Île de Romanhe, het verhaal van een eiland en een volk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Île de Romanhe, het verhaal van een eiland en een volk"

Transcriptie

1 Île de Romanhe, het verhaal van een eiland en een volk Wanneer begint de geschiedenis van een eiland? Begint deze bij de verheffing uit de zee van een landmassa na een enorme voorhistorische vulkanische uitbarsting? In het geval van Île de Romanhe was dit zo ongeveer negen miljoen jaar geleden en de huidige vier, nog steeds aktieve vulkanen hebben sindsdien dienst gedaan als natuurlijke vuurtorens. En van het volk dat op dit eiland leeft? Waar begint de geschiedenis daarvan? Tja, de Ilja Romanen weten het zelf ook niet precies, maar enige verhalen van hun voorouders hebben honderdvijftig jaar Europese kolonisatie overleefd en vertellen over een volk dat vele generaties geleden door hun god uit het land Romanhe verjaagd werd en na een lange zeereis op dit koude en onvruchtbare eiland terecht kwam. Een andere versie van dit verhaal vertelt echter dat de Ilja Romanen vrijwillig hun land in het verre noorden verlieten omdat zij weigerden om hun godsdienst op te geven toen zij door vreemde overheersers voor de keuze werden gesteld; bekering of vertrekken. Ook hier wordt over een lange zeereis gesproken, maar nu naar een eiland waar zij hun godsdienst vrijelijk konden uitoefenen en waar de vulkanen als een teken van hun god werden gezien. Genetisch en taalkundig onderzoek heeft aangetoond dat de Ilja Romanen niet uit Afrika afkomstig zijn, maar een verre verwantschap tonen met volkeren uit Zuidwest Azië. Aangezien ditzelfde onderzoek aangaf dat zij al meer dan duizend jaar op Île de Romanhe wonen, zou deze zeereis dus in het eerste millennium na Christus plaatsgevonden moeten hebben, maar het is natuurlijk moeilijk te geloven dat een heel volk na duizenden kilometers op volle zee uiteindelijk op een klein eiland in de zuidelijke Indische Oceaan terecht kwam. Waarschijnlijk was het maar een gedeelte dat het geluk had om op Île de Romanhe te stranden. Daar zaten zij dan en konden nooit meer weg. Totdat meer dan duizend jaar later later opnieuw vreemdelingen hun land betraden en dan zijn we al in de 18 e eeuw. Men kan zich natuurlijk werkelijk afvragen waarom het tot de tweede helft van de 18 e eeuw duurde voordat de eilanden eindelijk werden ontdekt door Europese zeevaarders. En toen dat tenslotte gebeurde was dit bovendien min of meer door vergissing. Een van de verklaringen waarom het zo lang duurde is waarschijnlijk dat Île de Romanhe in dat gedeelte van de zuidelijke Indische Oceaan ligt dat bekend staat als de roaring fourties, een vele duizenden kilometers groot zeegebied, waar de overheersende westelijke winden met orkaankracht de golven ongehinderd tot soms wel twintig of dertig meter hoogte opstuwen. In dit koude, stormachtige en instabiele klimaat waagden zich maar weinig zeelui. De weinige zeevaarders die met hun scheepjes deze contreien doorvoeren waren op zoek naar iets. Niet naar het verloren volk der Ilja Romanen, waarover in die tijd waarschijnlijk geen enkele kennis bestond, maar naar een heus kontinent, waarover althans in Europa al sinds de oudheid ideeën bestonden en dat de wereld in balans zou houden, een kontinent dat door de cartografen uit de 17 e en 18 e eeuw Terra Australis Incognita genoemd werd. In 1642 voer de Nederlandse zeevaarder Abel Tasman langs de zuidkust van wat nu Australië heet tot aan het eiland dat nu zijn naam draagt en verder naar Nieuw Zeeland en kon daarmee bevestigen dat deze gebieden geen deel uitmaakten van het grote zuidelijk continent. Nadat Schouten en Le Maire al in 1616 kaap Hoorn rondden en daarmee ontdekten dat ook Zuid Amerika niet met Terra Australis verbonden was, meenden sommigen dat dit continent dan nog veel verder naar het zuiden gezocht moest worden. Aangespoord door tal van geruchten over de enorme rijkdommen die op dit continent te vinden zouden zijn en ook door de wetenschappelijke overtuiging dat Terra Australis er gewoon moest zijn teneinde de wereld in balans te houden, zetten de belangrijkste zeevarende naties in Europa de zoektocht door. In de 18 e eeuw leidde dit tot een wedijver tussen Nederland en vooral tussen Engeland en Frankrijk om als eerste dit zuidelijke continent te betreden en in bezit te kunnen nemen. Een wedijver

