwikkeld door de preventiewetenschappers J. David Hawkins en Richard F. Catalano (1992). Het NIZW Jeugd (nu: Nederlands Jeugd Instituut) heeft, in opdracht van de ministeries van Justitie en VWS, dit Amerikaanse preventieprogramma aan de Nederlandse situatie aangepast en werkt hiermee in verschillende steden en wijken. In Nederland wordt vaak de term Veilig Opgroeien gebruikt voor deze methodiek. Naar aanleiding van diverse incidenten in Sas van Gent en de hieraan geschonken (media) aandacht is bestuurlijk toegezegd dat expliciet aandacht aan deze problematiek zal worden geschonken. Hiertoe zal een integraal plan van aanpak, een kernprofiel én een preventieplan, opgesteld worden volgens de sturingsmethodiek Communities that Care. Figuur 1 CtC in Nederland 2010 (Bron: Inleiding kernprofiel De vier Zeeuwse steden Middelburg, Vlissingen, Goes en Terneuzen (Z4) hebben samen met de provincie Zeeland de handen ineen geslagen om hun sociale wijkaanpak vorm te geven. De steden willen daartoe de sturingsmethodiek Communities that Care (CtC) implementeren. CtC is een wijkgerichte aanpak die probleemgedrag onder jongeren in een vroeg stadium signaleert en aanpakt, met als uiteindelijk doel een veilige en constructieve leefomgeving te scheppen. 7

8 Bij de implementatie worden de gemeenten ondersteund door Adviesbureau Seinpost. De provincie biedt o.a. financiële middelen om tijdelijk extra ambtelijke capaciteit in te zetten en heeft Scoop opdracht gegeven om een specifiek CtC-onderzoek onder de jeugd uit te voeren. De gemeente en de provincie hebben hun gezamenlijke ambitie voor het Sociaal Steden Beleid in Zeeland als volgt geformuleerd: Het Sociaal Steden Beleid beoogt meer dan onafhankelijk van elkaar lokale situaties te verbeteren. Het streeft ernaar om samen (de vier gemeenten) een kwaliteitsslag te maken die noodzakelijk is voor een goede invulling aan de WMO-rol van de gemeenten op termijn. Om dit te realiseren hebben de steden samen met de Provincie Zeeland gekozen om met CtC hun wijkaanpak vorm te geven. Met Communities that Care wordt gewerkt aan het voorkomen van hardnekkig en ernstig probleemgedrag bij jongeren in de wijken. Het doel van deze methodiek is de sociale veiligheid duurzaam te vergroten en wijken te creëren waarin kinderen en jongeren de mogelijkheid hebben om op te groeien tot volwassenen die een positieve en gewaardeerde rol kunnen spelen in de maatschappij. De duurzaam sociaal veilige wijk is uiteraard niet alleen van belang voor jeugd, maar vormt tevens een kwalitatieve leefomgeving voor alle bewoners. 1.2 Leeswijzer Na een inleiding over CtC wordt in beeld gebracht welk probleemgedrag voorkomt onder de jeugd in Sas van Gent. Daarna wordt aangegeven welke risico- en beschermende factoren in Sas van Gent geprioriteerd zijn. Een analyse van het aanbod in Sas van Gent, gerelateerd aan deze geprioriteerde risico- en beschermende factoren, staat in hoofdstuk 5. Tenslotte worden de belangrijkste aandachtspunten gegeven voor de totstandkoming van het preventieplan in de volgende fase van CtC. 1.3 Achtergrondinformatie over Sas van Gent Sas van Gent is een mooi stadje in de provincie Zeeland. Het ligt aan de grens met België op ongeveer 30 km van Vlissingen en 20 km van Gent. Het kanaal Gent-Terneuzen loopt langs Sas van Gent. Aan het kanaal ligt een sluis, die vroeger gebruikt werd door de scheepvaart naar Gent. De naam Sas van Gent betekent "Sluis van Gent". Sas van Gent kent een groep jongeren die al enige tijd voor overlast zorgt in deze kern. Ook met de jaarwisseling hebben verschillende incidenten plaatsgevonden waaraan de media begin dit jaar nadrukkelijk aandacht hebben geschonken. Naar aanleiding van de incidenten en de media-aandacht is bestuurlijk toegezegd dat expliciet aandacht aan deze problematiek zal worden geschonken. Al enkele jaren doen zich problemen voor in Sas van Gent, nabij het Suikerplein, de Molenberg, de Beneluxstraat, de P. Krugerdreef, de Papegeulestraat en de Calandstraat. Ook de skatebaan (onder de brug) en de omgeving bij het zwembad staan bekend als overlastgebieden. Er zijn meldingen over verschillende vormen van overlast, zoals luidruchtige muziek, vandalisme en vernielingen, rondscheuren met auto s, dealen, zwerfvuil en jongeren die mensen proberen af te schrikken met intimiderend gedrag. Tijdens de jaarwisseling is de situatie in Sas van Gent uit de hand gelopen. Er is geschoten (met een luchtbuks), autospiegels zijn gesloopt en er is een brievenbus in de P. Krugerdreef (door vuurwerkbom) en Papegeulestraat opgeblazen. Er is tegen rolluiken en kozijnen geschoten en andere vormen van geweld en vandalisme hebben plaatsgevonden. 8

9 De Stadsraad Sas van Gent heeft geconstateerd dat diverse acties ook op internet geplaatst zijn, in de vorm van filmpjes op YouTube (dit zijn vooral filmpjes van carnaval, het spookhuis, een paar kwaaie jongens streken en clips van een plaatselijke rapper). Meerdere mensen in Sas van Gent zijn die groep meer dan zat. Een aantal mensen denkt dat er niets wordt ondernomen door de politie en gemeente. Dit heeft gevolgen voor de beeldvorming ten aanzien van jeugd. Sas van Gent in cijfers Sas van Gent heeft een oppervlakte van 141 hectare. Op 1 januari 2009 waren er inwoners. Leeftijd Mannen Vrouwen Totaal 0-14 jaar jaar jaar en ouder Totaal Sociale ontwikkelingen Integrale aanpak van de ontwikkelingen in Sas van Gent rond de realisatie van woon-, zorg- brede school en welzijnsvoorzieningen in de Canadalaan. De ontwikkeling van het gebied moet leiden tot een nieuw sociaal hart van Sas van Gent. Hierin wordt rekening gehouden met een nieuw sociaal-cultureel centrum ter vervanging van De Speye, een brede school, zorgwoningen en een nieuwe sportzaal. Deze voorziening krijgt de naam De Statie. Woongoed Zeeuws-Vlaanderen doet onderzoek naar de mogelijkheid van een woonvoorziening voor ouderen aan het Bolwerk. Een voormalige loods van Cargill biedt op termijn onderdak aan een museum en de carnavalsverenigingen. Ruimtelijke ontwikkelingen Woongoed werkt aan het project de Renaissance van Sas van Gent. Dit project is gestart in de Vredestraat. Hier worden de woningen gerenoveerd, de weg gereconstrueerd en de riolering vernieuwd. Dit project is al voor de helft klaar. Op verschillende locaties in Sas van Gent zullen woningen worden afgebroken en gerenoveerd. Aan de Canadalaan vindt een concentratie plaats van sociaal-culturele voorzieningen. Tevens wordt bekeken of op vrijkomende locaties (o.a. De Speye en de Roselaer) nieuwbouw kan worden gepleegd. Het doel van dit alles is om met het oog op de te verwachten krimp, kansrijke locaties zodanig om te vormen dat ze de structuur van Sas van Gent versterken. Zo wordt ook de groenstructuur van de stad versterkt. Op de Westkade wordt volgens bewoners te hard gereden. In overleg met bewoners en winkeliers wordt de Westkade dit jaar heringericht met als doel verminderen van doorgaand verkeer en vrachtverkeer. De gemeente heeft vier hondenuitlaatterreinen ingericht. De afvalcontainers die op verschillende plaatsen in Sas van Gent zijn geplaatst worden vervangen door semi-ondergrondse containers. Werking zal geschieden middels een pasjessysteem, dit om illegaal gebruik te voorkomen. 9

10 Voorzieningen Sas van Gent heeft twee sociaal culturele centra, namelijk Cultureel Centrum De Speye en het Verenigingsgebouw St. Albert. Verder heeft Sas van Gent twee basisscholen: Prins Frederik Hendrik (openbaar) en De Sasse Vaart (rooms-katholiek). Tevens zijn er diverse voorzieningen, zoals winkels, hotels, horeca, bankfilialen, de bibliotheek, een jachthaven, kerken, een molen, kinderopvang, peuterspeelzaal, kantoren, een openluchtzwembad, musea, zorgcentrum, een weekmarkt, ruimte voor jeugd en ouderen, speelgelegenheden en volkstuinen. Een plattegrond van Sas van Gent is opgenomen in bijlage twee. 10

11 2. Communities that Care 2.1 Inleiding Wat is Communities that Care nu eigenlijk? Dat is belangrijk te weten alvorens ermee aan de slag te gaan. Communities that Care is een gerichte preventiestrategie om probleemgedrag en maatschappelijke uitval van jongeren te voorkomen of terug te dringen. Het doel van Communities that Care - afgekort CtC - op de lange termijn is een veilige wijk te creëren waarin kinderen en jongeren worden aangemoedigd hun capaciteiten aan te spreken en zich optimaal te ontwikkelen. In Zeeland gebruiken we Communities that Care als sturingsmethodiek waarmee gemeenten de sociale wijkaanpak vorm en richting kunnen geven. De implementatie van de CtC-methodiek vindt plaats volgens een logische fasering van onderzoek (de scholierenenquête), analyse (sociale diagnose), planvorming (preventieplan), planuitvoering en evaluatie eventueel gevolgd door bijstelling. Planning Communities that Care Sas van Gent Continu proces: monitoring en evaluatie + eventueel bijstellen preventieplan Uitvoeren preventieplan jan 11. Voorbereiden maart 10 mei 10 Uitvoeren CtC Introduceren en creëren draagvlak juni 10 Ontwikkelen preventieplan okt 10 mei 11 Ontwikkelen profiel van de kern jun 10 sept 10 CtC biedt, met de wetenschappelijke onderbouwing van risico- en beschermende factoren, inzicht in wat er moet worden aangepakt om voorkombeleid (preventief beleid) in de wijken vorm te geven. De sturingsmethodiek Communities that Care past om die reden goed binnen het bestaande preventieve beleid van de gemeente Terneuzen. Op 22 april 2010 heeft de Raad ingestemd met de Nota Integraal Jeugdbeleid Gemeente Terneuzen 2010 t/m In dit beleidsplan heeft de CtC-strategie een belangrijke rol gekregen. 11

12 2.2 De sociale-ontwikkelingsstrategie Om te voorkomen dat er problemen ontstaan in wijken, is het belangrijk om te weten hoe mensen zich ontwikkelen. De sociale-ontwikkelingsstrategie laat zien hoe kinderen zich tot sociaal gezonde volwassenen kunnen ontwikkelen. In de sociale-ontwikkelingsstrategie, zoals in bijlage één schematisch is weergegeven, wordt samengevat hoe beschermende factoren werken en op welke wijze deze elkaar beïnvloeden. De sociale-ontwikkelingsstrategie beschrijft de volgende elementen: Gezonde opvattingen en duidelijke normen Voor een gezonde ontwikkeling is het nodig dat kinderen opgroeien in een omgeving waarin volwassenen consequent gezonde opvattingen en duidelijke normen naleven. Binding Kinderen, jongeren en volwassenen zijn eerder geneigd opvattingen en normen over te nemen uit hun sociale omgeving en te volgen als zij sterke bindingen hebben met hun familie, de school en de gemeenschap waarin zij leven. Kansen vaardigheden en erkenning Voor het ontstaan van binding is het nodig dat kinderen, jongeren en volwassenen kansen aangeboden krijgen om op een zinvolle manier een bijdrage te leveren aan de verbanden waarvan zij deel uitmaken. Zij dienen de benodigde vaardigheden te kunnen ontwikkelen om op een succesvolle manier te participeren en erkenning te krijgen voor hun betrokkenheid. Individuele karakteristieken Ieder individu beschikt over individuele karakteristieken die hem of haar kunnen beschermen tegen risico s. Geslacht, intelligentie, een flexibel en veerkrachtig karakter en een positieve sociale instelling zijn enkele van deze individuele karakteristieken waarmee rekening gehouden moet worden. 2.3 Het preventieteam De resultaten uit onderzoek op het terrein van de volksgezondheid naar houding- en gedragsverandering hebben onder andere de basis gelegd voor de CtC-strategie. Uit die onderzoeken is gebleken dat een gemeenschapsbrede aanpak zeer effectief kan zijn. CtC realiseert een gemeenschapsbrede benadering door zoveel mogelijk relevante personen, organisaties en instellingen in een kern actief als sleutelfiguren bij het veranderproces te betrekken. Daardoor ontstaat in de kern een zo breed mogelijk draagvlak voor belangrijke veranderingen. Met CtC wordt over een langere periode en op consistente wijze gewerkt aan de verbetering van de leefomgeving waarin jongeren opgroeien. De gemeente Terneuzen is van mening dat Communities that Care een belangrijke meerwaarde kan hebben voor de gemeente. De verwachting is dat met CtC het fundament van het gemeentelijk jeugd- en veiligheidsbeleid versterkt wordt. Dit kan de gemeente uiteraard niet alleen, daarom is een preventieteam opgericht. Het preventieteam is het hart van CtC in Sas van Gent. Dit team is verantwoordelijk voor de invoering van de methodiek en bestaat uit vertegenwoordigers van de verschillende organisaties die werkzaam zijn op het gebied van jeugd en veiligheid, zoals de politie, Stichting Jeugd- en Jongerenwerk, de basisscholen uit de wijken, GGD Zeeland, het Centrum voor Jeugd en Gezin, de stadsraad Sas van Gent, Indigo, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, De Lage Flancken en Preventie 4U. In bijlage drie is een deelnemerslijst opgenomen. 12

