Neuroborreliose. Scannende electronenmicroscopie. Borrelia burgdorferi onder lichtmicroscoop. Geschiedenis
|
|
- Irena Smet
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geschiedenis 1975 Kinderen in de omgeving van Lyme, Connecticut kregen een gwrichtsontsteking van onbekende oorsprong. Neuroborreliose 1982 Een team van Willy Burgdorfer identificeert het veroorzakend agens: een spirocheetvormige bacterie van de Borrelia-soort. Deze zou later bekend staan als Borrelia burgdorferi In 1982 werd de CDC begonnen met surveillance. Sindsdien is de tendens een jaarlijkse toename van gevallen geweest Borrelia burgdorferi onder lichtmicroscoop Scannende electronenmicroscopie Borrelia burgdorferi spirocheten in de middendarm van een nymfale I. scapularis teek Foto afkomstig van Willy Burgdorfer 1
2 Hertenteken Levenscyclus van de teek LYME-BORRELIOSE: Bulls-eye Een door teken overgebrachte infectie In 2000 waren inmiddels binnen het Borrelia burgdorferi sensu lato complex 10 verschillende Borreliasoorten beschreven. In het noordoosten van de VS komt vooral Borrelia burgdorferi sensu stricto voor. Deze wordt overgebracht door de Ixodus scapularis (hertenteek). In Europa komt vooral Borrelia garinii en Borrelia afzelii voor. Deze worden overgebracht door de Ixodes ricinus (schapenteek). In Europa en het nooroosten van de VS zijn alleen deze drie Borreliasoorten zijn in verband gebracht met ziekte bij mensen. Epidemiologie ZIEKTEBEELD LYME-BORRELIOSE In het Verenigd Koninkrijk was gedurende de incidentie 0,06/ Gedurende was dat 0,32/ De meeste meldingen vonden plaats in het derde kwartaal van elk jaar. In 1999 kwam Lyme-borreliose al heel algemeen voor in centraal Duitsland en was daar een van de frequentste bacteriële infecties. In de VS is de ziekte van Lyme de meest voorkomende door teken overgedragen ziekte. Vaak dermatologische manifestaties: - erythema migrans - borreliale lymfocytoma Multisysteemziekte er wordt een grote verscheidenheid aan klinische manifestaties waargenomen in verschillende orgaansystemen Ondanks snelle verspreiding van Bb door het hele lichaam voorkeur voor specifieke orgaansystemen door: - virulentie van de bacteriestam - organotropisme van de bacteriestam - grootte van inoculum - de immuniteit van de gastheer - coïnfectie met andere tick-borne organismen 2
3 NEUROBORRELIOSE Lyme-borreliose presenteert zich in drie stadia: - gelocaliseerde infectie (erythema chronicum migrans) - verspreide infectie, b.v. meningoradiculitis - persisterende chronische infectie zoals encefalomyelitis of - cerebrale vasculitis) - wanneer bij de ziekte het zenuwstelsel wordt betrokken - in Europa bij % der gevallen - tegenwoordig in Europa en de VS de frequentste door geleedpotigen overgedragen infectie van het zienuwstelsel - talrijke en diverse manifestaties Stadium 2 van neuroborreliose De symptomen bestaan korter dan 6 maanden Bij bepaalde onderzoek 91% van totaal aantal patiënten - 37% pijnlijke spinale meningo(poly)radiculitis (Bannwarth's syndroom) van m.n. n. VII - 29% idem, maar met craniale radiculitis - 9% meningoradiculitis cranialis - 4% geïsoleerde meningitis - 3% erythema chronica migrans-associated mono/polyneuritis - 5% acute meningomyelitis of meningomyeloradiculitis - 4% meningoencepfalitis of meningoencefaloradiculitis Stadium 3 van neuroborreliose - de ziekte bestaat tussen 6 maanden en 9 jaar - bij minder dan 9% van totale aantal patiënten. - meestal een milde encefalopathie - 2% acrodermatitis chronica atroficans associated mono- of polyneuritis - 6% chronische progressieve encefalomyelitis, m.n. met spastisch-ataxische stoornissen en mictiestoornis - 1% cerebrovasculaire neuroborreliose Symptomen van neuroborreliose Elke hoofdpijn of psychiatrische stoornis in de loop van de ziekte zou een vroege manifestatie kunnen zijn. Elk onderdeel van het neurologiscvhe systeem kan erbij betrokken worden. De meest voorkomende van vroege neuroborreliose zijn: - meningitis met neuropathie van hersenzenuwen of perifere zenuwen verbonden met radiculalgia. Minder veel voorkomend zijn: - encefalitis en myelitis - neuropathieën en polyneuropathieën - encefalopathieën. Encefalomyelitis is de ernstigste vorm van neuroborreliose. Neurologische complicaties bij 2% der gevallen extrapyramidale stoornissen diffuse choreatische dyskinesieën tijdens de loop van milde encefalitis bij kinderen kan (zelden) opsoclonus-myoclonus optreden als parainfectieus proces of bij