Inhoud. Algemeen 3. Hernieuwbaar gas 9. Totaaloverzichten 30. Groen gas 10. Voorwoord 3

Transcriptie

1

2 Inhoud Algemeen 3 Hernieuwbaar gas 9 Totaaloverzichten 30 Voorwoord 3 Jaarbericht 2011 SDE+, SDE en MEP 4 SDE+ 2012: aandacht voor hernieuwbare warmte 4 Groen gas 10 Hernieuwbare elektriciteit 14 Tabel 14. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbaar gas 30 Tabel 15. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbare elektriciteit 31 Toelichting jaarbericht 5 Gebruikte termen 5 Resultaten 6 Windenergie 15 Biomassa 19 Zonnestroom 24 Tabel 16. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbaar gas in Tabel 17. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbare elektriciteit in Waterkracht 28 Tabel 18. Budgetplafond per jaarronde 37 2

3 Voorwoord Hoe zag 2011 eruit voor de duurzame energiesector? In dit jaarbericht leest u onder andere over de gerealiseerde projecten, de geproduceerde hoeveelheid duurzame energie en de uitgekeerde middelen. Om stevige stappen te zetten in de richting van de Europese doelstelling voor duurzame energie, is in 2011 de verbeterde Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie plus (SDE+) van start gegaan. In de SDE+ dingen alle mogelijke duurzame technologieën mee voor het beschikbare budget ( 1,5 miljard in 2011). Projecten die uit kunnen met een basisbedrag van 15 cent per kilowattuur of lager kunnen in aanmerking komen. De SDE+ heeft een gefaseerde opbouw. Dit betekent dat de goedkopere opties eerder subsidie kunnen ontvangen. Daarnaast biedt de vrije categorie een mooie kans aan slimme ondernemers. Als zij genoegen nemen met minder subsidie, dan hebben zij de mogelijkheid om hun projecten eerder in te dienen. Ondernemers kunnen zo zelf de afweging maken of en wanneer zij willen deelnemen. sector samen verder laten groeien. Uiteindelijk ging in 2011 twee derde van het budget naar groen gas. Nederland heeft nogal wat veehouderij, dus veel potentie voor de relatief goedkope groen gas-techniek. De SDE+ voor 2012 is inmiddels opengegaan. Met weer een mooie verbetering, want ook projecten voor duurzame of hernieuwbare warmte komen nu in aanmerking. Zo kunnen we elektriciteit, gas én warmte inzetten om de Europese doelstelling van 14% duurzame energie in 2020 realiseren. Ondanks de 15 cent-limiet zijn er in de vrije categorie veel aanvragen binnengekomen voor de kostbaardere zonne stroominstallaties. Het is prachtig dat aanvragers zelf ook een deel van de kosten voor hun rekening willen nemen. Zo kunnen we de Ronald Roosdorp Plaatsvervangend directeur Energie & Duurzaamheid Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 3

4 Jaarbericht 2011 SDE+, SDE en MEP In dit jaarbericht leest u alles over de resultaten van de regeling Stimulering Duurzame Energie productie (SDE+ en SDE) en de voorganger van de SDE, de subsidieregeling Milieukwaliteit van de Elektriciteitsproductie (MEP). MEP De regeling Milieukwaliteit van de Elektriciteitsproductie (MEP) is de voorloper van de SDE. De regeling was opengesteld tussen juli 2003 en augustus De subsidie werd verstrekt voor een periode van maximaal tien jaar. Er zijn daarom nog steeds projecten die subsidie ontvangen uit de MEP. Ook projecten die na 1 januari 1996 maar vóór de openstelling van de MEP tot stand kwamen, konden voor een gedeelte van hun subsidielooptijd aanspraak maken op MEP-subsidie. SDE De regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) bestaat sinds De SDE is een exploitatiesubsidie, waarbij het verschil tussen de kostprijs van grijze energie en die van duurzame energie wordt vergoed over een periode van 12 of 15 jaar. De hoeveelheid subsidie is afhankelijk van de hoeveel heid geproduceerde duurzame energie. SDE+ Met ingang van 2011 is de SDE overgegaan in de SDE+. De SDE+ draagt bij aan het creëren van een investeringsklimaat waarin duurzame energie rendabel is en waarbij ondernemerschap gestimuleerd wordt. De SDE+ richt zich op een meer kosteneffectieve invulling van de doelstelling voor duurzame energie. Door verschillende opties te laten concurreren, kunnen er meer projecten worden ondersteund. En dat op een relatief voordelige manier. Belangrijke wijzigingen ten opzichte van de SDE uit 2010 zijn het integrale budgetplafond en de gefaseerde openstelling, waarbij de projecten met een laag basisbedrag eerst kunnen inschrijven. De SDE+ wordt vanaf 2013 gefinancierd uit een opslag op de energierekening. SDE+ 2012: aandacht voor hernieuwbare warmte In 2012 krijgt de productie van hernieuwbare warmte een zelfstandige plaats in de SDE+. Installaties voor biomassa, geothermie en zonthermie die alleen warmte produceren worden zo ook subsidiabel. Ook is er subsidie voor de verlengde levensduur van biomassa-installaties en het nuttig gebruik van warmte bij bestaande installaties. 4

