Natuurpad Bomenbuurt Griffioen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Natuurpad Bomenbuurt Griffioen"

Transcriptie

1 Natuurpad Bomenbuurt Griffioen 1

2 Door middel van deze wandelroute door onze Bomenbuurt, met allerlei wetenswaardigheden over boom, struik en plant hopen we uw belangstelling te wekken voor al wat dicht bij huis groeit, bloeit en leeft. De nummers van de verschillende onderdelen in deze beschrijving ziet u terug in de plattegrond op de achterkant. Eerste uitgave: mei 1984 Werkgroep Natuur Educatie Middelburg (adhoc werkgroep van Natuurgidsencursus IVN afdeling Walcheren). Tweede, herziene uitgave: juni 2003 Stichting MICMEC Walcheren (Milieu Informatie Milieu Educatie Centrum) i.s.m. Stichting Griffioen De Wijk. Derde, herziene uitgave: augustus 2007 Stichting MICMEC Walcheren i.s.m. Stichting Griffioen De Wijk en Stichting Bomenbuurt Griffioen. Vierde, herziene uitgave: augustus 2015 Stichting Bomenbuurt Griffioen in het kader van het tienjarig bestaan van de stichting. Foto s:ineke Willeboordse 2

3 Inleiding De wandeling langs het Natuurpad Bomenbuurt Griffioen loopt dwars door woonwijk De Bomenbuurt in Griffioen 1. Deze wijk is rond 1948 gebouwd. De groenvoorziening werd uitgevoerd naar de plannen van tuinarchitect C.P. Broerse, bekend door zijn aanleg van heemparken. Hij liet zich inspireren door de natuurlijke struik-en bomengroei van Walcheren, toentertijd geheel verwoest door de inundatie van het eiland in De natuurlijke begroeiing van Walcheren bestaat uit verschillende soorten van o.a. wilg, els, berk, populier, abeel, iep (olm), meidoorn, sleedoorn, liguster, hondsroos en vlier. Men treft al deze bomen en struiken aan in de Bomenbuurt. Vaak zijn aanplant en straatnaam op elkaar afgestemd. De snelgroeiende soorten van deze aanplant zorgden en zorgen voor overlast. Te veel schaduw en vocht, spontane takbreuk bij windgevoelige bomen en beschadiging door het wortelstelsel aan bestratingen en rioleringen voerden naar een herzieningsplan van de aanplant. In de loop der jaren zijn dan ook heel wat bomen gekapt en nieuwe aangeplant. Af en toe moet het groen in de wijk weer kritisch bekeken worden, maar steeds met als uitgangspunt het oorspronkelijke plan van tuinarchitect C.P. Broerse. Naast de vele boomsoorten en een aantal eerbiedwaardig oude, fraai uitgegroeide bomen, zijn ook de heesterpartijen in de grasperken en aan de hoeken van de huizenrijen een lust voor het oog én voor vogels, vlinders en insecten! Zij dragen in hoge mate bij aan de natuurwaarde van de wijk en aan het woongenot. Samen met de afwisselende begroeiing langs de muurtjes aan de voorzijde van de huizen zijn zij mede bepalend voor het waardevolle groen van deze hierdoor zo bijzondere wijk. 3

4 1. START, CENTRAAL IN DE WIJK, AAN DE BERKENLAAN BIJ DE VIJVER De start van de rondleiding is bij de dichtst aan het water staande bank. (Achter de bank loopt een paadje dat uitkomt op de Kornoeljelaan.) Rechts van de bank (staande met het gezicht naar de vijver) staat een wilg. Omdat de takken hangen, worden deze wilgen treurwilgen genoemd. De treurwilg is een echte cultuurboom, d.w.z. de mens heeft deze vorm doen ontstaan door middel van kruisingen met andere soorten wilgen. Om de mooie decoratieve vorm wordt de treurwilg veel aangeplant in parken en bij waterpartijen. De naam wilg is ontleend aan het woord 'gewillig'. De takken laten zich namelijk erg gewillig buigen, zonder dat ze breken. Daarom worden wilgen ook verbouwd op de zogenaamde grienden. De buigzame twijgen leveren heel goede vlecht- en bindtenen voor bijvoorbeeld manden en korven, afrasteringen en zinkstukken. Deze laatste werden bv. voor de Deltawerken gebruikt. 4

5 De bloeiwijze van wilgen, in de vorm van 'katjes', verschijnt al heel vroeg: in maart, soms al in februari. Wilgen zijn dus echte lenteboden! De bloempjes bevatten heel veel nectar. Dit vormt een uitstekend voedsel voor bijen, die hierdoor na de winter weer op krachten komen. Het stuifmeel van de katjes is heel belangrijk voor de broedaanzet van de bijen. Achter het bankje staat een grote oude es. Richting Olmenlaan staan verschillende soorten essen en populieren. 2. DE VIJVER Aan de kant groeit o.a. riet, gele lis en waterlelie. Riet groeit heel laat in het lenteseizoen doordat het water in het voorjaar nog lang koud is. De rietkraag is een goede broedplaats voor watervogels zoals eenden en waterhoentjes, want het nest gaat helemaal schuil onder de hoge halmen. In de vijver zit veel vis, o.a. rietvoorntjes en karpers. Je ziet hier vaak kinderen vissen. Kijk naar links. Op het verbindingspad van vijver naar Eikenlaan staan eiken (zuileiken). We gaan rechtsaf naar: 3. DE KRUIDENTUIN Een aantal mensen uit deze wijk heeft begin jaren tachtig het initiatief genomen voor de aanleg van deze gemeenschappelijke kruidentuin. De tuin ontstond in samenwerking met de gemeente Middelburg. Deze zorgde voor de grond, de bewerking daarvan, de aanleg, de omheining en het plantenassortiment. De kruidentuin wordt onderhouden door vrijwilligers uit de wijk. Iedereen in deze wijk kan desgewenst en met mate gebruik maken van de verse kruiden. 5

6 In de zomer, tijdens de bloei van kruiden als tijm, lavendel en komkommerkruid, gonst de tuin van insecten die zich tegoed doen aan de nectar. Meer informatie over het gebruik van deze kruiden staat in de door de vrijwilligers samengestelde folder. Loop gerust even de tuin in. 4. PLANTSOEN UITWANDELEN Tussen de kruidentuin en de vijver staan sleedoorns langs het pad (zie ook Sleedoornlaan). Als we verder het plantsoen uitlopen, staan links drie nieuw aangeplante moerascypressen. Kijkt u links de Berkenlaan in dan staan in het rozenvak drie berken. Rechts, tot de rotonde, is een andere variant te zien met wittere stammen. De berk heeft die witte stam nodig om fel zonlicht te kunnen weerstaan. Van nature groeit de berk als pionier op uitgestrekte zanderige en moerasachtige gronden, zonder beschutting van andere soorten bomen. De donkere horizontale streepjes op de schors, de lenticellen, zijn openingen waar de boom onder meer door ademt. Ze zijn als het ware de neusgaten van de boom. 6