neuroblastoom epilepsie CVA dementia multipele sclerose amyotrofische lateraalsclerose blindheid progressieve supranucleaire paralysis (PSP) Multipele sclerose Gegevens suggereren klinische en neurologische analogieën met multipele sclerose Matrix metalloproteïnasen (MMP's) zijn gerelateerd aan chronische neurologische ziekten zoals MS en dementia senilis. Bb blijkt de expressie van MMP-2 door neurale kweken te induceren. Significant verhoogde concentraties van IgA RF en verhoogd gebruik van C(H)1 germline gen associated CRI's worden aangetroffen op IgM antilichamen in het serum. Dit wijst op de recrutering van autoreactieve B-lymfocyten bij sommige patiënten met de latere stadia van LD. 3
4 Psychiatrische symptomen kunnen ontstaan tijdens de acute fase van de ziekte en zelfs na verschillende jaren worden dikwijls begeleid door diverse neurologische syndromen kunnen in verband staan met het centraal zenuwstelsel, maar ook indirekt, zoals bij Lyme-artritis De meest voorkomende zijn: - encefalopathie - cognitieve stoornissen - dementie - depressie - angststoornissen Bevindingen bij autopsie hersenoedeem zonder focale veranderingen lymfocytaire infiltraten inflammatoire veranderingen in de nucleï en wortels van hersenzenuwen diffuse en nodulaire activatie van microglia diffuse astrocytose diffuse demyelinatie van cerebrale en cerebellaire witte stof multifocale, perivasculaire degeneratieve veranderingen in de witte stof spongiforme veranderingen cerebrale atrofie Precieze pathogenese niet begrepen in vitro bewijs voor de hechting van de bacterien aan neuronen, aan (oligodendro)glia en aan Schwann-cellen schade kan dus het gevolg zijn van een directe werking experimenteel bewijs voor productie van IL-6, TNF-alfa en stikstofoxyde door zenuwcellen tevens bij patienten mogelijk versterking van de ontstekingsreactie door persisterende of nieuw invaderende organismen schade door vasculaire veranderingen geïnduceerd door de infectie waarschijnlijk complexe interacties tussen bacterie en immuunmechanismen; mogelijk autoreactieve mechanismen Coïnfecties Ixodes-teken zijn dikwijls drager van meer dan één pathogeen er zijn coïnfecties van B. burgdorferi en andere organismen beschreven coïnfectie met het agens van human granulocytic ehrlichiosis is beschreven - koorts - spierpijn - hoofdpijn - specifiek bij HGE: pancytopenie en verhoogde levertransaminasen Bevindingen begin 2000 suggereerden dat onderhoudscycli van andere door teken overgedragen pathogenen verschillend kunnen zijn van die voor B. burgdorferi. LYME-BORRELIOSE: CO-INFECTIES Borrelia (bacterie) Babesia (protozoa) Ehrlichia (rickettsia) Bartonella (bacterie) Mycoplasma (L-vorm) Virussen (speciaal CMV,EBV) Diagnose blijft ietwat problematisch In de eerste plaats gebaseerd op beoordeling van het klinische beeld; belangrijkste klinische manifestaties zijn: - meningitis - fascialisparese - radiculitis - neuritis. Vervolgens bevestiging laboratoriumtesten. De CSF onthult: - lymfocytaire pleocytose - schade aan de bloodbrain-barrier - intrathecale synthese van specifiek Ig M, IgG en soms IgA - seroconversie tegen borreliale antigenen - detectie van borrelia-dna in de CSF door PCR - aanwezigheid van erythema migrans - isolatie van borrelia burgdorferi s.l. uit huid of CSF - (kweek) 4
5 Diagnose (vervolg) Bij meer dan 90% der patiënten met meningitis of openlijke inflammatoire encefalomyelitis kan intrathecale productie van specifieke antilichamen worden aangetoond. Minder consistent bij patiënten met een mildere encefalopathie Bb in de spirocheetvorm veranderen in cysten (sferoplast L-vormen) na 1-24 uur wanneer inoculated in spinale vloeistof. - serologische tests (met tweestaps benadering) Detectie van specifieke antispirochetale antilichamen geproduceerd in de subarachnoïdale ruimte met bevestiging van positieve resultaten. Intrathecale synthese van antilichamen begint drie tot vier weken na de eerste klinische symptomen. Ook deze methode heeft ook haar beperkingen. - IgM-klasse dominantie bij intrathecale productie - detectie van geactiveerd lymfocyten - andere antigenen detectie in CSF (ook na dissociatie van complexen) - monitoring van antilichaamtiters - monitoring van de effecten van adequate therapie Differentiaal diagnose Bovenstaande symptomen zijn niet-specifiek voor Lyme. in een Lyme-endemisch gebied werden evenveel oudere kinderen met virale meningitis opgenomen als met Lymemeningitis de aanwezigheid van hoofdpijn, nekpijn