5 Toelichting jaarbericht Dit jaarbericht gaat over de aanvragen uit de SDE-ronden 2008, 2009 en 2010, de SDE+ 2011, de OV-MEP (overgangsregeling tussen de MEP en de SDE) en aanvragen uit de MEP. De OV-MEP is in dit jaarbericht meegenomen in de resultaten van de MEP. De peildatum voor dit jaarbericht is 1 maart De gegevens zijn samengevat in de totaaloverzichten. Onder de kasuitgaven over het kalenderjaar 2011 vallen de voorschotbetalingen, de jaarlijkse bijstellingen en de afrekeningen bij de vaststelling na afloop van de subsidieperiode. Dit laatste speelt vooral bij de MEP. De producties over het kalenderjaar 2011 hebben betrekking op de subsidiabele producties die voor 1 maart 2012 zijn doorgegeven aan Agentschap NL. Nog niet alle producties over 2011 waren op 1 maart 2012 doorgegeven. De gegevens in dit jaarbericht zijn gebaseerd op het subsidieadministratiesysteem van Agentschap NL. De gegevens kunnen afwijken van andere publicaties waarin (ook) andere bronnen worden gebruikt. De energieproductie in het kalenderjaar 2011 is vertaald naar de menselijke maat : het aantal huishoudens dat een jaar lang kan worden voorzien van duurzame energie geproduceerd met subsidie uit SDE+, SDE en/of MEP. Een gemiddeld huishouden Gebruikte termen Aantal toezeggingen: het aantal positief beschikte subsidieaanvragen (op 1 maart 2012). /actueel (productie)vermogen: het (productie)vermogen in MW of Nm3/h waarvoor een positieve subsidiebeschikking is afgegeven (vóór 1 maart 2012), exclusief het vermogen dat is ingetrokken of het vermogen waarvan de einddatum van de subsidie is bereikt. Gerealiseerd (productie)vermogen: het subsidiabele (productie) vermogen van de installaties die momenteel in gebruik zijn en waarvan de producenten geregistreerd staan als producent van duurzame energie. budget: het positief beschikte budget voor subsidieaanvragen. Het gaat daarbij om het maximale bedrag dat gereserveerd is voor een project. Gepubliceerd budget: het totale budget dat de rijksoverheid beschikbaar stelt voor de stimulering van duurzame energieproductie. Maximale subsidietoezegging (per kwh of Nm3): deze toezegging wordt bepaald door het verschil tussen het basisbedrag en de basisenergieprijs. Uitleg over de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van de SDE. bestaande uit 2,2 personen gebruikt per jaar zo n kilowattuur (kwh). In het jaarbericht van 2010 werd uitgegaan kilowattuur per 2,3 personen. 1 Bron: Milieucentraal,