13 Het preventieteam CtC heeft de volgende taken: leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van een gedragen wijkvisie; uitwerken van het kernprofiel met een beschrijving van probleemgedrag, risicofactoren en beschermende factoren; uitvoeren van een inventarisatie en beoordeling van de programma's in de wijk; identificeren van lacunes en overlappingen in het programma-aanbod; ontwikkelen van meetbare gewenste resultaten op basis van het kernprofiel; ontwerpen van een uitgebreid drie- tot vijfjaren preventieplan; ontwikkelen van een plan van aanpak voor het controleren en evalueren van het preventieplan; uitvoeren van de implementatie van het preventieplan; betrekken van en communiceren met belanghebbenden; samenwerken met sleutelfiguren en bewoners van de wijk om de betrokkenheid met betrekking tot de visie van de wijk actueel te houden. De CtC-methodiek gaat tevens uit van een stuurgroep om bestuurlijke afstemming te realiseren, die veelal bestaat uit beslissers van organisaties onder voorzitterschap van de wethouder jeugd. In deze pilot is ervoor gekozen het college van burgemeester en wethouders als stuurgroep te laten fungeren. 2.4 Risico- en beschermende factorenmodel CtC is gebaseerd op een theoretisch onderbouwd en empirisch beproefd model waarin risicoen beschermende factoren in verband gebracht worden met probleemgedrag en maatschappelijke uitval onder jongeren. Het CtC-model bevat negentien risicofactoren en tien beschermende factoren, die in verband kunnen worden gebracht met verschillende maatschappelijk ongewenste gedragingen. Voor een uitgebreide beschrijving van het oorspronkelijke model wordt verwezen naar Wijken gewogen (Jonkman, Boers, Van Dijk en Rietveld, 2006). In de kern gaat het om het vaststellen van de belangrijkste factoren die de sociale kwaliteit bedreigen of juist versterken. Eén manier om naar de factoren die de sociale kwaliteit negatief beïnvloeden te kijken, is de factoren lokaal in kaart te brengen die leiden tot probleemgedrag als geweld, schooluitval, middelengebruik en depressie/angst. Het risicofactorenmodel is in bijlage één opgenomen. Deze factoren worden ingedeeld in het domein waarin zij optreden: het gezin; de school; kinderen en jongeren; de wijk. Wil een risicofactor met succes gereduceerd kunnen worden, dan is (zoals onderzoek uitwijst) een integrale aanpak effectiever dan een aanpak die zich tot één domein beperkt. CtC biedt met de wetenschappelijke onderbouwing van de risico- en beschermende factoren inzicht in wat moet worden aangepakt om voorkombeleid (zoals bedoeld door de provincie Zeeland) in de wijken vorm te geven. 13

14 Bij de beschermende factoren gaat het om de wijze waarop binding en erbij horen kunnen ontstaan. De voorwaarden daarvoor zijn dat in voldoende mate vaardigheden, maar ook kansen om vaardigheden op te doen en te laten zien, aanwezig zijn. Maar ook is belangrijk dat zodanig op elkaar wordt gereageerd dat positief gedrag ook daadwerkelijk erkend en bekrachtigd wordt. Dat geldt niet alleen thuis, maar ook op school, op straat en in de stad. De uitwerking van de risico- en beschermende factoren voor Sas van Gent volgt in hoofdstuk vier. 2.5 Effectieve en veelbelovende programma s Onderzoek heeft uitgewezen welke programma s effectief blijken als het gaat om de versterking van beschermende factoren in gezinnen, scholen en wijken en om vermindering van risicofactoren. Deze programma s zijn opgenomen in een gids van effectieve en veelbelovende programma s. Die vormt de vierde en laatste pijler van de CtC-strategie. Deze gids omvat programmatische interventies die in de verschillende ontwikkelingsstadia (van prenataal tot adolescentie) en domeinen (gezin, school, jeugd en wijk) kunnen worden ingezet. Het Nederlands Jeugd Instituut heeft de programma s die in de Nederlandse situatie effectief of veelbelovend zijn, geïnventariseerd. Deze inventarisatie mondde uit in de CtCgids Veelbelovend en effectief (NIZW, 2005 en sinds Scholierenenquête Scoop, het Zeeuws Instituut voor Sociale en Culturele Ontwikkeling, heeft in juni 2009 een onderzoek gehouden onder alle jongeren van twaalf tot en met zeventien jaar in de gemeente Terneuzen. Alle jongeren zijn per brief benaderd met het verzoek een enquête in te vullen op internet. In totaal hebben jongeren een uitnodiging ontvangen om mee te doen aan het onderzoek. 86 jongeren uit Sas van Gent hebben de enquête ingevuld en teruggestuurd. Terneuzen Sas van Gent Aantal jongeren van t/m 17 jaar Respons (aantal) Respons in % Naast het scholierenonderzoek heeft Scoop ook een bronnenboek ontworpen waarin data verzameld zijn vanuit verschillende onderzoeken, zoals de Sociale Staat van Zeeland, de Jeugdmonitor, cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Zeeuwse Armoede Monitor. De data uit de scholierenenquête en het bronnenboek zijn gebruikt als fundament voor dit profiel van de kern van Sas van Gent. 2.7 Sociale diagnose De methodiek Communities that Care gaat uit van een gestructureerde aanpak en fasering van het proces. Het scholierenonderzoek heeft uitgebreid in kaart gebracht hoe de situatie rond jongeren is met betrekking tot probleemgedragingen, risicofactoren en beschermende factoren. Omdat het onderzoek op uniforme wijze wordt afgenomen, zijn de resultaten vergeleken met landelijke beschikbare cijfers. De landelijk beschikbare cijfers zijn gebaseerd op de Nederlandse CtC-pilots. Deze zijn weergegeven in onderstaande figuur. Alle gegevens uit het scholierenonderzoek en het bronnenboek zijn door het preventieteam beoordeeld en aangevuld met beschikbare lokale gegevens, kennis van sleutelfiguren en onderzoeken om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de Sas van Gent. Deze analyse wordt ook wel de sociale diagnose genoemd. 14

15 3 Achtergrondkenmerken en probleemgedrag 3.1 Inleiding Het in 2009 gehouden scholierenonderzoek onder twaalf tot achttien jarigen van de gemeente Terneuzen is gebaseerd op de Communities that Care methodiek. De enquête bevat vragen over: achtergrondvariabelen (zoals schooltype, gezinssituatie, opleidingsniveau van de ouders en taalachterstand), paragraaf 3.2; probleemgedragingen (o.a. jeugdcriminaliteit, geweld, problematisch alcohol- en drugsgebruik, schooluitval, aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag en depressie), paragraaf 3.3; risico- en beschermende factoren die dit probleemgedrag in de hand kunnen werken of juist kunnen verminderen, hoofdstuk 4. Door de resultaten van de wijken/kernen af te zetten tegen het gemeentelijke gemiddelde, wordt duidelijk welke problemen er in welke wijk(en)/kern(en) spelen en kan worden overgegaan tot een gerichte oplossing. 3.2 Achtergrondkenmerken In het CtC-onderzoek (Scoop, 2009) is gekeken naar verschillende achtergrondkenmerken, zoals leeftijd, geslacht, schooltype, etniciteit, taalachtergrond, gezinssituatie, opleidingsniveau ouders en arbeidssituatie ouders. Opvallend is dat de steekproef in Sas van Gent meer zeventien jarigen kent dan andere kernen van Terneuzen. Meer jongeren uit de steekproef van Sas van Gent zitten op het HBO of op de universiteit. Daar verwacht je ook meer middelengebruik (meer studenten en meer VWO leerlingen). Dit zou een deel van de verklaring kunnen zijn van het hoge middelengebruik, zoals in de cijfers hieronder duidelijk wordt. Verder valt op dat in Sas van Gent percentueel gezien de minste jongeren wonen met een Nederlandse achtergrond (54%) in vergelijking met de overige kernen en wijken van de gemeente Terneuzen (78%). Tevens zien we dat er meer Belgische jongeren wonen (31%) en iets meer Marokkaanse jongeren (2%). 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Surinaams Antilliaans / Arubaans Turks Marokkaans Indonesisch Belgisch anders Sas van Gent 15

16 In het onderzoek is tevens gevraagd naar de gezinssituatie van de jongeren. In Sas van Gent wonen relatief minder jongeren in een tweeoudergezin (63% t.o.v. 79%). Bovendien wonen relatief veel jongeren uit Sas van Gent in een stiefoudergezin (19% t.o.v. 9%) Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent tweeoudergezin eenoudergezin stiefoudergezin pleegoudergezin 3.3 Probleemgedrag De methodiek Communities that Care kent zes vormen van probleemgedrag, namelijk geweld, jeugddelinquentie, middelengebruik, schooluitval, seksualiteit en depressie. Vergeleken met de overige wijken en kernen hebben meer jongeren uit Sas van Gent deelgenomen aan een vechtpartij (12% t.o.v. 7%) Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent regelmatig een wapen mee vechtpartij heeft iemand in elkaar geslagen heeft iemand bedreigd voor geld 16

17 Uit de Jeugdmonitor derde klas Voortgezet Onderwijs (2007) zijn ook een aantal interessante gegevens te halen: Sas van Gent Terneuzen gemiddeld heeft de laatste twaalf maanden iemand lastig 67 % 46% gevallen of uitgescholden; heeft de laatste twaalf maanden voor overlast 26% 31% of problemen gezorgd; heeft de laatste twaalf maanden iets kapot 41% 41% gemaakt; heeft met de politie te maken gehad voor iets 35% 28% dat niet mag; heeft iemand geschopt of geslagen. 52% 40% De politiecijfers zijn erg laag. De politie kan door vernieuwing van het systeem geen betrouwbare gegevens over de afgelopen jaren leveren. Uit de Jeugdmonitor Ouders Jonge Kinderen (2009) blijkt meer dan de helft van de ouders van jonge kinderen de speelplaatsen in Sas van Gent veilig vindt (53%). In Terneuzen is dat gemiddeld 61%. Onveiligheidsgevoelens laten dit beeld zien: Percentage van de volwassenen dat zich wel eens onveilig voelt(sociale Staat van Zeeland, 2009) Percentage jongeren dat zich overdag wel soms of aak onveilig voelt Percentage jongeren dat zich s nachts soms of vaak onveilig voelt (Jeugdmonitor 3 e klas VO, 2007). Sas van Terneuzen Gent gemiddeld 27% 26% 11% 11% 30% 26% Vergeleken met andere kernen hebben meer jongeren uit Sas van Gent (20%) de afgelopen vier weken gerookt. Ook roken meer jongeren uit deze kern meer dan tien sigaretten per dag (8%). In Sas van Gent (8%) hebben ook meer jongeren de afgelopen twee weken drie keer of vaker minimaal vijf glazen alcohol gedronken. Dit wordt bingedrinking genoemd. 17

18 roken > 10 sigaretten alcohol> 10 x per maand > 15 glazen per maand bingedrinking Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent In Sas van Gent zien we ook dat meer jongeren naar bed zijn geweest met een onvaste partner (11% t.o.v. 6%). Onderstaande tabel (Scoop, 2007) laat zien hoeveel derde klassers van het voortgezet onderwijs met genotmiddelen in aanraking zijn gekomen. Derde klas VO Sas van Gent Terneuzen gemiddeld Wel eens gerookt derde klas VO 54% 44% Wel eens alcohol genuttigd 74% 80% Laatste 4 weken alcohol genuttigd 68% 80% Hasj/ wiet gebruikt 4% 7% Drugs verhandeld 7% 6% Bovendien is opvallend dat jongeren uit Sas van Gent (11%) hoger scoren op de SDQvragenlijst - Strengths and Difficulties Questionnaire - om psychosociale problematiek op te sporen dan gemiddeld in de gemeente Terneuzen (9%). 18

19 4 Risicofactoren en beschermende factoren 4.1Inleiding Het is belangrijk om te weten welke mogelijke onderliggende factoren het leven van jongeren bedreigen en een negatieve invloed kunnen hebben op de leefsituatie in de wijken. Daarom worden deze in kaart gebracht: de risico- en beschermende factoren. 4.2 Risicofactoren Risicofactoren zijn factoren die de kans op probleemgedrag van jongeren vergroten. De risico- en beschermende factoren zijn per domein gepresenteerd. De domeinen zijn: gezin, school, kinderen en jongeren en wijk. Het in kaart brengen van het probleemgedrag en de risicofactoren, wordt ook wel de risicoanalyse genoemd. De risico- en sterkteanalyse samen vormen uiteindelijk de basis voor dit kernprofiel. Domein Gezin Sas van Gent valt op bij de risicofactor geschiedenis van probleemgedrag in het gezin negatief op. Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin: als kinderen opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol- of drugsverslaving is de kans groter dat zij deze later zelf ook zullen ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor kinderen die opgroeien in een gezin met een verleden van crimineel gedrag. Sas van Gent valt tevens negatief op wanneer we kijken naar de risicofactor conflicten in het gezin. Conflicten in het gezin: voortdurende en grote conflicten tussen hoofdverzorgers onderling of tussen hoofdverzorgers en kinderen vergroten de kas op de ontwikkeling van probleemgedrag bij kinderen die opgroeien in dergelijke gezinnen. Gebleken is dat conflicten tussen familieleden van grotere invloed op het ontstaan van probleembedrag is dan de gezinssamenstelling probleemgedrag problemen met gezinsm... conflicten in het gezin positieve houding van ou... positieve houding van ou... Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent 19

20 Domein School Sas van Gent heeft geen opvallende scores bij het domein school. Het is gunstig dat er geen negatieve scores uit het scholierenonderzoek zijn bij dit domein. Uit de Jeugdmonitor Primair Onderwijs Groep 6 (2006) blijkt dat 75% van de kinderen de juf of meester aardig vinden. In heel Terneuzen is dat 73%. Ook geeft 42% van de kinderen aan dat ze het nooit vervelend vinden om naar school te gaan. In Terneuzen gemiddeld is dat 31% (Jeugdmonitor groep 6 Primair Onderwijs, 2006). Deze cijfers zijn iets gunstiger dan gemiddeld leerachterstanden gebrek aan binding Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent Domein Kinderen en Jongeren Sas van Gent valt negatief op bij de risicofactor omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen. Omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen: jongeren die omgaan met leeftijdgenoten die probleemgedrag vertonen (zelfs jongeren uit evenwichtige gezinnen), lopen zelf veel meer risico deze problemen te vertonen vervreem ding/opstandig... bij jeugdbende vroeg begin van antisocia.. vroeg begin van alcohol e... positieve houding t.a.v. a... positieve houding t.a.v. a... omgang met vrienden die... omgang met vrienden die... Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent 20

21 Domein Wijk De risicofactoren op het domein wijk zijn hoog. Sas van Gent valt onder andere negatief op bij de risicofactor gebrek aan organisatie in de wijk. Gebrek aan organisatie in de wijk: buurten waar mensen weinig aansluiting hebben bij de buurt, zijn vaak buurten waar veel rommel op straat ligt, veel graffiti is en vaak wordt gevochten. Verder valt Sas van Gent negatief op als het gaat om de risicofactor verkrijgbaarheid van drugs en wapens. Verkrijgbaarheid van drugs en wapens: hoe meer drugs er beschikbaar zijn in een wijk, des te groter het risico dat drugsgebruik zich binnen de wijk zal voordoen en dus ook dat jongeren drugs zullen gebruiken. Ook is in een groot aantal onderzoeken een verband aangetoond tussen verkrijgbaarheid van wapens en geweld weinig binding gebrek aan organisatie in... verkrijgbaarheid van dru.. hoge mate van doorstroming maatschappelijke normen Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent 4.3 Beschermende factoren Beschermende factoren zijn factoren, die de kans op probleemgedrag verkleinen. De risicoen beschermende factoren zijn per domein gepresenteerd. De domeinen zijn: gezin, school, kinderen en jongeren en wijk. Domein Gezin Wat betreft de beschermende factoren binnen de gezinnen in Sas van Gent valt op dat ze alle drie (zoals gemeten in dit onderzoek) lager zijn dan Terneuzen gemiddeld. 76% van de leerlingen van de derde klas Voortgezet Onderwijs heeft het gevoel dat hun ouders van ze houden (Scoop, 2007). Dit percentage is lager dan in andere wijken of kernen van de gemeente Terneuzen (83% gemiddeld). 21