en malaise komt overeen Lyme-meningitis had bij opname duidelijk lagere temperaturen dan virale meningitis bij Lyme waren minder witte bloedcellen en een hoger percentage mononucleaire cellen bij Lyme was de duur van de symptomen duidelijk langer virale meningitis had geen papiloedeem, EM of neuropathie van een hersenzenuw Therapie Bij ongecompliceerde meningopolyneuritis, 2-3 weken oraal doxycycline, 200 mg/dag oraal doxycycline mg/dag bij CZS oraal penicilline G, 20 mega units/dag oraal amoxicilline, 3 dd mg bij CZS parenteraal ceftriaxone, 2 g/d, 2-4 weken parenteraal cefotaxime, 2 g om de 8 uur, 2-4 weken penicilline is parenteraal minder prettig toe te dienen Corticosteroid-therapie (uiteraard plus antibiotica) bij pijn die niet reageert op pijnstilers, neuritis nervus opticus Bij vroege neuroborreliose snel verbetering over dagen tot weken. Bij chronische neuroborreliose over vele maanden. Soms onvoldoende succes Zelfs na succesvolle antibiotische therapie kunnen antilichamen gedurende maanden en jaren persisteren. Zonder klinische manifestaties is geen verdere AB nodig. De differentiatie tussen een persisterende immuunreactie en een persisterende infectie dient te worden gebaseerd op de klinische symptomen, niet-specifieke laboratoriumgegevens en de ontwikkeling van de antilichaamtiters. Bij een patiënt was de liquor in meerdere gevallen positief op complexed anti-b. burgdorferi antilichamen, B. burgdorferi nucleïnezuren en vrij antigeen. Nooit detecteerbare vrije antilichamen tegen Bb in serum of spinale vloeistof. Ondanks aggressieve antibiotische therapie herhaalde neurologische terugvallen. LYME-BORRELIOSE: Onjuiste diagnose 1. Bij iemand, waarbij 10 jaar eerder ALS was geconstateerd, bleken bloed en liquor zeer postief voor Bb. De diagnose kwam echter te laat. 2. Iemand met jarenlange ALS-klachten had een positieve RiBb-test. Ook op de intensive care wilde niemand hem antibiotica voorschrijven. Dat gebeurde pas na een rechterlijk bevel. De therapie sloeg aan, maar na 8 maanden kreeg hij een fataal hartinfarct. 3. Een 25-jarige golfspeler met ALS was er wel snel bij en is nu professioneel golfer. 4. Een collegestudent begon cognitieve problemen te krijgen moest de school verlaten. Na vier maanden antibiotica was hij in staat zijn actieve leven te hervatten. Een vroege diagnose en juiste behandeling zijn dus belangrijk. 5
Lyme Borreliose Ziekte, diagnos4ek en therapie. Overveen 26 maart 2014 Dr. Dick Veenendaal Arts- microbioloog
Lyme Borreliose Ziekte, diagnos4ek en therapie Overveen 26 maart 2014 Dr. Dick Veenendaal Arts- microbioloog d.veenendaal@streeklabhaarlem.nl Lyme ziekte, diagnos4ek en therapie 1. Historie 2. Ixodes ricinus
Nadere informatieManifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014
Manifestaties van Ziekte van Lyme Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Casus bespreking 1. Aanloop van enkele weken van malaise en progressieve spierpijn (uitgebreide DD) 2. Geen verhaal
Nadere informatieVerdeling Borrelia species
Verdeling Borrelia species in Europa naar an2geniciteit i.e. outer surface proteine (Osp) A, voorkomen in teken, liquor, huid en synoviaal vocht. Species Osp A type Verdeling in teken (%) N=90 Liquor N=43
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Burgel, Nathalie Daniëlle van Title: Host-pathogen interactions in Lyme disease
Nadere informatieLyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar
Overzichtsartikel Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Auteurs B.H. Postma, dr. H.T. Tjhie en dr. C.M. Verduin, artsen-microbioloog* Samenvatting Lyme-borreliose is een door teken van het
Nadere informatieTwee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt
Twee opvattingen over Lyme-ziekte Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Oude en Nieuwe opvattingen over Lyme-ziekte Nederlandse CBO richtlijn Lyme-borreliose ILADS richtlijnen voor het management
Nadere informatieNieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK
Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even
Nadere informatieInhoudsopgave CARE - 2 -
TEEK Inhoudsopgave CARE De preventie en behandeling van Lyme-Borreliose drs. ing. Herman Aa - 2 - TEEK-CARE TEST en BEWAAR de TEEK www..nl Eigenaar: - 1 - TEEK-CARE TEST en BEWAAR de TEEK Colofon: mede
Nadere informatieLymeborreliose. Inleiding. Diagnostiek. Drs. M.V. Starink. De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie kwam uit in 2013.
