EUROPEES PARLEMENT VERSLAG. Zittingsdocument DEFINITIEVE VERSIE A5-0080/ februari 2004

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT 1999 Zittingsdocument februari 2004 DEFINITIEVE VERSIE A5-0080/2004 VERSLAG over de rol van de school en het schoolonderricht bij de toegang tot de cultuur voor een zo groot mogelijk aantal burgers (2002/2268(INI)) Commissie cultuur, jeugd, onderwijs, media en sport Rapporteur: Vasco Graça Moura RR\ doc PE

2 PE /14 RR\ doc

3 INHOUD Blz. PROCEDUREVERLOOP... 4 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT... 5 TOELICHTING RR\ doc 3/14 PE

4 PROCEDUREVERLOOP Op 16 januari 2003 deelde de Voorzitter van het Parlement mede dat de Commissie cultuur, jeugd, onderwijs, media en sport toestemming was verleend tot opstelling van een initiatiefverslag, overeenkomstig artikel 163 van het Reglement, over de rol van de school en het schoolonderricht bij de toegang tot de cultuur voor een zo groot mogelijk aantal burgers. De commissie benoemde reeds op haar vergadering van 28 november 2002 Vasco Graça Moura tot rapporteur. Zij behandelde het ontwerpverslag op haar vergaderingen van 27 januari en 19 februari Op laatstgenoemde vergadering hechtte zij met 14 stemmen voor bij 1 onthouding haar goedkeuring aan de ontwerpresolutie. Bij de stemming waren aanwezig: Michel Rocard (voorzitter), Vasco Graça Moura (ondervoorzitter en rapporteur), Mario Mauro (ondervoorzitter), Konstantinos Alyssandrakis (verving Alexandros Alavanos), Pedro Aparicio Sánchez, Säid El Khadraoui (verving Renzo Imbeni), Cristina Gutiérrez Cortines (verving Roy Perry), Ulpu Iivari, Juan Ojeda Sanz, Doris Pack, Christa Prets, Gianni Vattimo, Eurig Wyn, Sabine Zissener en Myrsini Zorba (verving Lissy Gröner). Het verslag werd ingediend op 20 februari PE /14 RR\ doc

5 ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over de rol van de school en het schoolonderricht bij de toegang tot de cultuur voor een zo groot mogelijk aantal burgers (2002/2268(INI)) Het Europees Parlement, gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, met name op de artikelen 149, 150 en 151 ervan, gezien de resolutie van de Raad van 28 oktober 1999 inzake het betrekken van de geschiedenis in het optreden op cultuurgebied van de Gemeenschap 1, gezien de conclusies van de Europese Raad van Lissabon van 23 en 24 maart 2000, gelet op besluit nr. 508/2000/EG van het Europees Parlement en de Raad van 14 februari 2000 tot instelling van het programma "Cultuur 2000" 2, gelet op besluit nr. 253/2000/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 januari 2000 tot vaststelling van de tweede fase van het communautaire actieprogramma op onderwijsgebied "Socrates" 3, onder verwijzing naar zijn resolutie van 16 januari 2001 over kwaliteitsevaluatie in het schoolonderwijs 4, onder verwijzing naar zijn resolutie van 6 februari 2002 over de onderwijs- en beroepsopleidingsstelsels 5, onder verwijzing naar zijn resolutie van 5 september 2002 over het derde verslag van de Commissie over het burgerschap van de Unie 6, gezien het verslag van de Commissie voor de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad van 21 januari 2004 over de verwezenlijking van Lissabon: hervormingen voor de uitgebreide Unie (COM (2004)29), gelet op artikel 163 van zijn Reglement, gezien het verslag van de Commissie cultuur, jeugd, onderwijs, media en sport (A5-0080/2004), A. overwegende dat de Europese Raad van Lissabon in maart 2000 een strategische nieuwe doelstelling heeft vastgelegd, te weten dat de Europese Unie voor 2010 de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld moet worden, B. overwegende dat de Raad van ministers van Onderwijs op 12 februari 2001 de volgende drie strategische doelstellingen ter verwezenlijking van de doelstellingen van Lissabon heeft 1 PB C 324 van , blz PB L 63 van , blz PB L 28 van , blz PB C 262 van , blz PB C 284 E van , blz PB C 272 E van , blz RR\ doc 5/14 PE

