1 Teeltgebieden in Nederland

Transcriptie

1 1 Teeltgebieden in Nederland Oriëntatie Als beginnend vakgenoot heb je je misschien wel eens afgevraagd waar je je planten vandaan moet halen. Uiteraard niet bij de bloemist op de hoek, maar ook niet bij een tuincentrum. Zie je jezelf al staan bij de kassa, om even al het benodigd materiaal voor een plantsoen af te rekenen? Trouwens het zou veel te duur zijn. Figuur 1.1 Hoveniers kopen niet bij tuincentra. Een hovenier haalt zoveel mogelijk rechtstreeks bij de kweker of bij een bedrijf dat te vergelijken is met een groothandel. De vraag is natuurlijk hoe je aan de adressen van dergelijke bedrijven komt. Je kunt ze bijvoorbeeld vinden in vakbladen als Tuin & landschap en/of De boomkwekerij. Al gauw zul je merken, dat elk bedrijf zijn eigen specialisme heeft. Het ene bedrijf is gespecialiseerd in de teelt van bos- en haagplantsoen, het ander bijvoorbeeld in bloembollen. Dergelijke specialismen komen onder meer voort uit de grondsoort, waarop de teelt plaats vindt. Zandgronden laten nu eenmaal een andere teelt toe dan bijvoorbeeld veengronden of kleigronden. In dit hoofdstuk bespreken we enkele bekende teeltgebieden, zo nodig in samenhang met de daar voorkomende grondsoorten. Leerdoelen Na het bestuderen van dit hoofdstuk kun je de gebieden noemen waar je je plantmateriaal moet zoeken; vertellen hoe het betreffende materiaal in de diverse gebieden wordt afgezet (verkocht). VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER 9

2 1.1 Geschiedenis Al sinds de zeventiende eeuw vindt in Nederland de beroepsmatige teelt van siergewassen plaats. Het oudste gebied ligt rond Boskoop. Het gaat hier om boomkwekerijen. Later ontstonden ook boomteeltgebieden in Limburg (omgeving Venray), Groningen (met name in de omgeving van Winschoten), Noord-Brabant (rond Zundert) en Gelderland (in het gebied rond Opheusden). Grondsoorten Na de tweede wereldoorlog is de Nederlandse boomkwekerij enorm in omvang toegenomen. Zowel het aantal hectaren als ook het aantal bedrijven nam toe. Tot de zeventiger jaren werd voornamelijk in de vollegrond gekweekt. Hierdoor kon niet alles overal gekweekt worden. De grondsoorten bepaalden welke teelten geschikt waren voor een bepaald gebied. Zo vond je Coniferen en Ericaceae vooral op de veen- en zandgronden. Kleinere maten en moeilijk te kweken soorten kwamen met name voor rond Boskoop, grotere maten vooral rond Zundert. Opheusden had zijn teelt van laanbomen en Winschoten was bekend om zijn rozenonderstammen. Zie tevens figuur 1.2 en het boek bodem en bemesting. Containerteelt Sinds de zeventiger jaren is de containerteelt, het kweken in pot, behoorlijk toegenomen. Dit had en heeft tot gevolg dat een boomkweker niet meer afhankelijk is van de grondsoort waarop zijn bedrijf gevestigd is. Immers de grond die de plant nodig heeft, zit in een pot en kan naar behoefte worden aangepast. Daarnaast heeft de grote opkomst van deze teelt te maken met het voordeel dat planten in containers het hele jaar door verwerkt en verhandeld kunnen worden. Kwekers, hoveniers en tuincentra zijn minder afhankelijk van de seizoenen. Daarentegen zijn de nadelen: een grote investering; een arbeidsintensievere en dus duurdere teeltmethode. Vragen en opdrachten 1 Hoveniers halen hun materiaal bij kwekerijen of bij de groothandel. a Waarom haalt een hovenier juist daar zijn materiaal vandaan? b In de tekst hierboven worden enkele vakbladen genoemd, die je kunt gebruiken om adressen van groothandelsbedrijven of kwekerijen op te zoeken. Zoek in deze bladen enkele adressen op van groothandels en kwekerijen bij jou in de buurt. c Hebben de groothandelsbedrijven of kwekerijen die je bij vraag b hebt opgeschreven, bepaalde specialismen? Zo ja, welke? 2 In figuur 1.2 zie je een kaart van de grondsoorten in Nederland. In de tekst van deze paragraaf worden enkele plaatsen in Nederland genoemd. a Lokaliseer de genoemde plaatsen op de kaart en bepaal welke grondsoort er voorkomt. b Coniferen en Ericaceae vind je vooral op veen- en zandgronden. Noem enkele kenmerkende eigenschappen van veengronden en van zandgronden. 10 VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER

3 Figuur 1.2 Kaart van Nederland met verschillende grondsoorten. In Nederland komen verschillende grondsoorten voor. c d Zoek uit waar in Nederland veengronden voorkomen en waar zandgronden. Zoek uit waarom juist coniferen en Ericaceae op deze gronden voorkomen. VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER 11

