Stichting 360grView. Samen het kind zien! Gouda, 22 mei Geachte Kamerleden en politici,

Transcriptie

1 Gouda, 22 mei 2013 Geachte Kamerleden en politici, Met het van kracht worden van de wet Passend Onderwijs in 2014 en met de toezegging van de Staatssecretaris van onderwijs om voor oktober 2013 met een plan te komen om ook aan hoogbegaafde kinderen binnen deze wet passend onderwijs te bieden is er ruimte gecreëerd om plannen in en uit te voeren. Maar hoe geef je passend onderwijs voor deze specifieke doelgroep vorm? Waar begin je? De werkgroep Signaleren, gevormd in de expertgroep Excellentie in het Primair Onderwijs adviesorgaan voor de Staatssecretaris van Onderwijs- heeft inmiddels een doorstart gemaakt met de nieuwe naam 360grView. Deze nieuwe stichting heeft op bovenstaande kwestie de volgende hoofdvraag geformuleerd: Middels welke aanpassingen in het Primair Onderwijs kunnen wij voorzien in onderwijs voor hoogbegaafde kinderen zodat zij op hun eigen niveau worden aangesproken en uitgedaagd? De belangrijkste voorwaarde is op zo kort mogelijke termijn een zo groot mogelijk rendement te halen ten aanzien van het excelleren van leerlingen met potentieel: Hoe realiseren we dat de ontwikkeling van het potentieel van het individuele kind zodanig verbetert dat binnen 2 jaar het aantal leerlingen dat onder zijn/haar niveau presteert halveert, waardoor meer kinderen zullen excelleren (in de breedste zin van het woord) in het Primair Onderwijs? Het advies vanuit de werkgroep (inmiddels Stichting 360gr View) is heel concreet: middels (vroeg)signaleren de mogelijkheden en aandachtspunten van de leerlingen in kaart brengen en daarmee de volwassenen (ouders, verzorgenden en leerkrachten) instrumenten in handen geven, en aandacht, mogelijkheden en middelen voor de leerlingen creëren om deze ontwikkeling maximaal te ondersteunen. Een enorme uitdaging, zoals gaandeweg duidelijk is geworden. Om goed te kunnen signaleren is een aantal voorwaarden nodig. Die voorwaarden betreffen feitelijk alle mensen die betrokken zijn bij het opgroeien en ontwikkelen van het kind: ouders, verzorgenden/professionals en onderwijzend personeel. Dit zijn tegelijk ook degenen die ervoor kunnen zorgen dat een kind een zo goed mogelijke start maakt, in schoolcarrière en in zijn leven.

2 Hier liggen een paar moeilijkheden: Ouders 1. Het mobiliseren van ouders stuit op het probleem dat de groep van ouders en kinderen te divers is: van ouders die zelf niets signaleren, naar ouders die het niet willen zien, tot 2. aan ouders die zelf al een idee hebben. Niet alle ouders kunnen zelf signaleren, ze hebben vaak geen referentiekader. Om dat kader te creëren moeten de juiste kanalen ingezet worden: consultatiebureaus, kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, basisscholen en media. Om ervoor te zorgen dat een ontwikkelingsvoorsprong/(hoog)begaafdheid in het juiste perspectief kan worden gezien en niet langer als taboe gezien en behandeld wordt (in plaats van een luxeprobleem), kan een deel van deze kanalen ingezet worden. Echter de overheid heeft ook haar rol te nemen. Hiermee kan een begin gemaakt worden door de term hoogbegaafd te gebruiken en niet versluierende termen als excellent en heel slim. Want inmiddels weten we allemaal dat hoogbegaafd niet een synoniem is voor excelleren. Onderwijzend personeel 3. Signaleren door onderwijzend personeel kan alleen gedaan worden als ook daar de voorwaarden kloppen: de kennis dient er te zijn, de juiste instrumenten en een open deur naar externe specialisten en experts. Een leerkracht kan en hoeft immers niet alles te zelf weten. Schoolbesturen zou dan ook geadviseerd moeten worden om zich te professionaliseren, contacten te leggen met experts en overkoepelend expertise in huis te halen. Daarnaast hebben scholen instrumenten nodig waarmee gesignaleerd kan gaan worden. De Pabo s moeten hun curriculum aanpassen op dit onderwerp en specialistische modules signaleren en hoogbegaafdheid aanbieden zodat nieuwe leerkrachten in ieder geval een beeld hebben van de veelomvattendheid van hoogbegaafde kinderen. Dit dient ook opgenomen te worden in het nascholingsprogramma. Onderwijsinspectie 4. Een ander belangrijk instituut dat kan bijdragen aan het verbeteren van onderwijs aan hoogbegaafde kinderen is de rol van de onderwijsinspectie. Aanbeveling is dat de inspectie een rol gaat spelen bij het volgen van de doorlopende leerlijn van alle leerlingen. Op het moment dat er een conflict ontstaat tussen ouders en school over de ontwikkeling van het kind is het de inspectie die een bemiddelende rol speelt en bekijkt in hoeverre de doorlopende leerlijn van het kind gevolgd is. Op deze manier