6 vastgelegd: - de kwaliteit en doelmatigheid van de onderwijs- en beroepsopleidingsstelsels in de Europese Unie verhogen; - de toegang tot onderwijs- en beroepsopleidingsstelsels voor iedereen vergemakkelijken; - de onderwijs en beroepsopleidingsstelsels voor de rest van de wereld openstellen, C. overwegende dat de Raad Onderwijs in mei 2003 vijf Europese benchmarks heeft vastgesteld voor het bereiken van deze doelstellingen, D. overwegende dat de Commissie in haar mededeling "Onderwijs en beroepsopleiding 2010" (COM(2003) 685) erop heeft gewezen dat er in de lidstaten op onderwijsgebied sprake is van een tekort aan investeringen in menselijk potentieel, E. overwegende dat de Commissie in haar verslag over de verwezenlijking van Lissabon: hervormingen voor de uitgebreide Unie (COM (2004) 29) ten behoeve van de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad heeft verklaard dat er een duidelijke noodzaak bestaat dat lidstaten op meer effectieve wijze investeren - d.w.z. in de sectoren onderwijs en beroepsopleiding waar investeringen de beste resultaten opleveren, F. overwegende dat de eerbied voor en bevordering van de culturele en linguïstische verscheidenheid, alsmede het met elkaar delen van een gemeenschappelijk cultureel erfgoed, een positieve kracht in het integratieproces en de ontwikkeling van de EU vormen, G. overwegende dat het proces van de Europese integratie en de globalisering de verschillende Europese culturen en de onderwijsstelsels van de lidstaten voor nieuwe uitdagingen stellen, allereerst om de burgers beter bewust te maken van de cultuur en geschiedenis van andere lidstaten zonder dat zij het zicht op hun eigen nationale cultuur verliezen, H. overwegende dat volgens een studie van Eurobarometer de meerderheid van de burgers van de EU niet gelooft in het bestaan van een gemeenschappelijke Europese culturele identiteit, I. overwegende dat de belangstelling voor cultuur reeds in de kindertijd wordt gevormd en dat naast het ouderlijk huis ook de onderwijsinstellingen, met name scholen, maar ook kleuteropvang en andere instellingen, hierbij een belangrijke rol spelen, J. overwegende dat vandaag de dag met name in stedelijke gebieden vele scholieren, of hun ouders, niet uit het land stammen waarin zij naar school gaan en dat de scholen derhalve ook op cultureel gebied een belangrijke integrerende functie hebben, en dat deze situatie een uitstekende gelegenheid biedt voor culturele uitwisselingen en voor intercultureel leren, K. overwegende dat culturele belangstelling op school gewekt kan worden door de leerlingen op een speciale manier aan te spreken, bijvoorbeeld door het organiseren van schilder-, foto- en filmwedstrijden, ontmoetingen met kunstenaars, excursies naar culturele inrichtingen en manifestaties in de omgeving, alsmede door schoolreizen naar het buitenland en uitwisselingen van scholieren, L. overwegende dat met name het taalonderwijs bij het leren kennen van andere culturen een centrale rol speelt, daar de omgang met andere talen altijd ook een omgang met een andere 1 Studie van Eurobarometer nr. cat. NC EN-C "How Europeans See Themselves". PE /14 RR\ doc