7 Als de stam van de berk dikker wordt barst de schors in vliezige dwarse strookjes. Berken kunnen zich enorm verspreiden. De vruchtjes worden in de herfst door de wind verspreid, zo talrijk, dat dikwijls de bodem en omringende planten ermee zijn bedekt. Dit is vooral het geval op zanderige gronden. Regelmatig moeten de daar nog overgebleven natuurgebieden geschoond worden door rigoureuze verwijdering van de jonge berkjes. Links staat een esdoorn en rechts een geknotte wilg en daarachter een grote populier. Het geritsel van de populierenbladeren geeft rust. Een ander soort populier werd vroeger bij boerderijen geplant na de geboorte van een dochter. Tegen de tijd dat de dochter huwelijksrijp was, was de boom kaprijp. Uit het hout werden, als huwelijksgeschenk, meubels en klompen vervaardigd. Populieren worden aangeplant voor de fabricage van lucifers, meubels en klompen. Ze groeien vrij snel en vormen daarom een goede windsingel op vlakke gronden. Let eens op de groene aanslag op de schaduwzijde van de stammen. De aanslag bestaat uit korstmossen en algen, de pioniers onder planten. 7

8 5. BERKENLAAN OVERSTEKEN, SCHUIN NAAR LINKS NAAR DE SLEEDOORNLAAN In het plantsoen voor de Sleedoornlaan staat een goudes. De Sleedoornlaan, die loopt tot aan de Kastanjelaan, dankt zijn naam aan de vele sleedoorns die er links en rechts stonden. Nu zijn er nog maar enkele van over. De sleedoorn heef teen dikvertakt systeem van ondergrondse stengeldelen en houdt daardoor de grondgoed vast. Evenals andere dichtvertakte en gedoornde struiken biedt de sleedoorn een zeer goede schuilplaats aan kleinere vogels. Het woord slee is het Oudhollandse woord voor pruim. De bessen van de sleedoorn rijpen in september, zijn heel mooi berijpt blauw, maar heel wrang van smaak. Ze worden wel gebruikt voor de fabricage van kleurstoffen. In het voorjaar is de struik overdekt met kleine witte bloemetjes. Door de hele wijk zijn nog enkele sleedoorns te vinden. Nu staan in de Sleedoornlaan tot aan de Kastanjelaan eiken (zuileiken). Aan het begin van de Sleedoornlaan links en rechts forsythia s. Begin rechts, allerlei verschillende kruidachtige bodembedekkers. Probeer eens wat verschillende soorten te onderscheiden aan de hand van het blad. 8

9 Kleefkruid, ook aanwezig, is duidelijk te herkennen. Het plantje wordt het ook wel 'jan-kleef-an' genoemd. De haakjes aan blad en vruchtjes blijven hangen of kleven aan bijv. de vacht van voorbijgaande dieren. Op deze ingenieuze wijze worden de vruchtjes verspreid. Er wordt wel gedacht dat zo'n kruidachtige bodemlaag maar onkruid is. Zo'n laag is echter heel nuttig als schuilplaats voor allerlei insecten, zoals lieveheersbeestje, mier, kever en pissebed. Het afstervend loof van de planten, bewerkt door nuttige schimmels en bacteriën in de bodem, zorgt voor humus. Humus is weer goed voor nieuwe groei en bloei. Nog heel vaak worden dergelijke onderbegroeiingen bespoten met chemische, giftige bestrijdingsmiddelen met als enige doel een mooie 'schone' grond. Humusvorming, in feite een natuurlijke bemesting, vindt daardoor niet meer plaats. Naast het sterven van de planten leggen ook de daar levende bodemdiertjes en insecten het loodje. O.a. vogels, egels en muizen, de dieren die zich voeden met die bodemdiertjes, krijgen er ook een klap van mee, evenals insecten en planten. De voedselketen gaat schakels missen, het biologisch evenwicht raakt verstoord. Meer begrip voor 'onkruid' is nodig! Wel moeten we in deze wijk een balans zoeken tussen cultuur- en natuurlijke begroeiing. 6. HOEK SLEEDOORNLAAN - ESDOORNLAAN In de Esdoornlaan staan natuurlijk esdoorns, zoals in de hele Bomenbuurt in elke straat de bomen staan waar de straat naar is vernoemd. Deze boom kan een hoogte van 30 meter bereiken en kan 200 jaar oud worden. Ze kunnen tegen de zilte zeewind. Het hout is wit en geschikt voor de meubelindustrie (trekt niet krom). In het sap zit veel suiker.in Amerika maakt men daar ahornsiroop van. 9

10 Rechts en links perkjes met rimpelrozen. De rimpelroos stamt uit het Verre Oosten (Noord China Japan, Korea) en wordt om haar grote decoratieve en welriekende bloem veel gekweekt in West-Europa. Deze roos vormt heel dichte hagen door de ver kruipende, bladspruitende wortelstokken. De bottels zijn rijp in augustus en worden graag gegeten door vogels en door mensen vanwege hun hoog vitamine-c gehalte. Bij het speeltuintje staat een lindeboom. 7. RECHTSAF DE KASTANJELAAN IN Kastanjebomen zijn 's winters erg goed te herkennen aan hun dikke kleverige knoppen. Een kleverige harsachtige stof beschermt de knop aan de tak tegen vorst. Bijen verzamelen in het voorjaar deze hars en kitten er kieren mee dicht in hun kast of korf. Op het eind van de straat staat een andere kastanjeboom, de tamme kastanje. Deze geeft in het najaar eetbaren noten, die gepoft of gepureerd gegeten worden. De andere kastanjes zijn paardenkastanjes, te zien aan de aanhechting van de bladeren aan de tak in de vorm van een hoefijzer. Er zijn twee kastanjebomen gerooid vanwege bloederziekte. 10

11 8. RECHTSAF DE KASTANJELAAN UITLOPEN, LINKSAF EEN KLEIN STUKJE ABELENLAAN TOT AAN DE HOEK POPULIERENLAAN Alle abelen aan de Abelenlaan zijn inmiddels gekapt, op één grote na, die tegenover de brievenbus staat op de hoek van de Abelenlaan en de Berkenlaan. Riolering en bestrating werden aangetast door deze bomen en hun windgevoeligheid was groot. De wortelstelsels van de Italiaanse populieren aan de Populierenlaan zorgden daar voor openbreking van het wegdek. Snelgroeiende en hoog opgaande bomen zijn als beplanting niet geschikt in een woonwijk. Het is altijd jammer wanneer gezonde bomen het veld moeten ruimen. Enige deskundigheid waar het de levensvoorwaarde van een boom of andere aanplant betreft, zou in de toekomst een vereiste moeten zijn, zowel bij de stadsarchitect en de aannemer als bij de planoloog. Denk eens aan de vele functies van een boom: verfraaiing van dorps- of stadsbeeld beschuttingtegen de wind beschuttingtegenfellezon demping van geluid broed- en schuilplaatsvoorvogels opvangen van stof Bedenk dat: Elke oude boom zo'n 2000 liter vocht per dag kan verdampen en zuurstof produceert die wij weer inademen! Ook wanneer er na het kappen van een boom weer een nieuwe boom geplant wordt, staat dit nieuw geplante exemplaar in geen verhouding tot de oude boom met zijn geweldig bladstelsel. 11

