Waw... Hasselt keitof versierd. 2010

Transcriptie

1 Waw... Hasselt keitof versierd Virga Jessefeesten Gezinswandeling Virga Jessefeesten

2 Veel Plezier. Hallo! Ik ben schepen Karolien Mondelaers. De burgemeester, de andere schepenen en ik hebben hier in het stadhuis besloten dat het leuk zou zijn om kinderen Hasselt te laten ontdekken via een stadsspel. En dus hebben we dit boekje, dat je nu in je handen hebt, laten drukken. Veel plezier! Inleiding... Hasselt viert om de zeven jaren een bijzonder feest: twee weken lang staat de hele stad op stelten en zijn er dingen te zien die er anders nooit te zien zijn. Buurtbewoners zijn samengekomen om te plannen en knutselen aan versieringen en uitbeeldingen. Met dit boekje in de hand kan je ze in de stad ontdekken en kom je te weten welke mooie en oude verhalen ze uitbeelden. Bovendien kan je een leuke prijs winnen. Drie dingen die je moet weten: Achteraan in het boekje vind je een stadsplannetje met de route, we vertrekken aan het stadhuis en eindigen aan de basiliek. Je kan natuurlijk ook anders wandelen of iedere dag een stukje van de wandeling doen. Je kan de wandeling op je eentje maken, maar het is veel leuker met twee, drie, of heel je familie. Vraag hen en voorbijgangers gerust om hulp. Kijk samen, raad samen, geniet samen! Achteraan is er een formulier waar je de oplossingen op de vraagjes kan noteren. Dit blad kan je in de bus in de hal van de Virga Jessebasiliek steken. Iedereen die dat doet, maakt kans op een leuke prijs. Vertrekken maar het Stadhuis

3 Lombaardstraat Wij bevinden ons hier aan het vierde stadhuis van de stad. Het pand werd gebouwd in 1630 als een patriciërswoning. Sedert 1779 is dit ons stadhuis. De burgemeester bestuurt van hieruit de stad samen met de schepenen en de gemeenteraadsleden. Wanneer de hij samen met zijn schepenen en gemeenteraadsleden vergadert, noemt men dat de gemeenteraadszitting. De vorige stadhuizen waren De Croone op de Havermarkt en De Lakenhalle op de Grote Markt. Het eerste stadhuis bevond zich waarschijnlijk op de hoek van de Fruitmarkt en de Hoogstraat. vraag 1 Hoe heet onze burgemeester? patriciërswoning: een grote, luxueuze woning, een herenhuis START het stadhuis vraag 2 Rechtsonder aan de voorgevel zie je een zwart plaatje. Wat duidt dit plaatje aan? de dolende man Christianus komt van een ver land. Hij reist naar Hasselt om te bidden in de Onze-Lieve-Vrouwekapel. Hij wil Maria danken voor een miraculeuze redding. Een Hasselaar vroeg hem waarom. Christianus vertelt zijn verhaal. Ik was op reis in een vreemd en ver land. Ik verdwaalde in het bos. Het was inmiddels nacht geworden. Een hevig onweer brak los. Het bliksemde, het stormde, het regende hevig,... Ik was alleen in het donkere bos. Angstig begon ik stilletjes tot Maria te bidden. In mijn gebed vroeg ik haar mij te helpen om uit het gevaarlijke en donkere bos te geraken. Als Maria mij zou helpen beloofde ik op bedevaart te gaan naar Hasselt om er te bidden in de kapel van Onze-Lieve-Vrouw. Mijn gebed werd verhoord. Na een lange en moeilijke wandeling kwam ik terug op de weg, die ik kende. Opgelucht en tevreden kwam ik thuis. Een mirakel... Tot hier het verhaal van Christianus, ook het verhaal van de DOLENDE MAN genoemd. miraculeus: op wonderbaarlijke wijze, verbazingwekkend vraag 6 Wat kwam deze Dolende man doen in Hasselt? vraag 3 Ging deze man a met vakantie? b op familiebezoek? c op reis? vraag 4 Waarom staan er hier zoveel bomen? vraag 5 Wie smeekte hij om hulp?