7 (denk)cultuur, literatuur, opvatting van kunst, enz. is, 1. betreurt het feit dat slechts 17% van de vijftienjarige leerlingen in de Europese Unie de basisvaardigheden beheerst, te weten lezen, schrijven en rekenen, overeenkomstig het door de OESO vastgestelde gemiddelde; 2. verzoekt de lidstaten, met name die waarvan het percentage van het BBP dat in onderwijs wordt geïnvesteerd lager is dan het EU-gemiddelde, hun investeringen in menselijk potentieel op het gebied van het onderwijs te verhogen; 3. wijst erop dat in het schoolonderwijs in Europa meer nadruk moet worden gelegd op het verwerven van een fundamentele basiskennis van het Europees integratieproces; wijst er verder op dat de Europese dimensie in alle vakken aan bod moet komen, en niet alleen in vakken die er rechtstreeks mee verband houden, zoals geschiedenis, filosofie, aardrijkskunde, economie, literatuur en kunst; 4. wijst erop dat talen de rijkdom en diversiteit van de culturen tot uitdrukking brengen en betuigt nogmaals steun aan de doelstelling van de Europese Gemeenschap iedere leerling in staat te stellen twee andere talen dan zijn moedertaal te leren; 5. doet een beroep op de lidstaten om voor de permanente opleiding van docenten in Europese integratie te zorgen, zodat leerlingen kunnen beschikken over een standaard basiskennis van dit onderwerp; 6. is van oordeel dat projecten ter bevordering van het onderwijs in Europese integratie op school niet alleen door de communautaire cultuur- en onderwijsprogramma's moeten worden gefinancierd, maar ook door andere desbetreffende programma's; 7. is van mening dat in het kader van het geschiedenisonderwijs de tendens moet worden aangepakt om voornamelijk de geschiedenis van de twintigste eeuw te onderwijzen, ten koste van de voorafgaande beschavingsstadia die aan de Europese cultuur, literatuur, filosofie, kunst en muziek ten grondslag liggen; 8. wijst erop dat het nodig is om in de lidstaten van de EU de kennis van de geschiedenis en cultuur van de Midden- en Oost-Europese landen te vergroten en vice versa; 9. verzoekt de Commissie en de lidstaten dat in de Europese onderzoeksprogramma's projecten worden opgenomen die de grote onderdelen van de Europese beschaving betreffen, zoals het gemeenschappelijk recht, de geschiedenis van de instellingen en het onderwijs, de normen van de samenleving, de sociale en antropologische praktijken en de artistieke manifestaties; 10. is van oordeel dat in de Europese onderwijsstelsels de kennis van de cultuur en levenswijzen van alle Europese volkeren moet worden vergroot en de bewustwording van de gemeenschappelijke Europese waarden moet worden gestimuleerd; 11. onderstreept de bijdrage die binnen de afzonderlijke lidstaten wordt geleverd aan de eerbied voor en bevordering van de culturele en taalkundige verscheidenheid; 12. wijst op de noodzaak jongeren op te voeden door middel van culturele activiteiten en structuren, die door de betreffende autoriteiten op alle niveaus financieel worden gesteund; 13. stelt vast dat het Europese programma Jeugd reeds de kennis van de gemeenschappelijke RR\ doc 7/14 PE

8 Europese waarden stimuleert en aan de ontwikkeling van een gevoel van Europees burgerschap bijdraagt, en beveelt aan dat dit programma wordt verruimd ten behoeve van docenten en schoolgaande kinderen; 14. merkt op dat de toegang tot het Europees cultureel erfgoed een fundamentele voorwaarde is voor het integratieproces en een impuls voor de verankering van een gevoel van Europees burgerschap; 15. beveelt aan dat de kennis van het Europees cultureel erfgoed een vanzelfsprekend onderdeel van het lesrooster op de scholen in de gehele EU wordt; 16. verzoekt de Commissie een tekst op te stellen over de geschiedenis van de Europese cultuur (kunst, wijsbegeerte, wetenschap, enz.) die, na goedkeuring door de Raad, een gemeenschappelijk vak zou kunnen vormen van de onderwijsprogramma's van de lidstaten, waarbij echter het subsidiariteitsbeginsel in acht moet worden genomen; 17. wijst erop dat er binnen de school en het schoolonderricht een veelvoud van mogelijkheden bestaat om de interculturele en interreligieuze uitwisseling tussen scholieren, ook over de culturele grenzen van Europa heen, te bevorderen en daarmee bij te dragen tot het culturele leren, bijvoorbeeld doordat kinderen vertellen over het land waar zij, of hun ouders, vandaan komen, zeden en gebruiken van dat land demonstreren en vertellen over hun ervaringen als buitenlanders in een vreemde cultuur; 18. onderstreept de noodzaak van een actiever overheidsbeleid op het gebied van de instandhouding van het gemeenschappelijk cultureel erfgoed; dringt er tevens bij de in Europa erkende verenigingen op aan zich meer in te zetten voor de bescherming van het historisch en artistiek erfgoed en voor het onderwijs daarover; 19. constateert dat in de actie van de Commissie de Europese film met de scholen wordt verbonden; wijst er in dit verband op dat het zinvol zou zijn dergelijke projecten uit te breiden en de samenwerking te bevorderen, bijvoorbeeld door middel van schoolfilm, het voorstellen van beroepen in de media en het uitnodigen van filmmakers als gastdocenten; stelt verder voor dat het MEDIA Plus-programma bijdraagt tot het vergroten van de bekendheid met en de belangstelling voor de Europese film van de leerlingen; wijst erop dat een pan-europees kindernetwerk een doeltreffend middel zou zijn om Europese films van hoge kwaliteit te bevorderen en te verspreiden; 20. doet een beroep op de lidstaten de kennismaking met de uitvoerende kunsten op school in een Europees perspectief te bevorderen door samenwerking tussen docenten en kunstenaars; 21. dringt aan op verbetering van de kwaliteit van en de toegang tot de pedagogische diensten van musea, theaters, bibliotheken en andere culturele instellingen; doet een beroep op de scholen zich voor dergelijke culturele inrichtingen en instellingen open te stellen en te streven naar contacten en uitwisselingen, waarvan beide zijden alleen maar kunnen profiteren en wenst dat de teksten van affiches, catalogi en brochures in meerdere officiële talen van de Unie worden geredigeerd; 22. onderstreept dat de deelneming van kinderen aan artistieke en culturele activiteiten een belangrijke factor vormt voor het ontwikkelen van hun creatieve vaardigheden en dat de ontwikkeling van hun creatieve potentieel aan hun toekomstige privé- en beroepsleven ten goede komt; benadrukt in dit verband de betekenis van de samenwerking tussen school en PE /14 RR\ doc