2 die uiteindelijk tot niet meer dan de ontdekking van een groot aantal subantarctische eilanden, waaronder Île de Romanhe zou leiden. Begin 1772 verliet een Franse expeditie de haven van Port Louis op Île de France (Mauritius) en zette koers naar het zuiden, in de richting van waar men nu eindelijk hoopte om Terra Australis te vinden. De expeditie stond onder bevel van de Bretonse zeevaarder Yves de Kerguelen de Trémarec, welke een jaar eerder uit Frankrijk was vertrokken met de opdracht van Lodewijk XV om Terra Australis te vinden en het voor Frankrijk in bezit te nemen. Ongeveer een maand nadat de twee schepen van de expeditie, La Fortune en Le Gros-Ventre, de haven van Port Louis hadden verlaten en na een moeilijke reis met harde storm en mist, werd daadwerkelijk land ontdekt. En somber, grauw en koud land met hoge bergen en grasvlakten zover het oog reikte en Kerguelen de Trémarec was ervan overtuigd dat hij nu het onbekende zuidelijke continent ontdekt had en hij doopte het land La France Australe en nam het voor Frankrijk in bezit. Door het zware weer kon Kerguelen de Trémarec zelf nooit zijn voet aan wal zetten, maar men liet een dokument achter waarop bevestigd werd dat het nieuwe land Frans bezit was. Later dat jaar, toen Kerguelen de Trémarec zich weer in Frankrijk bevond, gaf hij een tamelijk overdreven beeld van het nieuw ontdekte continent en hij werd gehuldigd als een nieuwe Columbus. Dat zou evenwel niet lang duren. De grauwe waarheid over het land dat later Kerguelen zou gaan heten bereikte Frankrijk, nadat in oktober 1772 een tweede expeditie uitgezonden was, nu met wetenschappers en een tekenaar aan boord. Toen de drie schepen van deze expeditie na enkele maanden bij La France Australe aankwamen, bleek de ontgoocheling over de aard van het nieuw ontdekte land groot. Gedesillusioneerd en geplaagd door scheurbuik keerde de expeditie terug en gesteund door de nieuwe feiten werd Kerguelen de Trémarec tot zes jaar gevangenisstraf veroordeeld. Terug naar La France Australe, februari Nadat de meeste pogingen om aan land te gaan mislukt waren, besloten de beide schepen om terug te keren naar Mauritius. Op de terugreis verloren La Fortune en Le Gros-Ventre echter het kontakt met elkaar. La Fortune, met Kerguelen de Trémarec aan boord kwam veilig in Port Louis aan, maar Le Gros-Ventre werd in een storm naar het westen gedreven en na enkele dagen, op 27 februari, werd opnieuw land waargenomen. Ook dit was een ongastvrij land met hoge bergen dat op geen enkele zeekaart te vinden was. In tegenstelling tot de positieve beschrijving die Kerguelen de Trémarec over La France Australe gaf, was de bevelhebber van Le Gros-Ventre, Charles Marc du Boisguehenneuc, tot dusverre heel wat minder positief over de aard van het zuidelijke continent. Het was helemaal geen continent, maar een groep geisoleerde eilanden in een stormachtige en koude oceaan. Over dit nieuwe eiland schreef hij in zijn logboek; De hoge bergen op dit eiland maken een buitengewoon ongastvrije indruk. Ik geloof nog steeds dat wij Terra Australis kunnen vinden, maar ik moet toegeven dat de teleurstelling die ik nu ervaar bij het aanzien van dit ellendige eiland mij het gevoel geeft dat Terra Autralis een koud en waarschijnlijk onbewoonbaar continent moet zijn, Hij maakte melding van de vuren die hier en daar op het eiland te zien waren en nam terecht aan dat het hierbij om vulkanische activiteit moest gaan. Hij schreef dat het zware weer hen lange tijd verhinderde om aan land te gaan, ja dat zij met slechts de grootst nodige moeite konden ontwijken dat Le Gros-Ventre op de rotsen te pletter werd geslagen, maar nadat het weer enigszins kalmeerde, kon Le Gros-Ventre in wat later de Baie des Morses zou gaan heten voor anker gaan. Op 2 maart roeiden du Boisguehenneuc en enkele bemanningsleden aan land en namen ook dit eiland voor Frankrijk in bezit.

3 De Fransen ondervonden spoedig dat dit eiland bewoond was, aangezien zij sporen zagen van mensen die, naar wat zij geloofden, zich ophielden op de hellingen van de vulkanen. Af en toe zagen zij in de verte een van deze wezens, maar zodra de Fransen zich naderbij waagden, leken die onmiddelijk spoorloos te verdwijnen in het dichte struikgewas. Na enkele dagen op het eiland besloot du Boisguehenneuc dat vijf bemanningsleden en hijzelf het binnenland in zouden trekken om proberen kontakt te leggen met de inboorlingen. Maar de Fransen kwamen niet verder dan een tiental kilometer. In de nacht zagen zij vuren rondom hen heen en hoorden zij ijselijke kreten waardoor de mannen al spoedig begonnen te geloven dat dit volk behekst moest zijn en de vulkaan aanbad en niet schroomde om eventuele vijanden als offer in de krater te werpen. In hoeverre dit op waarheid berustte zal wel altijd onduidelijk blijven, daar het de Fransen niet lukte om enige vorm van kontakt te leggen, maar waarschijnlijk was het meer de angst voor het onbekende en de verbeeldingskracht die hen parten speelde. Hoe hoger zij de berg opkwamen des te erger werd het en du Boisguehenneuc schreef in zijn logboek dat de mannen na enkele dagen tot het uiterste gespannen waren en som wilde schoten in de nacht losten. Toen ook nog twee van de mannen spoorloos verdwenen, weigderen de drie anderen om verder te trekken en du Boisguehenneuc gelastte de expeditie af om terug te keren naar de kust. Le Gros-Ventre keerde terug naar Île de France en het enige spoor van du Boisguehenneucs bezoek aan het eiland was een verzegelde fles met daarin een document in het latijn waarmee du Boisguehenneuc zijn ontdekking bevestigde. Nu wilde het lot dat dit eiland, dat later zijn naam zou komen te dragen, echter niet het eerst door Charles Marc du Boisguehenneuc ontdekt werd. Slechts enkele weken eerder, in januari 1772 zeilde de eveneens Franse zeevaarder Marc-Joseph Marion du Fresne langs het eiland en nam het in de verte waar. Du Boisguehenneuc en Marion du Fresne hadden elkaar in 1771 op Mauritius ontmoet, waar de laatstgenoemde bezig was met de voorbereidingen voor zijn expeditie naar Antarctica. Marion du Fresnes zou weliswaar nooit Antarctica bereiken, maar op zijn tocht door de roaring fourties ontdekte hij een groot aantal subantarctische eilanden, waaronder de Crozeteilanden, waarvandaan hij noordoostwaarts zeilde langs een ander eiland dat hij Île de Feu noemde en dat niet anders dan Île de Romanhe geweest kan zijn. Na ruim duizend jaar volledig geisoleerd te zijn geweest werd dit eiland nu in de loop van amper drie weken twee keer door Europese ontdekkingsreizigers ontdekt. Zowel du Boisguehenneuc als Marion du Fresne deden aanspraak op de enigszins twijfelachtige eer van het ontdekken van Île de Romanhe, maar Marion du Fresne zette hier nooit zijn voet aan wal en het enige wat aan hem herinnert is Cap de Marion in het uiterste noorden van Île de Romanhe en de naam van het op een na grootste eiland in deze archipel, Île de Marion en bovendien een enkele straatnaam in de hoofdstad Port de Boiguehenneuc. Hierbij zouden we het wat Marion du Fresne betreft kunnen laten, ware het niet dat zijn ontdekking nu, 237 jaar later, nog steeds een rol speelt in de verhoudingen tussen de huidige republiek Île de Romanhe en het moederland Frankrijk. Île de Romanhe maakt namelijk aanspraak op de Crozeteilanden met verwijzing dat beide archipels ongeveer tegelijkertijd ontdekt werden en door dezelfde persoon, een aanspraak waar de Ilja Romaanse regering overigens niet teveel woorden aan vuil maakt, aangezien men vanwege economische en politieke redenen genoodzaakt is om de relaties met het moederland op een goed niveau te houden. Niettemin. Terug naar de 18 e eeuw. Vier jaar na de dubbele ontdekking van Île de Romanhe, deed de Engelse wereldreiziger James Cook begin december 1776 het eiland aan. Bezig met zijn derde wereldreis en komend vanuit het westen ontdekte ook hij Île de Romanhe, hoewel gezegd moet worden dat hij de eer van de ontdekking aan Charles Marc du Boisguehenneuc gaf en het eiland dan ook Boisguehenneuc Island noemde. Ook Cook was op zoek naar Terra