22 hechtingssterkte gezin mogelijkheden voor positieve beloningen voor Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent Domein School De beschermende factoren van het domein school scoren laag. Dat is minder gunstig. Hoe hoger de scores op de beschermende factoren, des te minder risico op probleemgedrag mogelijkheden voor positieve betrokkenheid beloningen voor positieve betrokkenheid Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent Verder vindt 60% van de leerlingen van het Voortgezet Onderwijs (2007, derde klas) het leuk op school. Terneuzen gemiddeld 49%. Dit is een beduidend hoger cijfer voor de jeugd uit Sas van Gent. Ongeveer een derde van de ouders of verzorgers gaat naar een ouderavond toe, voor heel Terneuzen ligt dat op 51% (Jeugdmonitor 3 e klas Voortgezet Onderwijs, 2007). Sas van Gent Terneuzen gemiddeld Aandeel leerlingen die aangeven dat hun ouders 76% 83% van hen houden Aandeel leerlingen dat juf/meester aardig vinden 75% 73% Aandeel leerlingen PO dat het nooit vervelend 42% 31% vindt op school Aandeel leerlingen VO dat het leuk vindt op 60% 49% school Aandeel ouders dat naar ouderavonden VO gaat 32% 51% 22

23 Domein Kinderen en Jongeren Bij de beschermende factoren valt op dat religie en sociale vaardigheden wat lager scoren dan gemiddeld in Terneuzen. Het hebben van gezonde opvattingen en duidelijke normen scoort daarentegen iets hoger dan het Terneuzense gemiddelde Landelijk gezonde opvattingen en duidelijke normen sociale vaardigheden religie Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent Domein Wijk Sas van Gent scoort bij de beschermende factoren (mogelijkheden voor positieve betrokkenheid en beloningen voor positieve betrokkenheid) wederom iets lager dan het Terneuzense gemiddelde Landelijk Zeeland gemeente Terneuzen Sas van Gent 0 mogelijkheden voor positieve betrokkenheid beloningen voor positieve De gemiddelde WOZ-waarde van huizen in Sas van Gent is ,- terwijl die gemiddeld in Terneuzen bedroeg (CBS, 2007). Sas van Gent telt 8% minima met een inkomen tot 105% van het bijstandsinkomen, gemiddeld is dit 7% (Zeeuwse Armoede Monitor, 2009). In de Sociale Staat van Zeeland (Scoop, 2009) staat dat 59% van de inwoners van Sas van Gent een laag opleidingsniveau heeft. Verder heeft 14% van de inwoners een HBO of WOopleiding afgerond (Scoop, 2009). 23

24 In onderstaande tabel staat hoeveel inwoners van Sas van Gent lid zijn van een vereniging. Sas van Gent Terneuzen gemiddeld Lid van een sportvereniging tijdens primair onderwijs 75% 75% Lid van een sportvereniging tijdens 43% 64% voortgezet onderwijs Volwassenen lid van een sportvereniging 29% 31% Lid van een (niet sport) vereniging tijdens 58% 41% primair onderwijs Lid van een (niet sport) vereniging tijdens voortgezet onderwijs 38% 29% In Sas van Gent zijn er meer voorzieningen dan op basis van het aantal inwoners verwacht mag worden, maar mensen zijn minder tevreden dan gemiddeld, zoals uit onderstaande tabel zichtbaar wordt (Sociale Staat van Zeeland, 2009). Sas van Gent Terneuzen gemiddeld Tevreden met de voorzieningen in de kern over het algemeen 52% 63% Mate van sterke of maximale sociale binding 52% 45% Tevreden met deze kern als woonplaats 69% 81% 24

25 5 Speerpunten 5.1 Inleiding Nadat er inzicht is verkregen in de aanwezigheid van probleemgedrag bij jongeren zijn de risicofactoren, die het aanwezige probleemgedrag kunnen veroorzaken in kaart gebracht. De risicoanalyse is een manier om op een systematische wijze in beeld te brengen welke risicofactoren dominant aanwezig zijn. De informatieverzameling bestaat hoofdzakelijk uit de scholierenenquête, het CtC-bronnenboek en praktijkervaringen. De gegevens van Sas van Gent zijn vergeleken met het Terneuzense gemiddelde. Volgens de Communities that Care werkwijze zijn in het pilot-gebied vijf risicofactoren aangewezen en drie beschermende factoren. In een bijeenkomst van het preventieteam is de keuze voor deze risicofactoren gemaakt die naar de mening van het preventieteam dominant aanwezig zijn in het pilot-gebied en die de komende jaren aangepakt moeten worden. Belangrijk daarbij is ook het draagvlak dat zo ontstaat onder de diverse partners over de prioritering van risicofactoren, waar vervolgens in gezamenlijkheid aan gewerkt gaat worden. De keuze van het preventieteam is gebaseerd op diverse bronnen en op de professionele kijk en de ervaringen van de betrokkenen op de jeugd in het CtC-gebied. Er is bewust gekozen voor een factor uit ieder domein. 5.2 Geprioriteerde risicofactoren Het preventieteam heeft op 7 juni 2010 vijf risicofactoren benoemd waaraan men wil werken. Deze risicofactoren worden gezien als de belangrijkste oorzaken die aangepakt moeten worden om probleemgedrag te voorkomen. a. Problemen met gezinsmanagement (domein gezin) Slechte gezinsleiding betekent dat er geen duidelijk beeld bestaat van gewenst gedrag, dat ouders hun kinderen onvoldoende in de gaten houden en begeleiden en dat ouders excessieve of inconsequente straffen opleggen. Als kinderen opgroeien in een gezin dat slecht geleid wordt, lopen ze meer risico op het ontstaan van probleemgedrag. b. Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin (domein gezin) Als kinderen opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol- of drugsverslaving is de kans groter dat zij deze later zelf ook zullen ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor kinderen die opgroeien in een gezin met een verleden van crimineel gedrag. c. Omgang met vrienden die anti sociaal gedrag vertonen (domein kinderen en jongeren / school) Jongeren die omgaan met leeftijdsgenoten die probleemgedrag vertonen (zelfs jongeren uit evenwichtige gezinnen). Lopen zelf veel meer risico deze problemen te vertonen. d. Vroeg begin van probleemgedrag (domein kinderen en jongeren / school) Hoe eerder kinderen antisociaal gedrag vertonen, hoe groter de kans dat dit gedrag op latere leeftijd wordt voortgezet. Ditzelfde geldt voor het vroegtijdig beginnen met roken, alcohol en drugs. Hoe eerder kinderen hiermee beginnen, hoe groter de kans dat hun gedrag later chronische vormen zal aannemen. e. Verkrijgbaarheid van drugs in de wijk (domein wijk) Hoe meer drugs er beschikbaar zijn in een wijk, des te groter het risico dat drugsgebruik zich binnen de wijk zal voordoen en dus ook dat jongeren drugs zullen gebruiken. 25

26 5.3 Geprioriteerde beschermende factoren Het preventieteam heeft op 7 juni 2010 tevens drie beschermende factoren geprioriteerd waaraan gewerkt zal worden. a. Hechtingssterkte gezin (domein gezin) De hechtingssterkte van het gezin wordt over het algemeen gezin als een factor die de kans op probleemgedragingen verminderd; hierbij kan men denken aan samen dingen ondernemen en het praten over problemen. b. Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid, kansen (domein wijk) Deze factor meet in hoeverre jongeren de kans hebben om binnen hun buurt positief of sociaal wenselijk gedrag te vertonen, zoals meedoen aan activiteiten of clubs in het buurthuis. c. Beloning voor positieve betrokkenheid, erkenning (domein wijk) Deze factor meet in hoeverre jongeren beloond worden voor positief gedrag door mensen in hun omgeving, in dit geval de buurt. 26

27 6 Aanbodanalyse analyse 6.1 Inleiding Alvorens het huidige preventief aanbod in Sas van Gent in kaart gebracht wordt, zal eerst worden ingegaan op wat onder preventie wordt verstaan. Volgens het Van Dale Taalweb is: pre ven tie: het voorkomen van misdrijven, brand enz. => voorzorg. In het geval van dit project is preventie met name gericht op het voorkomen van probleemgedrag. Preventief aanbod is te onderscheiden in verschillende lagen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de preventiepiramide. Figuur 2: De preventiepiramide Onder de begrippen wordt het volgende verstaan: Basisaanbod Het aanbod dat in principe voor iedereen toegankelijk is of zou moeten zijn. Hierop zou het preventiebeleid gebouwd moet worden. Voorbeelden van het basisaanbod zijn: peuterspeelzalen, basisscholen, consultatiebureaus, maatschappelijk werk, etc. Universele preventie programma s Deze richten zich op alle kinderen (en hun omgeving) in de wijken; op de gehele populatie. Er kan hierbij worden gedacht aan een universeel programma in de vorm van voorlichting over verzorging van het kind, communicatie en sociale ondersteuning. Voorbeelden van universele preventieprogramma s zijn: Opvoeden Zo, Gezonde school en Genotmiddelen, Preventielessen van Preventie 4U, etc. 27

28 Selectieve preventie programma s Geïndiceerde preventie Curatie of sancties Deze zijn bedoeld voor kinderen en jongeren, ouders en hun omgeving met een verhoogd risico in hun opvoedings- en ontwikkelingsproces. Een selectief programma richt zich op kenmerken bij de ouders en de omgeving, bijvoorbeeld; armoede van de ouders, laag opleidingsniveau van de ouders, tienerouderschap en culturele achtergrond. Voorbeelden van selectieve preventieprogramma s zijn: Vroeg Erbij Teams (VET), Cursus Grip op de Knip, Zelfhulptraining voor drukke en opstandige kinderen, etc. De doelgroep bestaat hier uit kinderen en jongeren (en hun omgeving) met voortekenen en symptomen van problemen. Hun leven staat onder druk en ze beginnen zich anders te gedragen. Voorbeelden zijn: Triple P (niveau 4), de Gezinscoach, Thuisbegeleiding, etc. Bij deze doelgroep is het probleemgedrag al opgetreden. Sancties worden opgelegd door de kinderrechter, bijvoorbeeld jeugddetentie. Bij curatie moet gedacht worden aan doorverwijzingen door Bureau Jeugdzorg naar jeugdhulpverlening, jeugd GGZ etc. Communities that Care richt zich voornamelijk op universele en selectieve preventie. Om programmatische interventies op een goede manier te kunnen implementeren, is een goede inbedding en afstemming met andere niveaus wel noodzakelijk. 6.2 Aanbodanalyse Bij de aanbodanalyse gaat het er om nauwgezet in kaart te brengen wat er al gedaan wordt om de geprioriteerde risicofactoren te verminderen en de beschermende factor te versterken. Daarom wordt gekeken naar het preventieve aanbod aan programma s en projecten en naar het bereik, de werkwijze en de effectiviteit van de inspanningen. Doel van deze aanbodanalyse is uiteindelijk de lacunes en mogelijke overlappingen in het bestaande aanbod in beeld te brengen en voorstellen voor aanpassingen te ontwikkelen. Deze voorstellen voor aanpassingen zullen hun plek krijgen in het uiteindelijke preventieplan. Het volgende overzicht geeft een beeld van de bestaande situatie in Serlippens en Noordpolder en helpt bij het beantwoorden van de volgende vragen: wat doen we al aan preventieve programma s/interventies op het gebied van de geprioriteerde risico- en beschermende factoren? wie voert het uit? waar wordt het uitgevoerd? wat zijn de doelstellingen? wat is de doelgroep? wat is het bereik? is het een getoetst programma? 28

29 Bij het ordenen van de programma s is gebruik gemaakt van de CtC-domeinen. Per domein wordt een overzicht gegeven van het aanbod op de geprioriteerde risico- en beschermende factor. Sommige programma s dragen zowel bij aan het verminderen van de geprioriteerde risicofactor als aan het versterken van de beschermende factor. 6.3 Aanbodanalyse per speerpunt Het preventieteam heeft in beeld gebracht welke programma s en activiteiten er al zijn op het gebied van de geformuleerde speerpunten. In deze paragraaf wordt per speerpunt aangegeven welke interventies er al zijn. Per domein is een tabel ingericht. 29

30 Risicofactoren: Beschermende factor: Problemen met gezinsmanagement Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin Hechtingssterkte gezin Programma + uitvoerder Centrum voor jeugd en gezin (CJG) Het CJG is een samenwerkingsv erband bestaande uit 4 partners nl: GGD Zeeland, Algemeen Maatschappelijk Werk, Mee Zeeland en Indigo. Locatie uitvoering Tijman Terneuzen Stadhuisplein 3 Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie Het CJG biedt ondersteuning - 9 maanden tot Afhankelijk Universele bij opgroeien en opvoeden. 23 jaar van preventie Het CJG is er voor iedereen, vraagaanbod voor ouders en jongeren. Maar en zorgaanbod ook iedereen die met jeugd en gezinnen te maken heeft kan met vragen bij het CJG terecht. De basisfuncties van het CJG zijn: * inloop bieden voor vragen van ouders en jongeren; * laagdrempelig advies en ondersteuning geven; * snel hulp bieden aan gezinnen; * zorg aan gezin coördineren volgens het principe 'één gezin, één plan':; * vraagbaak voor professionals. Peuter in zicht! (GGD Zeeland) Cursus Opvoeden & zo (GGD Zeeland) Cursus Beter omgaan met pubers (GGD Zeeland) Terneuzen Terneuzen Terneuzen Oudercursus voor ouders van peuters om gezamenlijk over de opvoeding te praten. Ouders krijgen meer grip op opvoedingssituaties. Cursus is bedoeld om ouders een steuntje in de rug te geven. Er wordt aandacht besteed aan de veranderingen van jongeren in de pubertijd. Ouders van kinderen van 2 en 3 jaar. Ouders van kinderen van 2 tot 10 jaar. Ouders van jongeren van 12 tot 18 jaar. Onbekend Onbekend Onbekend Universele preventie. Databank NJI: theoretisch goed onderbouwt. Universele preventie. Databank NJI: theoretisch goed onderbouwt. Universele preventie. Databank NJI: theoretisch goed onderbouwt. 30