12 9. LINKS AF DE POPULIERENLAAN INLOPEN EN VERDER PARK DE GRIFFIOEN NAAR DE VIJVER In het vijvertje treffen we echte moerasplanten aan: de lissen. Er staat ook een prachtige treurwilg. Jammer dat deze wilg zo dicht bij de huizen staat. De beworteling zorgde reeds voor overlast. Was de boom iets vrijer geplant, wat op deze plaats mogelijk was geweest, dan had de wilg geen enkele ergernis opgeroepen. 10. VERDER LOPEN RICHTING SEISSINGEL De bomen links langs de weg, die met de fijne blaadjes, zijn een essenvariant. De bomen langs de vijver zijn haagbeuken. Het witte huis rechts aan het begin van de vijver is de oude buitenplaats De Griffioen, waar de wijk naar is vernoemd. 11. LINKSAF, DE OLMENLAAN IN Langs de Singel staan lindebomen. Op de hoek links staat een grote plataan. De stam heeft verschillende kleuren bruin en groen doordat er stukken schors afvallen. De vruchtbolletjes hangen sierlijk aan een lange steel en blijven ook in de winter aan de boom zitten. In de Olmenlaan staan rechts esdoorns. Aan de linkerkant zijn nieuwe iepen(olmen) geplant, de zogenaamde fladderiep, die minder vatbaar zou zijn voor de gevreesde iepenziekte. De snoei van deze iepen (olmen) aan weerszijden van de Olmenlaan moet erop gericht zijn dat het verkeer geen hinder heeft van 12

13 laag overhangende takken. Aan een kant is al een serie nieuwe bomen geplant omdat de oude te groot werden. Links in plantsoen achterkant Kastanjelaan staat een mispel, een paar meter verder de kardinaalsmuts. Deze geeft in de herfst mooie roze zaaddozen met fel oranje zaden. Aan de rechterzijde van de Olmenlaan is een beplanting van geranium gecombineerd met witte buddleya (vlinderstruik). Wanneer we doorlopen komen we bij het Olmenpleintje. Hier staat in het midden een vleugelnoot. Deze boom komt uit de Kaukasus en heeft een fraaie koepelvormige kroon met samengestelde bladeren van 7 tot 21 gezaagde blaadjes en wel 20 à 30 cm lange vrouwelijke bloemen. De stam van deze boom blijft laag, terwijl de takken hoog en breed uitgroeien. We lopen tot aan de hoek met de Lijsterbeslaan. Hier staat, wat verderop in het gras, een amberboom. Deze is in het najaar prachtig rood. Indianen gebruikten het sap van deze boom om kauwgom van te maken met de naam Chicklets'. 13

14 12. OLMENLAAN UITLOPEN TOT AAN SEISWEG Op de hoek Seisweg/Olmenlaan, de Seisweg verder afkijkend, is de kronkelende loop van deze weg duidelijk te zien. Ook is deze wat hoger gelegen. Beide eigenschappen komen doordat de Seisweg, een van de oudste uitvalswegen van Middelburg, op een hoog deel van Walcheren is aangelegd, op een zogenaamde kreekrug. Kreekruggen zijn in het verleden ontstaan door bezinking en afzetting van zand en kleideeltjes in waterstromen waarop eb en vloed invloed hadden (die stromen noemt men ook wel kreken). Een proces van duizenden jaren. Na het jaar 800 vestigden mensen zich op de kreekruggen. De Walcherseweg, met als verlenging de Seisweg en de Noordweg zijn daar typische voorbeelden van. Op het knooppunt van zulke kreekruggen is Middelburg ontstaan. 13. EVEN TERUG DE OLMENLAAN IN, RECHTSAF DE ESSENLAAN IN Op de hoek staat in het plantsoen een lindeboom. Aan de rechterkant is langs de hele straat een windsingel aangeplant, overeenkomstig de Walcherse windsingels in het vrije veld, ook wel Zeeuwse hagen genoemd. De volgende bomen en struiken zijn te onderscheiden: Els: Te herkennen aan de houtachtige zwarte proppen. Tussen de schubjes van die proppen zitten platte vruchtjes, die op water kunnen blijven drijven. De zaadjes spoelen naar de kant, ontkiemen en men treft zodoende de els heel veel bijwaterkanten aan. Er wordt verondersteld dat de Latijnse naam van de els, Alnus, afkomstig is van 'aloramne', wat duidt op: 'ik word door de stroom verzorgd'. 14

15 Aan de wortel van de els zitten kleine knolletjes, waarin een zwam leeft die stikstof kan maken. Hierdoor is elzengrond buitengewoon vruchtbaar. In april bloeit onder deze els speenkruid, vogelmuur, hondsdraf en madeliefje. Elzen lopen begin mei uit en de volksmond zegt: "Is het elzenblad zo groot als een duit, dan komt de koekoek uit". Es: Essenhout is zeer taai en sterk. Reeds bij de Griekse helden werden van essenhout lansen gemaakt. Nu vervaardigt men van dit hout onderdelen voor gymnastiektoestellen, tennisrackets, hamerstelen en trapleuningen. Liguster: De witte bloempjes van de liguster bevatten veel honing en daardoor worden deze druk bezocht door bijen, hommels, vliegen en vlinders. Omdat de liguster zich zo goed laat snoeien wordt de struik veel als haag aangeplant, zoals op meerdere plaatsen in de Bomenbuurt te zien is. Vlier: De vlier werd vroeger bij boerderijen aangeplant om haar bloemen, vruchten en bladeren, die als huismedicamenten een grote rol speelden. 15

16 De zwarte bessen in trossen vormen voedsel voor vogels als spreeuwen en lijsters, die het zaad weer verspreiden. Van de vlierbes en van de vlierbloesem worden jam en wijn gemaakt. Bij de afscheiding tussen de garages staat een groot exemplaar. Meidoorn: Voor de oorlog was de meidoorn een authentieke plant voor Walcheren. Mooie meidoornhagen doorkruisten het landschap. De meidoorn is de draagster van een bacterie die het perenvuur veroorzaakt. Vooral fruittelers zijn niet zo gelukkig met de meidoorn, want aangetaste fruitbomen gaan dood. Daarom heeft er rigoureuze kap van de meidoorn plaatsgevonden. Men veronderstelt dat regelmatige snoei de meidoorn had kunnen behoeden voor aantastingen door perenvuur. Meidoornhagen moeten zorgvuldig onderhouden worden. Klimop: Links in de Essenlaan bestaat de originele geveltuinbeplanting uit klimop. Een klimop kan wel 300 jaar oud worden. De struik is een schaduw-minnende groenblijver. De spruiten geven alleen bloei en bes als er veel licht is, daarom zit de bes altijd hoog. De bes rijpt pas in februari en dat is fijn voor de vogels want alle bessen vanaf de herfst zijn tegen die tijd opgegeten. De klimop vormt twee soorten bladeren: ovale bladeren aan de top waar bloem en bes zich ontwikkelen, en vijfpuntig handlobbig blad waar de plant klimt. 16

17 14. EERSTE WEG LINKS, DE KORNOELJELAAN IN Links en rechts staan gele kornoeljes, fors ingesnoeid vanwege teveel schaduw. De struiken overleefden de ingreep. De bloei is zeer vroeg; in februari/maart verschijnen de heldergele bloempjes. De vruchten zijn rood in de herfst. Van de jonge takken worden wandelstokken gemaakt. 15. HOEK KORNOELJELAAN -LIJSTERBESLAAN Links op de hoek stond een prachtig uitgegroeide iep(olm). Deze is helaas enkele jaren geleden gekapt vanwege de iepziekte. Het gevaar bestond dat de boom zou omvallen. De omvang van het wortelstelsel van een boom kan heel goed vastgesteld worden met het blote oog: het breedste gedeelte, rondom de kroon van de boom is ongeveer gelijk aan de uiteinden van het ondergrondse wortelstelsel. Omdat deze iep op deze plek de ruimte had en niet gehinderd werd door te dichtbij gelegen bestrating, ontwikkelde hij zich heel fraai en was groot. Iepen zijn gevoelig voor de Iepziekte, een schimmelziekte die de boom binnen kan dringen via de bast, via de gangen die de iepenspintkever in het hout heeft gemaakt. Als de boom is aangetast, is hij opgegeven en moet hij worden gekapt. De gemeente heeft geprobeerd de iep te behandelen tegen deze ziekte, maar dat heeft helaas geen resultaat gehad. 17