164 17 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2015 Lymeborreliose Drs. M.V. Starink De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie kwam uit in 2013. Inleiding Lymeborreliose is een infectieziekte, veroorzaakt
Nadere informatieZIEKTE VAN LYME, EEN UPDATE
ZIEKTE VAN LYME, EEN UPDATE Recent publiceerde de Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid (BAPCOC), in samenspraak met de Belgische Vereniging voor Infectiologie en Klinische
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis (artritis=gewrichtsonsteking) is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door
Nadere informatieWerkstuk Biologie De lymneziekte en teken
Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk door een scholier 1833 woorden 14 mei 2003 6,3 12 keer beoordeeld Vak Biologie De Lymeziekte Wat is een teek? Teken zijn kleine, geleedpotige (spinachtige)
Nadere informatie106 10 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Lymeborreliose Inleiding Diagnostiek Vroege lymeborreliose
106 10 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Lymeborreliose Dr. J.J.E. van Everdingen, dr. A.C. Rönnau De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie komt uit in 2012. Inleiding Lymeborreliose
Nadere informatieSamenvatting. Een complex beeld
Samenvatting Een complex beeld Vroeg herkende lymeziekte na een tekenbeet is goed te behandelen met antibiotica. Het beeld wordt echter complexer als de symptomen minder duidelijk zijn of als de patiënt
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi
Nadere informatieProtocol diagnostiek en behandeling van NEUROBORRELIOSE
Protocol diagnostiek en behandeling van NEUROBORRELIOSE laatste wijziging: januari 2013 D.C. Velseboer H. Thoonsen Prof. Dr. D van de Beek Eerdere versie: april 2000 Dr. J. de Gans Ad 1: verdenking neuroborreliose
Nadere informatieSterke klinische verdenking (1) Diagnostiek in serum en liquor (2) Pleiocytose of i.t. antistofproductie bij positieve serum serologie
Richtlijn Neuroborreliose NB: apart stroomdiagram voor kinderen met perifere facialisparese (01.10.2008 houdbaar tot 2018) S.I. van Nes, L.B.S. Gelinck, M.C.Y. de Wit, B.C. Jacobs Sterke klinische verdenking
Nadere informatieBasisinformatie over Lyme-borreliose Door AWB Klusman
Basisinformatie over Lyme-borreliose Door AWB Klusman Inleiding Hierna volgt een overzicht van de relevante evidence based informatie over Lymeborreliose. De informatie is gebaseerd op de in 2004 verschenen
Nadere informatieDermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme
Dermatologie Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme 1 Wat is Lyme-borreliose? Lyme-borreliose is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt op de mens
Nadere informatieDe ziekte van Lyme anno 2015 Joppe Hovius
De ziekte van Lyme anno 2015 Joppe Hovius Amsterdams Multidisciplinair Lyme Centrum Infectieziekten, AMC www.amc.nl/amlc am Vrouw, 38 jaar Wat zou u doen? A Start doxycycline 10 dagen (2 dd 100 mg) B Start
Nadere informatieLYME ARTRITIS
www.pediatric-rheumathology.printo.it LYME ARTRITIS Wat is het? Lyme artritis is één van de ziektes die wordt veroorzaakt door de Borrelia burgdorferi bacterie (Lyme borreliosis) die wordt overgedragen
Nadere informatieProblemen in de diagnose en behandeling van Lyme-borreliose in Nederland
Problemen in de diagnose en behandeling van Lyme-borreliose in Nederland AMC227 Periode 5, 2006 Opdrachtgever: Begeleidend opdrachtgever: Ronald Vorenhout Namens de NVLP In opdracht van: Bram ten Cate
Nadere informatieEpidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l
Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden
Nadere informatieDe ziekte van Lyme. Symptomen. Ziekteverschijnselen
De ziekte van Lyme Symptomen Ziekteverschijnselen Een infectie met de bacterie Borrelia Burgdorferi leidt niet altijd tot Lyme-Borreliose. Wanneer er ziekte-verschijnselen ontstaan worden deze in drie
Nadere informatieInformatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme
Ziekte van lyme In het kort De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb), co-infecties varianten (link) en mutaties door facytose (= een bacterie wordt opgegeten door
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. Hans van Embden Geen Geen
Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties 1 Sponsoring of onderzoeksgeld 2 Honorarium of andere (financiële) vergoeding 3 Aandeelhouder
Nadere informatieHuisartsensymposium Presentatie dr. J.Schellekens, Lyme-Borreliose 9 november 2010
Huisartsensymposium 2010 Presentatie dr. J.Schellekens, Lyme-Borreliose 9 november 2010 De teek Ixodes ricinus complex 3 stadia 1. Larve 2. Nimf 3. Volwassene Lyme Borreliose Spirocheet Borrelia burgdorferi
Nadere informatieInformatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten.
Informatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten. Zie voor nadere beschrijvingen van de tekenbeet co-infecties en de WWW.TEKENBEETZIEKTEN.NL bijbehorende symptomen de website van de Stichting
Nadere informatieTeken-encefalitis: Een teken aan de wand?
Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Marieta Braks Medisch Entomologe, Ph.D. Centrum voor Zoőnosen en Omgevingsmicrobiologie/ RIVM Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? 29 november 2013 Disclosure
Nadere informatie(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong
(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong One Health: Gezonde mensen en gezonde dieren in een gezonde natuur Gezondheid betekent voor mensen is iets anders dan gezondheid
Nadere informatievroegeziektevanlyme; vroege gedissemineerde ziekte van Lyme; late ziekte van Lyme; postinfectieuze klachten en symptomen.
2 Ziekte van Lyme A.A.M. Blaauw 2.1 Inleiding De ziekte van Lyme is een infectieziekte, veroorzaakt door de spirocheet Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi), die wordt overgedragen door een beet van een
Nadere informatieFTO Lyme. Caroline Swanink. Arts-microbioloog 29 april 2014
FTO Lyme Caroline Swanink Arts-microbioloog 29 april 2014 Borrelia burgdorferi Achtergrond Vector Ixodes ricinus = harde teek of schapenteek In Nederland is 20-50% van de teken besmet met Borrelia burgdorferi
Nadere informatieSta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot.
Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot. EIA screening Lyme antistoffen IgM IgG IgM e/o IgG sens 84% 93% 92% spec 64% 85% 51% ppv 28% 55% 39% npv 96% 98% 95% Conclusies
Nadere informatieZiekte van Lyme: diagnose en therapie
Ziekte van Lyme: diagnose en therapie Dorien Kegelaers 1, Koen De Schrijver 2 Samenvatting De ziekte van Lyme of Lymeborreliose is de belangrijkste vectorovergedragen ziekte in Europa. Het is een multisysteemaandoening
Nadere informatieTwents Netwerk Zoönosen Partners in strijd tegen zoönosen
Twents Netwerk Zoönosen Partners in strijd tegen zoönosen Lyme diagnostiek en behandeling Hadewych ter Hofstede Internist-infectioloog 24-3-2015 Disclosures Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieSamenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte
Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Doel van de richtlijn De richtlijn richt zich op de preventie en gewenste aanpak van lymeziekte bij werkenden en geldt als aanvulling op de
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/20590
Nadere informatieRICHTLIJNEN BEROEPSZIEKTEN
LYME-BORRELIOSE ICD-10 A69.2 ziekte van Lyme - erythema (chronicum) migrans door Borrelia burgdorferi A69.2 + G01* meningitis A69.2 + G63.0* polyneuropathie A69.2 + M01.2* Lyme-artritis L90.4 acrodermatitis
Nadere informatieDe ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose.
Ziekte van Lyme Borreliose, Lyme-borreliose, erythema migrans Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Hoe krijgt
Nadere informatieCasuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt
Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii
Nadere informatieDe ziekte van Lyme. De ziekte van Lyme.