4 Australis (dat immers nog steeds Incognita was), aan de hand van de gegevens van du Boisguehenneuc en Kerguelen de Trémarec. Gedurende Cooks tweede reis, enkele jaren eerder, welke hem naar nog zuidelijker breedtegraden had geleid, had hij al vastgesteld dat als er al sprake van een zuidelijk continent was, dan zou dit niet de moeite van het ontdekken waard zijn, aangezien het dan zeker met sneeuw en ijs bedekt moest zijn. Nu, op zijn derde reis, verwierp hij meer en meer de gedachte dat Terra Australis werkelijk bestond. Daarentegen ontdekte hij en andere zeevaarders steeds meer eilanden in zowel de Indische Oceaan als in de zuidelijke Atlantische Oceaan, de meeste onbewoond. Alleen Vuurland en Île du Boisguehenneuc bleken bewoond te zijn. Al deze eilanden zouden niet al te veel later van groot belang worden voor de walvisvaart en de vangst van zeehonden, maar meer daarover in het volgende deel. Toen het schip van Cook de kust van Île du Boisguehenneuc naderde was het voorjaar, maar het was koud en de in dikke mist gehulde bergen waren bedekt met sneeuw. Het eiland gaf een duistere indruk, maar Cook wilde snel aan land want volgens rapporten van de Fransen was het eiland immers bewoond. Op 3 december gingen de Resolution en de Discovery voor anker in Baie des Morses en de bemanning ging aan land. Zij ontdekten al spoedig de glazen fles met het dokument dat Charles Marc du Boisguehenneuc vier jaar eerder achtergelaten had. Cook schreef in zijn logboek dat hij dit eiland heel goed Fire Island had kunnen noemen, maar om niet du Boisguehenneuc van de eer van de ontdekking te beroven noemt hij het Boisguehenneuc Island. De reis van Cook had een wetenschappelijk doeleinde en aan boord waren zowel wetenschappers als tekenaars. Gedurende de korte tijd dat zij zich op het eiland bevonden konden zij ongeveer twintig soorten endemische planten identificeren en het laaggelegen westelijke gedeelte van het eiland in kaart brengen. Hij verbaasde zich zeer over het merkwaardige volk dat hier leefde en het lukte hem om kontakt te leggen. Hij schreef dat; hun huid koperkleurig was en dat zij zeer kort waren. Hun kleding bestaat uit zeehondenhuiden, niet bijzonder goed aan elkaar genaaid en de mannen en vrouwen dragen ongeveer dezelfde soort kleding, die aanzienlijke delen van hun huid bloot laat. Om hun nek hebben zij kettingen van schelpen of walrusbeen en sommige vrouwen hebben ook zulke versieringen rond de enkels. Zij moeten een buitengewoon sterk ras zijn, want zij wonen in ellendige hutten, gemaakt van steen en drijfhout en bedekt met gras en zeewier. Zij leven voornamelijk van de jacht en verzamelen mosselen van de rotsen. Behalve knuppels om zeehonden te jagen en een soort speer waarmee ze vis vangen en waarmee ze buitengewoon handig zijn, lijken ze geen andere wapens te hebben. Eerst waren ze erg bang toen ze ons zagen en vluchtten de bergen in, maar later kreeg hun nieuwsgierigheid de overhand toen wij lieten merken dat we vreedzame bedoelingen hadden. De ontmoeting van Cook en zijn mannen met de bevolking was vermoedelijk het eerste kontakt met andere mensen na vele eeuwen van isolering en de Europeanen met hun twee schepen en hun vuurwapens maakten zeker een enorme indruk op de Ilja Romanen. Cook schatte dat er ongeveer een paar honderd mensen op het eiland woonden met een eigen taal die volkomen onbegrijpelijk klonk en zijn commentaar was dat dit volk volledig afweek van alle andere rassen die men langs de kusten van Afrika kende. Hij vroeg zich af hoe deze mensen ooit naar dit eiland hadden kunnen komen, aangezien zij niet over boten leken te beschikken. De Engelsen vonden het overigens buitengewoon vermakelijk toen zij ontdekten dat de inboorlingen zich romans noemden, althans zo klonk het in hun oren. Dit leidde later tot de ietwat merkwaardige theorie dat de bewoners van dit eiland afstammelingen waren van Romeinse zeevaarders, die zich dus tot aan de zuidkust van het Afrikaanse continent hadden