18 16. OP DE HOEK RECHTS KORNOELJELAAN - LIJSTERBES- LAAN STAAT NAAST HET HOEKHUIS EEN BUXUS De buxus heeft heel kleine, leerachtige harde, en 's winters groen blijvende blaadjes. De kleine groenachtige bloempjes worden in april/mei druk bezocht door bijen. Men vindt de buxus veel in tuinen, soms gesnoeid tot vormen als vogels, kogels, tafelbladen en dieren. Als laag haagje wordt de buxus veel gebruikt ter omsluiting van rozenperken en kruidentuinen. De buxus wordt ook wel buksboom of palmboom genoemd. Buksboom omdat het harde hout, het hardste hout van Europa gebruikt werd ter fabricage van geweerkolven. Ook wordt het heft van het Zeeuwse boerenzakmes ( paeremes ) uit buxushout gesneden. De naam palmboom verwijst naar het gebruik van de takjes met Palmpasen, ter versiering van de palmpaasstokken. 17. KORNOELJELAAN VERDER AFLOPEN TOTEIKENLAAN, RECHTSAF EIKENLAAN IN 18

19 Op het grasveld in deze laan staan verschillende soorten eiken. Eiken kunnen heel oud worden. In Europa zijn eiken van 1800 jaar oud aangetroffen. Let eens op de uit kromme takken gevormde kroon. De kroon laat veel licht door, zodat eiken heel goed onderbegroeiing toestaan. De vruchten, de overbekende eikels, werden vooral vroeger gebruikt als varkensvoer. Het was in de Middeleeuwen gebruikelijk dat de boeren hun varkens door de bossen dreven, zodat ze door het eten van eikels vet zouden worden. Het hout werd veel gebruikt in de scheepvaart en voor het vervaardigen van meubels, waardoor de meeste natuurlijke eikenbossen zijn verdwenen. Gelukkig is er nieuwe aanplant. Een vergelijking: Een populier is, zoals we lazen, na ongeveer 25 jaar kaprijp, een eik wordt pas na 125 jaar als kaprijp beschouwd. Een oude wijsheid: 'Staat de Eik voor d' Es in blad, t zomerweer wordt schoon, niet nat. Tooit de Es zich voor den Eik regenstroom wacht weg en dijk. 18. EIKENLAAN UITLOPEN, LINKSAF DE GRIFFIOENSTRAAT INLOPEN Bijna alle wilgen van de Griffioenstraat zijn gekapt vanwege de hinder die ze veroorzaakten aan rioleringen. Er staat nog één afgeknot exemplaar. 19

20 19. BIJ DE VOLGENDE HOEK ZIEN WE LINKS DE TAMARISKENLAAN In deze laan staan vier abelen en er zijn twee vakken met tamarisken. Deze komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zee gebied en bloeit in juni prachtig roze. 20. GRIFFIOENSTRAAT HELEMAAL UITLOPEN, BERKENLAAN OVERSTEKEN TOT AAN DE HAZELAARSLAAN Aan de linkerkant in de Hazelaarslaan, op de grasstrook, staan boomhazelaars. Het stuifmeel van de hazelaar (aan lange katjes) vormt samen met die van de wilg het eerste voedsel voor de bijen. De hazelnoten worden verspreid door vogels (zoals gaaien en spechten) die een wintervoorraad aanleggen en deze soms niet meer terug kunnen vinden. De noten ontkiemen in de regel pas het tweede jaar. Voor het huis op nummer 3 is een buxushaag geplant. 20

21 21. HAZELAARSLAAN UITLOPEN, LINKSAF DAARNA RECHTSAF DE DOORNLAAN IN Op de hoek staan elzen. De Doornlaan is beplant met boomvormen van de meidoorn die, afhankelijk van hun soort, wit, roze of dieprood kunnen bloeien. De witte soort is de wilde vorm, de roze en de rode zijn gecultiveerd. De donkerrode vruchtjes worden graag genuttigd door allerlei vogels. De besjes zijn, in tegenstelling tot wat veel wordt gedacht, niet giftig. De naam duidt al op de bloei van de boom, namelijk in mei; doorn wijst op de stekeligheid. In heel Europa waren en zijn meidoorn-soorten belangrijk als afscheiding van weilanden. Oude doornhagen doorsnijden heel Engeland, Frankrijk en grote stukken van Scandinavië en bepalen daarmee de landschapsvorm in die landen. Op Walcheren zijn alle meidoornhagen tijdens de inundatie van 1944 dood gegaan door het zoute water. Er is wel opnieuw aangeplant naast andere windsingels, maar veel is de afgelopen jaren verdwenen door de ziekte perenvuur. 21

22 Behalve meidoorns staan in de Doornlaan duindoorn, jasmijn, mispel, kweepeer en wilde pruim. Op de hoek Abelenlaan/Doornlaan is een onderbegroeiing van o.a. liguster. 22. De Doornlaan uitlopen, linksaf een klein stukje Abelenlaan, Berkenlaan oversteken, terug naar het beginpunt. 22

23 Wanneer u de Berkenlaan overgestoken bent, ziet u in een perkje bovenstaand informatiebord. Op dit bord kunt u nadere bijzonderheden lezen over het ontstaan van de Bomenbuurt, de karakteristieke huizen en het oorspronkelijke groenplan van de wijk. Misschien is het aardig om via deze wandelroute ook uw visite kennis te laten maken met uw woonwijk. 23

24 24

Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken.

Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken. Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken. In de Bomenbuurt is het een makkie om bomen te herkennen want elke laan heeft de naam van de boom of struik die er staat. Neem nou de ESSENLAAN. Op zoek naar

Nadere informatie

Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken.

Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken. Bomen in de Bomenbuurt: van Essen en Eiken. In de Bomenbuurt is het een makkie om bomen te herkennen want elke laan heeft de naam van de boom of struik die er staat. Neem nou de Essenlaan. Op zoek naar

Nadere informatie

Zwarte Els Alnus glutinosa

Zwarte Els Alnus glutinosa Zwarte Els Alnus glutinosa De Zwarte Els komt van nature voor in Nederland. De boom stond oorspronkelijk vaak langs stromend water, maar het is een hele sterke boom die overal kan worden toegepast. In

Nadere informatie

WORD EEN ECHTE bomenkenner!

WORD EEN ECHTE bomenkenner! WORD EEN ECHTE bomenkenner! In dit boek kun je bladeren van loofbomen plakken die je vindt tijdens je wandelingen in het bos of het park. Maar voor je een echte bomenkenner kunt worden, moet je nog een

Nadere informatie

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is... Een boom is een plant, alleen noemen de onderdelen anders. Een boom is namelijk een vaste plant met een houten stam en een kruin. Delen van de boom Laat

Nadere informatie

Materiaal Groen. Deel 3: Groen groeit

Materiaal Groen. Deel 3: Groen groeit Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.

Nadere informatie

Behaag...Natuurlijkactie 2013.