6 Resultaten In de SDE was het beschikbare budget 1,5 miljard. Agentschap NL heeft twee derde van dit budget toegezegd aan 30 projecten voor hernieuwbaar gas. De overige 0,5 miljard is verdeeld onder 710 projecten voor hernieuwbare elektriciteit (zie tabel 1). productievermogen SDE+, SDE en MEP Uit de ronde 2011 is 196 MW (6.408 GWh subsidiabele productie) en Nm3/h (2.122 miljoen Nm3 subsidiabele productie) aan duurzaam productievermogen toegezegd. Samen met het toe gezegd vermogen uit voorgaande rondes, komt het totaal toegezegde vermogen voor de SDE+ en SDE op MW 2 en Nm3/h. Het actuele toegezegde productievermogen onder de MEP is MW. Het toegezegd productievermogen voor grootschalige biomassa-installaties uit de MEP (> 50 MW) is hierin niet mee genomen (zie het hoofdstuk over biomassa voor toelichting). Het totale toegezegde vermogen voor de SDE+, SDE en de MEP samen komt daarmee op MW. Figuren 1 en 2 geven een beeld van de geografische spreiding van dit productievermogen over Nederland. De komende jaren neemt de gesubsidieerde productie van de MEP af, omdat projecten de maximale subsidieperiode hebben doorlopen. De productie van de SDE+ en SDE nemen juist toe. Categorie Aantal toezeggingen vermogen e subsidiabele productie Hernieuwbare elektriciteit (MW) (GWh) budget ( mln) Windenergie op land ,4 Wind op zee Zon-PV 15kWp ,5 Afvalverbranding Biomassa ,1 Waterkracht Osmose Geothermie Totaal hernieuwbare elektriciteit ,0 Hernieuwbaar gas (Nm3/h) (Nm3 mln ) Groen gas ,2 Groen gas hub ,8 Totaal hernieuwbaar gas ,0 Totaal SDE ,0 Tabel 1. Resultaten SDE+ 2011: subsidietoezeggingen. 2 Inclusief wind op zee en NOP 6

7 Gerealiseerd productievermogen SDE+, SDE en MEP Subsidieontvangers van de SDE+ en SDE hebben vanaf het moment dat de subsidie is toegekend maximaal vijf jaar de tijd om de productie-installatie in gebruik te nemen. De beschikkingen uit de SDE zijn recentelijk afgegeven. De realisatie van deze projecten zal nog enige tijd duren. Op 1 maart 2012 is circa Nm3/h en 431 MW van het toegezegde vermogen van de SDE+ en SDE in gebruik (zie tabel 2 en 3). Bij de MEP is dit MW. Vermogen hernieuwbaar gas (Nm3/h) Vermogen hernieuwbare elektriciteit (MW) > > > > > > > Figuur 1. hernieuwbaar gas vermogen (Nm3/h) SDE+ en SDE per provincie. Figuur 2. hernieuwbaar elektrisch vermogen (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. vermogen (Nm3/h) op peildatum vermogen (Nm3/h) op peildatum Gerealiseerd vermogen (Nm3/h) op peildatum SDE gas Tabel 2. productievermogen en gerealiseerd vermogen voor hernieuwbaar gas SDE+ en SDE (Nm3/h). vermogen (MW) op peildatum vermogen (MW) op peildatum Gerealiseerd vermogen (MW) op peildatum SDE MEP Totaal Tabel 3. productievermogen en gerealiseerd vermogen voor hernieuwbare elektriciteit SDE+, SDE en MEP (MW). 7

8 Duurzame producties en uitgaven In 2011 werd binnen de SDE en de MEP bijna GWh 0,2% 0,4% Biomassa Zonne-energie Groen gas Waterkracht Windenergie (Gigawattuur) groene stroom geproduceerd. Hiermee kunnen ruim 2,8 miljoen huishoudens een jaar lang van stroom worden voorzien en is kiloton aan CO2-uitstoot vermeden. Windturbines op land (circa 40%) en grootschalige biomassainstallaties (circa 32%) produceerden de meeste groene stroom. 47,7% 51,0% Figuur 3. Gerealiseerde duurzame producties SDE en MEP (GJ) in 2011 (102,36 Nm3 = 1 MWh = 3,6 GJ). Gebaseerd op productiegegevens die voor 1 maart 2012 zijn doorgegeven aan Agentschap NL. Agentschap NL keerde in 2011 bijna 713 miljoen aan SDE en MEP subsidie uit. In figuur 3 is te zien dat het grootste gedeelte van de subsidiabele 0,7% duurzame productie in 2011 is opgewekt met windenergie en biomassa. 8