31 Programma + uitvoerder Gezinscoach (Maatschappelijk Werk Zvl) Locatie uitvoering Aan huis Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie De gezinscoach heeft primair Gezinnen met Onbekend Geïndiceerde de taak om vanuit het belang meervoudige preventie van kinderen en hun ouders problematiek samenhang en continuïteit aan te brengen in de vele vormen van hulp die het gezin krijgt. Ook ondersteunt, begeleidt, motiveert en adviseert de gezinscoach kinderen en ouders en treedt hij op als belangenbehartiger namens het gezin richting instanties en professionals die hetzelfde gezin hulp geven. Het is de bedoeling dat een gezinscoach ouders leert (weer) zelf de regie te krijgen over zichzelf en hun gezin. Opvoedsteunpunt (GGD Zeeland) De Tijman Terneuzen Bij het opvoedsteunpunt kunnen ouders terecht voor informatie en persoonlijk advies over opvoeden. Ouders van kinderen van 0 tot 19 jaar. 2 cliënten in Sas v. Gent, 97 cliënten in Zeeuws- Vlaanderen Universele preventie Consultatieburea u, spreekuur JGZ, huisbezoek (GGD Zeeland) Zowel op locatie in de wijken als huisbezoek De Jeugdgezondheidszorg houdt zich bezig met een kind vanaf vóór de geboorte tot 19 jaar. Op het consultatiebureau en het preventief gezondheidsonderzoek wordt de groei en ontwikkeling van uw kind gevolgd en worden vaccinaties uitgevoerd. Ouders van kinderen van 0 tot 19 jaar 99% van alle ouders en kinderen in de gemeente Terneuzen Universele preventie Huiselijk geweld (Steunpunt Huiselijk Geweld Zld) 24 uur per dag telefonisch en digitaal bereikbaar Doel: terugdringen van huiselijk geweld d.m.v. verschillende activiteiten: - publiekscampagne: mensen informeren over huiselijk geweld; - meldcode: stappenplan waarin staat hoe professionals moeten omgaan met signaleren en melden van huiselijk geweld; - huisverbod: Het huisverbod houdt in dat een pleger van huiselijk geweld in beginsel tien dagen zijn of haar woning niet meer in mag en in die periode ook geen contact mag opnemen met de partner of de kinderen; - hulpverlening. Voor iedereen. In 2009 zijn 166 hulpverlenin gstrajecten gestart. Universele, selectieve preventie en curatie 31

32 Programma + uitvoerder KOPP / KVO (Indigo) Locatie uitvoering Diverse locaties in Zeeland Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie Kortdurende interventie. Doel Gezinnen met Onbekend Selectieve is te voorkomen dat kinderen een kind van 9 preventie. zelf problemen ontwikkelen. tot 14 jaar, Databank Dit wordt bereikt door het waarin een of NJI: stimuleren van de beide ouders een theoretisch communicatie binnen het psychiatrische goed gezin en het versterken van de stoornis heeft. onderbouwd veerkracht van de kinderen. Zelfhulptraining voor drukke en opstandige kinderen (Indigo) Aan huis Doelen van de training zijn inzicht verkrijgen in de kenmerken en oorzaken van het gedrag van het kind, weten hoe met het problematische gedrag van het kind om te gaan, weten hoe steun georganiseerd kan worden, weten hoe een gevoel van spanning, machteloosheid en overbelasting te verminderen of te voorkomen. Ouders van kinderen van 4 tot 12 jaar Onbekend Selectieve preventie. Databank NJI: theoretisch goed onderbouwd Cursus Grip op de knip + (Maatschappelijk Werk Zvl, ZorgSaam en ROC Westerschelde) ROC Westerschel de Terneuzen Het doel is het adviseren van mensen die (langdurig) moeilijkheden hebben om rond te komen met hun inkomen. Of dat inkomen hoog of laag is, maakt daarbij niet uit. Onderwerpen die tijdens de cursus aan de orde komen zijn onder andere inkomsten, vaste en variabele lasten, sparen, gedrag in relatie tot het omgaan met geld en gezonde voeding en koken. Deelname is gratis. Volwassenen die moeilijkheden hebben om rond te komen met hun inkomen. Het bereik wordt niet per wijk gemeten; er zijn twee cursussen in de gemeente Terneuzen gegeven in Selectieve preventie Kortdurende Video Home Training (GGD Zeeland) Aan huis Doel van de methodiek is de afstemming, het contact tussen ouders en kind te ondersteunen, te bevorderen of te herstellen. Ouders van kinderen van 0 tot 4 jaar. Onbekend Geïndiceerde preventie 32

33 Risicofactoren: Programma + uitvoerder Gezonde school en Genotmiddelen (Indigo, SJJW en GGD Zeeland) Speelneus (SJJW) Locatie uitvoering Op scholen voor primair en voortgezet onderwijs Diverse locaties, o.a. Sas van Gent Omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen Vroeg begin van probleemgedrag (antisociaal gedrag en alcohol & drugsgebruik) Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie Doel: afname gebruik Het programma Bijna alle Universele genotmiddelen onder jeugd en is bestemd voor scholen in de preventie, minder overlast door gebruik leerlingen van gemeente in databank genotmiddelen. groep 7 en 8 in Terneuzen. NJI Het project helpt scholen een het genotmiddelenbeleid te basisonderwijs ontwikkelen en uit te voeren. en voor de De gezonde school en onder- en genotmiddelen is gericht op bovenbouw in preventie van het gebruik van het voortgezet genotmiddelen (alcohol, tabak, onderwijs. drugs en gokken). Scholieren Een gemoedelijker, fatsoenlijker en sportiever klimaat creëren. jaar. Kinderen van 4 tot 14 jaar. 925 kinderen uit heel de gemeente in 2009 Universele preventie Alles Kidzzz (Indigo) Op de school waar het kind zit Individuele sociale vaardigheidstraining voor kinderen met gedragsproblemen die snel ruzie hebben of in de problemen komen. Kinderen van 9 tot 12 jaar. Onbekend Curatie Groepstraining Vrienden (Indigo) Op je hoede voor je woede (Indigo) Minder boos (Indigo) Diverse locaties in Zeeland Diverse locaties in Zeeland Diverse locaties in Zeeland Vrienden is een positief programma waarin jongeren tips en trucjes leren. Jongeren leren hoe ze minder vaak boos kunnen zijn. Ze leren anders te reageren op uitdagend gedrag van anderen en ze leren dat ze zelf een belangrijke rol hebben in het uit de hand laten lopen van situaties. Kinderen leren tijdens bijeenkomsten nieuwe vaardigheden en nieuw gedrag. Zij leren hun boosheid te hanteren en adequaat te uiten. Ten slotte krijgen ze handvatten aangereikt om problemen op verschillende manieren op te lossen. Kinderen van 9 tot 12 jaar en jongeren van 12 tot 16 jaar. Voor jongeren van 12 jaar of ouder Voor kinderen van 8 tot 12 jaar Het is niet bekend of er kinderen uit Sas van Gent deelnemen. Het is niet bekend of er kinderen uit Sas van Gent deelnemen aan deze cursus. Het is niet bekend of er kinderen uit Sas van Gent deelnemen aan deze cursus. Geïndiceerde preventie Geïndiceerde preventie Curatie 33

34 Programma + uitvoerder Homeparty genotmiddelen (Indigo) Locatie uitvoering Bij een ouder thuis Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie Nieuwe vorm van voorlichting Ouders van Onbekend Universele (volgens tupperware methode) kinderen van 10 preventie voor ouders die meer willen tot 16 jaar. weten over alcohol en drugs. Training Sociale Vaardigheden (Maatschappelijk Werk Zvl) Terneuzen In de SOVA-training leren mensen hoe ze makkelijker met andere mensen kunnen omgaan. Volwassenen Onbekend Selectieve preventie Sportbuurtwerk (SJJW) Schuldpreventielessen in het VO en MBO (dhr. Pollemans, Maatschappelijk Werk Zvl en Rabobank Zvl) Op diverse locaties in de gemeente Terneuzen Zeldenrust- Steelantcollege, ROC Westerschel de, De Rede Tijdens de activiteiten bepaalt de jeugd zelf wat er gaat gebeuren. SJ²W, zorgt voor voldoende sport- en spelmateriaal, een goede locatie en de begeleiding. SJ²W wil dat de jeugd en jongeren zelf aan de slag gaan. Daar hoort dus ook het klaarzetten van materialen en het zorgen voor de accommodatie bij. Op deze manier wordt niet alleen een leuke sportmiddag geboden, maar wordt ook zelfstandigheid, samenwerking, normen en waarden gestimuleerd. De St. Maatschappelijk Werk verzorgt, samen met andere partners, voorlichting aan scholieren om hen te sensibiliseren m.b.t. omgaan met geld, de risico s van overconsumptie en de gevaren van problematische schuldenproblematiek. Sportbuurtwerk is er voor alle jeugd en jongeren van 10 tot en met 18 jaar binnen de gemeente Terneuzen. 10 tot en met 18 jaar binnen de gemeente Terneuzen. Leerlingen van ongeveer 14 tot 17 jaar Onbekend Alle derde klassers van De Rede en Zeldenrust- Steelantcolle ge en ROC Westerschelde Universele preventie Universele preventie THC-groep (Indigo) 16 tot 25 jarigen die verslavingsproblemen hebben Kinderen en jongeren van 8 tot 18 jaar. Jongerenparticipatie (SJJW) Diverse locaties in Zeeland In de hele gemeente Terneuzen Stoppen of verminderen van cannabisgebruik en alcohol en hierdoor problemen verminderen. Het doel van jongerenparticipatie is het leren van praktische en sociale vaardigheden en het oplossen van conflicten. Jongeren leren door participatie samenwerken en organiseren; ze leren anderen te vertrouwen en krijgen daardoor meer zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel. Participatie betekent ook dat jongeren het nut gaan inzien van vrijwilligerswerk. Onbekend Jongerenparti cipatie wordt niet per wijk/kern gemeten Curatie Universele preventie 34

35 Programma + uitvoerder Schoolmaatschappelijk Werk (Maatschappelijk Werk Zvl) Vroeg Erbij Team (Politie en Maatschappelijk Werk Zvl) Zorg Advies Teams op scholen (scholen, GGD Zeeland en Maatschappelijk Werk Zvl) Preventielessen (Preventie 4U) Plezier op school (Indigo) Kind en echtscheiding (Indigo) Locatie uitvoering Op het primair, voortgezet en MBO onderwijs Op diverse locaties Per schoolbestuur is een ZAT Primair, voortgezet onderwijs en MBO Op VO scholen Diverse locaties in Zeeland Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie De schoolmaatschappelijk Leerlingen op 183 Curatie werker doet onderzoek naar het primair en casussen in wat er feitelijk aan de hand is voortgezet Zeeuwsbij een leerling, kortdurende onderwijs en Vlaanderen hulpverlening, doorverwijzing MBO naar externe hulpverlening en het vervullen van de brugfunctie tussen school en externe instelling. Veel voorkomende problematiek: sociale vaardigheden, echtscheiding, verwerking, huiselijk geweld, (seksueel) misbruik. Doel is het terugdringen c.q. verminderen van de jeugdcriminaliteit door vroegtijdige, intensieve (jeugd)hulpverlening. In een zorg adviesteam werken scholen samen met professionals om leerlingen met problemen snel en adequaat te helpen. Het ZAT is een multidisciplinair casusoverleg. Preventie 4U biedt het onderwijs jaarlijks een menukaart waarin het preventieaanbod benoemd staat, zoals gastlessen over vandalisme, pesten en vuurwerk. Beoogd wordt de sociale competenties van de kinderen te vergroten, zodat zij een goede start kunnen maken op het voortgezet onderwijs en het risico op herhaling van deze omgangsproblemen verkleind wordt. De training is bedoeld voor kinderen die moeite hebben met de echtscheiding van hun ouders en de gevolgen ervan. In groepsbijeenkomsten leert het kind met zijn/haar gevoelens en de nieuwe gezinssituatie om te gaan. De doelgroep bestaat uit jongeren van 0-18 jaar met probleem- of signaalgedrag. Leerlingen op het primair en voortgezet onderwijs en MBO Leerlingen op het primair en voortgezet onderwijs en MBO Zomercursus voor aanstaande brugklassers die op de basisschool gepest werden of andere problemen hadden in de omgang met leeftijdgenoten. Kinderen van 8 t/m 12 jaar 27 casussen in Zeeuws- Vlaanderen ZAT s zijn op bovenschools (bestuurlijk) niveau ingericht, geen cijfers beschikbaar per kern 10 scholen in Terneuzen, waarvan 1 school in Sas van Gent Onbekend 1 e helft 2010: 3 kinderen uit de gemeente Terneuzen. Geïndiceerde preventie Selectieve preventie Universele preventie Universele preventie. Databank NJI: theoretisch goed onderbouwd Selectieve preventie 35

36 Risicofactor: Programma + uitvoerder Wijkagent (Politie Zeeland) Locatie uitvoering Sas van Gent Verkrijgbaarheid van drugs in de wijk Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie De wijkagent lost problemen Alle bewoners N.v.t. Selectieve op welke niet echt voor de preventie politie zijn en waar wel een oplossing voor moet komen. Door het leggen van vele kontakten met externe partners samen tot een oplossing komen en bijdragen aan een veiligere leefomgeving. Door het werk in de wijk het contact tussen de burger en de politie versterken. Burgers betrekken bij het verhogen van de veiligheid in de wijk. Handhaving (Politie Zeeland) Sas van Gent Crimineel gedrag wordt bestraft. Jongeren en volwassenen die strafbare delicten plegen. Het (BVH) systeem van de politie kan (nog) geen betrouwbare cijfers aanleveren. Curatie 36

37 Beschermende factoren: Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid, kansen in de wijk Beloning voor positieve betrokkenheid, erkenning in de wijk Programma + uitvoerder Buurtbemiddeling (St. Clavis, Woongoed Zvl, Politie Zeeland en gemeente Terneuzen) Locatie uitvoering In de gemeente Terneuzen Doelstelling Doelgroep Bereik Preventie of curatie Bij Buurtbemiddeling gaat het Alle inwoners 93 zaken in Selectieve om het bemiddelen van van de gemeente 2009 in de preventie conflicten tussen buren of Terneuzen. gemeente wijkbewoners o.l.v. twee Terneuzen onpartijdige, getrainde vrijwilligers. Levert een bijdrage aan de leefbaarheid in de wijk. Bloeiend verenigingsleven Nieuwsbrief en jaarvergadering (Stadsraad Sas van Gent) Activiteiten voor jeugd en jongeren (Sas Actief en Jongerenplaza) Sas van Gent Sas van Gent Sas van Gent In Sas van Gent zijn vele verenigingen (carnaval, muziek, sport, etc.) die activiteiten organiseren. Bewoners informeren over actuele ontwikkelingen en activiteiten in de wijk. Tevens signaleert de stadsraad problemen. Een zinvolle vrijetijdsbesteding bieden aan jeugd en jongeren in Sas van Gent. Alle inwoners van Sas van Gent Alle inwoners van Sas van Gent Jeugd en jongeren in Sas van Gent N.v.t. Alle inwoners van Sas van Gent Onbekend. Universele preventie Universele preventie Universele preventie Sportactiviteiten (SportPunt) De Vliegende Vaart, Terneuzen SportPunt is er voor iedereen, jong en oud, die iets met sport en bewegen wil doen. SportPunt werkt samen met sportverenigingen en scholen. We geven ondersteuning aan sportverenigingen, organiseren samen met verenigingen en organisaties sport- en beweegactiviteiten in onze gemeente en zijn een kenniscentrum op het gebied van sport. SportPunt is er voor iedereen, jong en oud, die iets met sport en bewegen wil doen. Geen gegevens beschikbaar. Universele preventie 37