Behaag...Natuurlijkactie 2013. Behaag...Natuurlijkactie 2013. Een actie van Natuurpunt, de Milieuraad en het Gemeentebestuur. Gemengde hagen en houtkanten in landelijke gebieden en privétuinen kunnen samen groene linten vormen, vaak

Nadere informatie

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN 3 8 6 10 ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is...... een vaste plant met een houten stam en een kruin, alleen noemen de onderdelen anders dan bij een plant. Delen van de boom Laat de kinderen

Nadere informatie

Bloeiend plantje Spoor van een dier

Bloeiend plantje Spoor van een dier Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :

Nadere informatie

Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs

Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige

Nadere informatie

Naam:...

Naam:... Naam:... Wil je meer over paddestoelen weten? Vul de woorden in op de goede plaats. Kies uit: hoed herfst eetbaar steel giftig grotten In de... vind je in het bos veel paddestoelen. Ze groeien op dode

Nadere informatie

De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub.

De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub. De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub. Dit document bevat tabellen met soorten bomen en aantallen. Hole 1 Totaal

Nadere informatie

De tien bomen van.. Johan Mullenders Stamtekeningen -----------------------------------------------------------------------------

De tien bomen van.. Johan Mullenders Stamtekeningen ----------------------------------------------------------------------------- De tien bomen van.. Johan Mullenders Stamtekeningen In deze serie boomwandelingen worden telkens 10 bomen beschreven. Welke 10, is aan de schrijver. Dit mag een persoonlijke voorkeur zijn of te maken hebben

Nadere informatie

Algemeen. Voorwoord

Algemeen. Voorwoord Voorwoord Het voorjaar is het begin van al het nieuwe leven: De bomen lopen weer uit, de vogels beginnen met het maken van hun nesten, de egels ontwaken uit hun winterslaap en de eerste bolgewassen staan

Nadere informatie

De Staart in kaart. 4 jaar bosontwikkeling op voormalige akkers

De Staart in kaart. 4 jaar bosontwikkeling op voormalige akkers De Staart in kaart 4 jaar bosontwikkeling op voormalige akkers Esther Linnartz Juli 2008 Inleiding De Staart is een natuurgebied van 24 hectare aan noordoost kant van Oud-Beijerland en ligt aan de oevers

Nadere informatie

Plant Goed aanbevelingslijst

Plant Goed aanbevelingslijst Plant Goed aanbevelingslijst Lijst streekeigen groen voor houtelementen De soorten in onderstaande tabellen die rood gemarkeerd staan mogen enkel gebruikt worden als gecertificeerd autochtoon plantmateriaal.

Nadere informatie

Wat is essentaksterfte?

Wat is essentaksterfte? Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006

Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006 Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 26 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL COMPEX Deze bijlage bevat informatie. 613-1-589b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden.

Nadere informatie

Wat is essentaksterfte?

Wat is essentaksterfte? Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig

Nadere informatie

(Invasieve*) exoten wandeling Schothorst

(Invasieve*) exoten wandeling Schothorst (Invasieve*) exoten wandeling Schothorst Een exoot is een plant, dier of ander organisme dat van nature niet in Nederland voorkomt. Als een soort schadelijk is voor de natuur noemen we ze invasieve exoten.

Nadere informatie

Voorwoord Sneeuwklokjes

Voorwoord Sneeuwklokjes Voorwoord De winter is de periode waarin alles in de natuur stil lijkt te staan en tot rust komt. Maar zodra het weer iets warmer wordt, komen de eerste stinzeplanten al weer in bloei. Dat begint met de

Nadere informatie

Loof-en naaldbomen. Naam :

Loof-en naaldbomen. Naam : Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen

Nadere informatie

Zomerwandeling Heimanshof

Zomerwandeling Heimanshof www.denhaag.nl/jaarprogramma Zomerwandeling Heimanshof Samenstelling Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Archeologie & natuur- en milieueducatie Prins Hendrikstraat 39 2518 HH Den Haag milieueducatie.po@denhaag.nl

Nadere informatie

Bomenspeurtocht in het Wilhelminaplantsoen. Van:

Bomenspeurtocht in het Wilhelminaplantsoen. Van: Bomenspeurtocht in het Wilhelminaplantsoen Van: Bomenspeurtocht in het Wilhelminaplantsoen. Datum: Vergeet niet de letters in te vullen Het gezegde: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Nadere informatie

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon

Nadere informatie

inhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.

inhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8. De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13

Nadere informatie

Plantenkennis. Bomen. lijst 1. Deel 1 G41-G31-GB1+2

Plantenkennis. Bomen. lijst 1. Deel 1 G41-G31-GB1+2 Plantenkennis lijst 1 Bomen Deel 1 G41-G31-GB1+2 Algemene informatie Bomen Een boom is een stam (of meerdere) met daar bovenop een kroon met bladeren. Bol / rond ovaal piramidaal zuil kegel vormboom Acer

Nadere informatie

De Levende tuin, met een levende omheining. De Levende tuin laat uw tuin leven. Wilt u van uw tuin een groene oase maken?

De Levende tuin, met een levende omheining. De Levende tuin laat uw tuin leven. Wilt u van uw tuin een groene oase maken? FOTO S: TUINEN VAN APPELTERN met een levende omheining De omheining van een levende tuin leeft mee. Deze biedt beschutting, maar is ook toegankelijk voor kleine dieren. Van oude stenen bijvoorbeeld, zijn

Nadere informatie

bosplantsoen Dunnen van

bosplantsoen Dunnen van De gemeente Ede streeft naar een natuurlijk beheer van het openbaar groen. Deze manier van beheren is vooral geschikt voor de grotere groenobjecten, bijvoorbeeld bosplantsoen. Bij het juiste beheer kan

Nadere informatie

Camping Achter Port Zélande ligt camping Port Zélande. Deze camping ligt midden in de natuur met veel ruimte en rust. (tel ).

Camping Achter Port Zélande ligt camping Port Zélande. Deze camping ligt midden in de natuur met veel ruimte en rust. (tel ). De Duindoorn is één van de eerste struiken die zich in een duingebied vestigt. Hij wordt dan ook pionierplant genoemd, die gemakkelijk in het voedselarme zand wortelt en de grond daarmee geschikt maakt

Nadere informatie

Ommetje Zwanenburg. Afstand: circa 2 kilometer BOMEN OM BIJ WEG TE DROMEN ROUTE 5 VAN 14 EIKENLAAN ZWANENBURGERDIJK DOMINEESLAAN LINDELAAN

Ommetje Zwanenburg. Afstand: circa 2 kilometer BOMEN OM BIJ WEG TE DROMEN ROUTE 5 VAN 14 EIKENLAAN ZWANENBURGERDIJK DOMINEESLAAN LINDELAAN Ommetje Zwanenburg BOMEN OM BIJ WEG TE DROMEN ROUTE 5 VAN 14 5 Afstand: circa 2 kilometer EIKENLAAN 14 DOMINEESLAAN PLANTSOEN- LAAN LINDELAAN ZWANENBURGERDIJK TROELSTRALAAN 8 9 7 13 12 11 10 6 OLMENLAAN

Nadere informatie

Een zadenwandeling door de tuin voor kinderen van groep 4,5 en 6.

Een zadenwandeling door de tuin voor kinderen van groep 4,5 en 6. 15 Plattegrond Dreuzelpad: Dit boekje is gemaakt door de educatiewerkgroep van de Natuurtuin t Loo. Maart 2004 Paula Heesterbeek, Afke Schoo Een zadenwandeling door de tuin voor kinderen van groep 4,5

Nadere informatie

Een zadenwandeling door de tuin voor kinderen van groep 4,5 en 6.

