Onderwerp : Lokale ontwikkelingsstrategie LEADER Achterhoek

Transcriptie

1 Zaaknummer : Raadsvergaderin : 7 april 2015 agendapunt : g Commissie : Ruimte Onderwerp : Lokale ontwikkelingsstrategie LEADER Achterhoek Collegevergadering : 3 maart 2015 agendapunt : 10. Portefeuillehouder : L.J.H. Scharenborg Meer informatie bij : H.B. Scheeringa tel: : Te nemen besluit: 1. eventuele opmerkingen op het CONCEPT Lokale ontwikkelingsstrategie LEADER Achterhoek verzamelen en de regio hiervan op de hoogte stellen; 2. voor de duur van het LEADERprogramma Achterhoek de benodigde cofinanciering van ,= per jaar gedurende 7 jaar ( ) te dekken uit de algemene reserve. Waarom dit voorstel? De provincie Gelderland is voornemens de Achterhoek voor de periode de Leaderstatus te verlenen. De reden hiervoor is dat de Achterhoek in december 2014 door de Rijksoverheid erkend is als krimpregio. Andere reden is dat Leader één van de financiële pijlers is onder de Uitvoeringsagenda In haar principebesluit om de Achterhoek aan te wijzen als Leader gebied, heeft de provincie Gelderland nadrukkelijk bepaald dat de Leadergelden bedoeld zijn om de ambities en majeure projecten van de Uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 te realiseren. Leader 1 is een Europees plattelandsontwikkelingsprogramma dat via het ministerie van Economische zaken wordt uitgezet bij de provincies. Om deze Leaderstatus te verkrijgen, is een Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) nodig en zal een lokale Actiegroep (LAG) worden ingesteld. In afstemming met de Stuurgroep Achterhoek 2020 heeft de kwartiermakersgroep onder leiding van G.J. te Gronde, wethouder van Winterswijk, de concept-los opgesteld. De concept-los treft u bijgaand aan. De gemeentelijke cofinanciering zal voor deze periode geborgd moeten zijn, minimaal blijkend uit de afgegeven intentieverklaringen door de regiogemeenten. We verwijzen voor de inhoud naar de Concept Lokale Ontwikkelingsstrategie. Wat is het effect? 1. Door voor een periode van zeven jaar cofinanciering beschikbaar te stellen maakt u kleinschalige initiatieven van onderop mogelijk, stimuleert u innovatie en bevordert u samenwerking binnen een integrale gebiedsgerichte aanpak. 2. U levert een bijdrage aan burgerparticipatie (de bewoners denken mee in het overheidsbeleid) en overheidsparticipatie (de overheid adviseert bewoners, die zelf plannen ontwikkelen en uitvoeren). 1 De afkorting LEADER staat voor 'Liaison Entre Actions de Développement de l'économie Rurale'. In te vullen door Griffie: Raadsvergadering 0 zonder hoofdelijke stemming Commissievergadering 0 met algemene stemmen Afhandelingsvoorstel voor raad: 0 stemmen voor, stemmen tegen 0 hamerstuk 0 aangenomen 0 bespreekstuk 0 verworpen 0 anders, nl 0