De ziekte van Lyme. In mijn dagelijks werk word ik vaak geconfronteerd met mensen die de ziekte van Lyme hebben of mogelijk hebben. Een toenemende ziekte die alleen te bestrijden is met een persoonlijk
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Human granulocytic ehrlichiosis IJdo, J.W. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Human granulocytic ehrlichiosis IJdo, J.W. Link to publication Citation for published version (APA): IJdo, J. W. (1999). Human granulocytic ehrlichiosis General rights
Nadere informatieZiekte van Lyme in Belgie
Ziekte van Lyme in Belgie Dr. Elizaveta Padalko Afdelingshoofd Virologie, Klinische Biologie UZ Gent 08/05/2007 Algemeen Geschiedenis Spirocheetbiologie Transmissie Epidemiologie Risicobevolkingsgroepen
Nadere informatieLYME-BORRELIOSE (Infectie met Borrelia) 2016
Werkgroep: Leïla Belkhir, Bénédicte Delaere, Geert De Loof, Paul De Munter, Frédéric Frippiat, Frédérique Jacobs, Benoît Kabamba Mukadi, Patrick Lacor, Tinne Lernout, Koen Magerman, Sophie Quoilin, Hector
Nadere informatieAmyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer
Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL MERILYM 3, suspensie voor injectie voor honden 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Samenstelling van één dosis (1 ml): Werkzame
Nadere informatieThe International Lyme and Associated Diseases Society
The International Lyme and Associated Diseases Society Evidence-based richtlijnen voor het management van Lyme-borreliose The ILADS Working Group, ILADS, P.O. Box 341461 Bethesda, MD 20827-1461, USA www.ilads.org
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieRichtlijn Q koorts. versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis. Richtlijn Q koorts
Richtlijn Q koorts versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis Richtlijn Q koorts Verdenking acute Q koorts: Frequente presentatie: Asymptomatisch Griepachtig beeld: Koorts, hoofdpijn, myalgieen, arthritis.
Nadere informatieDe nieuwe meldingsplicht voor tien ziekten Hans van Vliet RIVM-CIb 7 oktober 2008
De nieuwe meldingsplicht voor tien ziekten Hans van Vliet RIVM-CIb 7 oktober 2008 Wat bespreken Iets over meldingscriteria De nieuwe ziekten (2 minuten per ziekte!) - Wat is de reden om het te melden -
Nadere informatieLyme borreliose Nascholing Maastricht
GGD Amsterdam Lyme borreliose Nascholing Maastricht Alje P.van Dam Afd Medische Microbiologie OLVG + Streeklaboratorium GGD Amsterdam Lyme borreliose Vroege Lyme: erythema migrans Vroege gedissemineerde
Nadere informatieExtra- and intracellular atypical and cys2c forms of spirochetes in the cerebral cortex of a pa2ent with pathologically and serologically confirmed
Extra- and intracellular atypical and cys2c forms of spirochetes in the cerebral cortex of a pa2ent with pathologically and serologically confirmed chronic Lyme neuroborreliosis where Borrelia burgdorferi
Nadere informatieLyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar
Overzichtsartikel Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Auteurs B.H. Postma. dr. H.T. Tjhie en dr. C.M. Verduin. artsen-microbioloogx Samenvatting Lyme-borreliose is een door teken van het
Nadere informatiegegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]
Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld
Nadere informatieDe ziekte van Lyme. Inleiding
J. Coumou, J.W.R. Hovius De ziekte van Lyme De ziekte van Lyme, of Lyme-borreliose, is de meest voorkomende door teken overdraagbare ziekte in de Verenigde Staten en Europa. In Nederland is de ziekte endemisch
Nadere informatieInformatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten.
Informatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten. www.tekenbeetziekten.nl Verdeeldheid De medische wetenschap is verdeeld over diagnosestelling en behandeling van deze ziekte. Volgens de CBO
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme
Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt door een scholier 2614 woorden 19 maart 2006 6,8 116 keer beoordeeld Vak Nederlands De geschiedenis van de ziekte Veel mensen denken dat de ziekte van
Nadere informatieDiagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis. Veroniek Saegeman, 22 september 2016
Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis Veroniek Saegeman, 22 september 2016 Infectieus agens: Borrelia burgdorferi sensu lato complex 2 Order Spirochaetales Family Spirochaetaceae Family Leptospiraceae
Nadere informatieipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties Oliver Härschnitz
Nederlandse samenvatting proefschrift ipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties, 15 september 2017, UMC Utrecht Stamcellen zijn in staat tot het veranderen, oftewel differentiëren,
Nadere informatieCentraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje
Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen
Nadere informatieO N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N
EPIDEMIOLOGIE V AN IN FECTIEZIEKTEN O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N Tekeninzameling april-oktober 2017 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt meer dan 700 medewerkers die zich
Nadere informatieJaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j. 4 5 j j j j j j j j. 88 > 65 j.
Referentielaboratorium Brussel Inleiding De resultaten in de onderstaande tabel zijn gebaseerd op patiënten van wie : een staal naar het referentielaboratorium is verstuurd (U.C.L. - Brussel) voor diagnose;
Nadere informatieAxonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light
Axonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light Multiple sclerose (MS) is een ziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS). Het CZS bestaat uit onze hersenen,
Nadere informatieJaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j j j j j j j j j. 96 > 65 j.