4 Aldestraat de dief vraag 9 Waarom versieren buurtbewoners het beeld van de Virga Jesse? a om Maria te eren en te danken b zomaar c omdat het zomer is op het hekken Hasselt, 15 augustus enkele buurtbewoners hebben het beeld van de Virga Jesse mooi versierd. Het is het feest van Maria Hemelvaart. Het beeld staat achter een hek in de Onze- Lieve-Vrouwekapel mooi te blinken in de avondzon. Wanneer het duister valt, klimt een dief over het hek. Hij haalt zomaar alle mooie juwelen van het Mariabeeld weg en stopt ze haastig weg in een zak. Dit mag toch niet gebeuren! Hij klimt vlug terug over het hek en springt aan de andere zijde naar beneden, maar... een toevallige voorbijganger heeft alles gezien en verwittigt de magistraat. Om de hoek komen enkele gerechtsdienaars al aanlopen en vatten de gemene dief bij de kraag. Zij sluiten hem op in de kerker van de gevangenis. Volgens de buurtbewoners is het geen toeval dat de dief in val is getrapt: Gods hand hield de gemene dief vast. vraag 8 Waar werd hij heen gebracht toen de politie hem vatte? a naar huis b naar de pastoor van de kerk c naar de gevangenis vraag 7 Wat gebeurde er met de dief toen hij de juwelen had gestolen? a hij viel in slaap b hij bleef vasthangen op het hekken c hij riep om hulp de magistraat: een rechter, een persoon die mensen kan straffen gerechtsdienaars: politieagenten

5 Dokter Willemsstraat Wist je dat er in Hasselt ooit meer ossen dan inwoners waren? Ossen werden vetgemest met het afval van het jeneverstooksel. Regelmatig brak er onder de ossen een ziekte uit. Vele ossen stierven en dat was voor de jeneverstokers en boeren telkens een grote ramp. Dokter Willems, een slimme man, ontdekte een geneesmiddel dat de ossen voor altijd beschermde tegen de pest. Ook riepen de Hasselaren de hulp in van de Virga Jesse. Uit dankbaarheid kochten zij een kroon voor het beeld van de Virga Jesse. De jeneverstokers kochten een kroon voor het kindje Jezus. Deze kronen kunnen we bewonderen in Het Stadsmus. vraag 10 Op welk huisnummer woonde dokter Willems in deze straat? vraag 11 Aan welk gekend Hasselts museum bevindt zich het standbeeld van dokter Willems? a. het Stadsmus b. het Modemuseum c. het Jenevermuseum

6 Lombaardstraat We wandelen langs het vroegere gebouw van de provincieraad van Limburg. Onze gouverneur heeft hier zijn woning. vraag 12 Hoe heet onze gouverneur? Minderbroedersstraat Hendrik en Katrien In het huisje aan de muur van het klooster zien we Hendrik en Katrien. Hendrik zou de eerste inwoner van Hasselt zijn. Hij woonde hier in deze omgeving en deze plaats noemde men Het Dorp. Het Heilig Paterke Schrijnwerkersstaat Aan het einde van de straat zien we een pater minderbroeder die Onze- Lieve-Vrouw Virga Jesse aanbidt. Deze pater, was erg geliefd bij de Hasselaren. Hij luisterde naar de mensen en gaf ze vaak goede raad. Het loont beslist de moeite om even de grafkapel van deze geliefde pater te bezoeken. Je zal zeker niet alleen zijn. vraag 13 Hoe heet deze pater? minderbroeder: een minderbroeder is een pater die leeft als de Heilige Franciscus vraag 14 Welke naam geven de Hasselaren aan deze pater? vraag 1 vraag 16 Wat weet je van Hendrik? vraag 18 De mensen in de straat zingen dan in het Hasselts: Henderik het sop gekeuk, zeve joar van iene kneuk! Hoeveel jaar had Hendrik nodig om zijn soep te maken? vraag 17 Samen met onze reus De Langeman deelt Hendrik op maandag 16 augustus soep uit aan de basiliek. Welke soep deelden zij uit? vraag 15 Van wie is het huisje aan de kloostermuur?

7 Paardsdemerstraat Onze Lieve Vrouw van de Paardsdemer Op het einde van de straat komen we aan de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van de Paardsdemer. De overlevering wil dat hier meer dan 650 jaar geleden een Mariabeeld op de Demer kwam aangedreven. De mensen bouwden er een kapel en velen kwamen Maria vereren. Ga gerust even binnen! vraag 19 Hoe zie je dat dit een kapel is? overlevering: een verhaal (bijvoorbeeld over een Mariabeeld) dat reeds jarenlang door de mensen wordt doorverteld. Om op zoek te gaan naar de grootste Hasselaar neem je best even het kaartje erbij. Onderweg wandel je langs het begijnhof, de oude dekenij met zijn trapjes en de versiering van het Huisje van Nazareth.

8 Guido Gezellestraat Het Stadsmus De Langeman De Langeman is een grote man, een reus. Don Christophe is zijn naam. De legende vertelt dat Don Christophe een Spaanse edelman was die in de 16de eeuw de mensen van Hasselt van de hongersnood heeft gered. Hij deelde soep uit aan de arme mensen. Don Christophe is een echte Hasselaar. Hij woont in Het Stadsmus, het museum over Hasselt. Bij grote feesten en gebeurtenissen toont Don Christophe zich aan de inwoners van Hasselt en begroet hij de bezoekers in de stad. Zo ook bij de Zevenjaarlijkse Virga Jessefeesten. Op de maandag na de eerste ommegang kijkt hij toe bij de erwtensoepbedeling op het pleintje voor de Virga Jessebasiliek. edelman: een man van adel, van hoge komaf vaak met een titel die binnen één familie wordt doorgegeven samen met heel wat rijkdom en grond vraag 20 Bekijk De Langeman heel aandachtig. Welke verschillen zie je met de foto hiernaast?