3 Inzicht wordt de ontwikkeling van het kind geborgd binnen het onderwijssysteem. Opvallend is dat ouders op dit moment in het onderwijsproces nauwelijks een rol (kunnen) spelen. Als de ontwikkeling van het kind in het geding is, is er geen instelling waar de ouders zich tot kunnen wenden ten aanzien van hoogbegaafdheid. Ouders komen voor signalering en hulp daardoor vaak terecht bij externe bureaus waarvan de kosten volledig op de ouders komen. Ook bij de onderwijsinspectie moet expertise op dit gebied opgebouwd worden. Bovenstaande heeft ons als werkgroep het inzicht gegeven dat het ontwikkelende kind (en daar rekenen we niet alleen de hoogbegaafde kinderen onder, maar alle kinderen) slechts op delen door professionals gevolgd wordt: op het consultatiebureau hoofdzakelijk wat betreft de lichamelijk ontwikkeling en als er problemen zijn en via het leerlingvolgsysteem op de scholen alleen op het cognitieve vlak. Het zou goed zijn als alle ontwikkelingsvlakken aan elkaar geknoopt zouden worden, gesteund door alle betrokkenen, zodat er een continue 360 graden view van het kind op tafel ligt. 360grView Deze visie, de 360grView, staat voor het continu monitoren van de kinderen, niet met het doel om te diagnosticeren maar om het kind te stimuleren en te ondersteunen op zijn eigen niveau. Op het consultatiebureau, de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf, op school en door de ouders. Dit monitoren houdt niet in continu testen op kennis, op lichamelijke vaardigheden, op groei etc. maar juist om het zien van het kind in al zijn mogelijkheden. En dat begint bij het begin. Consultatiebureau Het consultatiebureau is specialist in het zien van het jonge kind en diens groeiontwikkelingen en eventuele achterstanden en gebruikt daarbij het van Wiechenschema. Daarnaast kunnen zowel het kinderdagverblijf als de peuterspeelzaal ondersteuning bieden bij het signaleren. Deze 3 organisaties zijn als geen ander in staat om de overeenkomsten en de verschillen van kinderen in een bepaalde leeftijdsgroep te zien. Door deze integrale aanpak zorg je ervoor dat het kind gezien wordt, en zorg je ervoor dat zowel ouders als school goed toegerust de ontwikkeling van het kind kunnen stimuleren en vormgeven. Het risico dat het kind ervoor kiest of gedwongen wordt om onder zijn niveau te presteren in een weinig uitdagende omgeving wordt hiermee voorkomen, de potentie kan benut worden en het kind kan dan gaan excelleren.