Een zadenwandeling door de tuin voor kinderen van groep 4,5 en 6. Een tocht over zaden op reis door de natuurtuin t Loo over het dreuzelpad. Geschikt voor kinderen van groep 4,5 en 6. 2 Lees deze bladzijde goed, want dan weet je precies wat je moet doen! Dit boekje gaat

Nadere informatie

Bomen en overlast. 8 december 2015

Bomen en overlast. 8 december 2015 Bomen en overlast 8 december 2015 Bomen en overlast 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 3 2. Wat te doen bij overlast van bomen van de gemeente?... 4 2.1. Schaduw... 4 2.2. Invloed op de productiviteit van

Nadere informatie

Wat gaat er gebeuren in de Wevershoek?

Wat gaat er gebeuren in de Wevershoek? Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen

Nadere informatie

Herfstwerkboekje van

Herfstwerkboekje van Herfstwerkboekje van Herfst werkboekje groep 5 1 De bladeren aan de bomen worden bruin en rood en vallen naar beneden, het is weer herfst! September wordt herfstmaand genoemd, dit omdat op 22 september

Nadere informatie

Soorten te gebruiken in houtkanten

Soorten te gebruiken in houtkanten De soorten in onderstaande tabellen die rood gemarkeerd staan mogen enkel gebruikt worden als gecertificeerd autochtoon planmateriaal. Indien dergelijke plantmateriaal niet voor handen is, kan de soort

Nadere informatie

Winterwandeling Heimanshof

Winterwandeling Heimanshof wwwdenhaagnl/jaarprogramma Winterwandeling Heimanshof Samenstelling Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Archeologie & natuur- en milieueducatie Prins Hendrikstraat 39 2518 HH Den Haag milieueducatiepo@denhaagnl

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Bladerwerkstuk

Werkstuk Biologie Bladerwerkstuk Werkstuk Biologie Bladerwerkstuk Werkstuk door S. 1142 woorden 21 mei 2016 7,6 2 keer beoordeeld Vak Biologie Tamme Kastanjeboom (Castanea sativa) Gevonden op 20 mei 2015, in gemeente Hoogezand-Sappemeer,

Nadere informatie

Wat gaat er gebeuren in het Oosterpark?

Wat gaat er gebeuren in het Oosterpark? Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen

Nadere informatie

Landschapselementen; hoe zien ze eruit? 2017

Landschapselementen; hoe zien ze eruit? 2017 Landschapselementen; hoe zien ze eruit? 2017 Landschapselementen die in aanmerking komen voor de regeling Vouchers voor Landschapselementen bestaan uit inheemse bomen en struiken. Rondom het erf gaat het

Nadere informatie

De lente! Werkboekje leeftijd: 10+

De lente! Werkboekje leeftijd: 10+ De lente! Werkboekje leeftijd: 10+ Seizoenen De lente begint meestal op 21 maart. Soms kan het begin van de lente ook vallen op 20 maart. Dat heeft te maken met de stand van de zon. Afgesproken is dat

Nadere informatie

In de Scheldevrijstraat maken we in het nieuwe ontwerp een onderscheid tussen de laanbomen en de pleinbomen.

In de Scheldevrijstraat maken we in het nieuwe ontwerp een onderscheid tussen de laanbomen en de pleinbomen. Scheldevrijstraat 1. Boomkeuze In de Scheldevrijstraat maken we in het nieuwe ontwerp een onderscheid tussen de laanbomen en de pleinbomen. Langs de straat tussen de parkeerplaatsen planten we de laanbomen.

Nadere informatie

Het is winter. op Landgoed Schothorst

Het is winter. op Landgoed Schothorst Het is winter op Landgoed Schothorst In de winter is er genoeg te zien en te beleven in de natuur. Tijdens deze wandeling kun je dat ervaren. 6 Enkeerdpad 1 Winterbloeiers Zelfs in de winter kun je soms

Nadere informatie

Bosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8

Bosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8 Bosopdrachten Praktijkopdrachten groep 7/8 Inhoud..1 Determineren.2 Het bos van binnen naar buiten.5 Klimaat en sfeer in het bos 6 1) DOE JE OREN OPEN..6 2) VOEL EN RUIK..6 3) KLIMAAT..6 Boomdikte...7

Nadere informatie

Bomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:

Bomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in: Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................

Nadere informatie

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N UNIVERSITEIT GENT Vragenlijst 115 Vakgroep Nederlandse Taalkunde DECEMBER 1999 Blandijnberg 2 9000 Gent PLANTEN 5 : BOMEN EN STRUIKEN Dialect

Nadere informatie

Pinus nigra, Oostenrijkse den. Aantal: 19 stuks Maat:

Pinus nigra, Oostenrijkse den. Aantal: 19 stuks Maat: Pinus nigra, Oostenrijkse den Aantal: 19 stuks Maat: 150-200 20-25 (40) m in jeugd breed kegelvormig, later rond Schors en takken: zwartgrijs met diepe groeven, takken geelbruin stijve naalden, 2 bijeen,

Nadere informatie

Het uitlopen van bomen

Het uitlopen van bomen Het uitlopen van bomen Werkblad van... Bij deze opdrachten gaan we een aantal weken het uitlopen van vier soorten bomen volgen. Je zult zien, dat tijdens deze weken de bomen eerst gaan bloeien en dat daarna

Nadere informatie

Bomen in Bergen. Inventarisatie in het kader van Bomenplan Bergen

Bomen in Bergen. Inventarisatie in het kader van Bomenplan Bergen Bomen in Bergen Inventarisatie in het kader van Bomenplan Bergen Concept november 2012 1 Inhoud H1 Inleiding... 3 H2 Veel bomen... 4 H3 Hoe staan onze bomen er voor?... 6 H4 Waardevolle bomen... 8 H4 Kansen

Nadere informatie

Wat hebben bijen nodig?

Wat hebben bijen nodig? [Naam docent] Wat hebben bijen nodig? Een zoemende tuin biedt: Nestelgelegenheid Variatie in soorten (en dus in bloeitijden) Variatie in structuur (hoog, laag) Variatie in onderhoud (in ruimte en in tijd)

Nadere informatie

Leve de tuin Bezoekerscentrum Webbekoms Broek - Diest

Leve de tuin Bezoekerscentrum Webbekoms Broek - Diest Leve de tuin 25.04.2017 Bezoekerscentrum Webbekoms Broek - Diest Regionale landschappen Publiekprivaat samenwerkingsverband tussen: Overheden: gemeenten & provincie Verschillende doelgroepen:alle gebruikers

Nadere informatie

Limburgs Landschap. natuurboekje van

Limburgs Landschap. natuurboekje van Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2008 Hoi! De ene kastanjeboom is de andere niet. Er zijn wilde en tamme kastanjebomen. Vanaf oktober gaan mensen kastanjes rapen. Zakken vol! Zijn dat nu wilde

Nadere informatie

Levenscyclus. Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen.