9 vraag 22 Welke dieren ontdek je in het beeld? vraag 21 Het Borrelmanneke deelt eenmaal per jaar gratis jenever uit. Tijdens welk feest gebeurt dit? Vraag het aan iemand in de buurt of ken je het antwoord zelf? Maastrichterstraat Vismarkt Het Borrelmanneke Het Borrelmanneke is het symbool van de nauwe band die de stad had met de jeneverindustrie. Het Borrelmanneke zit op een os. Tussen de poten van de os liggen varkens. Deze dieren werden hier in Hasselt vet gemest met het graanafval. Dit afval, ook spoeling genoemd, verkreeg men nadat de jeneverstokers er alcohol hadden uit gestookt. Deze dieren gaven dan mest en hiermee werden de arme heidegronden weer vruchtbaar gemaakt. Het Borrelmanneke draagt een vaatje op zijn schouder. De jenever werd meer dan honderd jaar geleden in vaten en tonnetjes zo aan de winkels en drankgelegenheden geleverd. De mensen konden zich dan aan de ton gaan bevoorraden met hun kruiken en stopen. De meest voorkomende tonnenmaat was de ossekop. Een vat van ongeveer 268 liter. Je loopt nu verder langs de Sint-Quintinuskathedraal waar de deur zeker open zal staan. Binnen kan je op zoek gaan naar de bloedende hostie en de schedeltjes van de Heilige Ursula en haar reisgezellen. Ook de toren van deze kerk kan je helemaal tot boven beklimmen. Zo zie je langs boven waar je al overal bent geweest. De beiaardtoren is tijdens de Virga Jessefeesten open van 20u tot 23u en op donderdag van 19u tot 24u, dan kan je er ook gratis in. stopen (een stoop): kruiken (kruik) vaak in de vorm van een fles

10 Grote Markt De Schaliedekker Hasselt 11 september Frans Depré, schaliedekker, werkt op het dak van het huis De Maan op de Grote Markt. Het regent. Hij staat helemaal bovenaan op een hoge ladder, leunt met zijn lichaam over het dak en duwt een schalie op de juiste plaats. Oei, hij verliest zijn evenwicht, schuift weg en duwt de ladder om. Hij roept: Wees gegroet Maria, vol van genade! Lieve Virga Jesse, help mij en red mij. Omstanders zien de arme man vallen en roepen: Hemeltjelief... die man valt dood! Maar met die ene lenige beweging weet Frans zich nog net aan de dakgoot vast te klampen. De toegesnelde omstanders plaatsen de ladder vlug terug tegen de huisgevel. Oef dat was op het nippertje! Zie jij de schaliedekker hangen? vraag 23 Een schaliedekker is een oud woord voor vraag 24 Zoek deze uithangtekens en wat wordt er vandaag in deze huizen verkocht? Het Sweert is nu.. De Roos is nu.. De Helm is nu.. De Drie pistolen is nu.. Kapelstraat Het kindje van de Morin Een Morin verbleef in een huis aan de kapel van de Virga Jesse. Haar kindje was nogal nieuwsgierig en kroop op de zolder van het huis. Het wilde uit het raampje kijken viel en is op de straatstenen terecht gekomen! De moeder had het gehoord, liep naar buiten en zag dat haar kindje dood was. Een vrouw uit de buurt had zeer veel vertrouwen in Maria en gaf de raad om met het lijkje naar het beeld van Onze-Lieve-Vrouw Virga Jesse te gaan. Er werd samen gebeden tot Maria en er gebeurde een mirakel. Het kind werd dadelijk terug levend. De Morin was overgelukkig en begon Maria te danken. vraag 25 Welk waardevol geschenk schonk de Morin aan het beeld van de Virga Jesse een Morin een vrouw om haar te bedanken? afkomstig uit Noord- Afrika (bijvoorbeeld uit Marokko)