2 Er ontstaat tweerichting verkeer. U kunt de eigen kracht van dorpen organiseren door een gemeente te zijn die open staat voor plannen van bewoners, die kan loslaten, maar wel wil faciliteren en het mogelijk maakt dat het plan ook uitgevoerd kan worden door de bewoners. 3. Uitvoering van Leaderprojecten op de in de toelichting genoemde thema s levert een bijdrage aan de oplossing van de problematiek op die terreinen en versterkt de leefbaarheid en werkgelegenheid in Berkelland. En versterkt een goed leef- en vestigingsklimaat in de Achterhoek. Argumentatie/onderbouwing: 1. Leader stimuleert en ondersteunt bewoners, ondernemers en organisaties bij het ontwikkelen en uitvoeren van hun plannen. Kenmerkend voor Leader is de bottom up aanpak. Dit sluit aan bij de door de gemeente Berkelland voorgestane werkwijze. 2. De doelstellingen die in de Uitvoeringsagenda 2020 staan benoemd kunnen mede door Leader bereikt worden. Met de uitvoering van projecten in Berkelland bereiken we mede de geformuleerde doelen in onder andere de programmabegroting Plattelandsvernieuwing. Daarnaast sluiten we aan bij de veranderingen in de samenleving en dragen we zelf bij aan veranderend bestuur. Kanttekeningen/risicoparagraaf 1. De Lokale Actie Groep zal zelf de nodige inspanning moeten leveren om andere partijen te stimuleren tot het uitvoeren van projecten die aansluiten bij de gekozen thema s. Daarnaast kunnen we zelf ook stimuleren door te netwerken en door ambtelijke ondersteuning te bieden. 2. We kunnen op dit moment geen inschatting maken van concrete projecten die in Berkelland uitgevoerd kunnen worden onder de vlag van LEADER. Binnen Berkelland liggen er zeker kansen om gebruik te maken van LEADER op het thema Circulaire economie, biobased economy en duurzame energie. Bijvoorbeeld op het gebied van hergebruik van sloot- en bermmaaisel en energie opwekken en of energie besparen. Het thema stad platteland kan voorkomen dat dorpen met elkaar concurreren en kan bijdragen aan de woonagenda, kernenfoto s, basismobiliteit, en zorg. Verdere uitwerking van Voedsel van grond tot mond kan bijdragen aan eerlijke productie en afzet van streekproducten. Onder het thema Activiteiten of ontmoetingsplaatsen/sociale cohesie biedt herbestemming van leegkomend vastgoed kansen % van de financiering van projecten moet door derden georganiseerd worden om in aanmerking te kunnen komen voor LEADER. 4. Projecten komen alleen in aanmerking voor steun als zij een bijdrage leveren aan de doelen die in de ontwikkelingsstrategie worden gesteld. Financiële paragraaf In totaal is er voor de periode miljoen beschikbaar voor de Achterhoek. Vanuit Europa komt voor de Achterhoek 3,5 miljoen beschikbaar. De Achterhoekse gemeenten stellen gezamenlijk eenzelfde bedrag beschikbaar als cofinanciering. Dit komt neer op een gemeentelijke cofinancieringsbijdrage van per jaar, uitgaande van deelname van acht gemeenten en voor een periode van zeven jaar ( ). Leader wordt naar verwachting in oktober 2015 opengesteld. Daarom stellen we voor om per 2015 de cofinanciering al beschikbaar te stellen. (De intentieverklaring gaat uit van 2016) 2

3 Dekking kan gevonden worden in de algemene reserve. Voor zover mogelijk doen we een beroep op bestaande middelen om een beroep op algemene reserve tot een minimum te beperken. De resterende vier miljoen komt als bijdrage van derden beschikbaar. Er is gekozen voor een financieringsverdeling van 30 : 30 : 40 over respectievelijk de bijdrage van de Europese Unie, gemeentelijke publieke financiering en private cofinanciering. Private cofinanciering kan geleverd worden door het (deels) kapitaliseren van vrijwilligersuren. Het landelijk vast te stellen uurbedrag wordt gehanteerd en er moet een deugdelijke urenadministratie zijn, waaruit blijkt dat de ureninzet verantwoord is. Beheer en uitvoeringskosten van het LAG maken 12,3% deel uit van de totale kosten. Onder de beheer- en uitvoeringskosten wordt met name gedacht aan kosten voor de aanstelling van de leadercoördinator/leaderondersteuner, communicatiemedewerker, publiciteitskosten, kosten organisatie bijeenkomsten, training, onderzoek en monitoring. Het volledige dekkingsplan is terug te vinden op pagina 19 van het LOS. Informatie en communicatie (in-en extern) De LAG Achterhoek is verantwoordelijk voor de publiciteit en communicatie naar buiten. Dat wil zeggen: Zorgdragen voor bekendheid van het Leader-programma bij de doelgroepen in het gebied; bewoners van dorpen en buurtschappen, agrarische ondernemers, innovatieve bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden Verwerving van projecten en voorlichting over het indienen van projectvoorstellen Publiciteit over individuele projecten als zodanig en gerichte spin-off Coördinatie en afstemming tussen verschillende projecten, partners en projectuitvoerders. Er wordt een speciale Leadercoördinator aangesteld die tevens optreedt als secretaris van de LAG. De secretaris bereidt LAG-bijeenkomsten voor en coördineert de contacten tussen de LAG, de Stuurgroep, regio Achterhoek, provinciale diensten en Gedeputeerde Staten. De secretaris verzorgt tevens de contacten met het landelijke Leader-netwerk en met Leader-gebieden in Twente, Duitsland en wellicht andere landen. De Leadercoördinator is verantwoordelijk voor de interne communicatie tussen de LAG enerzijds en de Stuurgroep 2020 en Gedeputeerde Staten anderzijds. Inspraak en participatie In het voortraject zijn mogelijke partners in het gebied geraadpleegd. In de vorm van ronde tafelgesprekken is op 4, 5 en 6 november 2014 op drie verschillende locaties in het gebied gebrainstormd over de drie gekozen thema s. De uitkomsten van deze gesprekken zijn samengevat in bijlage 2 van de LOS. De uitkomsten vormen de basis voor de uitwerking van de gekozen thema s binnen de LOS. Op 11 december 2014 zijn de uitkomsten van de drie ronde tafelgesprekken geanalyseerd. De verslagen van deze raadpleging zijn als bijlage opgenomen in de concept-los. De LAG Achterhoek wordt benoemd als adviescommissie van Gedeputeerde Staten voor het LEADER-programma. De lijn van het instellingsbesluit zal zijn dat de LAG de gedelegeerde bevoegdheid krijgt LEADER-gelden te programmeren en de Stuurgroep/ Gedeputeerde Staten hierover te adviseren. De formele bevoegdheid en verantwoordelijkheid blijft echter bij de provincie liggen. (Zie pagina 15). Planning en evaluatie 3