9 Hernieuwbaar gas Twee derde van het SDE+ subsidiebudget ging in 2011 naar installaties voor hernieuwbaar gas. In totaal is 1 miljard verdeeld over 30 projecten: een verviervoudiging van het budget uit

10 Groen gas De installaties voor hernieuwbaar gas zijn relatief kosteneffectief; ze hebben een laag basisbedrag per eenheid opgewekte duurzame energie. Producenten konden hierdoor al vroeg in de gefaseerde openstelling een aanvraag indienen. In totaal is 1 miljard verdeeld over 30 projecten. Dit is een verviervoudiging van het toegekende budget van het jaar Al in de eerste fase van de SDE was het budget voor hernieuwbaar gas volledig uitgeput. 10

11 Resultaten Groen gas Groen gas hubs In 2011 was het voor het eerst mogelijk om subsidie aan te vragen voor groen gas hubs. In een groen gas hub wordt het ruwe biogas van meerdere vergistingsinstallaties verzameld, centraal opgewerkt tot aardgaskwaliteit en ingevoed op een gasnet. Het delen van voorzieningen geeft schaalvoordelen. In 2011 kende Agentschap NL 68 miljoen subsidie toe aan vier groen gas hub installaties met een totaal vermogen van Nm3/h. Wat valt er onder hernieuwbaar gas? De categorie groen gas kent meerdere (sub)categorieën. In 2011 kon subsidie worden aangevraagd voor: Stortgas of biogas uit afvalwater of rioolwaterzuivering (AWZI/RWZI) (solo-installatie en hub); Allesvergisting (solo-installatie en hub); (Co)-vergisting van dierlijke mest (solo-installatie en hub). productievermogen en realisatie In totaal hebben 51 hernieuwbaar gas projecten een toezegging voor SDE-subsidie gekregen. Meer dan de helft hiervan werd aangevraagd in Een deel van de installaties, goed voor een productievermogen van Nm3/h, is al in gebruik. Duurzame producties en uitgaven Installaties voor hernieuwbaar gas produceerden binnen de SDE in 2011 circa 7,0 miljoen Nm3. Agentschap NL betaalde ruim 4 miljoen aan voorschotten uit. Aantal toezeggingen budget ( mln) Tabel 5. Duurzame producties en uitgaven hernieuwbaar gas in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. e subsidiabele productie (Nm3 mln) vermogen (Nm3/h) Gerealiseerd vermogen (Nm3/h) Hernieuwbaar gas , Tabel 4. Stand van zaken hernieuwbaar gas. Productie in 2011 (Nm3 mln) Kasuitgaven 2011 ( mln) Hernieuwbaar gas 7 4,3 Voor de subcategorieën gelden verschillende subsidiebedragen. Binnen de categorie hernieuwbaar gas uit 2011 is bijvoorbeeld voor een allesvergisting groen gas hub een maximale toezegging gedaan van 43,9 eurocent per Nm3. Uitleg over de afhanke lijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van de SDE. 11

12 Wie vraagt aan? De aanvragen voor allesvergisters kwamen voornamelijk van industriële partijen. Het gaat hierbij in verhouding om grote projecten. Daarnaast hebben veel agrariërs SDE+ subsidie aangevraagd om met relatief beperkte investeringskosten de bedrijfsvoering te verbeteren. Vermogen hernieuwbaar gas (Nm3/h) > > > > Figuur 4. hernieuwbaar gas vermogen (Nm3/h) SDE+ en SDE per provincie. 12