9 ouderlijk huis, die in dit opzicht een belangrijke bijdrage kan leveren; 23. juicht het toe dat in de EU op alle niveaus steeds meer wordt ingezien dat het welslagen van mensen in onderwijs en beroep afhangt van het ontwikkelen van schoolprogramma's waarin evenveel waarde aan creatieve als aan academische vaardigheden wordt gehecht; 24. moedigt scholen, ouders, culturele instellingen en culturele werkers aan tot een nauwere samenwerking op het gebied van de culturele vorming; moedigt de scholen aan bij de culturele vorming meer gebruik te maken van de kansen die de veelvoud van culturele achtergronden van hun leerlingen biedt; 25. benadrukt het belang van uitwisselingen van scholieren, schoolreizen naar andere landen en taalonderwijs voor het leren kennen en beleven van Europese en niet-europese culturen en doet behalve een beroep op de verantwoordelijke instanties in de lidstaten en de Europese Unie om dergelijke maatregelen in sterkere mate te bevorderen; 26. is van oordeel dat de muziek, beeldende kunst en toneel een essentieel deel van de cultuur en geschiedenis van de afzonderlijke lidstaten en van het Europees cultureel erfgoed vormen en beveelt derhalve aan om aan deze disciplines meer prioriteit in het schoolonderricht te geven; 27. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie, alsmede aan de regeringen van de lidstaten. RR\ doc 9/14 PE