Referentielaboratorium Brussel Inleiding De resultaten in de onderstaande tabel zijn gebaseerd op patiënten van wie : een staal naar het referentielaboratorium is verstuurd (U.C.L. - Brussel) voor diagnose;
Nadere informatieVLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN
Nr. 2011/1/75 VLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN ARTIKELEN Ziekte van Lyme: diagnose en therapie Dorien Kegelaers, Koen De Schrijver 4-10 Epidemiologie van de ziekte van Lyme vastgesteld door huisartsen in
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatie1. RSV: testaanbod. 1.1 RSV antigeen = sneltest
RSV en influenza seizoen 2018-2019 Met het nieuwe RSV seizoen voor de deur en het daaropvolgend influenza seizoen, wilden we graag even stil staan bij de optimale diagnostische keuze. - Voor de detectie
Nadere informatieWat is de ziekte van Lyme?
De ziekte van Lyme Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. U kunt met deze bacterie besmet raken wanneer u door
Nadere informatie7,8. Hoe ernstig is de ziekte is de ziekte van Lyme? Scriptie door een scholier 4423 woorden 29 juli keer beoordeeld.
Scriptie door een scholier 4423 woorden 29 juli 2001 7,8 125 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Ik schrijf mijn werkstuk over de ziekte van Lyme, dit onderwerp heeft betrekking op het thema gezondheid.
Nadere informatieWorkshop: Lymeziekte. Afke Brandenburg, arts microbioloog, Izore centrum infectieziekten Friesland
Workshop: Lymeziekte Afke Brandenburg, arts microbioloog, Izore centrum infectieziekten Friesland Tom Wolfs, kinderarts infectieziekten WKZ/UMC Utrecht Controverse Lyme ILADS versus IDSA in Europa zelfde
Nadere informatieMAVENCLAD (Cladribine)
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel MAVENCLAD. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatie(sero) logisch denken
CLINIC ZGV 17 november 2010 (sero) logisch denken Ries Schouten arts-microbioloog reizigersgeneeskundige Infectie en afweer Patient met blaasjes gelaat HSV IgM + IgG 20 VZV IgM + IgG 200 Leishmania Casus
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieChronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en ziekte van Lyme
Academiejaar 2015-2017 Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en ziekte van Lyme Ine LIETAER Promotor: Prof. Dr. Dirk Vogelaers Co-promotor: Prof. Dr. An Mariman Begeleider: Liesbeth Delesie Masterproef
Nadere informatieRichtlijn. Lyme-borreliose
Richtlijn Lyme-borreliose Richtlijn Lyme-borreliose Colofon Richtlijn Lyme-borreliose ISBN: 90-76906-89-0 2004, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Postbus 20064, 3502 LB Utrecht Internet:
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Neuroborreliose. www.kinderneurologie.eu
Neuroborreliose Wat is neuroborreliose? Neuroborreliose is een ontsteking van het zenuwstelsel als gevolg van een infectie met een klein beestje (spirocheet) die Borrelia wordt genoemd. Hoe wordt neuroborreliose
Nadere informatieDoelstellingen basisstage neurologie
Doelstellingen basisstage neurologie Zoals voor elke basisstage wordt het accent gelegd op vaak voorkomende problemen en op urgente problemen waarbij het van belang is ze tijdig te herkennen. Het is de
Nadere informatieRichtlijn Lyme-borreliose
Voor de praktijk Richtlijn Lyme-borreliose p.speelman, b.m.de jongh, th.f.w.wolfs en j.wittenberg* Lyme-borreliose is een door teken overgebrachte infectieziekte die wordt veroorzaakt door spirocheten
Nadere informatieHet effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme
SR6 Starters in het natuur- en bosonderzoek 28 maart 2014 Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme Sanne Ruyts Achtergrond Tekenstudie 1.0 Doctoraat Wesley Tack: Impact van bosomvorming
Nadere informatieLymeProspect onderzoek naar gevolgen van Lyme-ziekte
LymeProspect onderzoek naar gevolgen van Lyme-ziekte Prospectieve studie naar het vóórkomen van langdurige klachten na behandeling voor Lyme-ziekte en mogelijke oorzaken hiervan. Informatie voor artsen,
Nadere informatieDe relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes
SR13 TEKEN EN TEKENZIEKTEN IN VLAANDEREN 22 september 2016 De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes Sanne Ruyts, Claudia Coipan, Evy Ampoorter, Hein Sprong,
Nadere informatieChapter 14. Samenvatting
Samenvatting Inleiding Schizofrenie is een chronische en ernstige psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door abnormale gedachten en verstoord gedrag. De eerste beschrijving van schizofrenie dateert