13 Groen licht voor groen gas groen gas over. Dit gaat via een toevoerleiding rechtstreeks naar het netwerk van Gasunie. Gemeenten en andere geïnteresseerden kunnen dit groene gas vervolgens afnemen zodat ze hun eigen gasverbruik kunnen vergroenen. Zo profiteren ook zij. Interview Coert Peters Inwoners van Zwolle kunnen met eigen ogen zien dat hun gescheiden groente-, fruit- en tuinafval bijdraagt aan een schoner milieu. De vuilniswagens die het gft-afval ophalen rijden op groen gas, geproduceerd uit datzelfde afval. Zo is de cirkel rond. Het Zwolse gft-afval werd vroeger, zoals nog steeds in veel gemeenten, alleen gecomposteerd. Wij zijn op zoek gegaan naar manieren om meer uit ons gft-afval te halen, vertelt Coert Peters, directeur strategie en ontwikkeling bij de gemeentelijke afvalorganisatie ROVA. Zo ontstond het idee om er, voordat we het composteren, in een vergistingsinstallatie biogas uit te winnen. Dat idee kreeg vorm in het project Natuurgas Overijssel, een samenwerkingsverband van ROVA met afvalverwerker HVC. Groene brandstof Peters: Met behulp van de SDE-subsidie zijn we aan de slag gegaan. In 2010 is de vergistingsinstallatie van Natuurgas Overijssel officieel geopend. Het biogas uit de vergister wordt in een speciale installatie opgewaardeerd naar aardgaskwaliteit. Het groene gas dat we zo produceren, dient als brandstof voor 25 vrachtwagens van ons bedrijf. En dan blijft er nog heel wat Realiteit Natuurgas Overijssel zou niet kunnen draaien zonder SDE-subsidie. Toch ziet Peters het in de toekomst liever anders. Subsidie maakt afhankelijk en dat moet je niet willen. Ons streven is om het uiteindelijk zelf te redden. Momenteel is de realiteit dat fossiele brandstof goedkoper is dan duurzaam geproduceerde brandstof. Maar ik verwacht dat duurzame technieken, als ze vaker worden toegepast, steeds minder duur zullen worden. De fossiele brandstofvoorraad raakt ook eens uitgeput. Veel interesse Tot het zover is, zorgt subsidie ervoor dat veelbelovende duurzame initiatieven als dat in Zwolle een kans krijgen. Peters: Het gebruik van groen gas staat in Nederland echt nog in de kinderschoenen. Zo is er nog veel discussie over de precieze kwaliteitseisen waaraan groen gas moet voldoen. We merken dat onze inspanningen met veel interesse worden gevolgd door andere gemeenten en netbeheerders. Inmiddels zijn er in Nederland meerdere vergisters in aanbouw. 13

14 Hernieuwbare elektriciteit In 2011 kende Agentschap NL voor 500 miljoen aan subsidies toe voor hernieuwbare elektriciteit. Het gaat hierbij om projecten uit fase 1 en fase 2. In fase 1 gold het basisbedrag van 9 cent per kwh en is 90% van het budget toegekend. In fase 2 was dit 11 cent per kwh en de resterende 10% van het budget. Er zijn subsidies toegekend in drie categorieën; windenergie, biomassa en zonnestroom. 14

15 Windenergie Vanuit de SDE is inmiddels 152 MW aan windturbines in bedrijf, een verdubbeling ten opzichte van Aan wind op zee is in miljard toegezegd en aan wind op land ruim 200 miljoen. 15

16 Resultaten Windenergie Agentschap NL kende in 2011 vanuit de SDE+ 216 miljoen toe aan twaalf projecten voor wind op land. Op één na gaat het om turbines kleiner dan 6 MW. Projecten voor windenergie op land uit fase 2 kregen in 2011 een maximale toezegging van 7,3 eurocent per kwh (bij een turbine groter dan 6 MW) of 7,4 eurocent per kwh (bij een turbine kleiner van 6 MW). Uitleg over de afhankelijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van SDE. Wie vraagt aan? Vooral energiebedrijven en agrarische ondernemers vragen subsidie voor windenergie aan. Agrariërs zijn soms verenigd in coöperaties. Er zijn ook enkele initiatieven van particulieren die in coöperatie- of verenigingsverband subsidie aanvragen. Wind op zee Voor windenergie op zee kwam in 2009 in totaal 5,4 miljard beschikbaar. In 2010 is hiervan 4,4 miljard beschikt. Het restbudget van bijna 1 miljard werd in 2011 aan een derde project toegekend. productievermogen en realisatie Vanuit de SDE+, SDE en de MEP is subsidie toegekend voor MW windvermogen (zie tabel 6). Dit vermogen concentreert zich in de meer windrijke Nederlandse kustgebieden (zie figuur 5). Een windproject heeft naar verhouding een lange aanloop- en realisatietermijn. Binnen de SDE is inmiddels 152 MW aan windturbines in bedrijf; een verdubbeling ten opzichte van Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) SDE - Wind op land , SDE - Wind op zee , MEP - Wind op land , MEP - Wind op zee 2 800, Totaal Windenergie , Tabel 6. Stand van zaken windenergie op land en op zee. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. 16