5 gewaagd en hier schipbreuk hadden geleden. Maar volgens Cook was de taal van de bewoners absoluut niet verwant aan het latijn, waarna de theorie in de richting ging van de slaven aan boord van het Romeinse schip en die waarschijnlijk een andere taal spraken. Niemand begreep welke taal de Ilja Romanen spraken, behalve dan dat deze sterk afweek van de Afrikaanse talen die in die tijd bekend waren. Het zou overigens nog meer dan een halve eeuw duren voordat iemand in Europa een bewoner van dit afgelegen eiland in levende lijve zou horen en zien. Na ruim een week verlieten de Discovery en de Resolution Île du Boisguehenneuc. Hoewel James Cook zich ervan bewust was dat het kontakt met de Europeanen gevolgen kon hebben voor de Ilja Romanen, kon hij onmogelijk weten welke desastreuse gevolgen deze kontakten in werkelijkheid zouden hebben. (wordt vervolgd)

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen

Nadere informatie

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Nieuw Zeeland Inhoud Abel Tasman Belangrijke gegevens Maori's De bijzondere dingen van Nieuw-Zeeland De kust Het klimaat De vlag 1: Abel Tasman De Nederlandse ontdekkingsreiziger en zeeman Abel Tasman

Nadere informatie

ANTARCTICA een wereld apart!

ANTARCTICA een wereld apart! ANTARCTICA een wereld apart! KRAS-reis van Emilie, Wigger en Paul met de MS Delphin in februari 2010. Wat overheerst na terugkomst in Nederland van onze geslaagde reis naar Antarctica is dankbaarheid.

Nadere informatie

QUIZ. geschiedenis hoofdstuk 1

QUIZ. geschiedenis hoofdstuk 1 QUIZ vraag 1: Over welke eeuw gaat dit hoofdstuk? A. De 20 ste eeuw B. De 14 de eeuw C. De 16 de eeuw D. De 18 de eeuw vraag 2: Hoe wordt deze tijd ook wel genoemd? A. Tijd van de Azteken en de Maya s.

Nadere informatie

De steen die verhalen vertelt.

De steen die verhalen vertelt. De steen die verhalen vertelt. Heel lang geleden kenden de mensen geen verhalen, er waren geen verhalenvertellers. Het leven zonder verhalen was heel moeilijk, vooral gedurende de lange winteravonden,

Nadere informatie

8.2 Fort Elmina. De leerkracht bespreekt de vragen met de leerlingen die op hun plaats zitten.

8.2 Fort Elmina. De leerkracht bespreekt de vragen met de leerlingen die op hun plaats zitten. Thema/ onderwerp: Werkblad 8.2 Fort Elmina Korte samenvatting van de leeractiviteit: De geschiedenis van Fort Elmina wordt verteld a.d.h.v. afbeeldingen en een videofragment. Hierna gaan de leerlingen

Nadere informatie

Sindbad. De Vier Windstreken

Sindbad. De Vier Windstreken Nieuwsgierig naar de wereld achter de horizon, vertrekt Sindbad op een schip naar Oost-Indië. Hij bevaart alle zeeën en oceanen waar de zon op schijnt en beleeft de meest fantastische avonturen. Hongerige

Nadere informatie

: 8270 km2 (1/4e van Nederland).

: 8270 km2 (1/4e van Nederland). Oppervlakte : 8270 km2 (1/4e van Nederland). Hoofdstad : Suva. Aantal inwoners : 945.000. Aantal inwoners per km2 : 115. Grootste godsdienstige groepen: christenen (64,5%), hindoes (27,9%) en moslims (6,3%

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

De ondergang van de Spaanse Armada een spannend verhaal

De ondergang van de Spaanse Armada een spannend verhaal De ondergang van de Spaanse Armada een spannend verhaal Een volk in opstand, een boze koning, een dappere koningin, een onoverwinnelijke vloot en... een storm. Dit is het spannende verhaal van de Spaanse

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

De grote familie. Foto s van het materiaal

De grote familie. Foto s van het materiaal De grote familie Focus van dit verhaal De focus in dit verhaal ligt bij God en het volk van God (Genesis 12 15, 24). Dit verhaal is één van de heilige verhalen en behoort tot de Kernpresentatie. Lesdoelen

Nadere informatie

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.

Nadere informatie

NIET LANGER VREEMDELINGEN?

NIET LANGER VREEMDELINGEN? Javed Masih NIET LANGER VREEMDELINGEN? De ervaringen van ons gezin bij onze asielaanvraag in het Westen s-hertogenbosch Inhoud Voorwoord... 7 Inleiding...11 1. Een onbekende bestemming... 15 2. Uitdagingen

Nadere informatie

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. 1700 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt.

Nadere informatie

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?!

Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Heb je je wel eens afgevraagd waarom er zo veel verschillende soorten vlinders, vogels of vissen zijn? Waarom is er niet gewoon één soort van die dieren? Er is toch

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen presenteert JONA EN DE GROTE VIS

Bijbel voor Kinderen presenteert JONA EN DE GROTE VIS Bijbel voor Kinderen presenteert JONA EN DE GROTE VIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag Even herhalen Prehistorie Oudheid De ontdekking van het vuur bood enkele voordelen. Zo konden de eerste mensen roosteren, hadden ze en en bood het hun ook vlees warmte licht bescherming Athene stond bekend

Nadere informatie

Romeinen. Romeinen. Germanen

Romeinen. Romeinen. Germanen Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns

Nadere informatie

Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs

Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. Deze luchtfoto is gemaakt rond 1930. Toen was Schokland nog echt een eiland. Waarom

Nadere informatie

Schotland reis MS Word Export To Multiple PDF Files Software - Please purchase license. 10 mei tot 15 mei

Schotland reis MS Word Export To Multiple PDF Files Software - Please purchase license. 10 mei tot 15 mei MS Word Export To Multiple PDF Files Software - Please purchase license. Schotland reis 2009 10 mei tot 15 mei De week rust pakte even anders uit voor de achter gebleven bemanning, het was zo n bar weer

Nadere informatie

Welke opdracht kreeg Jona van God?