Nadere informatiehttp://samento.com.ec/sciencelib/sarticles/sam_lymesdisease.pd f
Set\Lyme\004 vertaling Fred Laan http://samento.com.ec/sciencelib/sarticles/sam_lymesdisease.pd f Pilot Study of Samento (Pentacyclic Alkaloid-Chemotype of Uncaria tomentosa) for the Treatment of Lyme
Nadere informatieProtocol HIV neurologie. Datum: 1.6.2009. Revisie: momenteel onder revisie
Protocol HIV neurologie Auteurs: Mosch, neuroloog Datum: 1.6.2009 Revisie: momenteel onder revisie Inleiding AIDS werd voor het eerst herkend in 1981. Sindsdien heeft de incidentie epidemische proporties
Nadere informatieLegionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014
Legionella Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een
Nadere informatieNHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Wichers IM, Verduijn MM, Bouma M
5 NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Wichers IM, Verduijn MM, Bouma M 10 15 20 25 30 35 40 Kernboodschappen De kans op de ziekte van Lyme na een tekenbeet is 2 tot 3% en als er ziekte
Nadere informatieNRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
Nadere informatieEnterovirussen & het Centraal Zenuwstelsel. Coretta Van Leer Arts-microbioloog/viroloog Universitair Medisch Centrum Groningen
Enterovirussen & het Centraal Zenuwstelsel Coretta Van Leer Arts-microbioloog/viroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Enterovirusen: gecompliceerde familie Name origineel gegeven door kweek en
Nadere informatieRSV en influenza seizoen
RSV en influenza seizoen 2017-2018 1. Huidige epidemiologie 1.1 WIV Het WIV stelt een wekelijkse update beschikbaar voor de opvolging van het influenza seizoen, aan de hand van de klinische surveillance
Nadere informatieNeuro-infecties op de SEH: herkennen en (be)handelen. Matthijs C. Brouwer Neurologie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Neuro-infecties op de SEH: herkennen en (be)handelen Matthijs C. Brouwer Neurologie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Conflicts of interest Geen Funding: NWO, AMC Casus 68 jarige vrouw Voorgeschiedenis:
Nadere informatieTeek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011
Teken en de ziekte van Lyme Teek some time for De ecologie van de ziekte van Lyme De ziekte van Lyme in Nederland Algemeen publiek Groensector Preventie Fedor Gassner Stichting voor duurzame ontwikkeling
Nadere informatieRichtlijn Lymeziekte
Richtlijn Lymeziekte Juli 2013 INITIATIEF: Richtlijnconsortium Nederland ORGANISATIE: CBO MANDATERENDE VERENIGINGEN/INSTANTIES: 1 - Nederlandse Internisten Vereniging - Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen
Nadere informatieDENGUE, versie 8 (PDF aangemaakt op: ) Contactpersoon: Brechje de GierBrechje.de
DENGUE, versie 8 (PDF aangemaakt op: 12-3-2019) lbldengcontact lbldengcrit1 lbldengcrit1a lbldengmeld1-2016 Contactpersoon: Brechje de GierBrechje.de gier@rivm.nl MELDINGSCRITERIA DENGUE WAARSCHIJNLIJKE
Nadere informatieChronische ziekte van Lyme: evaluatie van bestaan en labotesten
Academiejaar 2015-2016 Chronische ziekte van Lyme: evaluatie van bestaan en labotesten Lyudmyla Shmatova Promotor: Prof. Dr. Callens Steven Masterproef voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de
Nadere informatieDe teek. Weetje! vrouwtje. mannetje. eitjes. Bijna mensen worden jaarlijks besmet met de borrelia (Lyme) bacterie
Ziekte van Lyme Ziektes die overgebracht worden door een teek, waarvan de ziekte van Lyme de bekendste is, komen steeds vaker voor in Nederland. Alleen al in Nederland worden jaarlijks ruim 1 miljoen mensen
Nadere informatieTuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika
Tuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika moeilijk herkenbaar en levensbedreigend RAAK 22 april 2008 Berbe Paes 1/33 Inhoud 1. Casus 2. Onderzoek 3. Zuid-Afrika 4. Tuberculose 5. Tuberculeuze meningitis 6.
Nadere informatieConceptrichtlijn Lymeziekte
Conceptrichtlijn Lymeziekte 5 Juli 12 INITIATIEF: Richtlijnconsortium Nederland ORGANISATIE: CBO MANDATERENDE VERENIGINGEN/INSTANTIES: 1 - Centrum Infectieziektebestrijding/RIVM - Nederlands Huisartsen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 177 Nederlandse samenvatting De ironie van ijzer Multipele sclerose (MS) is met een prevalentie van ongeveer 1 op 1000 een relatief veel voorkomende chronische aandoening van het
Nadere informatiebosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur
bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in
Nadere informatie