4 Deze LOS zal in de periode tot 1 april worden geagendeerd bij de functionele portefeuillehoudersoverleggen en bij de achterbannen van de kwartiermakers groep. Op 15 april stelt de Stuurgroep Achterhoek 2020 de LOS vast en dient deze voor 1 mei 2015 in bij Gedeputeerde Staten. Een landelijk selectiecommissie adviseert Gedeputeerde Staten over de ingediende LOS. Uiterlijk 1 oktober 2015 besluit Gedeputeerde Staten over de goedkeuring van de LOS en het verlenen van de Leaderstatus aan de Achterhoek. Ter beoordeling van de doeltreffendheid van de Leader-bijdragen wordt toezicht uitgeoefend op het programma. Het toezicht omvat de organisatie en de coördinatie van het verzamelen van gegevens in verband met de financiën, materiële en effectindicatoren en de kwalitatieve aspecten van de uitvoering ( met name sociaaleconomische, operationele, juridische en procedurele aspecten). Dit toezicht bestaat onder andere uit drie evaluatiemomenten: vooraf, halverwege het programma en achteraf. Voordat de projectaanvraag wordt ingediend wordt een briefing gehouden over de procedure en wettelijke regels t.a.v. voortgangsrapportages, indienen declaraties bij het betaalorgaan en de eindrapportage. Gezien de specifieke kenmerken van LEADER bestaat de evaluatie uit materiële en financiële indicatoren en daarnaast specifieke indicatoren met betrekking tot de gebiedsgebonden geïntegreerde aanpak, het experimentele karakter, het functioneren van het partnerschap, de organisatie, de netwerkvorming en de gevolgen voor het milieu. Na de eerste drie jaar wordt in het vierde jaar een mid-term review gehouden en wordt vastgesteld of bijstelling van de LOS nodig is voor de komende drie jaar. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J.A. Wildeman. drs. J.H.A. van Oostrum. 4

5 Raadsvergadering : 7 april 2015 Agendanummer : De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 3 maart 2015; b e s l u i t : 1. eventuele opmerkingen op het CONCEPT Lokale ontwikkelingsstrategie LEADER Achterhoek verzamelen en de regio hiervan op de hoogte stellen; 2. voor de duur van het LEADERprogramma Achterhoek de benodigde cofinanciering van ,= per jaar gedurende 7 jaar ( ) te dekken uit de algemene reserve. Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 7 april 2015 de griffier, de voorzitter, 5