Welke opdracht kreeg Jona van God? Jona krijgt van God een opdracht. Welke opdracht kreeg Jona van God? Jona 1:1-2 1 Het woord van de HEERE kwam tot Jona, de zoon van Amitthai: 2 Sta op, ga naar de grote stad Ninevé en predik tegen haar,

Nadere informatie

Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog

Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in

Nadere informatie

Naam AUSTRALIË emigratie en Aboriginals

Naam AUSTRALIË emigratie en Aboriginals Naam AUSTRALIË emigratie en Aboriginals Australië is het kleinste werelddeel op de aarde. Het is meer dan 200 keer zo groot als Nederland en er wonen ongeveer net zoveel mensen als bij ons. Dat komt omdat

Nadere informatie

WANDELINGEN BLOK 2 GESPREK 1-3

WANDELINGEN BLOK 2 GESPREK 1-3 WANDELINGEN BLOK 2 GESPREK 1-3 OPBOUW WANDELING 1. Gebed (samen) Open met een kort gebed 2. Bijbellezing (samen) Lees samen het bijbelgedeelte 3. Verhalen delen (2-tal) Wat houdt je bezig? Is in beweging

Nadere informatie

De Ontdekkingsreiziger III

De Ontdekkingsreiziger III De Ontdekkingsreiziger I De Slaaf De Ontdekkingsreiziger II De Ontdekkingsreiziger III De Uitkijk De Cartograaf De Scheepsbouwer De Scheepskok De Matroos De Geestelijke De Koopvaarder De Scheepsdokter

Nadere informatie

Soms is het nuttig, zoals David dit zegt in Psalm 131, om enige tijd helemaal ontspannend stil zijn: Stilheid en vertrouwen

Soms is het nuttig, zoals David dit zegt in Psalm 131, om enige tijd helemaal ontspannend stil zijn: Stilheid en vertrouwen - 1 - Stilheid en vertrouwen We lezen in Jesaja 30:15 de volgende woorden: verlost worden, in stilheid en vertrouwen zal uw sterkte zijn. De plaats van deze tekst (Jesaja 30:15) is gemakkelijk te onthouden;

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen. presenteert JONA EN DE GROTE VIS

Bijbel voor Kinderen. presenteert JONA EN DE GROTE VIS Bijbel voor Kinderen presenteert JONA EN DE GROTE VIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis

TIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis De OERKNAL! Wetenschappers denken dat zo n 13,7 miljard aardse jaren geleden alles in het heelal samengeperst was tot een gloeiend heet punt. Tijdens een enorme oerexplosie ontstonden uit dat punt materie

Nadere informatie

GLORIETIJD VAN DE ZEEVAART (7) Navigatie en hydrografie. (Overdruk uit: Van Kitsen en Klippers)

GLORIETIJD VAN DE ZEEVAART (7) Navigatie en hydrografie. (Overdruk uit: Van Kitsen en Klippers) GLORIETIJD VAN DE ZEEVAART (7) Navigatie en hydrografie (Overdruk uit: Van Kitsen en Klippers) Gemma Frisius had al in 1530 begrepen dat de geografische lengte kon worden berekend door de tijd waarop de

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

Opdrachten : Je moet 5 verschillende opdrachten maken. Zorg dat je daarvoor in tenminste 3 verschillende werkplekken komt.

Opdrachten : Je moet 5 verschillende opdrachten maken. Zorg dat je daarvoor in tenminste 3 verschillende werkplekken komt. Grote klus van : Opdrachten : Je moet 5 verschillende opdrachten maken. Zorg dat je daarvoor in tenminste 3 verschillende werkplekken komt. Laat de opdrachten aftekenen door een juf. Je mag natuurlijk

Nadere informatie

Ik heb mijn werkstuk over Columbus gedaan omdat ik daar de meeste informatie over kon vinden. Ik heb daarvoor als informatiebronnen gebruikt:

Ik heb mijn werkstuk over Columbus gedaan omdat ik daar de meeste informatie over kon vinden. Ik heb daarvoor als informatiebronnen gebruikt: Werkstuk door een scholier 1581 woorden 31 maart 2000 5,6 577 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De inhoudsopgave p. 1 Hoofdstuk 1: De inleiding p. 2 Hoofdstuk 2: Het leven van Christoffel Columbus p. 3

Nadere informatie

! "!# "$" "% %" "# % &"%"& "! " "" % #$ %#% ' %"( % ")$ " " % % ' * % %") %" % $ + "% " % & &, *! $ -". %" %" '!! "% )"%( " &%(1'!

! !# $ % % # % &%& !   % #$ %#% ' %( % )$   % % ' * % %) % % $ + %  % & &, *! $ -. % % '!! % )%(  &%(1'! ! "!# "$" "% %" "# % &"%"& "! " "" % #$ %#% ' %"( % ")$ " " % % ' * % %") %" % $ + "% " % & &, *! $ -". %" %" '!! "% )"%( "!%/ ')&" &"%%!#&")%%0 ' "%"%*&" %"&" % "&%$0 &% &%(1'! ',%&" 2# "3+ )%" "!&%%,'!&""

Nadere informatie

De Harderwijker Botterstichting zet HARDERWIJK. op de kaart. Harderwijk - New York Sponsert u ook?