Levenscyclus. Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen. [Honingbij] Algemene Naam: Honingbij Wetenschappelijke Naam: Apis mellifera Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen. Het lichaam van een bij bestaat uit drie onderdelen: een

Nadere informatie

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N UNIVERSITEIT GENT Vragenlijst 125 Vakgroep Nederlandse Taalkunde DECEMBER 2000 Blandijnberg 2 9000 Gent PLANTEN 8 Dialect van :..................................................(stad,

Nadere informatie

KLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA. Project Bomen

KLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA. Project Bomen KLEE JENNE ILYANO KARA ROZELIEN QUINN NIENE FLEUR V. NOAH JULES NINA Project Bomen FLEUR K. MATTEO LEI FYNN FERRE CHARLOTTE BERN LEONIE LOTTE ALINA STAN Wat is een boom? Bomen zijn de grootste planten

Nadere informatie

1. Seizoenen Lente Zomer Herfst Winter Filmpje Pluskaarten 17 Bronnen 19 Colofon en voorwaarden 20

1. Seizoenen Lente Zomer Herfst Winter Filmpje Pluskaarten 17 Bronnen 19 Colofon en voorwaarden 20 Seizoenen inhoud. Seizoenen 3. Lente 4 3. Zomer 7 4. Herfst 0 5. Winter 3 6. Filmpje 6 7. Pluskaarten 7 Bronnen 9 Colofon en voorwaarden 0 . Seizoenen Een jaar heeft vier seizoenen. De vier seizoenen zijn:.

Nadere informatie

Struweel aanplant. Struweel voor akkervogels. Voedsel (besjes), dekking en nestgelegenheid.

Struweel aanplant. Struweel voor akkervogels. Voedsel (besjes), dekking en nestgelegenheid. Struweel aanplant Struweel voor akkervogels Voedsel (besjes), dekking en nestgelegenheid. Aanplant van solitaire struikjes en (kleine) bosschages Daar waar het kan daar waar het niet in de weg staat In

Nadere informatie

Bladhoudende Heesters

Bladhoudende Heesters Bladhoudende Heesters aucuba Aucuba japonica Variegata Bloem: roodachtig / blad: groen met gele vlekken. Nepal tot Japan Kornoeljeachtigen Snijbloemen Goed vertakte struik. Zacht hout. Blad is leerachtig,

Nadere informatie

(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS

(FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS (FRUIT-)BOMEN SCHRIJVEN GESCHIEDENIS MENSEN, DIEREN EN PLANTEN GROEIEN EEN BEPAALDE PERIODE VAN HUN LEVEN TOT ZE HUN UITEINDELIJKE GROOTTE HEBBEN BEREIKT. BIJ MENSEN EN DIEREN IS MEESTAL WEL TE ZIEN OF

Nadere informatie

Boterbloemen in het gras

Boterbloemen in het gras Boterbloemen in het gras Achtergrondinformatie De boterbloem behoort tot de familie der ranonkelachtigen. De wetenschappelijke naam Ranunculus betekent in het Latijn: kikkertje. Veel soorten hebben namelijk

Nadere informatie

Informatie reader. Over bomen

Informatie reader. Over bomen Informatie reader Over bomen Bron: een selectie uit folders van de bomenstichting Hoe groeit een boom? blz. 1 t/m 4 Bomen en mensen blz. 5 t/m 7 Bomen en feesten blz. 8 t/m 10 Bomen en medicijnen blz.

Nadere informatie

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N

W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N UNIVERSITEIT GENT Vragenlijst 104 Vakgroep Nederlandse Taalkunde DECEMBER 1998 Blandijnberg 2 9000 Gent PLANTEN 1 Dialect van :..................................................(stad,

Nadere informatie

De verschillen tussen de onderhoudsniveaus basis en accent zijn aangegeven in de tekst door middel van een onderstreping.

De verschillen tussen de onderhoudsniveaus basis en accent zijn aangegeven in de tekst door middel van een onderstreping. BIJLAGE A. BEELDBOEK GROEN KERNEN In de wijken krijgt de openbare ruimte een gemiddelde kwaliteit. Dit onderhoudsniveau noemen we basis. In de wijken dragen inwoners vervolgens zelf bij aan het beheer

Nadere informatie

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

Nadere informatie

De Bomenroute Baxpark is, in samenwerking met de gemeente, ontwikkeld door het Natuur-en Milieuplatform Hendrik-Ido- Ambacht.

De Bomenroute Baxpark is, in samenwerking met de gemeente, ontwikkeld door het Natuur-en Milieuplatform Hendrik-Ido- Ambacht. De Bomenroute Baxpark is, in samenwerking met de gemeente, ontwikkeld door het Natuur-en Milieuplatform Hendrik-Ido- Ambacht. Het doel van de Bomenroute is om door middel van educatie het belang van bomen

Nadere informatie

Lentewandeling in Boomrijk April 2012

Lentewandeling in Boomrijk April 2012 Lentewandeling in Boomrijk April 2012 Wat is er nu al te zien, in april? Deze wandeltocht door Boomrijk toont de vroege bloeiers en een aantal opvallende bomen in het park. De wandeling duurt tussen de

Nadere informatie

Acer platanoides (noorse esdoorn) Zoals al in de rij langs de Willy Sluiterweg.

Acer platanoides (noorse esdoorn) Zoals al in de rij langs de Willy Sluiterweg. A Acer platanoides (noorse esdoorn) Zoals al in de rij langs de Willy Sluiterweg. Onder deze bomen langs de waterzijde wordt er in het gras een bloembollenmengsel aangebracht voor meer kleur. Het gras

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 3 en donderdag 5 maart 2015

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 3 en donderdag 5 maart 2015 De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 3 en donderdag 5 maart 2015 Beste natuurliefhebber/- ster, Op dinsdag heb ik maar weinig foto s gemaakt. Ik, of beter gezegd mijn camera, werd tijdelijk ingehuurd

Nadere informatie

Een jonge sequoia opgegroeid tussen de as van een bosbrand en een jonge sequoia in een pot.

Een jonge sequoia opgegroeid tussen de as van een bosbrand en een jonge sequoia in een pot. Hoofdstuk 8. De levensloop van de Sequoia gigantea: van zaadje tot reuzenboom Niet elk zaadje dat uit de kegel valt ontkiemt. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat van de zaadjes die in een groene

Nadere informatie

Planten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs

Planten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs Planten voor de Prins Werkmap Eerste graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige

Nadere informatie

1. Levende wilgenstaken I blz. 2 2. Levende wilgenstaken II blz. 2 3. Levende meidoornhaag blz. 2

1. Levende wilgenstaken I blz. 2 2. Levende wilgenstaken II blz. 2 3. Levende meidoornhaag blz. 2 SOORTEN OMHEININGEN Inhoud: Omheiningen van levend materiaal 1. Levende wilgenstaken I blz. 2 2. Levende wilgenstaken II blz. 2 3. Levende meidoornhaag blz. 2 Andere soorten omheining 4. Dood hout blz.

Nadere informatie

Lentewandeling Heimanshof

Lentewandeling Heimanshof www.denhaag.nl/jaarprogramma Lentewandeling Heimanshof Samenstelling Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Archeologie & natuur- en milieueducatie Prins Hendrikstraat 39 2518 HH Den Haag milieueducatie.po@denhaag.nl

Nadere informatie

Her en der komen scheuten van, ja van wat?, voorzichtig de grond uit

Her en der komen scheuten van, ja van wat?, voorzichtig de grond uit De lente laat op zich wachten, maar ineens zijn er veelbelovende dagen en is het druk met vrijwilligers in t Weetpunt en het Arboretum Munnike Park. Een paar dagen later is het weer Maart roert zijn staart

Nadere informatie

BOMEN VOOR KOEIEN VERSLAG

BOMEN VOOR KOEIEN VERSLAG BOMEN VOOR KOEIEN VERSLAG 2018 Ik weet: t gebeurt, maar ik vind het niet kunnen, Dat wij dieren het licht in hun ogen misgunnen. Plant duizenden bomen, liefst brede en hoge En gun een koe de schaduw in

Nadere informatie

DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN

DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN FSC Forest Kids Achtergrond rond bomen en bos DE BOOM Bomen zijn de grootste leden van het plantenrijk en bestaan in heel wat verschillende soorten, maar vrij typisch voor bomen

Nadere informatie

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015. Beste natuurliefhebber/-ster,

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015. Beste natuurliefhebber/-ster, De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 15 december 2015 Beste natuurliefhebber/-ster, De dag begon mistig en op meerdere plaatsen bleef de mist de hele dag hangen. Gelukkig scheen in Beijum de zon. Doordat

Nadere informatie

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is.