4 Ouders Vroegtijdige signalering draagt er toe bij dat ouders zich ondersteund voelen bij de opvoeding die nu eenmaal anders verloopt dan de opvoeding van gewone kinderen. Omdat de ouders en consultatiebureaus geïnformeerd zijn kunnen er beter onderbouwde keuzes gemaakt worden voor het kind, en kunnen er constructieve gesprekken gevoerd met derden. Er is geen lange, ingewikkelde en kostbare zoektocht nodig om tot de conclusie te komen dat het kind gewoon hoogbegaafd is. Scholen Onderwijzend personeel weet waar het aan toe is als er een hoogbegaafd kind op schoolgaande leeftijd binnenkomt. De school kan zich voorbereiden, zorgen dat de kennis en de materialen voorhanden zijn, de leerkracht op de hoogte is, kortom een stuk minder onzekerheid en vraagtekens voor de leerkracht en voor de ouders. Al voor de start is het beeld van het kind helder. Door vroeg te signaleren winnen we tijd voor onderwijs: in de tijd dat de leerkracht in het huidige systeem bezig is het kind bezig te houden, gesprekken vanwege afstemmingsproblemen met de ouders te voeren, te bedenken wat er wel zou kunnen werken, kan hij zich dan bezighouden met passend onderwijs. Onderwijsinspectie De Onderwijsinspectie verandert van een controlerend orgaan in een organisatie die het onderwijs ondersteunt in de zoektocht naar passend onderwijs. Daarnaast krijgt de inspectie een constructieve rol in de bemiddeling tussen ouders en scholen. Bovendien wordt de rol meer inhoudelijk omdat er gekeken moet worden naar de doorlopende leerlijn van kinderen en niet alleen naar formele zaken. Door de ouders een spreekportaal te geven over de ontwikkeling van hun eigen kind, krijgen ook zij weer de rol die hen toekomt: die van de begeleiders van het kind naar een toekomst met de mogelijkheden die bij het potentieel van het kind past. Signaleren, constateren en informeren De stichting 360grView doet dan ook een beroep op u om zoveel als in uw vermogen ligt te realiseren dat er een systeem komt volgens de 360 graden view: het consultatiebureau signaleert samen met kinderdagverblijven en peuterspeelzalen een eventuele ontwikkelingsvoorsprong. Het consultatiebureau constateert en informeert verplicht ouders hierover. Het consultatiebureau voorziet in een ontwikkelingsrapportage voor de ouders. Aan de ouders is dan de keuze deze informatie van het consultatiebureau aan de basisschool door te geven. De basisschool conformeert zich aan de constatering van het consultatiebureau, en behandelt het betrokken kind conform zijn ontwikkelingsvoorsprong.

5 Op deze manier wordt voorkomen dat het kind zich binnen 4 tot 6 weken gaat aanpassen aan de omgeving. Op dit moment zijn we nog niet zover, en het zou dan ook goed zijn als de scholen de komende jaren nog zelf signaleren onder hun leerlingen. Dit betekent niet alleen dat het onderwijzend personeel daartoe toegerust moet raken (d.w.z. leren signaleren), maar ook dat scholen instrumenten moeten krijgen om te kunnen signaleren. Daarnaast zullen de samenwerkingsverbanden moeten gaan kijken naar de mogelijkheden om daadwerkelijk samen te werken, omdat het om een relatief klein aantal leerlingen gaat. Bovendien moeten de leerkrachten er letterlijk zin in krijgen om te gaan signaleren. Door te zien wat het hen oplevert, wordt het leuk om te gaan signaleren. En tenslotte is het noodzakelijk dat de nieuw op te leiden leerkrachten in hun opleiding te maken krijgen met hoogbegaafdheid, bij voorkeur door middel van een stage op een zogenaamde hoogbegaafdenschool. Belangrijkste conclusie is dat een 360 graden view de ontwikkeling van de leerling het beste in het oog houdt, zonder voorbij te gaan aan de vele kanten van het kind. Wat is de winst? De grootste winst zit in het streven naar het hoogst haalbare doel voor het kind: zichzelf ontwikkelen op alle mogelijke ontwikkelingsaspecten i. Daarnaast voorkomen we dat kinderen ongewenst thuis komen te zitten en geen onderwijs meer volgen omdat het niet past. Kinderen groeien op tot gelukkige volwassenen die hun bijdrage kunnen leveren aan de samenleving en economie, in welke vorm dan ook. Winst is ook het drukken van een deel van de kosten in de gezondheidszorg. Veel hoogbegaafde kinderen zijn onder behandeling bij psychologen, orthopedagogen, en andere ondersteuning. Ouders worden niet langer op kosten gejaagd ten aanzien van het realiseren van passend onderwijs voor hun kind. Maar de belangrijkste winst is te halen in het onderwijs: leerkrachten die hun tijd weer kunnen besteden aan het lesgeven in plaats van zoeken naar oplossingen van aandachtspunten die mogelijk al eerder gesignaleerd hadden kunnen worden. Door een continu leerproces bij leerkrachten te bevorderen creëer je excellent leraargedrag dat kinderen op hun beurt stimuleert in hun eigen ontwikkelingsproces. Hierdoor ontstaat een mentaliteit van groei, van mogelijkheden nieuwsgierigheid, van ontwikkeling en van innovatie. Niet alleen voor de hoogbegaafde kinderen, maar voor alle kinderen. En dat is waar de Nederlandse samenleving en economie op zit te wachten.

6 Hoogachtend, Dorien Kok Voorzitter 360grView 360grView: een initiatief van Dorien Kok, Lilian van der Poel, Nienke Ryan en Veronique Schutgens. i en- publicaties/rapporten/2013/01/25/rapport- review- 0- passend- onderwijs.html;