17 Duurzame producties en uitgaven Het totale productievermogen aan windturbines leverde in 2011 circa GWh duurzame elektriciteit. Dat is genoeg om zo n 1,4 miljoen huishoudens een jaar lang van elektriciteit te voorzien. Bovendien is er kiloton aan CO2-uitstoot mee vermeden. Agentschap NL heeft in 2011 voor de productie van windenergie bijna 326 miljoen aan subsidies uitbetaald. Dit is bijna de helft van het totaal (circa 713 miljoen) aan SDE en MEP uitgaven. De grootste windmolen De trend naar grotere windmolens was ook in 2011 zichtbaar. Deze molens hebben een relatief hoge energieopbrengst. Momenteel wordt gebouwd aan de grootste windmolen van Nederland. Deze molen is bijna 200 meter hoog en produceert in totaal met een vermogen van 7,5 MW genoeg groene stroom voor zo n huishoudens. Het totale rotoroppervlak is 1,25 ha vergelijkbaar met het oppervlak van bijna twee voetbalvelden. Ten opzichte van de oude molen op deze locatie produceert de nieuwe molen zeker tien keer zoveel groene stroom. Tabel 7. Duurzame producties en kasuitgaven windenergie in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE - Wind op land ,9 SDE - Wind op zee 0 0,0 MEP - Wind op land ,6 MEP - Wind op zee ,3 Totaal Windenergie ,8 Vermogen windenergie (MW) > > Figuur 5. duurzaam vermogen windenergie (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. 17

18 Arthur Vermeulen Interview Verdubbelde opbrengst met minder windturbines In de zomer van 2011 verrees in de polder bij Biddinghuizen het Windpark Oldebroekertocht. De Raedthuys Groep verving negen oude windturbines door zes moderne versies. Die zes verdubbelen de energieopbrengst. De zes moderne turbines van Olderbroekertocht produceren jaarlijks kwh. Iedere turbine heeft een vermogen van 2,3 MW. Met de opbrengst kunnen 7066 huishoudens een heel jaar vooruit. Het park bespaart bovendien de uitstoot van ton CO2 per jaar. Dit prachtige voorbeeld van opschaling werd geleid door Arthur Vermeulen, directeur Windenergie bij de Raedthuys Groep. Onmisbaar Zonder de SDE-regeling is zo n project niet haalbaar, vertelt Vermeulen. De windturbines op Oldebroekertocht zijn op dit moment de nieuwste die we hebben. Ze zijn van het merk Enercon en voorzien van de modernste technologie. Raedthuys heeft meerdere projecten in uitvoering. Zo worden komende zomer bij windpark Hondtocht in Dronten 8 turbines vervangen worden door 6 nieuwe. En vanuit de SDE heeft Raedthuys een toezegging voor 4 turbines in de Rotterdamse haven. Afhankelijk Raedthuys Groep is een 100% duurzaam energiebedrijf. We beheersen de keten van weiland tot stopcontact, zegt Vermeulen. Ofwel: We zoeken locaties, ontwikkelen, financieren, beheren en exploiteren duurzame energiebronnen én betrekken de lokale bedrijven en particulieren: die mogen ook investeren en profiteren. De keuze voor 100% duurzaam maakt het bedrijf tegelijkertijd kwetsbaar voor kabinetsbeleid. Zo is de geschiede nis rond de Oldebroekertocht wat hobbelig verlopen. Al in 2006 was er een bouwvergunning, maar in dat jaar werd de MEP afgeschaft en bleef de vergunning op de plank liggen tot Zonde dat het zo lang heeft moeten wachten, maar we weten dat de sector nu eenmaal erg afhankelijk is van overheidsbeleid. Over de samenwerking met Agentschap NL is Vermeulen goed te spreken. We hebben prima contact en de aanvraag voor Oldebroekertocht is heel soepel verlopen. Tweede leven Wat is er eigenlijk met de oude windturbines gebeurd? Die waren technisch nog prima in orde en hebben we verkocht op de tweedehandsmarkt. Ze stonden er zo n 11 jaar en ze hebben een technische levensduur van 20 jaar. Elders op deze wereld kunnen die voorlopig nog heel wat duurzame energie produceren. 18