38 7 Conclusies preventieteam en vervolg 7.1 Inleiding Het profiel van de kern Sas van Gent geeft richting en onderbouwing aan het preventiewerk in het CtC-gebied. In het preventieplan wordt (SMART) aangegeven welke resultaten het preventieteam in de toekomst wil behalen met de inzet van preventieve programma s. Het preventieteam beschrijft in het plan hoe het de komende jaren wil werken aan het beïnvloeden van de geprioriteerde factoren, door het bestaande preventieve aanbod te verbeteren, aan te passen, of door nieuwe programma s in te zetten. 7.2 Conclusies en aanbevelingen van het preventieteam Het preventieteam heeft naar aanleiding van de bijeenkomst op 7 juni 2010 enkele conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan om een integraal plan van aanpak op te stellen. Deze conclusies en aanbevelingen zijn per domein gegroepeerd. Domein gezin: - De partners in het Centrum voor Jeugd en Gezin te weten GGD Zeeland, St. Maatschappelijk Werk Zvl, Indigo, MEE Zeeland en Bureau Jeugdzorg zullen een integraal aanbod voor Sas van Gent ontwikkelen op het gebied van opvoedondersteuning. Op 14 juli 2010 zal het managementteam van het CJG dit voorstel bespreken. Er wordt een offerte / plan van aanpak opgesteld, waarin bijvoorbeeld een opvoedcursus, een peutercursus en een CJG-loket in Sas van Gent wordt opgenomen. In de loop van 2011 zal het MT CJG het preventieteam nader inlichten over de mogelijkheden. - Het preventieteam vindt het belangrijk om ook huisartsen te betrekken bij de gezamenlijke aanpak. Dit kan worden meegenomen worden in totaalplaatje van het CJG. - Ook de aanpak van multiprobleemgezinnen wordt meegenomen in totaalplaatje van het CJG. - De Stadsraad geeft aan dat de gemeentelijke balie in Sas van Gent nogal gehorig is en dat klanten daar weinig privacy hebben. Ze adviseren de gemeente om direct naar een spreekkamer gaan wanneer klanten sociale problematiek willen bespreken. Laagdrempeligheid is belangrijk. Maatschappelijk Werk zit ook bij de Rabobank in en heeft eigen ruimte. Daar komen mensen gemakkelijk naar toe. Domein kinderen en jongeren / school: - Sas Actief heeft huisvesting nodig. Er is een brief naar de gemeente gezonden. Er is inmiddels een locatie bekeken. Huisvesting is noodzakelijk om de groep jongeren te kunnen bereiken. Er is tevens behoefte aan goede communicatie en bekendheid van de activiteiten. De bijeenkomst van het preventieteam heeft er al aan bijgedragen bekendheid aan de stichting te geven. - Het preventieteam is van mening dat extra aandacht voor doelgroep jongvolwassenen hard nodig is. Preventie zal voor deze groep minder van toepassing zijn. Daarom adviseren ze om in te zetten op handhaving door de politie. 38

39 - De bijdrage van de wijkagent aan samenlevingsopbouw is wezenlijk, omdat veiligheid in de buurt een belangrijke voorwaarde is om de sociale samenhang en stabiliteit in een buurt te kunnen versterken. Bewoners mogen signalen rechtstreeks melden aan wijkagent Jos van Westen. De wijkagent wil met mensen in gesprek gaan en zoveel mogelijk in de wijk aanwezig zijn. Jos van Westen is bereikbaar via Per direct mogen buurtbewoners bellen. - Het is belangrijk om contacten te leggen met de groepen (hang)jongeren. De wijkagent neemt dit voor zijn rekening en zal de jongeren aanspreken. De wijkagent heeft contacten nodig om jongeren door te kunnen verwijzen. Daartoe dient o.a. de contactpersonenlijst van het preventieteam. - Indigo zal onderzoeken of de straathoekwerkers in Sas van Gent ingezet kunnen worden. Straathoekwerkers komen op voor de belangen van jongeren. Zij beschikken over een groot netwerk van instanties en hulpverleners om ervoor te zorgen dat jongeren met (hulp)vragen snel geholpen worden. Het doel van het straathoekwerk is om jongeren mee te laten doen in de maatschappij en ze daarbij een duwtje in de rug te geven. Op plekken waar jongeren vaak samen komen, zoals op scholen, evenementen en op straat, kunnen straathoekwerkers actief zijn. - Er is een Opbouwwerkplaats Zeeland ingericht. De gemeenten Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen leveren elk één fte opbouwwerk en de provincie voegt daar 2 fte provinciale opbouwwerkers aan toe. De inzet van de gemeentelijke opbouwwerker is zeer gewenst om aandacht te besteden aan jeugdgroepen, met name de oudere doelgroep, en om in gesprek te gaan met buurtbewoners. De opbouwwerker kan de jongeren helpen perspectieven te bieden. Het opbouwwerk werkt met relevante partijen aan ondersteuning en activering van bewoners. De opbouwwerker is in dienst bij SJ²W. Domein wijk: - Het preventieteam heeft aangegeven dat betere verlichting en een betere inrichting in Sas van Gent, met name bij de brug en de skatebaan wenselijk is. - Het preventieteam is van oordeel dat cameratoezicht is geen optie is. - Er is al een preventief aanbod op school voor preventie drugs en alcohol. Dit is een waardevol project en moet gecontinueerd worden. - Er is een Vroeg Erbij Team (VET) in Zeeuws-Vlaanderen. Het VET is een samenwerking tussen de politie, St. Maatschappelijk Werk Zvl en Bureau Jeugdzorg. Deze kortdurende interventie kan ingezet worden om jongeren terug op het rechte pad te helpen. Het is dan wel noodzakelijk dat er meldingen van politieagenten komen om een VET-zaak aan te melden. - Om buurtbewoners overlast en criminaliteit te laten melden is het belangrijk om ervoor te zorgen dat telefoonnummers bekend zijn. Het preventieteam adviseert de telefoonnummers van Houdgreep en het Anonieme Meldpunt te plaatsen. - Communicatie tussen jong en oud bevorderen. De Stadsraad heeft budget behorende bij de gereedschapskoffer om activiteiten te uit te voeren. Bijvoorbeeld een kennismakingszaterdag voor alle leeftijden in de wijk St. Albert. De Stadraad probeert er in 2010 vorm aan te geven. - Stichting Jeugd en Jongerenwerk (het opbouwwerk) wordt gevraagd het project Jeugd Deugd voor Sas van Gent op te zetten. Jeugd Deugd richt zich op het aanpakken van de beeldvorming tussen jong en oud. 39

40 - Stimuleren dat de jeugd zelf activiteiten organiseert. Dit zit in diverse andere speerpunten verweven. Een andere optie is een dag te organiseren in bijvoorbeeld de Vlaanderenhal om (sport)verenigingen meer bekendheid te maken bij de jeugd. Ook Indigo heeft interesse om mee te werken. Adressen van organisaties staan op website en gemeentegids. - Nagaan wat de mogelijkheden zijn om in Sas van Gent een aanbod op het gebied van buurtsport te realiseren. 7.3 Hoe nu verder? Het preventieteam bespreekt het kernprofiel op 27 september Tijdens hetzelfde overleg zal de basis gelegd worden voor het preventieplan. Er zal een visie geformuleerd worden en het gewenst niveau van probleemgedrag, risico- en beschermende factoren wordt besproken. Op basis van al deze gegevens wordt het preventieplan opgesteld; deel twee van dit document. 40

41 Preventieplan Sas van Gent 41

42 Samenvatting In het wijkprofiel is de situatie in Sas van Gent zorgvuldig geanalyseerd. Er is gekeken naar de achtergrondkenmerken van de stad en wat voor soort probleemgedrag er voorkomt. Verder zijn de risico- en beschermende factoren bestudeerd en heeft het preventieteam vijf risico- en drie beschermende factoren geprioriteerd waaraan de komende jaren gewerkt zal worden. Om vervolgens aan de slag te gaan met deze vormen van probleemgedrag is een inventarisatie gemaakt van het huidige aanbod aan preventieprogramma s. Het wijkprofiel vormt de basis van dit preventieplan. Bij dit plan van aanpak is het belangrijk om aan te geven op grond van welke visie gewerkt wordt. Het preventieteam heeft gezamenlijk deze visie vastgesteld in de vergadering van 29 september Daarna heeft het preventieteam het gewenst niveau van probleemgedrag, risico- en beschermende factoren bepaalt. Gezien de uitkomsten uit de scholierenenquêtes is het duidelijk dat het huidig preventieaanbod niet volstaat. Gezocht is daarom naar hiaten en naar overlappingen in het huidige aanbod. De uitkomsten daarvan vindt u in dit preventieplan. Per risicofactor wordt een overzicht gegeven van de lopende programma s en van wenselijke nieuwe programma s. Uitgangspunt daarbij is zoveel mogelijk te werken met programma s die wetenschappelijk zijn onderzocht op effectiviteit (veelbelovend/effectief). Tenslotte zijn er afspraken gemaakt over de monitoring en evaluatie van het project. 42

43 8 Inleiding Het tweede deel van dit document omvat het preventieplan voor de stad Sas van Gent. Het preventieplan is het vervolg op het wijkprofiel. Het preventieteam heeft de gewenste, meetbare en concrete resultaten vastgesteld. Dit schept een kader om op een later tijdstip de bereikte resultaten te evalueren. Het maakt tevens duidelijk aan welke voorwaarden programma s en activiteiten moeten voldoen om de risicofactoren en beschermende factoren in positieve zin te beïnvloeden. Vervolgens heeft het preventieteam zich verdiept in de gids van effectieve en veelbelovende programma s van het Nederlands Jeugd Instituut. Het preventieteam heeft bekeken welke programma s uit deze gids de hiaten kunnen opvullen die geconstateerd zijn in het bestaande voorzieningenaanbod. Tenslotte zal het preventieteam actieplannen vaststellen voor de invoering van nieuwe programma s en strategieën voor versterking en uitbreiding van bestaande inspanningen. Voortbouwend op de gewenste resultaten zal het preventieteam afspraken maken voor het verzamelen en analyseren van data om op een later tijdstip de bereikte resultaten te kunnen vaststellen en evalueren. Alle activiteiten uit de CtC-fasen (voorbereiden; introduceren; wijkprofiel CtC ontwikkelen; preventieplan CtC ontwikkelen) leiden tot een gezamenlijk, gemeenschapsbreed strategisch plan. 43

44 9 Doelstelling en visie Communities that Care 9.1 Inleiding Zoals al in het wijkprofiel is beschreven, wordt Communities that Care ingezet als sociale wijkaanpak. Het doel van deze methodiek is de sociale veiligheid duurzaam te vergroten en wijken te creëren waarin kinderen en jongeren de mogelijkheid hebben om op te groeien tot volwassenen die een positieve en gewaardeerde rol kunnen spelen in de maatschappij. De duurzaam sociaal veilige wijk is uiteraard niet alleen van belang voor jeugd, maar vormt tevens een kwalitatieve leefomgeving voor alle bewoners. Naast deze algemene doelstelling heeft het preventieteam voor Sas van Gent een specifieke visie geformuleerd. Deze visie vormt een inspirerend, uitdagend en dynamisch beeld voor de toekomst. 9.2 Visie Communities that Care Serlippens en Noordpolder Het preventieteam heeft geïnventariseerd aan welke stip op de horizon zij gezamenlijk wil werken. Onderstaande punten zijn naar voren gekomen. o Draagkracht in gezinnen t.b.v. opvoeding / ondersteuning jeugd. o Veilige plaatsen. o Prettige sociale en gezonde leefomgeving waarin jong en oud op een gezonde manier met elkaar omgaan. o Balans tussen draagkracht en draaglast op alle niveau s. o Door samenwerking de Sasse leefbaarheid versterken (samenbrengen wat samen past). o Werken aan verdraagzaamheid. o Goed voorbeeldgedrag. o Stimuleren van inwoners te participeren binnen eigen netwerk. o Fysiek aantrekkelijke woonomgeving. o Brede school cultuur/intercultureel (relatie wijk en school). o Respect en wederbegrip voor alle partijen. o Preventie / vooraf beleid voeren. o Gezonde leefomgeving. o Proeven van elkaars geneugten, vormgeven in projecten. o Werkgelegenheid. o Integrale aanpak vanuit de gemeente, mist sport en veiligheid o Fysieke leefomgeving (onderhoud groen, plaatsen van bankjes etc.) o Ontbreken van sociaal netwerk. Uit deze aandachtspunten is een visie voor Communities that Care in Sas van Gent geformuleerd voor de komende vier jaar: Wij werken samen aan een veilig en leefbaar Sas van Gent, waar een prettige sociale en gezonde leefomgeving heerst. In Sas van Gent gaan jong en oud op een gezonde manier met elkaar om Er is respect en wederzijdsbegrip voor alle inwoners en partijen in Sas van Gent; In Sas van Gent zijn we verdraagzaam ten opzichte van elkaar. We werken aan een fysiek aantrekkelijke woonomgeving, waarbij de nieuwe brede school een belangrijke spil is. We gaan uit van een preventieve aanpak, waarbij met name wordt geïnvesteerd in opvoedondersteuning en activiteiten voor jeugd en jongeren. 44

45 10 Probleemgedrag 10.1 Inleiding Om te beginnen willen we benadrukken dat voor het overgrote deel van de Terneuzense jongeren tot 18 jaar geldt dat zij geen ernstige vormen van probleemgedrag vertonen. Bijna alle jongeren vertonen op vroege of latere leeftijd wel eens probleemgedrag. Voor het grootste deel van de jongeren heeft dit gedrag echter wel consequenties op de langere termijn. Probleemgedrag beïnvloedt dan het leven en de toekomst van de jongeren zelf en het leven van mensen in hun omgeving. Een kind ontwikkelt probleemgedrag vaak al op jonge leeftijd. Dit is niet altijd zichtbaar, maar er zijn wel indicatoren voor. Het gaat hierbij om een proces waarin probleemgedrag gevoed wordt en zich ontwikkeld, waarbij het probleemgedrag zich uit in de adolescentie. Dat het probleemgedrag vooral tijdens de tienerjaren tot uiting komt, heeft voor een deel te maken met de ontwikkelingsfase waar jongeren zich dan in bevinden, experimenterend op zoek naar wie ze zijn en wie ze willen worden. Maar ook biologische factoren, die juist in deze fase van invloed zijn, spelen een rol, evenals veranderingen in de omgevingen waar ze opgroeien (gezin, school). Dat een kind het probleemgedrag al ontwikkelt op jonge leeftijd, vraagt om preventie op jonge leeftijd. Kortom: willen we probleemgedrag voorkomen, veranderen of beïnvloeden, dan zullen we preventief actie moeten ondernemen op jonge leeftijd. In de discussie over probleemgedrag worden verschillende vormen onderscheiden. De zes soorten probleemgedrag waar binnen Communities that Care naar gekeken wordt, zijn: 1. geweld 2. jeugddelinquentie 3. problematisch alcohol- en drugsgebruik 4. spijbelen en schooluitval 5. aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag 6. depressie In de volgende paragrafen is aangegeven welke scores in de scholierenenquête 2009 zijn gevonden voor de betreffende probleemgedragingen en naar welk (lager) percentage we toe willen werken. Dit kan worden gemeten met behulp van toekomstige scholierenenquêtes. De resultaten van de in te zetten koers moeten na acht tot tien jaar zichtbaar worden. Dit duurt zo lang, omdat investeringen in jonge kinderen pas zichtbaar worden als zij in de pubertijd komen. Omdat de uitvoering van het preventieplan in 2011 gaat starten, worden er doelstellingen geformuleerd voor het jaar 2017, acht jaar na de eerste scholierenenquête. Bij de doelstellingen voor 2017 is gekeken naar het landelijk gemiddelde en de gemiddelde score in Terneuzen en in hoeverre Sas van Gent daar in positieve of negatieve zin van afwijkt. De ambitie is om de scores in Sas van Gent minimaal terug te brengen naar het gemiddelde van Terneuzen in 2009 (aangezien de score van Terneuzen vaak lager ligt dan het landelijk gemiddelde). Als het gemiddelde van Terneuzen in 2017 lager ligt, dan is dat ook de richtlijn voor Sas van Gent. Als het percentage in Sas van Gent lager ligt dan het gemiddelde van Terneuzen, dan willen we dat wel vasthouden. Deze doelen, uitgedrukt in percentages, zijn indicatoren ter onderbouwing en concretisering van het (werkelijk) waarmaken van de toekomstvisie die gezamenlijk is bepaald. Uiteindelijk gaat het erom dat de bevolking de behaalde resultaten ervaart als een verbetering van het welzijn van alle wijkbewoners en hun omgeving. 45