10 TOELICHTING IEIDING Nu er in de lidstaten veel te doen is over de rol van de school, wil het Parlement een debat op Europees niveau op gang brengen over de rol van scholen en onderwijs bij het optimaliseren van de toegang tot cultuur door de parameters van onderwijs en cultuur bij te stellen, niet alleen in de context van de uitbreiding, maar ook in de context van de Europese identiteit die haar kracht ontleent aan de gevarieerde verscheidenheid van culturen waar zij uit is samengesteld. In het huidige klimaat van snelle technologische en economische verandering en oprukkende globalisering worden onderwijs en opleidingsstelsels en instellingen op allerlei manieren meegezogen. Daarom is het van essentieel belang dat de gehele bevolking beschikt over de bekwaamheden die nodig zijn om aan het werk te geraken (en om hun baan te houden) 1. Dit doel is verankerd in de politieke prioriteit van de Raad van Lissabon - om de EU om te smeden tot "de meest concurrerende en dynamische op kennis gebaseerde economie van de wereld" en wel voor het jaar waarvoor modernisering van de onderwijsstelsels nodig is. DE VERANDERENDE ROL VAN DE SCHOOL 1. Basiskennis Van oudsher was de school het beginpunt om aan de leerling de basiselementen en werktuigen voor kennis aan te reiken: mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid, taal en rekenen alsook het overdragen van maatschappelijke, culturele en fysieke vaardigheden en daarmee bij te dragen aan de veelzijdige persoonlijke ontwikkeling van het individu. De rol van de school is veranderd als gevolg van de snelle veranderingen in de samenleving gedurende de afgelopen 25 jaar en wordt alleen maar nog complexer. 2. De Europese dimensie Een belangrijke functie van schoolonderwijs was het onderwijs in geschiedenis en cultuur. Dit aspect heeft van oudsher invloed gehad op de nationale geschiedenis en cultuur, maar moet worden uitgebreid om ook de veranderingen te weerspiegelen die teweeg zijn gebracht door het proces van Europese integratie en globalisering. Het moet een krachtige bijdrage leveren aan een diepgaandere wederzijdse kennis onder de Europeanen. In een onderzoek uit 2003 over "De plaats van de Europese Unie op het lesrooster voor het voortgezet onderwijs in de lidstaten en de kandidaat-lidstaten" 2 worden suggesties gedaan over wat de Europese instellingen in de toekomst zouden kunnen doen ter bevordering van verdere kennis en bewustzijn van dit onderwerp bij leerlingen en jongeren in het algemeen. Uit het onderzoek blijkt dat in de curricula van het voortgezet onderwijs overal in Europa de ruimte voor de Europese dimensie in de loop der jaren is toegenomen. Dit is het duidelijkst te zien bij vakken als geschiedenis, aardrijkskunde, humaniora, economie en vreemde talen. De 1 Mededeling van de Commissie over het efficiënt investeren in onderwijs en beroepsopleiding: een dwingende noodzaak voor Europa, COM(2002) 779 van Onderwijs en cultuur serie, werkdocument nr. EDUC 113, 2003, DG Onderzoek, in opdracht van de Commissie cultuur, jeugd, onderwijs, media en sport van het Europees Parlement "De plaats van de Europese Unie op het lesrooster voor het voortgezet onderwijs in de lidstaten en de kandidaat-lidstaten". PE /14 RR\ doc

11 Europese dimensie neemt een prominente plaats in in het nationaal curriculum van elke lidstaat. Ook de kandidaatlanden streven ernaar om in het onderwijs het volle pond te geven aan de Europese dimensie. 3. De nationale identiteit en het Europees burgerschap Van oudsher was het een van de voornaamste taken van de school en het onderwijs om jongeren een gevoel voor nationale identiteit en saamhorigheid bij te brengen. Sommige van de belangrijkste kenmerken van de nationale identiteit zijn een gemeenschappelijke cultuur en een gedeelde geschiedenis. Artikel 17 van het EG-Verdrag verankerde het burgerschap van de Europese Unie dat een aanvulling is op, maar geen vervanging van, het nationaal burgerschap. De idee van een Europees burgerschap is evenwel nog niet doorgedrongen tot de meerderheid van de Europeanen. Zoals geformuleerd in de strategische doeleinden van de Commissie is het nodig om Europa dichter bij de mensen te brengen in wier dienst het staat 1. Het politiek en economisch welslagen van het eenwordingsproces staat in geen verhouding tot een gevoel van gemeenschappelijke Europese identiteit bij de burgers van de EU. Een van de redenen hiervoor is dat de EU vooral wordt gezien als een politieke en economische entiteit en dat het ontbreekt aan de traditionele mythes, symbolen en historische herinneringen die met elkaar de culturen van Europa vormen. Het schoolonderwijs moet een centrale rol spelen bij de bestrijding van dit probleem omdat de school, meer dan andere sociale structuren, een ideale plaats is om een nieuwe generatie van Europese burgers te kweken. Het onderwijs kan het volgende bijbrengen: actieve participatie, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, de rechten en plichten in een samenleving die gebaseerd is op vrijheid en democratie en eerbiediging van andere culturen. Een communautair programma RIAC - Regionale Identiteit en Actief Burgerschap - is bedoeld om het bewustzijn van de vitale rol van de regio's in Europa binnen de context van Europees burgerschap te vergroten. De basisgedachte achter RIAC is dat iemand die zijn of haar eigen regio begrijpt, ook beter in staat is zich in Europa te bewegen en zijn of haar plaats te vinden als actieve Europese burger in de zich uitbreidende Europese Unie. Veel geslaagde schoolprojecten zijn inmiddels gerealiseerd op het terrein van RIAC. De jongerenactiviteiten omvatten steun aan jongerenparlementen en jongerencomités van de regio's, sportieve gebeurtenissen en bijeenkomsten van kinderen en jongeren 2. Het is tevens essentieel dat studenten en jongeren in het algemeen zich meer vertrouwd maken met het cultureel erfgoed en de waarden die een verklaring vormen voor de verscheidenheid van de nationale identiteiten zodat traditionele, culturele, godsdienstige, historische, taalkundige, nabuurschap- en andere verschillen, tegenstellingen en/of rivaliteiten kunnen worden overwonnen en kunnen worden beschouwd als positieve bijdragen aan de gigantische culturele rijkdom en dynamiek van Europa in plaats van als factoren van onenigheid en agressie zoals in het verleden zo vaak is gebeurd. 1 Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de regio's: Strategische doeleinden "De vorm van het nieuwe Europa" -, PB C 81/01, blz RIAC is een Comenius 3 netwerk van Socrates dat loopt van oktober 2002 tot september 2005 in 12 landen. RR\ doc 11/14 PE