19 Biomassa Ongeveer de helft van het budget voor hernieuwbare elektriciteit is in 2011 toegekend aan biomassaprojecten. Doordat er meerdere subcategorieën zijn, is er een brede en diverse doelgroep voor SDE+ subsidie. 19

20 Resultaten Biomassa In 2011 is er circa 250 miljoen toegekend aan biomassaprojecten voor hernieuwbare elektriciteit. 60% van dat budget ging naar zes kleinschalige verbrandingsinstallaties voor thermische conversie. Het overige deel ging naar een project in de categorie stortgas uit afvalwater of rioolwaterzuivering, en naar vijf allesvergistings- en acht mest-co-vergistingsprojecten. Wat valt er onder biomassa? De categorie biomassa kent meerdere (sub)categorieën en heeft daarom een brede en diverse doelgroep. Sinds 2009 wordt ook het nuttig gebruik van restwarmte uit de productie van hernieuwbare elektriciteit binnen de categorie biomassa gestimuleerd. In 2011 kon subsidie worden aangevraagd voor: Voor de subcategorieën gelden verschillende basisbedragen in 2011, afhankelijk van de fase waarin de aanvraag is ingediend. In fase 1 is de laagste maximale subsidietoezegging voor de productie van biogas uit AWZI/RWZI; 1,9 eurocent per kwhe. Voor projecten in de subcategorieën allesvergisting en (co-) vergisting is voor projecten uit fase 1 een maximale subsidie toegezegd van 4,9 eurocent per kwhe, die met maximale warmte benutting kan oplopen tot 9,9 eurocent per kwhe. Uitleg over de afhankelijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van SDE. Nuttig gebruik van restwarmte Bij verbranding of in de motor van vergistingsinstallaties komt restwarmte vrij. Deze restwarmte kan voor andere doelen worden gebruikt, bijvoorbeeld voor het verwarmen van huizen. De minister wil het nuttig gebruik van deze restwarmte stimuleren. Hoe meer restwarmte nuttig wordt gebruikt, hoe hoger het subsidiebedrag per kwhe geproduceerde energie. Ter illustratie: een allesvergistingsinstallatie uit fase 1 van de SDE-ronde 2011 krijgt bij maximale warmtebenutting twee keer zoveel subsidie toegekend als dezelfde installatie zonder warmtebenutting. afvalverbranding (AVI); stortgas of biogas uit afvalwater of rioolwaterzuivering (AWZI/RWZI); (co-)vergisting van dierlijke mest; allesvergisting; kleinschalige ( 10 MW) en grootschalige verbranding (> 10 MW). 20

21 Aandeel duurzaam Grootschalige biomassa-installaties uit de MEP (> 50 MW) en afvalverbrandingsinstallaties ontvangen alleen subsidie voor de duurzame productie uit het biogene deel (biomassa) van het verstookte afval. Voor de SDE gold voor afvalverbrandingsinstallaties een forfaitair vastgestelde biogene fractie van het afval van 51%. Van grootschalige biomassa-installaties is het duurzame vermogen variabel. Deze installaties zijn energiecentrales die zowel fossiele brandstof als biomassa gebruiken als brandstof. De gebruikte hoeveelheid biomassa varieert afhankelijk van de prijs ervan. In dit jaarbericht blijft het toegezegde productievermogen voor deze installaties dan ook buiten beschouwing. De installaties ontvangen alleen subsidie voor de werkelijke duurzame energieproductie. De subsidiabele productie en de kasuitgaven zijn wel opgenomen in dit jaarbericht. Wie vraagt aan? De groep die subsidie aanvraagt voor biomassa-installaties bestaat onder andere uit grotere en kleinere energiebedrijven en agrarische bedrijven. Agrariërs deden in 2011 vooral aanvragen voor uitbreidingen waarbij met relatief beperkte investeringskosten een betere bedrijfsvoering haalbaar is. Marktontwikkelingen De prijzen van co-producten voor co-vergisting zijn gestegen. Deze stijging zet het financiële rendement van co-vergisters onder druk. Op microvergisters heeft de prijsstijging maar beperkt invloed. Zij draaien namelijk vooral op mest, en in beperkte mate op reststromen van het eigen bedrijf. productievermogen en realisatie Binnen de categorie hernieuwbare elektriciteit uit biomassa is voor 760 MW aan SDE+, SDE en MEP subsidie toegekend (zie tabel 8). Dit is exclusief het vermogen van grootschalige biomassa-installaties. Het vermogen concentreert zich vooral in de provincies Noord-Holland, Noord-Brabant en Overijssel (zie figuur 6). Van de 760 MW is al 631 MW gerealiseerd. Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) SDE , (OV-)MEP , Totaal Biomassa , Tabel 8. Stand van zaken biomassa hernieuwbare elektriciteit. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. Het vermogen voor grootschalige biomassa installaties uit de MEP (installaties > 50 MW) is niet meegenomen. 21