46 Legenda: 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren significant slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) beter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren significant beter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen Geweld Onder (lichamelijk) geweld wordt verstaan handelingen tegen iemand met lichamelijk letsel of met de dreiging van lichamelijk letsel als gevolg. Onder geweld vallen verschillende soorten delicten: dood en lichamelijk letsel door schuld, misdrijven tegen het leven, mishandeling, bedreiging, overval en afpersing en seksuele misdrijven. In het programma Communities that Care kan geweld worden aangepakt door het werken aan alle geprioriteerde risicofactoren (zie bijlage 2). Geweld Heeft deelgenomen aan vechtpartij Score Sas van Gent 11,6 Score Terneuzen 6,7 Landelijk gemiddelde 8,3 Gewenste afname, score 2013: We streven naar een afname van 20% van het voor 2013 / 2017 probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde Jeugddelinquentie Bij jeugddelinquentie gaat het om een verzamelbegrip van tal van verschillende strafbare feiten, door jongeren gepleegd. Onder jeugddelinquentie vallen de eerdergenoemde geweldsdelicten, maar ook vermogensdelicten, brandstichtingen en vernielingen. In het programma Communities that Care kan jeugddelinquentie worden aangepakt door het werken aan alle geprioriteerde risicofactoren. Jeugddelinquentie Iets uit een winkel gestolen Score Sas van Gent 4,7 Score Terneuzen 2,5 Landelijk gemiddelde 2,4 Gewenste afname, score 2013: We streven naar een afname van 20% van het voor 2013 / 2017 probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde Problematisch roken, alcohol- en drugsgebruik Alcohol- en drugsgebruik door jongeren kan persoonlijke en maatschappelijke consequenties hebben. Persoonlijk gezien beïnvloedt alcohol- en drugsgebruik de motivatie, het cognitieve proces en de gemoedstoestand van jongeren op een negatieve wijze. Problematisch alcoholen drugsgebruik is vaak gerelateerd aan ander probleemgedrag als geweld, jeugddelinquentie 46

47 en schooluitval. Het kan leiden tot overlast voor anderen in de omgeving en voor de samenleving. In het programma Communities that Care kan problematisch roken, alcohol- en drugsgebruik worden aangepakt dor het werken aan alle geprioriteerde risicofactoren. In de Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009 t/m 2012 zijn meetbare doelen opgenomen ten aanzien van roken, drugs en alcoholgebruik onder jongeren. Doelstelling roken: door het volgen van landelijk beleid en continuering van het project Gezonde School en Genotmiddelen zal in 2012 het aantal rokende jongeren in Zeeuws-Vlaanderen gedaald zijn naar 10%, te meten aan de hand van de Jeugdmonitor en evaluaties van het project Gezonde School en Genotmiddelen. Doelstelling alcohol: de gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen willen door continuering van het project Gezonde School en Genotmiddelen en handhaving van wet en regelgeving, het aantal jongeren (14-15 jarigen) dat drinkt in 2012 teruggebracht hebben tot 60%. Dit door de doelgroep van 10 tot 16 jaar voor te lichten en specifieke aandacht te hebben voor de ouders door middel van voorlichting en opvoedondersteuning (bijvoorbeeld homeparty s). Evaluatie zal plaatsvinden aan de hand van de Jeugdmonitor en evaluatie van het project Gezonde School en Genotmiddelen. Ter uitwerking van deze nota is het Projectplan Jeugd en alcohol : van discussie naar actie opgesteld. In dit projectplan wordt specifiek omschreven hoe de Zeeuws-Vlaamse gemeenten willen werken aan alcoholpreventie. De belangrijkste doelstellingen en uitgangspunten uit deze notitie zijn hieronder genoteerd. Doelstellingen 1. Opschuiven van de startleeftijd van alcoholgebruik: introductie en bestendiging van de norm: onder de 16 jaar geen alcohol. 2. Alcohol wordt met mate gedronken, met name in de leeftijd van 16 tot 24 jaar. Uitgangspunten Bij het terugdringen van alcoholgebruik door jongeren ligt de nadruk op het beperken van de beschikbaarheid van alcohol voor jongeren. Het project zal zich richten (naast jongeren) op de volwassen omgeving van jongeren: ouders, scholen, horeca, detailhandel, sportverenigingen en sportkantines, jeugdjongerenwerk. We noemen ze, in de aanpak van de problematiek, onze partners. Bij deze partners zal eerst gewerkt moeten worden aan bewustwording van het probleem en aan het overnemen van de norm: onder de 16 jaar geen alcohol. In gesprek met deze partners zal gekeken worden naar welke mogelijkheden zij hebben om mee te helpen aan het bereiken van deze doelstelling. Wanneer we deze doelen toepassen, levert dit de volgende ambities op: Middelen gebruik Roken Softdrugs Score Sas van Gent 19,8 7,0 Score Terneuzen 13,5 4,0 Landelijk gemiddelde 14,9 5,0 Gewenste afname, score voor 2013 / : We streven naar een afname van 25% van het probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde. 47

48 Veelvuldig Binge-drinking * middelengebruik Score Sas van Gent 8,1 Score Terneuzen 4,4 Landelijk gemiddelde 5,2 Gewenste afname, score 2013: We streven naar een afname van 25% van het voor 2013 / 2017 probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde. * Het Trimbos Instituut definieert binge-drinking als het drinken van grote hoeveelheden alcohol bij één gelegenheid en typeert iemand als binge-drinker als een vrouw (wel eens) binnen een paar uur vier of meer glazen en als een man (wel eens) zes of meer glazen binnen een paar uur drinkt. Het maakt daarbij niet uit of men zes of twintig glazen drinkt en hoe vaak men dit doet (bron: Schoolverzuim Het verkrijgen van een schooldiploma is voor jongeren van belang voor hun persoonlijke ontwikkeling, om aan het werk te komen (startkwalificatie) en om op een constructieve manier deel te kunnen nemen aan de samenleving. De meeste jongeren volgen tot aan het einde van de leerplichtige leeftijd onderwijs. Spijbelen is een van de tekenen van gebrekkige binding met school. Dit verhoogt de kans op schooluitval. In het programma Communities that Care kan schoolverzuim worden aangepakt door te werken aan de volgende geprioriteerde risicofactoren: problemen met gezinsmanagement, geschiedenis van probleemgedrag in het gezin, omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen en vroeg begin van probleemgedrag. Schoolverzuim Afg. 4 wkn meer dan 1x gespijbeld Score Sas van Gent 5,8 Score Terneuzen 4,2 Landelijk gemiddelde 5,2 Gewenste afname, score 2013: We streven naar een afname van 25% van het voor 2013 / 2017 probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag Een groot deel van de jongeren is seksueel actief, soms zonder voldoende kennis en vaardigheden om zichzelf te beschermen tegen ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA s). Ongewenste zwangerschappen kunnen leiden tot abortussen of tot het op jonge leeftijd krijgen van een kind. Tienerzwangerschappen kunnen de kansen en mogelijkheden van moeders en kinderen benadelen. SOA s zijn een bedreiging voor de gezondheid van jongeren en kunnen tot onvruchtbaarheid leiden. In het programma Communities that Care kan aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag worden aangepakt door te werken aan de volgende geprioriteerde risicofactoren: problemen met gezinsmanagement, geschiedenis van probleemgedrag in het gezin, vroeg begin van probleemgedrag en omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen. 48

49 Aan seksualiteit Onveilig vrijen / afg 12 mnd naar bed met onvaste partner gerelateerd probleemgedrag Score Sas van Gent 10,5 Score Terneuzen 6,1 Landelijk gemiddelde 4,8 Gewenste afname, score voor 2013 / 2017 We streven naar een afname van 10% van het probleemgedrag. Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde Depressie Depressie is een stemmingsstoornis. Depressie is een vorm van geinternaliseerd probleemgedrag waarbij het individu zichzelf neerslachtig en minderwaardig voelt. Het is één van de meest voorkomende psychische stoornissen, die bij meisjes meer voorkomt dan bij jongens. De belangrijkste symptomen zijn een aanhoudende neerslachtige stemming en een ernstig verlies aan interesse in bijna alle dagelijkse activiteiten. In het programma Communities that Care kan depressie worden aangepakt door te werken aan de volgende geprioriteerde risicofactoren: vroeg begin van probleemgedrag en geschiedenis van probleemgedrag in het gezin. Depressie Er zijn momenten dat ik vind dat ik nergens goed voor ben Score Sas van Gent 46,5 Score Terneuzen 38,8 Landelijk gemiddelde 35,9 Gewenste afname, score 2013: We streven naar een afname van 20% van het voor 2013 / 2017 probleemgedrag. 2017: Scores van Sas van Gent zijn op niveau van de gemeente Terneuzen en die scores zijn ook gunstiger / lager dan het landelijk gemiddelde. 49

50 11 Risicofactoren en beschermende factoren 11.1 Inleiding Risicofactoren hebben een negatieve invloed op het ontwikkelingsproces van kinderen. Risicofactoren kunnen zich binnen alle vier de domeinen waarin kinderen opgroeien voordoen: het gezin, de school, de vrienden en de wijk. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat risico- en beschermende factoren in samenhang een voorspellende waarde hebben voor probleemgedrag van jongeren. Door ons te richten op het terugdringen van risicofactoren en het versterken van beschermende factoren wordt de kans op het (later) ontwikkelen van probleemgedrag kleiner. In dit hoofdstuk staat per risicofactor en per beschermende factor aangegeven wat deze inhoudt en wat de gewenste resultaten zijn. Voor de doelstellingen ten aanzien van de risicoen beschermende factoren zijn de zogenaamde ruwe scores van de scholierenenquête als basis genomen. De eerste effecten van het uitvoeren van het preventieplan zullen na acht jaar te zien zijn. Dit betekent dat de ruwe score op de risicofactoren omlaag moet en die op beschermende factoren omhoog. Net als bij de doelstellingen voor probleemgedrag wordt 2009 (1 e scholierenonderzoek) als startmoment genomen. In 2017 moeten de eerste verbeteringen dus zichtbaar zijn. Dit duurt zo lang, omdat investeringen in jonge kinderen pas zichtbaar worden als zij in de pubertijd komen. In de volgende paragrafen wordt per domein aangegeven wat het preventieteam wil gaan doen om de ruwe scores op de geprioriteerde risicofactoren naar beneden te krijgen en de beschermende factoren te laten stijgen. In onderstaande tabellen staat voor risicofactoren en beschermende factoren benoemd wat de doelstellingen zijn voor Domein gezin Het preventieteam heeft twee risico- en één beschermende factor uit het domein gezin gekozen tot speerpunt. We willen gezamenlijk werken aan het verminderen van problemen met gezinsmanagement en de geschiedenis van probleemgedrag in het gezin. Slechte gezinsleiding betekent dat er geen duidelijk beeld bestaat van gewenst gedrag, dat ouders hun kinderen onvoldoende in de gaten houden en begeleiden en dat ouders excessieve of inconsequente straffen opleggen. Als kinderen opgroeien in een gezin dat slecht geleid wordt, lopen ze meer risico op het ontstaan van probleemgedrag. Wanneer kinderen opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol- of drugsverslaving is de kans groter dat zij deze later zelf ook zullen ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor kinderen die opgroeien in een gezin met een verleden van crimineel gedrag. Het preventieteam vindt het belangrijk om door middel van opvoedondersteuning deze risico s te beperken. Verder zijn we voornemens de hechtingssterkte van gezinnen te versterken. De hechtingssterkte van het gezin wordt over het algemeen gezien als factor die de kans op probleemgedragingen vermindert; hierbij kan men denken aan het samen dingen ondernemen en het praten over problemen. 50

51 Risico / beschermende factor Problemen met gezinsmanagement (r) Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin (r) Hechtingssterkte gezin (b) Score in Sas van Gent Score in Terneuzen Gemiddelde CtC-score Gewenste doelscore scholierenenquête 2013 Score is gelijk gebleven of lager geworden. - 10% + 1% Gewenste score in Gewenste afname/toename Score blijft gelijk, 25% + 3% 10% 11.3 Domein school en domein kinderen en jongeren Het preventieteam heeft ervoor gekozen de risicofactoren voor de domeinen school en jeugd & jongeren te combineren. Deze factoren spelen zowel op school als in de omgeving een rol. Er is gekozen om extra te investeren in de risicofactoren vroeg begin van het probleemgedrag en omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen. Want hoe eerder kinderen antisociaal gedrag vertonen of hoe eerder jongeren alcohol of drugs gebruiken, des te groter de kans is dat dit gedrag op latere leeftijd wordt voortgezet of chronische vormen aan zal nemen. Risicofactor Vroeg begin van het probleemgedrag (r) Omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen (r) Scholierenenquête score 2009 op indicator antisociaal gedrag alcohol en drugsgebruik Score in Sas van Gent Score in Terneuzen Gemiddelde CtC-score Gewenste doelscore - 10% - 5% - 10% scholierenenquête 2013 Gewenste score in Gewenste afname 15% 20% 25% Op het gebied van alcohol- en drugsgebruik en antisociaal gedrag heeft het preventieteam de volgende aanbevelingen gedaan: Beperk alcoholgebruik onder jongeren. Drank is vaak de oorzaak van geweld en overlast. Verminder ongewenst gedrag door alcoholgebruik te ontmoedigen en jongeren en ouders te wijzen op de risico s van overmatig drinken, in combinatie met politiecontroles. 51