12 4. Het cultureel erfgoed 1 Toegang tot het cultureel erfgoed van Europa is voor het Europees Parlement altijd een prioriteit geweest, zoals al geformuleerd in een eerste resolutie uit Het besluit tot invoering van het Cultuur 2000-programma onderstreepte het belang om het cultureel erfgoed met een Europese dimensie te promoten. De school moet voor de leerlingen het instrument bij uitstek zijn voor toegang tot het cultureel erfgoed. Het Socrates-programma steunt bijvoorbeeld onderwijsprojecten op het terrein van cultureel erfgoed en schakelt hierbij scholen en musea in. Het is evenwel nodig om de activiteiten op dit gebied uit te breiden. De Raad van Europa is zeer actief geweest bij het presenteren van het Europees erfgoed aan schoolkinderen en heeft de stoot gegeven tot Europese erfgoedlessen die inmiddels al jaren bestaan. Deze lessen vallen onder schooltijd, maar het gaat ook om uitstapjes naar plaatsen, van historisch, architectonisch, archeologisch, litterair, artistiek, wetenschappelijk of technisch belang. De Europese erfgoedlessen zijn bedoeld als bijdrage aan de Europese eenheid door jonge mensen in staat te stellen dezelfde ervaring op te doen in een geest van burgerschap, tolerantie en saamhorigheid. Deze erfgoedlessen kunnen op groot succes rekenen in Frankrijk en België. Zij zullen worden uitgebreid tot andere lidstaten en ook de Europese Unie zal hieraan steun verlenen. 5. Kunstonderwijs en creativiteit Zoals de Europese instellingen herhaaldelijk hebben vastgesteld is het absoluut van essentieel belang om de intellectuele en creatieve vaardigheden te ontwikkelen zodat er begrip ontstaat voor de wereld waarin wij leven en om effectief te kunnen meedoen met de globale en snel veranderende samenleving van vandaag de dag. Het vermogen om te leren en zich aan te passen aan nieuwe situaties is van groot belang in de huidige en toekomstige arbeidsmarkt. Uit onderzoek is gebleken dat men zich er steeds beter van bewust wordt (A must or a-muse, Arts and Culture in Education Policy and Practice in Europe 2 ) dat cultuuronderwijs van kindsbeen af en het meedoen met artistieke en culturele activiteiten een belangrijke factor is bij de ontwikkeling van de bekwaamheden en levenskunst van het individu. Kunstonderwijs mag niet alleen gericht zijn op het doorgeven van cultuur, maar moet ook doen aan het ontwikkelen van het creatieve potentieel van de leerlingen. Het stimuleren van creativiteit op school wordt steeds meer een prioriteit in de lidstaten, zoals blijkt uit het onlangs van regeringswege aangezwengelde initiatief in het Verenigd Koninkrijk onder de naam "Creative Partnerships". Deze zijn bedoeld om bij schoolkinderen het potentieel, de ambitie, de creativiteit en de verbeeldingskracht te ontwikkelen door het opbouwen van duurzame partnerschappen die de nadruk leggen op het leren en een weefsel vormen tussen scholen, creatieve en culturele organisaties en individuen. De "Creative Partnerships" zijn een reactie op de in brede kring gehuldigde opvatting dat creativiteit in het Verenigd Koninkrijk er in het onderwijs bekaaid is afgekomen door de nadruk op de "3 R's" (lezen, schrijven en rekenen) te leggen. In juni 2003 heeft de Britse minister voor Onderwijs en Cultuur 70 miljoen pond extra toegezegd voor de financiering van deze "partnerships" A must or a-muse Conference Results, Rotterdam, Nederland, September PE /14 RR\ doc