22 Duurzame producties en uitgaven In 2011 is circa GWh elektriciteit uit biomassa geproduceerd (zie tabel 8). Dit is genoeg om zo n 1,5 miljoen huishoudens een jaar lang van elektriciteit te voorzien. De subcategorie grootschalige biomassa uit de MEP levert hier met circa 63% de grootste bijdrage aan. Met de totale productie is kiloton aan CO2-uitstoot vermeden. Agentschap NL heeft in miljoen aan subsidie voor biomassa uitgekeerd. Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE ,2 (OV-)MEP ,0 Totaal Biomassa ,2 Vermogen biomassa hernieuwbare elektriciteit (MW) > > Tabel 9. Duurzame producties en kasuitgaven biomassa hernieuwbare elektriciteit in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Figuur 6. duurzaam vermogen biomassa (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. 22

23 Interview Jan Aben Ook de buurman profiteert van onze mestvergister Jan Aben is altijd op zoek naar nieuwe manieren om duurzaam te werken. Samen met zijn broer runt hij het familiebedrijf; een veehouderij met varkens en rundvee. Maar het bedrijf kent nog een tak. Aben Recycling BV exploiteert een grote mestvergister. Onlangs is de installatie flink uitgebreid. Abens mestvergister bestaat uit een aantal silo s waarin bacteriën organische stof uit mest en restproducten uit de landbouw en voedselindustrie omzetten in organische stof en biogas. Het biogas vormt de energiebron van een warmtekracht koppelingscentrale (WKK), waarin per uur 4 tot 4,5 MW aan elektriciteit wordt geproduceerd. Die stroom gaat naar het energienet, vertelt Aben. De prijs die we ervoor krijgen varieert nogal en is momenteel helaas erg laag. Dankzij de SDE-subsidie worden we hiervoor gecompenseerd. Rendabel De vergister is niet rendabel zonder subsidie. Is dat erg? Duurzame energieproductie is nu eenmaal duurder dan energie uit kolen en kernenergie. Maar wat wil je als maatschappij? Je moet aan de toekomst denken. Voor ons als bedrijf geldt dat we graag een goed rendement halen met onze installatie. Maar we hebben ook uit idealisme voor duurzaamheid gekozen. Ook duurzame warmte Bovendien draait het bij Aben Recycling niet om stroom alleen. Ook de restwarmte uit de WKK wordt ingezet. Aben: We gebruiken die warmte om het voer voor onze varkens te ontsluiten. In een grote stoomketel wordt dat voer verwarmd en daarmee geschikt gemaakt voor consumptie. In de toekomst willen we de warmte ook inzetten om mest te drogen. En dan zijn er nog de kippen van de buurman, die er warmpjes bijzitten dankzij een grote warmteleiding die van Abens WKK naar de kippenstal loopt. Allemaal duurzame warmte, waarmee we veel energie besparen. Eigen ideeën Het leuke aan onze duurzame activiteiten, is dat we alles zelf bedenken, zegt Aben. We hebben een idee, en dan gaan we praten met uitvoerders en andere bedrijven. Soms lukt iets, soms lukt iets niet. Het plan om zonnepanelen op het dak van onze rundveestal te plaatsen sneuvelde bijvoorbeeld. Het bleek in ons geval toch goedkoper om gewoon stroom van het net af te nemen. 23