52 11.4 Domein wijk Het preventieteam wil haar aandacht de komende acht jaar richten op de risicofactor verkrijgbaarheid van drugs in de wijk. Hoe meer drugs er beschikbaar zijn in een wijk, des te groter het risico dat drugsgebruik zich binnen de wijk zal voordoen en dus ook dat jongeren drugs zullen gebruiken. Bovendien willen we aandacht besteden aan het terugdringen van overlast in de wijk. Het terugdringen van overlast willen we graag bereiken door juist twee beschermende factoren te versterken, namelijk mogelijkheden voor positieve betrokkenheid in de wijk en beloning voor positieve betrokkenheid in de wijk. Risico / beschermende factor Verkrijgbaarheid van drugs in de wijk (r) Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid in de wijk (b) Beloning voor positieve betrokkenheid in de wijk (b) Score in Sas van Gent Score in Terneuzen Gemiddelde CtC-score Gewenste doelscore - 10% + 5% + 2% scholierenenquête 2013 Gewenste score in Gewenste afname 30% + 10% + 4% Legenda: 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren significant slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) beter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 0 = In Sas van Gent scoren de jongeren significant beter op dit punt vergeleken met de overige wijken/kernen. 52

53 12 Programma s en activiteiten per risicofactor 12.1 Inleiding In dit hoofdstuk staat centraal hoe we de resultaten willen behalen die beschreven zijn in hoofdstuk 11. Er is beschreven welke activiteiten en programma s (zullen) worden uitgevoerd. Sommige programma s zijn nieuw, andere zijn bestaand en worden uitgebreid of beperkt. Programma s en activiteiten die geen bewezen invloed hebben op de beperking van risicofactoren of versterking van beschermende factoren kunnen ook worden stopgezet, omdat zij niet bijdragen aan de doelstellingen van de sociale wijkaanpak in Sas van Gent. Het preventieteam heeft enkele algemene aanbevelingen gedaan en aanbevelingen per domein. De algemene aanbevelingen zijn: Wij vinden het belangrijk om een goed netwerk te organiseren. De deelnemers aan het preventieteam CtC weten elkaar goed te vinden, mede door de website en contactpersonenlijst. Hierdoor kan vraag en aanbod van activiteiten beter op elkaar afgestemd worden. Door een preventieve aanpak willen we toekomstig probleemgedrag zoveel mogelijk proberen te voorkomen. Bekendheid geven aan het project door gebruik media (nieuwsbrief, ZVA, internet). Het is een uitdaging om ook de inwoners van Sas van Gent te laten participeren in dit project. We gaan met elkaar zoeken naar manier om met name jongeren bij het project te betrekken, ouders en multiculturele gezinnen Domein gezin Het preventieteam heeft ervoor gekozen extra aandacht te besteden aan de risicofactoren problemen met gezinsmanagement en geschiedenis van probleemgedrag in het gezin en de beschermende factor hechtingssterkte gezin. Dat kan enerzijds door de bestaande programma s en activiteiten te verbeteren en anderzijds door nieuwe initiatieven te implementeren. In onderstaande tabel wordt weergegeven wat de voorstellen zijn ten aanzien van de al bestaande programma s en activiteiten en welke nieuwe ontwikkelingen er onderzocht zullen worden. In het preventieteam is naar aanleiding van de inventarisatie gesproken over de lacunes, de overlap en het bereik van het aanbod. Wat mist er in het aanbod? Wat doen we wellicht dubbel en niet efficiënt? Bereiken we voldoende kinderen, jongeren en hun ouders met het aanbod? Ten aanzien van deze speerpunten kwamen we tot de volgende conclusies: Er is relatief veel aanbod voor gezinnen. Het is belangrijk om te weten of de juiste doelgroepen bereikt worden met het bestaande aanbod. De kwaliteit van activiteiten is belangrijk. Je kunt beter één kwalitatief goede activiteit heel goed uitvoeren, dan veel activiteiten inkopen en ze maar half uitvoeren. 53

54 Programma/ activiteit Bestaande interventies: Cursus Opvoeden & zo! Cursus Beter omgaan met pubers Peuter in zicht! Thuisbegeleiding Ondersteuning van vrijwilligers en inzet van burgeradviseurs Gezinscoach Consultatie-bureau, spreekuur JGZ, huisbezoek en opvoedondersteuning Cursus Kind en Echtscheiding Huiselijk Geweld (ASHGZ) Nieuwe interventies: Inventarisatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin Kwaliteit en bereik van het huidige aanbod Voorstellen voor verbetering effectiviteit en bereik Uitvoerder: GGD Zeeland Actie: de bekendheid van bestaande cursussen en trainingen vergroten. Uitvoerder: GGD Zeeland Actie: de bekendheid van bestaande cursussen en trainingen vergroten. Uitvoerder: GGD Zeeland Actie: cursus in Sas van Gent in 1 e helft 2011 uitvoeren Uitvoerder: ZorgSaam Actie: geen voorstellen voor verbetering. Uitvoerder: AanZ Actie: geen voorstellen voor verbetering. Uitvoerder: St. Maatschappelijk Werk Zvl Actie: Nu wordt de gezinscoach nog te weinig ingezet. Bevorderen dat de gezinscoach vaker wordt ingezet in multiprobleem gezinnen. Uitvoerder: GGD Zeeland Actie: geen voorstellen voor verbetering. Uitvoerder: Indigo Actie: de cursus wordt in in Sas van Gent uitgevoerd. Uitvoerder: Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld Zeeland Actie: geen voorstellen voor verbetering. Het Centrum voor Jeugd en Gezin zal in de eerste maanden van 2011 inventariseren aan welke ondersteuning ouders in Sas van Gent behoefte hebben. Naar aanleiding van deze inventarisatie wordt bezien welke acties er ondernomen zullen worden. Het CJG heeft een vragenlijst meegestuurd met de eerste nieuwsbrief CtC in januari 2011 die huis aan huis in Sas van Gent verspreid is. Het preventieteam is van mening dat het huidige aanbod redelijk aan de vraag voldoet. Wel is het de vraag of de huidige programma s en activiteiten goed worden bezocht. En hoe kunnen moeilijk bereikbare doelgroepen beter betrokken worden? 54

55 12.3 Domein school en domein kinderen en jongeren De domeinen school en kinderen en jongeren zijn voor dit onderdeel samen genomen. Het preventieteam heeft namelijk geen prioriteiten gekozen vanuit het domein school, maar de gekozen prioriteiten van het domein kinderen en jongeren zijn zeer zeker ook van toepassing op de dagelijkse praktijk op de scholen. Het preventieteam heeft ervoor gekozen extra aandacht te besteden aan de risicofactoren vroeg begin van probleemgedrag (antisociaal gedrag en alcohol- en drugsgebruik) en omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen. Dat kan enerzijds door de bestaande programma s en activiteiten te verbeteren en anderzijds door nieuwe initiatieven te implementeren. In onderstaande tabel wordt weergegeven wat de voorstellen zijn ten aanzien van de al bestaande programma s en activiteiten en welke nieuwe ontwikkelingen er onderzocht zullen worden. In het preventieteam is naar aanleiding van de inventarisatie gesproken over de lacunes, de overlap en het bereik van het aanbod. Wat mist er in het aanbod? Wat doen we wellicht dubbel en niet efficiënt? Bereiken we voldoende kinderen, jongeren en hun ouders met het aanbod? Ten aanzien van de risicofactor vroeg begin van probleemgedrag kwamen we tot de volgende conclusies: Het signaleren van vroeg begin van probleemgedrag is van groot belang om preventief aanbod te kunnen doen. Het is de vraag in hoeverre jeugd- en jongerenwerk en vrijwilligers in staat zijn om vroeg begin van probleemgedrag te signaleren en of hun kennis over verwijzing toereikend is. De Verwijsindex is ook een belangrijk signaleringsinstrument. Het is belangrijk dat gemeenten organisaties stimuleren dit instrument te gebruiken. Het Centrum Jeugd en Gezin en het hulpverleningscasusoverleg over risicojeugd in het Veiligheidshuis zijn belangrijke informatieknooppunten rondom jongeren met risicogedrag. Het Veiligheidshuis is de locatie waar professionals van diverse organisaties in de keten zorg en veiligheid elkaar ontmoeten, casussen bespreken en beleid afstemmen. Het Veiligheidshuis is een samenwerking tussen de 13 gemeenten in Zeeland, de provincie, de justitieketen, politie en zorginstellingen. Scholen voor voortgezet onderwijs en hulpverleningsorganisaties (zoals de jeugdreclassering) signaleren dat er onvoldoende aanbod is om meiden meer weerbaar te maken om aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag in relatie tot drugs te voorkomen. 55

56 Programma/ activiteit Bestaande interventies: Gezonde school en Genotmiddelen Speelneus Op je hoede voor je woede Minder boos Training Sociale Vaardigheden Sportbuurtwerk THC-groep Jongerenparticipatie Vroeg Erbij Team Preventielessen door Preventie 4U Burgerschapsvorming Verlengde schooldag Plezier op school Maatschappelijke stages Voorstellen voor verbetering effectiviteit en bereik Uitvoerders: scholen, Indigo en GGD Zeeland Actie: scholen blijven werken met dit programma. Op verzoek kan Indigo additionele voorlichting verzorgen over dit thema. Uitvoerder: Stichting Jeugd en Jongerenwerk Actie: de mobiele speelneus wordt vanaf eind 2010 wekelijks in Sas van Gent geplaatst. Uitvoerder: Indigo Actie: in het najaar 2010 start een groep op de Kleine Rede. Uitvoerder: Indigo Actie: er is een wachtlijst voor de gemeente Terneuzen, maar nog niet bekend of en wanneer de cursus start. Uitvoerder: St. Maatschappelijk Werk Zeeuws-Vlaanderen Actie: inspanning verrichten om in de periode 2011 t/m 2014 zoveel mogelijk deelnemers uit Sas van Gent voor de cursus te werven. Uitvoerder: Stichting Jeugd en Jongerenwerk Actie: geen voorstellen voor verbetering. Uitvoerder: Indigo Actie: geen inzet Sas van Gent. Uitvoerder: Stichting Jeugd en Jongerenwerk Actie: zoekt naar mogelijkheden om samen met jeugd, jongeren en vrijwilligers activiteiten te ontwikkelen. Uitvoerders: St. Maatschappelijk Werk Zvl en Politie Zeeland Actie: Het Vroeg Erbij Team sneller inzetten om jeugdcriminaliteit en antisociaal gedrag in een vroeg stadium aan te pakken. Uitvoerder: Preventie 4U en onderwijs Actie: (Gratis) aanbod doelgericht inzetten en scholen goed informeren over de mogelijkheden. Uitvoerders: De Prins Frederik Henderikschool en de Sasse Vaart Actie: de scholen besteden aandacht aan burgerschapsvorming in hun lessen ter voorkoming van antisociaal gedrag. Uitvoerder: diverse partijen Actie: activiteiten goed op elkaar afstemmen. Uitvoerder: Indigo De bekendheid van bestaande cursussen en trainingen vergroten. Uitvoerder: het voortgezet onderwijs samen met SJJW (stagemakelaar), AanZ (deelmakelaar) en het Sportpunt (deelmakelaar) Actie: huidige uitvoering handhaven. 56

57 Nieuwe interventies: Project Jeugd Deugd * Jeugd- en jongerenwerk in Sas van Gent ** Actieplan Jeugd en Alcohol Weerbaarheid Uitvoerder: Stichting Jeugd en Jongerenwerk Actie: negatieve beeldvorming met en over jeugd aanpakken. Uitvoerder: vrijwilligers van Sas Actief worden begeleid door Stichting Jeugd en Jongerenwerk Actie: in de jaren 2011 en 2012 wordt er gewerkt aan een volwaardige groep vrijwilligers die het jeugd- en jongerenwerk in Sas van Gent vorm gaan geven. Uitvoerder: diverse uitvoerders; staan beschreven in actieplan Actie: het Zeeuws-Vlaams Actieplan Jeugd en Alcohol is vastgesteld. De speerpunten in dit plan zullen tevens leidend zijn voor de aanpak CtC. Acties worden door diverse organisaties ondernomen in de periode 2011 tot en met Uitvoerder: de Gemeente Terneuzen in samenwerking met diverse partijen Actie: in 2011 gaat het preventieteam zich * Jeugd Deugd We willen ook aandacht besteden aan jongeren in de openbare ruimte. Bij volwassenen is regelmatig sprake van negatieve beeldvorming over kinderen en jongeren. Soms gebeurt dit naar aanleiding van een kleine groep overlastgevers. Deze tendens tot negatieve beeldvorming en verbanning van onze jeugd is een ontwikkeling die we willen keren. Jeugd Deugd is dan ook een van de speerpunten van de Nota Integraal Jeugdbeleid en de Notitie Speelruimtebeleid. Het ligt in de bedoeling dat onder het motto Jeugd deugd activiteiten of projecten worden uitgevoerd waarbij jongeren een actieve en positieve rol vervullen. Jongeren balen er zelf ook van dat de omgeving een negatief beeld van hen heeft en zijn graag bereid hier iets aan te doen. Het project Jeugd Deugd leert jongeren communiceren, zichzelf positief te profileren en samen te werken. Door deze samenwerking zien buurtbewoners dat jongeren ook actief en positief kunnen zijn, en niet alleen maar hangen en overlast bezorgen. In die zin kan Jeugd deugd dan ook gezien worden als een project dat de leefbaarheid van de wijk of kern ten goede komt. SJ 2 W zal, als deelnemer aan CtC, gevraagd worden de jongeren in dit proces te begeleiden. Voor de begeleidings- en uitvoeringskosten van het project Jeugd deugd worden op incidentele basis dekkingsmiddelen ingezet. ** Jeugd- en jongerenwerk in Sas van Gent Stichting Sas Actief is vanaf de zomer van 2010 niet meer actief in het jeugd- en jongerenwerk in Sas van Gent. Het is wel wenselijk dat er activiteiten voor de doelgroepen jeugd en jongeren worden georganiseerd. Een zinvolle vrijetijdsbesteding en contact met leeftijdsgenoten is belangrijk. Zeker om aan de speerpunten van het preventieteam te werken, zodat de leefbaarheid in Sas van Gent verbeterd wordt. De Stichting Jeugd en Jongerenwerk zal de komende jaren met beroepskrachten investeren in het begeleiden van vrijwilligers om het jeugd- en jongerenwerk in Sas van Gent weer op de kaart te zetten. Dit is ook belangrijk gezien de ontwikkelingen van het nieuwe sociaal maatschappelijke hart in Sas van Gent. In de nieuwe brede school is namelijk een ruimte voorzien speciaal voor het jeugd- en jongerenwerk. 57