13 DE INITIATIEVEN VAN DE EU De Europese Unie maakt van culturele opvoedings- en opleidingsprogramma's zoals Cultuur 2000, Socrates en Leonardo da Vinci gebruik om de toegang van het publiek tot kunst, cultuur en onderwijs te bevorderen. Deze programma's zetten aan tot culturele creativiteit en mobiliteit, brede toegang tot cultuur en een interculturele dialoog en zij ontwikkelen de kennis van de geschiedenis van de Europese volkeren. De algemene doelstellingen zijn om een gemeenschappelijk cultureel gebied te creëren en de mensen nader tot elkaar te brengen met instandhouding van hun nationale en regionale verscheidenheid. 1. Socrates Het besluit van 14 maart 1995 tot instelling van het Socrates-programma verleent prioriteit aan projecten die de nadruk leggen op de Europese dimensie alsook op andere onderwerpen in verband met het cultureel erfgoed, milieubescherming, kunstonderwijs en het promoten van wetenschap en techniek 1. Bij de algemene oproep tot het indienen van voorstellen voor 2004 voor het Socrates-programma (Comenius) wordt prioriteit toegekend aan netwerken die gericht zijn op interdisciplinaire onderwerpen zoals basisvaardigheden, taalonderwijs, wetenschap en techniek, kunstonderwijs en het stimuleren van het creatieve potentieel 2. Uit de voorbeelden hieronder blijkt hoe breed geschakeerd de communautaire steun via het Comenius-programma is voor de rol van cultuur op school: - Interread-Intercultural reading project - een opleidingsprogramma voor intercultureel taalonderwijs voor basisschoolleerlingen in Engeland, Portugal en Vlaanderen. - Evaluatie van studio-oeuvres in de beeldende kunst - een project voor adequate evaluatieprocedures van het werk van studenten aan kunstacademies. - Hoe de kunsten dichter bij kinderen te brengen - opleidingsprogramma's voor kleuterleidsters en onderwijzersopleidingen om de Europese dimensie te bevorderen in het peuteronderwijs en het basisonderwijs via een bredere kennis van Europa en uitwisselingsprogramma's voor docenten. 2. Het Cultuur 2000-programma In artikel 1 van het besluit van het Europees Parlement en de Raad tot instelling van het Cultuur 2000-programma wordt als een van de doelstellingen van het programma genoemd betere toegang tot en deelname aan de cultuur in de Europese Unie voor zoveel mogelijk burgers. Cultuur 2000 gaat over coördinatie tussen de culturele sector en andere sectoren met gemeenschappelijke en convergerende belangen, bijvoorbeeld cultuur, onderwijs en jeugd (in het bijzonder presentaties op scholen en HBO-opleidingen van audiovisuele en multimediaproducten over Europese cultuur met commentaar van kunstenaars). Activiteiten in het kader van Cultuur 2000 moeten meer gericht worden op projecten die te maken hebben met de culturele verscheidenheid van Europa en die bevorderend zijn voor een 1 Besluit van de Europese Raad van 14 maart 1995 tot instelling van het communautaire programma Socrates, PB L Communautair actieprogramma op het gebied van onderwijs Socrates, algemene oproep tot het indienen van voorstellen 2004 EAC/41/03, PB C 177/3. RR\ doc 13/14 PE

14 betere wederzijdse kennis van Europese burgers en meer begrip kweken voor de eigentijdse cultuurproductie. SLOTOPMERKINGEN In alle beleidsvoornemens inzake nationaal onderwijs wordt de nadruk gelegd op het belang van de culturele dimensie en het bevorderen van de creatieve vaardigheden. De noodzaak om kinderen te betrekken bij het praktiseren en bestuderen van kunst en cultuur krijgt de nadruk. Zoals evenwel blijkt uit een onderzoek van de lidstaten van de Raad van Europa uit 1999 is de status van de cultuur en de kunsten minder prominent, hoewel er verbetering in zit. Daarom is het nodig zowel op nationaal als communautair niveau een debat over deze onderwerpen aan te zwengelen. PE /14 RR\ doc