De Harderwijker Botterstichting zet HARDERWIJK. op de kaart. Harderwijk - New York Sponsert u ook? De Harderwijker zet HARDERWIJK op de kaart Ter ere van Henry Hudson 400 jaar Harderwijk - New York Sponsert u ook? Met oud Hollandse schepen naar Amerika Voor deze happening wordt er één vloot samen gesteld

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Kleuren Inleiding Hallo allemaal. Ik hou mijn spreekbeurt over kleuren omdat ik het een leuk en interessant onderwerp vind en ook omdat kinderen er niet zo snel op komen denk ik. Ik heb mijn spreekbeurt

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp

Nadere informatie

Jona 2 Preek: Eindelijk op de knibbels Bijzonderheid: Viering heilig avondmaal

Jona 2 Preek: Eindelijk op de knibbels Bijzonderheid: Viering heilig avondmaal Jona 2 Preek: Eindelijk op de knibbels Bijzonderheid: Viering heilig avondmaal Liturgie: Welkom EL 7b: 1,2,3: Mijn herder is de Here God Begroeting EL 7b: 5: Genade en goedheid Gebed Lezen: Jona 2 Psalm

Nadere informatie

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft

Nadere informatie

Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs

Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

December-januari Weekthema: Op reis naar de eeuwigheid. Maandag 28 december. Gedane zaken nemen geen keer. Lezen: Hebreeën 9: 23-28

December-januari Weekthema: Op reis naar de eeuwigheid. Maandag 28 december. Gedane zaken nemen geen keer. Lezen: Hebreeën 9: 23-28 December-januari 205-206 Weekthema: Op reis naar de eeuwigheid Maandag 28 december Gedane zaken nemen geen keer Lezen: Hebreeën 9: 23-28 Bij het abc van het christelijk geloof hoort dat een mens éénmaal

Nadere informatie

Canada. Inleiding. Het Land

Canada. Inleiding. Het Land Canada Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over Canada ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik er meer van wilde weten en dat ik het leuk vond om over Canada te doen Het Land 1 / 8 Canada is het één na grootste

Nadere informatie

DE REIS VAN SINT BRANDAAN

DE REIS VAN SINT BRANDAAN DE REIS VAN SINT BRANDAAN 16 mei Inleiding Op 16 mei wordt de feestdag van Sint Brandaan gevierd, de beschermer van alle zeevaarders. Brandaan was een onverschrokken Ierse monnik die in de zesde eeuw volgens

Nadere informatie

Bijbelstudie Door het geloof I

Bijbelstudie Door het geloof I Bijbelstudie 1 Bijbelstudie Door het geloof I Kaïn en Abel Genesis 4:1-16 Wat voor werk deed Kaïn? Een welk beroep deed zijn broer Abel? Kain- landbouwer Abel- schaapherder a. Waarom niet, denk je? De

Nadere informatie

Schotland reis e verslag. Onderweg ging het werk natuurlijk gewoon door, ook Adrie was onverstoorbaar bezig in de spoelkeuken.

Schotland reis e verslag. Onderweg ging het werk natuurlijk gewoon door, ook Adrie was onverstoorbaar bezig in de spoelkeuken. Schotland reis 2011 2 e verslag Zondag 15 mei om 10.00 uur was het dan weer zover de bus met gasten arriveerde precies op tijd en vertrokken we weer richting het eiland Arran waar de golfers en wandelaars

Nadere informatie

Latijn: iets voor jou?

Latijn: iets voor jou? : n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der

Nadere informatie

e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 De continenten Dit boek gaat over het continent Australië. Het is speciaal gemaakt voor

e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 De continenten Dit boek gaat over het continent Australië. Het is speciaal gemaakt voor rsiteit van Cambridge (Engeland). formatieve kinderenboeken. erwerpen: atieve kinderboeken geschreven. vrouw, kinderen en honden. e-book: 978-94-6175-815-6 Ook beschikbaar als gebonden versie: 978-90-5566-715-4

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische-opdracht door een scholier 2206 woorden 11 januari 2007 6,3 74 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo HOOFDVRAAG Wat is mythe en wat is werkelijkheid

Nadere informatie

ZOEK HET UIT! KinderBijbelKeet-week Grote Kerk Hilversum. 28 tot en met 31 augustus. dit boekje is van:.

ZOEK HET UIT! KinderBijbelKeet-week Grote Kerk Hilversum. 28 tot en met 31 augustus. dit boekje is van:. ZOEK HET UIT! KinderBijbelKeet-week 2018 28 tot en met 31 augustus Grote Kerk Hilversum dit boekje is van:. Themalied Couplet 1: Ik heb gehoord, van een man, Die een storm stoppen kan. Die een storm stoppen

Nadere informatie

www.amsterdamtattoomuseum.com

www.amsterdamtattoomuseum.com www.amsterdamtattoomuseum.com Amsterdam Tattoo Museum Plantage Middenlaan 62 1018 DH Amsterdam telefoon: 020 700 9320 Openingstijden: maandag t/m zondag, van 10:00 tot 19:00 Hedendaagse Ontdekkingsreizigers

Nadere informatie

Vissen op prehistorische botten

Vissen op prehistorische botten Doel Materialen Vak Niveau Duur Werkwijze Veldwerktip De leerlingen kunnen: vertellen hoe de Noordzee er 10.000 jaar geleden uitzag, vertellen waarom er botten van prehistorische zoogdieren in de Noordzee

Nadere informatie

Wie kreeg van God de ingeving om de Filistijnen een lesje te leren?