11 vraag 26 Welk jaartal zien we op de voorgevel? Deze kerk is dus jaar oud. vraag 27 Wat stond hier vóór de bouw van deze kerk? (denk aan de naam van deze straat) De Virga Jessebasiliek Hasselt, 4 november vannacht werd de Virga Jessebasiliek in de Kapelstraat getroffen door een Duitse bom. Alles ligt in puin. Ook de basiliek is helemaal vernield. Enkele buurtbewoners zoeken onder het puin naar nog bruikbare kerkraad. Als bij wonder haalt men het eeuwenoude Mariabeeld van de Virga Jesse van onder het puin. Alle Hasselaren spreken van een mirakel. Het beeldje wordt haast onbeschadigd teruggevonden. Het krijgt een veilig onderkomen in de Sint-Quintinuskathedraal. In 1951 wordt het beeldje feestelijk teruggebracht naar de Virga Jessebasiliek. De Hasselaren hebben de tweehonderd jaar oude kerk helemaal heropgebouwd. Het Virga Jessebeeld is terug thuis. vraag 29 Op welke arm draagt de Virga Jesse haar kindje? vraag 28 Op welke plaats in deze kerk bracht Pater Valentinus een groot deel van zijn leven door? vraag 30 Het kleedje van Jezus heeft twee kleuren. Eén kleur verwijst naar de aarde en de andere naar God. Welke kleur verwijst naar God?

12 antwoordblad Ook vandaag is de Virga Jesse nog steeds belangrijk voor heel wat mensen. Iedere dag komen mensen met hun problemen en leuke dingen naar de Virga Jesse. Sommige bezoekers schrijven wat ze willen zeggen in het boek voor het beeld, andere bidden of branden een kaarsje. vraag 32 Wat wil je zeggen aan de Virga Jesse? Schrijf dit in een paar zinnetjes op. vraag 31 Waarom zou je hier een kaarsje willen branden? Is je antwoordblad volledig ingevuld? Je naam en adres? Deponeer het dan in de urne en je bij de winnaars hoort word je verwittigd. De juiste antwoorden vind je op de website ( na 30 augustus terug. VRAAG 1: naam burgemeester:... VRAAG 2:... VRAAG 3: A - B - C (Omkring de juiste letter!) VRAAG 4:... VRAAG 5:... VRAAG 6:... VRAAG 7: A - B - C (Omkring de juiste letter!) VRAAG 8: A - B - C (Omkring de juiste letter!) VRAAG 9: A - B - C (Omkring de juiste letter!) VRAAG 10: huisnummer: VRAAG 11: A - B - C (Omkring de juiste letter!) VRAAG 12: naam gouverneur:... VRAAG 13: naam pater:... VRAAG 14:... VRAAG 15:... VRAAG 17:... VRAAG 18: jaar VRAAG 19:... VRAAG 20: Wat ontbreekt op de foto van de Langeman?

13 VRAAG 21:... VRAAG 22:... VRAAG 23: Een schaliedekker is een oud woord voor:... VRAAG 24: Zoek deze uithangtekens en wat wordt er vandaag in deze huizen verkocht? Het Sweert is nu:... De Roos is nu:... De Helm is nu:... De Drie pistolen is nu:... VRAAG 25: Wat?... Waar?... VRAAG 26: jaartal:, deze kerk is dus jaar oud. VRAAG 27:... VRAAG 28:... VRAAG 29:... VRAAG 30:... VRAAG 31:... VRAAG 32:... Veel succes... familienaam:... voornaam:... straat en huisnummer:... postcode:... gemeente:... telefoonnummer: leeftijd:... Het Stadsplan Hasselt 2010

14 Colofon Deze publicatie werd samengesteld door de het Virga Jessecomité en de Erfgoedcel Hasselt, naar aanleiding van de Virga Jessefeesten Samenstelling: Gilbert Govaerts, Wim Lambrechts, John Martens, Lu Quintiens, Paul Thoelen, Erfgoedcel Hasselt (Tine Rock en Hanne Indekeu). Fotografie: Annemie America (stad Hasselt), Bob Moors, fotoarchief Virga Jessecomité. Vormgeving: Sarah Martens, Waw... Hasselt keitof versierd. Gezinswandeling Wat je zeker eens moet meemaken is de ommegang die alleen tijdens de Virga Jessefeesten rond gaat mensen: jong en oud, groot en klein, dik en dun stappen vier keer door de straten van de stad. Ze beelden de belangrijkste momenten uit van het leven van Maria en haar Zoon Jezus. Deze verhalen mogen dan wel heel oud zijn, ze inspireren ook vandaag nog veel mensen. Daarom krijg je ook heel wat uit onze tijd te zien. Oplage: 500 ex. Wettelijk depotnummer: D/ /8 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. De leerlingen van de technische scholen hebben de wagens gebouwd. Ook alle kleren zijn speciaal voor deze ommegang gemaakt. De deelnemers hebben maanden geoefend om de liedjes en dansen onder de knie te krijgen. De Virga Jesseommegang moet je gezien hebben. Vraag tijdens het kijken gerust wat uitleg aan je ouders. Zorg dat je ook helemaal aan het einde van de ommegang de wagen met daarop het Virga Jessebeeld hebt gezien. virgajessefeesten.be Tot in Hoe oud ben jij dan...? V.U.: Hilde Claes, burgemeester, Groenplein 1, 3500 Hasselt