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is. BIOBOER 1 Hoe het elk jaar gaat... Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5 vakjes vooruit! Maar vandaag is het aardoliealarm.

Nadere informatie

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

Nadere informatie

Project Planten ABC. Week 1ABC: Algemeen

Project Planten ABC. Week 1ABC: Algemeen Project Planten ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Planten Planten eten, ademen en groeien. Sommige planten houden van natte grond. Anderen van droge grond. Sommige planten houden van veel zon en warmte. Anderen

Nadere informatie

Landschappelijke inpassing Waterweg 12

Landschappelijke inpassing Waterweg 12 Landschappelijke inpassing Waterweg 12 Naam: Adres: Waterweg 12 Beemte Broekland E-mail: Telefoon: Rosendael 2a 6891 DA Rozendaal Contactpersoon: j. Zwanenburg Datum: 16-2-2012-1 - 1 Inleiding De familie

Nadere informatie

LEVEN MET BOMEN. Dirk Criel

LEVEN MET BOMEN. Dirk Criel LEVEN MET BOMEN Dirk Criel Wat is een boom? Is dit een boom? Hoe ziet een boom eruit? kroon = het gedeelte van de boom boven de takvrije stam kruin = het geheel van bladeren en twijgen Stamopbouw Het

Nadere informatie

Voorbereiding post 1. Met de dieren mee Groep 5-6-7-8

Voorbereiding post 1. Met de dieren mee Groep 5-6-7-8 Voorbereiding post 1 Met de dieren mee Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 1: Met de dieren mee, voor groep 5, 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Bord Spel

Nadere informatie

Aardoliealarm in het bos

Aardoliealarm in het bos de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5

Nadere informatie

natuurboekje van herfst 2008

natuurboekje van herfst 2008 Kinderbijlage herfst 01-08-2008 16:05 Pagina 1 Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2008 Kinderbijlage herfst 01-08-2008 16:05 Pagina 2 Hoi! De ene kastanjeboom is de andere niet. Er zijn wilde en

Nadere informatie

Rivierenhof. Handleiding. Opgesteld door de domeinwachters. >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar. Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst

Rivierenhof. Handleiding. Opgesteld door de domeinwachters. >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar. Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst Rivierenhof Handleiding Opgesteld door de domeinwachters >> Ontdekkingstocht voor het 4, 5 en 6 leerjaar Tjakkie de specht Ontdekt de Herfst INLEIDING Het zelf -doe pakket bestaat uit een bewegwijzerde

Nadere informatie

verspreiding van zaden

verspreiding van zaden 3-4 verspreiding van zaden Concepten Levenscyclus, Voortplanting Tijdsindicatie les 2 uur Leerdoelen l De leerling weet dat plantenzaden zich op verschillende manieren verspreiden: via wind, water, eigen

Nadere informatie

Dieren in de winter 3

Dieren in de winter 3 Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon

Nadere informatie

EEN BOOM IS NIET ALLEEN een verhaal over het bos

EEN BOOM IS NIET ALLEEN een verhaal over het bos 1. Kennismaking met het bos 1.1. Verhaal EEN BOOM IS NIET ALLEEN een verhaal over het bos Op een dag in de herfst kwam er een vogel door het bos gevlogen. Het was een erg kleurrijke vogel: een meesje!

Nadere informatie

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9. Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten

Nadere informatie

REALISEREN VAN RECREATIEAPPARTEMENTEN

REALISEREN VAN RECREATIEAPPARTEMENTEN REALISEREN VAN RECREATIEAPPARTEMENTEN LANDSCHAPPELIJKE INPASSING GAPINGSEDREEF 4 SEROOSKERKE UITGEVOERD DOOR CONTEK-SEROOSKERKE IN OPDRACHT VAN DE HEER K. COPPOOLSE 14 MAART 2016 Inhoudsopgave Hoofdstuk

Nadere informatie

Nederlandse bomen herkennen een eenvoudige handleiding v0.4 J Holtman

Nederlandse bomen herkennen een eenvoudige handleiding v0.4 J Holtman Nederlandse bomen herkennen een eenvoudige handleiding v0.4 J Holtman Met deze eenvoudige handleiding kun je ongeveer 25+ bekende Nederlandse bomen herkennen. Bomen herkennen is een specialisme. Deze korte

Nadere informatie

PLANTEN. Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden

PLANTEN. Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden BK402: PLANTEN Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Kader maakt de vragen 1 t/m 45. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Beantwoord de volgende vragen. 1 Een

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 februari Beste natuurliefhebber/- ster,

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 februari Beste natuurliefhebber/- ster, De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 17 februari 2015 Beste natuurliefhebber/- ster, Afgelopen dinsdag begon nogal miezerig, maar in de loop van de middag werd het toch nog aangenaam voorjaarsweer. Een

Nadere informatie

Mijn Boom. Werkboekje. C.N.M.E. De Groenling

Mijn Boom. Werkboekje. C.N.M.E. De Groenling Mijn Boom Werkboekje SEPTEMBER Mijn boom Zoek een boom op in de buurt waar je regelmatig even naar toe kunt. Let er op dat je bij de onderste takken kunt komen. Ruimte voor een foto of tekening van je

Nadere informatie

Suchmann. Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen

Suchmann. Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen Suchmann Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen Wanneer: Dinsdagmiddag 6-13-20 & 27 april De kinderen worden in groepjes verdeeld van 3 of 4 kinderen. Ieder groepje krijgt een onderwerp toebedeeld

Nadere informatie

De Japanse duizendknoop

De Japanse duizendknoop 26 Ons Buiten juli 2015 TEKST ERIK HOOIJBERG De Japanse duizendknoop (Fallopia japonica) is een frisgroene plant met een prachtige aarvormige bloeiwijze. Van oorsprong komt de plant uit Taiwan, Korea,

Nadere informatie

ONBEKENDE BOOMAANTASTINGEN. December 2009

ONBEKENDE BOOMAANTASTINGEN. December 2009 ONBEKENDE BOOMAANTASTINGEN December 2009 Onbekende boomaantastingen De gemeente Alphen aan den Rijn zet zich in voor een gezonde leefomgeving. Het openbaar groen draagt hier in belangrijke mate aan bij.

Nadere informatie

Overigens zijn niet alle geknotte bomen schietwilgen. Het kunnen ook populieren, essen of elzen zijn. Je kunt dus beter spreken van knotbomen.

Overigens zijn niet alle geknotte bomen schietwilgen. Het kunnen ook populieren, essen of elzen zijn. Je kunt dus beter spreken van knotbomen. Knotwilgen Knotwilgen zijn kenmerkend voor het Hollandse polder- en rivierenlandschap. Bijna iedereen weet wel ergens geknotte wilgen in de gemeente Overbetuwe te staan. Het zijn de kraakwilg en nog meer

Nadere informatie