Wie kreeg van God de ingeving om de Filistijnen een lesje te leren? Jonathan verslaat met de hulp van God de Filistijnen. Wie kreeg van God de ingeving om de Filistijnen een lesje te leren? 1 Samuel 14:1, eerste deel 1 Op een dag gebeurde het dat Jonathan, de zoon van

Nadere informatie

Wie is de God van het koninkrijk? les 1 FOLLOW

Wie is de God van het koninkrijk? les 1 FOLLOW Wie is de God van het koninkrijk? les 1 DEEL 2A FOLLOW DRIE IN ÉÉN Veel mensen hebben geprobeerd om een voorstelling van God te maken. God zegt in de Bijbel dat je dit beter niet kan doen. Ex 20:4,5 De

Nadere informatie

Verhalen uit het. Midden-Oosten. naverteld door Sandra van der Stege

Verhalen uit het. Midden-Oosten. naverteld door Sandra van der Stege Verhalen uit het Midden-Oosten naverteld door Sandra van der Stege Moeilijke woorden staan schuin. Ze worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 63. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Inhoud

Nadere informatie

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan.

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. Donderdag 4 december 2014 Soort Plaats Afstand Duur : Luswandeling (Cañada

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5)

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting door een scholier 1178 woorden 19 november 2017 5,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis Samenvatting H1 Het Spaanse wereldrijk

Nadere informatie

Kijk uit! Pas OP! LEERlingenblad van:... speurles. basisonderwijs groep 4, 5 & 6

Kijk uit! Pas OP! LEERlingenblad van:... speurles. basisonderwijs groep 4, 5 & 6 LEERlingenblad van:... Kijk uit! Pas OP! speurles basisonderwijs groep 4, 5 & 6 weetje Professoren hebben uitgerekend dat er op de aarde 1.386.000.000.000.000.000.000 liter water is. 2 Kijk uit! Loop jij

Nadere informatie

Jezus hoorde dat de Farizeeën ervan op de hoogte waren dat Hij meer leerlingen kreeg en meer mensen doopte dan Johannes. 2

Jezus hoorde dat de Farizeeën ervan op de hoogte waren dat Hij meer leerlingen kreeg en meer mensen doopte dan Johannes. 2 1 Jezus hoorde dat de Farizeeën ervan op de hoogte waren dat Hij meer leerlingen kreeg en meer mensen doopte dan Johannes. 2 Jezus doopte overigens niet Zelf, maar zijn leerlingen deden dat. Johannes 4:1-6

Nadere informatie

Wat zegt de Bijbel over Noach?

Wat zegt de Bijbel over Noach? De Zondvloed. Wat zegt de Bijbel over Noach? Genesis 6:9, laatste deel Noach was een rechtvaardig, oprecht man onder zijn tijdgenoten. Noach wandelde met God. Temidden van dit voortschrijdend verderf deden

Nadere informatie

De ervaring van je leven

De ervaring van je leven REISINFORMATIE 2019/2020 De ervaring van je leven WWW.MASTERSKIP.COM 5 AFWISSELENDE REIZEN WELKE KIES JIJ? IEDERE REIS HEEFT ZIJN EIGEN KARAKTER 01 02 03 04 05 OCEAANREIS NAAR HET CARIBISCH GEBIED Noord-Spanje

Nadere informatie

Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2)

Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2) Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2) Toen God begon met zijn schepping, was het donker en leeg. Maar God zei: Laat er licht zijn! En opeens was er licht. Nu was het niet donker meer, maar nog

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie

Lesbrief. watersnoodramp. 1 februari Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. watersnoodramp. 1 februari Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief watersnoodramp 1 februari 1953 www.wshd.nl/1953 Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta 1 februari 1953 Op zaterdagmiddag 31 januari 1953 stak een hevige wind op. Die wind groeide s nachts

Nadere informatie

JONA VLUCHT VOOR GODS WOORD

JONA VLUCHT VOOR GODS WOORD HOOFDSTUK 1 Het boek van deze profeet is meer dan een verhaal voor de zondagschool! De naam van de Hebreeuwse profeet betekent: Duif of tortelduif. Ook wordt de duif voorgesteld als een symbool van de

Nadere informatie

In Gods plan was het, het moment voor Saul om het Evangelie te prediken en nieuwe kerken rond het Romeinse Rijk te vestigen.

In Gods plan was het, het moment voor Saul om het Evangelie te prediken en nieuwe kerken rond het Romeinse Rijk te vestigen. Les 7 voor 18 augustus 2018 4. Ikonium. Hand. 14: 1-7 Werken voor Israël 5. Lystra and Derbe. Hand. 14: 8-20 Werken onder de heidenen 1. Antiochië. Handelingen 13: 1-3 De reis voorbereiden 3. Antiochië

Nadere informatie

Het ontstaan van Carthago.

Het ontstaan van Carthago. De Phoeniciërs. De Phoeniciërs zijn voor West-Europa van het grootste belang geweest. Phoeniciërs woonden in het huidige Libanon en beheersten met handelsvaart de Middellandse-Zee vooral tussen 1200 en

Nadere informatie

Is het God die ons veroordeeld of doen wij dat zelf?

Is het God die ons veroordeeld of doen wij dat zelf? Is het God die ons veroordeeld of doen wij dat zelf? 1. Hoe ontstaat de manier waarop je naar jezelf kijkt? 2. Wie is God? 3. Wat is DE Waarheid over onszelf? 4. Wie worden er door God wel veroordeeld?

Nadere informatie

Lees de vier verhalen en beschrijf hoe en waarom David koning is geworden? Wordt er iets gezegd over het hart van David en het hart van Saul?