6 Toelichting raadsvoorstel Onderwerp : Lokale ontwikkelingsstrategie LEADER Achterhoek LEADER kan een belangrijke rol vervullen in het proces om de doelstellingen in deze LOS te laten realiseren door bewoners in het gebied. Zij moeten van onderop plannen gaan maken om initiatieven te realiseren in hun dorp, buurtschap of juist de verbinding tussen dorpen en tussen wijken in de stad en bewoners in het omliggende platteland. LEADER heeft een toegevoegde waarde bij projecten waarvoor draagvlak en samenwerking tussen private en publieke partijen een voorwaarde voor succes zijn; - LEADER projecten komen ten goede aan de economische ontwikkeling en werkgelegenheid op het platteland, innovaties op agrarische bedrijven, de leefomgeving van de agrarische sector, jonge boeren en hun gezinnen; - LEADER kan ondersteunen in krimp gebieden waar alle actoren de opgave hebben om samen te werken aan een sociaal en economisch vitaal platteland; - LEADER is een krachtige aanpak voor de opgaven voor integrale plattelandsontwikkeling waarbij verschillende belanghebbenden zijn betrokken en de landbouwsector een belangrijke speler is; - LEADER sluit goed aan bij de huidige tijdsgeest die vraagt om een actievere inzet van burgers en bedrijven. Gekozen thema s Naast bevolkingskrimp zijn de volgende thema s gekozen: 1. circulaire economie, biobased economy en duurzame energie; 2. verstevigen van de relatie stad-land: een verbinding leggen tussen de vraag uit de stad en het aanbod op het platteland, het realiseren van betrokken burgerschap en een verbeterd maatschappelijk draagvlak voor de agrarische sector; 3. activiteiten of ontmoetingsplaatsen die de sociale cohesie op het platteland vergroten, zeker daar waar men sterker afhankelijk is van nabuurschap. ad 1 Circulaire economie, biobased economy en duurzame energie Door samenwerking met de lokale bewoners kan duurzame en goedkope energie geleverd worden aan de inwoners. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de bewustwording bij particuliere woningeigenaren om hun eigen woning te isoleren. Hierbij wordt ook gedacht aan projecten op het grensvlak van agrarische structuurverbetering enerzijds en anderzijds gebruik afvalstoffen als grondstof en stimuleren energiecoöperaties. Ad 2 Verstevigen van de relatie stad-land: een verbinding leggen tussen de vraag uit de stad en het aanbod op het platteland, het realiseren van betrokken burgerschap en een verbeterd maatschappelijk draagvlak voor de agrarische sector LEADER wil de bewoners van zowel de stad als het omliggende platteland uitdagen om van onderop mee te denken op welke wijze de verbinding tussen stad en platteland gelegd kan worden. Er is een wederkerige relatie tussen de stad en grote dorpen, kleine kernen en buurtschappen. Hierbij wordt met name gedacht aan projecten, gericht op de samenhang tussen voorzieningen in de kleine kernen en de stad, inclusief de bereikbaarheid van deze voorzieningen. Het leggen van een relatie tussen de streekproducten met de innovatieve maakindustrie kan beide sectoren een impuls geven. Ad 3 Activiteiten of ontmoetingsplaatsen die de sociale cohesie op het platteland vergroten, zeker daar waar men sterker afhankelijk is van nabuurschap Met LEADER kan het zelforganiserend vermogen van een dorp, wijk of buurtschap geactiveerd worden. LEADER wil mensen activeren om activiteiten uit te voeren die leiden tot sociale innovatie en duurzame oplossingen. Met elkaar en voor elkaar moet georganiseerd worden. 6

7 Kansen liggen bij thema s als vraagbundeling breedband, energie opwekken, gezamenlijk energie besparen, zorg voor elkaar, slim (openbaar) vervoer, het aanleggen en onderhouden van een dorpsmoestuin, het onderhoud van houtwallen en het aanleggen en onderhoud van heggen. Het gaat hierbij met name om projecten die de kernen toekomstbestendig maken, door ontmoeting tussen plattelandsbewoners structureel te stimuleren. In de LOS zijn selectiecriteria opgenomen, waaraan de in te dienen projecten moeten voldoen. Deze LOS sluit bij aan het door Nederland gekozen hoofdthema Krimp. Deze LOS sluit aan bij de provinciale regeling Leefbaarheid & Gemeenschapsvoorzieningen en de regeling Energietransitie. Het thema Circulaire economie, biobased economy en duurzame energie draagt bij aan de doelstelling van het programma Duurzaam Door. 7