4 1.2 De gebieden en hun teelten Ook al vinden we door het hele land boomkwekerijen, de boomteelt is in een aantal gebeiden geconcentreerd. A Rond Boskoop In het gebied rond Boskoop vinden we vooral zuurminnende gewassen dat wil zeggen Rhododendron; heide; coniferen; Magnolia; Japanse Acersoorten en dergelijke. De grond bestaat voornamelijk uit veen. Deze is van nature zuur en daardoor voor de genoemde gewassen het meest geschikt. Vroeger waren er vooral veel kwekerijen van gemiddeld een hectare groot. Dit waren lange smalle kwekerijen. Je kon deze kwekerijen alleen met een boot bereiken. Sinds de komst van nieuwe bestratingsmethoden, beton op piepschuim, is het mogelijk om met machines op de kwekerijen te komen. Daarnaast werden nogal wat sloten tussen de kwekerijen gedempt, waardoor de kwekerijen groter konden worden. De gemiddelde terreinomvang werd daardoor ook groter. Toch vinden we in de omgeving van Boskoop nog maar weinig kwekerijen waar grote maten gekweekt worden. Je vindt er bijvoorbeeld coniferen tot een maximale maat van cm. Naast de vollegrondteelten vindt er ook veel containerteelt plaats. De afzet van het plant materiaal gaat in deze omgeving vooral via de kwekers zelf, via de Boskoopse veiling en in mindere mate via de veiling in Aalsmeer. B Rond Zundert In Noord-Brabant ligt de plaats Zundert. In het gebied daaromheen zijn de kwekers met name gespecialiseerd in het telen van bos- en haagplantsoen. In deze omgeving vindt men 70-75% van het totale areaal bos- en haagplantsoen. Naast het genoemde bos- en haagplantsoen vind je in deze omgeving ook nogal wat Coniferen, heideachtigen, laanbomen en fruitbomen. De bedrijven hier zijn vele malen groter dan in Boskoop. We vinden er bedrijven van meer dan 100 hectare en bedrijven van enkele hectaren. In dit gebied worden ook grote maten gekweekt naast het kleine plantmateriaal voor bos- en haagplantsoen. Net als in Boskoop vind je hier nogal wat containerteelt, hoewel de hoofdmoot nog steeds vollegrondkwekerijen zijn. De afzet vindt hier voornamelijk plaats rechtstreeks via de kwekerij. Een andere mogelijkheid is via bemiddelingsbureau s en handelaren. C Midden en oosten van Noord-Brabant In het midden en oosten van Noord-Brabant liggen de kwekerijen nogal verspreid. Het gaat hier niet om specialismen, kenmerkend voor een bepaald gebied. Dat betekent dat er vele plantengroepen bij de diverse kwekerijen te vinden zijn. Zo vind je in dit gebied laan- en fruitboomkwekers, vaste-plantenkwekerijen, kwekers die zich bezig houden met de veredeling van rozen, kortom een groot assortiment. Een oorzaak daarvan is dat de grondsoorten in deze provincie variëren van veen in het 12 VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER

5 zuidoosten (de Peel), tot humusrijke zandgrond in het midden en kleigronden in het westen. Naast de vollegrondsteelten vind je ook hier containerteelt. D Rond Opheusden In het gebied rond de plaats Opheusden, provincie Gelderland, vinden we vooral veel laanbomen en fruitbomen. De grond bestaat hier uit voornamelijk kleigrond. Een nadeel van bomen geteeld op kleigrond is, dat ze problemen kunnen krijgen bij het aanslaan, als ze op zandgronden worden geplant. Dit komt doordat bomen van de klei een zwaarder wortelgestel maken met minder haarwortels dan bomen die op het zand geteeld zijn. E De bollenstreek De bollenstreek is een gebied waar van oudsher de bloembollenteelt geconcentreerd was. Tegenwoordig vinden we daar een sterke concentratie van vasteplantenkwekerijen. F Rond Winschoten Gaan we naar de provincie Groningen, dan vinden we daar in de omgeving van Winschoten veel kwekerijen van rozenonderstammen. Tegenwoordig worden er ook veel onderstammen van laan- en fruitbomen gekweekt. G Rond Erica en Dedemsvaart In de Provincie Drenthe rond de plaatsen Erica en Dedemsvaart vinden we veel kwekers van zuurminnende planten, zoals coniferen, rhododendron en dergelijke. H Limburg Kwekerijen zijn over heel Limburg verspreid. Concentraties zijn er vooral in Middenen Noord-Limburg. Zo vind je rond de plaats Lottum, in de buurt van Venlo, nogal wat rozenkwekerijen. Het gaat hier met name om de cultuurrozen, dus veredelde tuinrozen. Vragen en opdrachten 4 In de tekst hebben de verschillende teeltgebieden een letter gekregen. a Zet de letters in de juiste rondjes in de kaart van Nederland op de volgende pagina. b Zet ernaast wat er gekweekt wordt. VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER 13

6 Figuur VAKKENNIS AANKOMEND HOVENIER AANKOMEND HOVENIER