58 12.5 Domein wijk Het preventieteam heeft ervoor gekozen extra aandacht te besteden aan de risicofactor verkrijgbaarheid. Dat kan enerzijds door de bestaande programma s en activiteiten te verbeteren en anderzijds door nieuwe initiatieven te implementeren. In onderstaande tabel wordt weergegeven wat de voorstellen zijn ten aanzien van de al bestaande programma s en activiteiten en welke nieuwe ontwikkelingen er onderzocht zullen worden. Hoe meer drugs er beschikbaar zijn in een kern, des te groter het risico dat drugsgebruik zich binnen de kern zal voordoen en dus ook dat jongeren drugs zullen gebruiken. Hoewel er geen harde cijfers beschikbaar zijn over het drugsgebruik en de beschikbaarheid van drugs in Sas van Gent. Het preventieteam heeft bovendien besloten twee beschermende factoren te versterken, namelijk mogelijkheden voor positieve betrokkenheid (kansen) en beloningen voor positieve betrokkenheid (erkenning). In het preventieteam is naar aanleiding van de inventarisatie gesproken over de lacunes, de overlap en het bereik van het aanbod. Wat mist er in het aanbod? Wat doen we wellicht dubbel en niet efficiënt? Bereiken we voldoende kinderen, jongeren en hun ouders met het aanbod? Ten aanzien van de risicofactor gebrek aan binding in de wijk kwamen we tot de volgende conclusies: Er ontbreekt nu nog een jongerencentrum waar verschillende activiteiten worden aangeboden en waar jeugd- en jongeren elkaar kunnen ontmoeten. Deze ruimte is wel voorzien in de nieuwe brede school in Sas van Gent. Naar verwachting wordt dit gebouw in 2012 opgeleverd. Er is geen overlap in het aanbod. Het is wenselijk dat de politie goed zichtbaar is in de kern. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de ondersteuning van vrijwilligers, met name op het gebied van scholing en deskundigheidsbevordering. 58

59 Programma/ activiteit Bestaande interventies: Wijkagent Handhaving Buurtbemiddeling Nieuwsbrief en jaarvergadering Bloeiend verenigingsleven Meldpunt drugsoverlast / project Houdgreep Nieuwe interventies: Opbouwwerk Burgerparticipatie Nieuwsbrief CtC Voorstellen voor verbetering effectiviteit en bereik Uitvoerder: Politie Zeeland Actie: de wijkagent is het vaste aanspreekpunt voor scholen en wijkbewoners. Het is wenselijk dat de politie zichtbaar is in de wijk. Uitvoerder: Politie Zeeland Actie: wanneer er strafbare incidenten plaatsvinden in Sas van Gent, worden de daders bestraft. Uitvoerder: samenwerking tussen St. Clavis, Woongoed Zvl, Politie Zeeland en Gemeente Terneuzen. Actie: geen voorstellen voor verbetering. Uitvoerder: Stadsraad Sas van Gent Actie: geen voorstellen voor verbetering. Evt. gebruik maken van de gereedschapskoffer. Uitvoerder: diverse verenigingen in Sas van Gent, Stadsraad Sas van Gent en de Gemeente Terneuzen Actie: hoe kunnen we de verenigingen betrekken bij de uitvoering van dit preventieplan CtC in 2011 t/m 2014? Uitvoerder: politie Zeeland en Gemeente Terneuzen Actie: bevorderen dat inwoners die drugsoverlast ervaren dit melden bij het Meldpunt Drugsoverlast. Het project Houdgreep loopt nog tot en met Uitvoerder: Stichting Jeugd en Jongerenwerk en Scoop Actie: inzet van de opbouwwerkers vanaf november 2010 tot en met november Uitvoerders: het preventieteam CtC Sas van Gent Actie: het preventieteam gaat in de eerste helft van 2011 een plan opstellen om de burgerparticipatie nader vorm te geven. De uitvoering van het plan is gedurende de looptijd van de nota, tot Gedurende de projectperiode een nieuwsbrief CtC uitbrengen in Sas van Gent om bewoners goed te informeren. De eerste nieuwsbrief is in januari 2011 verspreid, de tweede volgt in juni De ruimtelijke projecten die de leefbaarheid van Sas van Gent positief zullen beïnvloeden zijn ook de moeite waard om te noemen in dit preventieplan. De meeste projecten worden uitgevoerd door Woongoed Zeeuws-Vlaanderen in samenwerking met de Gemeente Terneuzen. De projecten die momenteel worden uitgevoerd zijn: Renaissance Sas van Gent: bouwproject om de woonkwaliteit en leefbaarheid te verbeteren. Bouw nieuwe brede school Sas van Gent De Statie aan de Canadalaan, waar onder andere de twee scholen voor primair onderwijs, het consultatiebureau, de bibliotheek, het jeugd- en jongerenwerk onderdak zullen krijgen. Het nieuwe industrieel museum aan de Westkade voor het culturele aspect. Een grote wens in Sas van Gent is de invulling van het Kanaaleiland. Hierover is nog geen besluit genomen. 59

60 13 Monitoring, evaluatie en communicatie 13.1Inleiding CtC is een lange termijn strategie. Het uiteindelijke doel is de verschillende probleemgedragingen terug te dringen. Door langdurig en intensief de invloed van de risicofactoren te bestrijden en van beschermende factoren te versterken wordt de omvang van probleemgedrag kleiner. En daarmee wordt de sociale wijkaanpak gefundeerd aangepakt Evaluatie Het is belangrijk om de effectiviteit en het bereik van de ingezette programma s en inspanningen goed te registreren en te monitoren. In het wijkprofiel is gebleken dat de inzet van sommige bestaande programma s onvoldoende wordt geregistreerd. Om goede monitoring en evaluatie mogelijk te maken is dit essentieel. Door goed te registreren en te evalueren kan aangetoond worden of daadwerkelijk resultaten zijn geboekt ten aanzien van de doelen voor probleemgedrag, risicofactoren en beschermende factoren. Bij CtC worden drie niveaus van evaluatie onderscheiden: Programmaniveau: hier worden jaarlijks bereik, doelgroep en effect (pre-postevaluatie) bijgehouden door de uitvoerende organisatie. Zo kan worden beoordeeld of een bijdrage is geleverd aan de doelstellingen ten aanzien van risico- en beschermende factoren. Het preventieteam is overeengekomen dat jaarlijks de inspanningen die in beide wijken verricht worden in het kader van de sociale wijkaanpak goed in beeld gebracht worden. Dat betekent het volgende: - Van alle hier besproken programma s en activiteiten o zal (half) jaarlijks worden aangegeven of zij zijn uitgevoerd; o zal (half) jaarlijks het bereik (de deelname) in beeld gebracht worden; o zal de voortgang van de invoering van nieuwe activiteiten in beeld worden gebracht; o hiertoe zullen nadere (subsidie)afspraken worden gemaakt door de gemeente Terneuzen met betrokken organisaties. - Het beter in kaart brengen van het bereik en de effectiviteit van de inspanningen is essentieel binnen de CtC-methodiek. Alleen door een kwalitatief goede evaluatie kan immers aantoonbaar worden gemaakt of werkelijk resultaat behaald wordt en de programma s en activiteiten de juiste doelgroepen in de juiste aantallen daadwerkelijk bereiken. Het is van groot belang te weten en aan elkaar te laten zien, dat alle betrokken instellingen het juiste doen en dat zij dat goed doen. Met het jaarlijks beoordelen van de werkelijke uitvoering van het preventieplan kan horizontaal verantwoording worden afgelegd aan de gemeente en aan elkaar. - Voorkomen moet worden dat de benodigde inspanning ten koste gaat van de uitvoering. Bij de betrokken instellingen moet een uitgesproken commitment zijn om vanuit hun eigen verantwoordelijkheid bij te dragen aan de verschillende wijzen van evaluatie en om hierover te rapporteren. 60

61 Totaal programma-aanbod: hier evalueert de beleidsgroep CtC met behulp van de input uit de evaluatie op programmaniveau of het preventieplan goed (conform afspraken) wordt uitgevoerd. Op die manier moet inzicht in de resultaten van het preventieplan worden gecreëerd. CtC gebiedsniveau: op dit niveau wordt vierjaarlijks onderzocht welke resultaten worden geboekt ten aanzien van probleemgedrag en risico- en beschermende factoren. Dit gebeurt door middel van het uitzetten van de CtC-enquête onder de jeugd van 12 tot 17. De eerste enquête was in 2008, dus de eerstvolgende enquête wordt dan in 2012 afgenomen en zo verder. De uitkomsten van de enquête in 2016 zijn vooral relevant ten aanzien van de risico- en beschermende factoren. In hoofdstuk drie zijn hiervoor de eerste doelstellingen bepaald Monitoring Naast de genoemde vierjaarlijkse scholierenenquête (Scoop, 2009) is het belangrijk ook andere gegevens te betrekken die een beeld geven van de verschillende probleemgedragingen. Hierbij kan aan de volgende gegevens worden gedacht: de Veiligheidsmonitor voor de cijfers voor geweld en jeugddelinquentie (Scoop); de Jeugdmonitor (Scoop); de Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning van GGD Zeeland voor cijfers omtrent problematisch alcohol- en drugsgebruik, depressie en aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag; de Sociale Staat van Zeeland voor gegevens over de kernen en wijken; de cijfers van afdeling Samenleving (leerplicht) als bron voor cijfers binnen de probleemgedraging schooluitval; bij het beschikbaar komen van deze gegevens zullen zij worden betrokken bij de beoordeling van de voortgang van de uitvoering van het preventieplan Communicatie Om de brede bekendheid van de CtC-aanpak levend te houden, is het van belang dat er regelmatig expliciete aandacht is voor de methodiek Communities that Care en de programma s die in dit verband uitgevoerd worden. Mogelijke communicatiemiddelen zijn de gemeentelijke website, het Zeeuws-Vlaams Advertentieblad, een nieuwsbrief, berichten in Terneuzen Informatie en themabijeenkomsten. Verder is het belangrijk om het (voortgezet) onderwijs goed bij deze methodiek te betrekken. Een mogelijkheid is om tijdens het Educatief Beraad het onderwijs te informeren. Tenslotte Na instemming door het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Terneuzen in mei 2011 met dit preventieplan, zal het preventieteam samen met de betrokken organisaties, bewoners en gemeente doorgaan met de uitvoering van programma s en activiteiten zoals in het plan beschreven, en de voorgestelde verbeteringen ter hand gaan nemen. De Raad is in december 2010 door middel van een raadsbrief geïnformeerd over deze pilot. In december 2011 zal wederom een raadsbrief opgesteld worden om de leden van de gemeenteraad te informeren over de voortgang van de pilot. 61

62 14 Literatuur Beumer, M., & Vergeer, M. (2006). Werken met Communities that Care. Alkmaar: Buro Extern. Boers, R., Jonkman, H., Van Dijk, B., & Rietveld, M. (2006). Wijken gewogen. Gedrag van jongeren in kaart gebracht. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Gemeente Terneuzen. (2010). Nota Integraal Jeugdbeleid Gemeente Terneuzen 2010 tot en met Gemeente Terneuzen. (2010). Notitie Speelruimtebeleid Gemeente Terneuzen. (2009). Lokaal Educatieve Agenda. Gemeente Terneuzen. (2008). Nota Regionaal Gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen 2009 t/m Jonkman, H.B. (2006).Communities that Care: opgroeien in een veilige en leefbare wijk. Utrecht: NIZW Jeugd. NIZW (2005). Veelbelovend en effectief. CtC-gids. Utrecht: NIZW. Scoop (2009). Communities that Care. Jongerenonderzoek Terneuzen. Onderzoeksrapport. Middelburg: Scoop. Geraadpleegde websites:

63 14 Bijlagen Bijlage 1 Plattegrond van Sas van Gent 63

64 Bijlage 2 Risico- en beschermende factorenmodel RISICOFACTORENMATRIX PROBLEEMGEDRAG RISICOFACTOREN Geweld Jeugddelinquentie Problematisch alcohol- en drugsgebruik Schooluitval Tienerzwangerschap Depressie en angst GEZIN Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin Problemen met gezinsmanagement Conflicten in het gezin Ouders die probleemgedrag bevorderen door hun houding SCHOOL Vroeg en aanhoudend antisociaal gedrag Leerachterstanden beginnend op de basisschool Gebrek aan binding bij school KINDEREN EN JONGEREN Vervreemding en opstandigheid Omgang met vrienden die probleemgedrag vertonen Houding die probleemgedrag bevordert Vroeg begin van het probleemgedrag Constitutionele factoren WIJK Verkrijgbaarheid van drugs Verkrijgbaarheid van wapens Maatschappelijke normen die probleemgedrag bevorderen Geweld in de media Hoge mate van doorstroming in de wijk Weinig binding met en gebrek aan organisatie in de wijk Lage inkomens en slechte behuizing Ieder vinkje ( ) geeft aan dat in minimaal twee longitudinale wetenschappelijke onderzoeken dit verband is aangetoond. CtC /NJi Het verband tussen risicofactoren en probleemgedrag bij jongeren,

65 SOCIALE-ONTWIKKELINGSSTRATEGIE Gezond gedrag Gezonde opvattingen & duidelijke normen Binding. hechting. betrokkenheid Kansen Vaardigheden Erkenning Individuele karakteristieken CtC /NIZW De sociale-ontwikkelingsstrategie,

66 Bijlage 3 Samenstelling preventieteam 1. Nicole Baart van Putte Gemeente Terneuzen, projectleider 2. Ido de Vries Coach Adviesbureau Seinpost 3. Matty Ivens Gemeente Terneuzen, projectondersteuner 4. Cees Wissel Gemeente Terneuzen, wijkcoördinator 5. Tessa van Graefschepe Gemeente Terneuzen, communicatie 6. Rolfo de Ruijter Gemeente Terneuzen, omgeving & economie 7. Rudolf Dekker Preventie 4U 8. Truus van Oostenbrugge Centrum voor Jeugd en Gezin, coördinator 9. Gerda van Bambost GGD Zeeland, regiomanager 10. Martha Vergouwe GGD Zeeland 11. Joyce Vermue St. Maatschappelijk Werk Zvl., manager 12. Riewert Haak St. Maatschappelijk Werk Zvl. 13. Martin Daemen Vrijwilliger 14. Ben Voermans Stadsraad Sas van Gent 15. Huub Dortant Stadsraad Sas van Gent 16. Johan Haerick St. Jeugd en Jongerenwerk 17. Ruud te Winkel St. Jeugd en Jongerenwerk, opbouwwerk 18. Imke Elstak Scoop, opbouwwerk 19. Claudine Wattel Indigo, preventiewerker 20. Jos van Westen Politie Zeeland, wijkagent 21. Baud Bakels Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, manager 22. Andre van Opdorp Basisschool De Sasse Vaart, directeur 23. Peter Vercouteren OBS Prins Frederik Hendrik School, directeur 24. Henry Moget De Lage Flancken, manager 25. Albert van Leeuwen Ondernemersvereniging Vital Sas Agendalid Annik Terryn Brigitta Reijns Ruud van Leest Richard Oldenziel Diny v.d. Staal Marga Schuller AanZ, manager Gemeente Terneuzen, Sportpunt Gemeente Terneuzen, integrale veiligheid Maatschappelijk Werk Zvl. ZorgSaam Zvl. Politie Zeeland 66

67 Dit project is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zeeland. Seinpost: coaching en begeleiding van het Communities that Care project in Zeeland. Eindredactie: afdeling Samenleving, gemeente Terneuzen. 67