Lees de vier verhalen en beschrijf hoe en waarom David koning is geworden? Wordt er iets gezegd over het hart van David en het hart van Saul? Een volmaakt hart. Zuiveren van hart zullen God zien OPDRACHT: Bestudeer het leven en karakter van David. hoofdstukken 1 Sam 16,17,18,19,24 hoofdstukken 2 Sam 2,5,6,7 hoofdstukken 2 Sam 11 hoofdstukken

Nadere informatie

100% Romeins. op zoek naar de Romein in jezelf

100% Romeins. op zoek naar de Romein in jezelf 100% Romeins op zoek naar de Romein in jezelf 1 Wist je dat alle voorwerpen op deze tentoonstel- hoi, dit is de route, begin bij leger, dan door naar haard en huis en zo verder. dit is de 2e verdieping

Nadere informatie

VERHAALsamenvatting. (uit: De reizen van Sint-Brandaan, uitg. Beckers, Antwerpen. 1982

VERHAALsamenvatting. (uit: De reizen van Sint-Brandaan, uitg. Beckers, Antwerpen. 1982 Brandaan is vooral bekend van De Reis van Sint-Brandaan (ook Sinte Brandane of Sente Brandane genoemd), een Middelnederlands gedicht uit de 12e eeuw. De reis werd daarvoor reeds in de 9e of 10e eeuw beschreven

Nadere informatie

Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22. Abraham wordt door God op de proef gesteld!

Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22. Abraham wordt door God op de proef gesteld! Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22 Abraham wordt door God op de proef gesteld! Wat verzoekt God aan Abraham? Genesis 22:2 2 En Hij zeide: Neem toch uw zoon, uw

Nadere informatie

Ontdekkingen en uitvindingen

Ontdekkingen en uitvindingen prehistorie 68 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Steden en Staten Ontdekkingen en uitvindingen Vandaag zijn Jos en Mirthe in de Buitenhaven in Kampen. Mirthe, krijgen we zeebenen

Nadere informatie

En ook had Jezus Zelf tegen de vrouwen gezegd toen Hij opgestaan was uit het graf en dat staat in vers 10: Hemelvaart

En ook had Jezus Zelf tegen de vrouwen gezegd toen Hij opgestaan was uit het graf en dat staat in vers 10: Hemelvaart - 1 - Hemelvaart Wat is het een voorrecht om Jezus' hemelvaart te gedenken en te vieren en het is zeer bemoedigend wat Jezus tot zijn discipelen sprak voordat Hij naar de hemel voer. We lezen daarover

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek

Nadere informatie

The Lake - augustus/september 2018

The Lake - augustus/september 2018 The Lake - augustus/september 2018 Lieve mensen, Wat een bijzondere tijd hebben we hier in Zambia. We gaan nog een aantal dagen genieten van het Zambiaanse leven en dan gaan we weer richting Zuid-Afrika.

Nadere informatie

Bretagne, een eigenaardige Franse regio. College 1

Bretagne, een eigenaardige Franse regio. College 1 Bretagne, een eigenaardige Franse regio College 1 alberteroue@home.nl Vóór 1532 hoorde Bretagne niet bij Frankrijk. Aparte koninkrijk, later hertogdom met Bretons als taal. Historisch/cultureel Bretagne

Nadere informatie

Waarom is het van belang God te gehoorzamen?

Waarom is het van belang God te gehoorzamen? De gevolgen van de keuze van Lot. Waarom is het van belang God te gehoorzamen? Lukas 11:28 28 Maar Hij zei: Veeleer zijn zij zalig die het Woord van God horen en het bewaren. Romeinen 2:13 13 Niet de hoorders

Nadere informatie

Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal

Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december 2016 Kerstverhaal Heel lang geleden was er een jonge vrouw, Maria. Zij woonde in het dorpje Nazareth. Maria was een heel gewone vrouw, net zo gewoon

Nadere informatie

Helaas zijn christenen niet per definitie hartelijke en gastvrije mensen.

Helaas zijn christenen niet per definitie hartelijke en gastvrije mensen. Heb God lief zo goed als je kunt, en heb elkaar lief zoals Jezus ons liefhad. Het is niet niks, wat we net gelezen hebben. Eerst het verhaal van het volk Israel. Gevlucht uit Egypte, een lange vermoeiende

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel.

Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel. Lezen: Handelingen 18:24-19:7 Preek over doop met de heilige Geest (??) Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel Geschiedenis van Suriname 1502-1808: de slavenhandel 1502: het begin van de Europese slavenhandel Na de ontdekking van Amerika werden er door de Spanjaarden en Portugezen al snel plantages aangelegd. Op

Nadere informatie

1 e zondag van de herfst Geroepen als Abraham? Bij Genesis 11 : 27 12, 9

1 e zondag van de herfst Geroepen als Abraham? Bij Genesis 11 : 27 12, 9 1 e zondag van de herfst Geroepen als Abraham? Bij Genesis 11 : 27 12, 9 Geslachtsregisters zijn niet echt populair. Behalve misschien voor degenen die er hun hobby van maken om de familiesporen zo ver

Nadere informatie

Zondag 7 februari 2016

Zondag 7 februari 2016 Zondag 7 februari 2016 Geroepen? Evangelie-lezing: Lucas 5 : 1 11 Vandaag vieren we de vijfde, de laatste zondag van Epifanie. We vierden in de weken na het kerstfeest de zondagen van Epifanie. Epifanie

Nadere informatie

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt.

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt. leestoets Opdracht 1 en 2 In de volgende teksten staan heel wat woorden te veel. Dat komt doordat er iets fout is gelopen bij het printen van de teksten: er zat een virus op de computer en daardoor zijn

Nadere informatie

Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom

Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom De zeven deugden bestaan al heel lang. Al sinds het begin van de mensheid. Adam zat alleen in het hemelse rijk. Hij verveelde zich

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde

Nadere informatie

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

1 Sam. 13 preek NGKO 12 juli 2015

1 Sam. 13 preek NGKO 12 juli 2015 1 Sam. 13 preek NGKO 12 juli 2015 Persoonlijk aangesproken! (Geloven in Generaties 1) Tekst: 1 Samuël 13 Mijn geloof in mijn kerk Deze week vroeg ik me af wanneer ik eigenlijk zélf tot geloof gekomen ben?

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis De Grieken

Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek

Nadere informatie