Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de arts die het onderzoek heeft aangevraagd.

Transcriptie

1 ERCP

2

3 In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een afspraak op het Endoscopie Centrum van het Radboudumc. In deze folder staat de gang van zaken bij het onderzoek in grote lijnen beschreven. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Algemeen Het betreft een ERCP: Endoscopische Retrograde Cholangiografie en/of Pancreaticografie. Retrograde cholangiografie = het van binnenuit zichtbaar maken van de galwegen; retrograde pancreaticografie = het van binnenuit zichtbaar maken van de afvoergang van de alvleesklier. Gal wordt gevormd in de lever en vloeit door de afvoergang naar de dunne darm. De uitmonding van de galgang bevindt zich in de twaalfvingerige darm, ongeveer tien cm voorbij de maaguitgang. Een zijtak van deze afvoergang loopt naar de galblaas. Gal kan direct uit de lever naar de dunne darm vloeien, of eerst tijdelijk in de galblaas worden opgeslagen. Als de galblaas zich dan later samentrekt wordt de inhoud van de galblaas via de afvoergang in de dunne darm uitgescheiden. Als de gal niet naar de darm kan afvloeien, doordat bijvoorbeeld een galsteen de afvoer afsluit, ontstaat geelzucht. Ook komt het voor dat het afvloeien van gal slechts gedeeltelijk wordt tegengehouden, waarbij er dan geen geelzucht aanwezig is. De alvleesklier maakt sappen die betrokken zijn bij de spijsvertering. In de alvleesklier bevindt zich een afvoergang. Deze afvoergang heeft zijn uitmonding vlak naast de uitmonding van de galgang in de twaalfvingerige darm. De alvleesklier kan ontsteken of op een andere manier ziek zijn. Dit veroorzaakt meestal buikpijn. Voorbereiding De ochtend van het onderzoek mag u niet eten of drinken. 1

4 Uw medische conditie Wilt u onderstaande vragen beantwoorden. Heeft u een afwijking aan het hart of de bloedvaten waarbij u het advies heeft gekregen om bij ingrepen tevoren antibiotica te gebruiken? Bent u momenteel onder behandeling van de trombosedienst of gebruikt u een van de volgende bloedverdunnende medicijnen: Acenocoumarol (Sintrom of Sintrommitis ), Clopidogrel (Plavix ), Fenprocoumon (Marcoumar ), Dipyridamol (Persantin ), Rivaroxaban (Xarelto ), Dabigatran (Pradaxa ) of Apixaban (Eliquis )? Heeft u een stoornis van de bloedstolling? Gebruikt u Ascal of een aspirineachtige pijnstiller? (Paracetamol is niet van belang). Heeft u suikerziekte? Heeft u een pacemaker of een ICD (interne defibrillator)? Als u één of meerdere van voorgaande vragen met ja heeft beantwoord, en dit is niet besproken met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd, neemt u dan contact op met deze behandelend arts. Heeft u alle vragen met nee beantwoord, dan hoeft u geen actie te ondernemen. Zwangerschap In verband met de stralenbelasting is het belangrijk te weten of u zwanger bent. Neem in geval van zwangerschap contact op met uw behandelend arts. Deze overlegt dan met u of het onderzoek moet doorgaan. Dag van het onderzoek Op de dag van het onderzoek meldt u zich op het Endoscopie Centrum bij de receptie, routenummer 763. Zou u in verband met de voorbereiding van het onderzoek dertig minuten vóór de geplande tijd op de afdeling aanwezig willen zijn? Dit in verband met de voorbereiding van het onderzoek en voor een goede doorstroom van het programma. Het is belangrijk dat u op tijd aanwezig bent. Als u verhinderd bent, neem dan tijdig contact op met het Endoscopie Centrum. Er wordt dan, indien mogelijk, een nieuwe afspraak gemaakt. 2

5 Voor het onderzoek Een verpleegkundige of medisch assisterende haalt u op uit de wachtruimte, neemt een vragenlijst met u door en prikt een infuusnaald. Indien u opgenomen bent heeft u al een infuusnaald op de verpleegafdeling gekregen. De verpleegkundige die bij het onderzoek is neemt u mee naar de behandelkamer: knellende kleding en een beugel-bh mag u uit doen, sieraden af. De verpleegkundige helpt u op de röntgentafel en meet uw bloeddruk en zuurstofgehalte. U ligt op uw linker zij met uw arm achter uw rug. U krijgt een zetpil om ontsteking tegen te gaan. Een gebitsprothese of losse gebitsdelen moeten uit. De keel wordt verdoofd met een spray. U krijgt een bijtring tussen de kaken ter bescherming van de endoscoop en uw gebit. Wij vragen u reservekleding, toiletspullen en medicijnen mee te nemen omdat u in principe na het onderzoek een nacht opgenomen wordt op de verpleegafdeling. Onderzoek Een ERCP-scoop is een buigzame slang met een doorsnee van ongeveer een centimeter. Aan het eind bevindt zich een videocamera waarvan het videobeeld op een monitor te zien is. De slang wordt via de mond in de slokdarm, maag en twaalfvingerige darm gebracht. Dit veroorzaakt wel eens kokhalzen. U kunt tijdens het onderzoek wel gewoon ademen. De arts brengt via de slang lucht in de maag en de twaalfvingerige darm om een beter zicht te krijgen. Ook kan via dezelfde slang vocht uit slokdarm, maag of twaalfvingerige darm worden weggezogen. Met behulp van de ERCP-scoop kunnen de uitmondingen van galafvoergang en de afvoergang van de alvleesklier bekeken worden. In de slang bevindt zich een kanaal, waardoor een dun slangetje (katheter) naar binnen kan worden geschoven. Door de katheter kan vervolgens een contrastvloeistof worden ingespoten, waardoor een röntgenfoto van de galwegen en/of de afvoergang van de alvleesklier kan worden gemaakt. Op deze manier kunnen 3

6 A B C A = Galblaas B = Galwegen C = Alvleesklier afwijkingen in de afvoergangen worden opgespoord, die mogelijk uw klachten of ziekte verklaren. Het kan zijn dat er afwijkingen gevonden worden waardoor de afvoer van gal- of alvleeskliersap wordt belemmerd. In dat geval kan de kringspier, die de uitgang van de galgang en de alvleeskliergang afsluit, worden doorgesneden. Dit heet papillotomie en is niet pijnlijk. Hierna is het mogelijk om bijvoorbeeld galstenen uit de galgang te verwijderen. Ook kan er een buisje in de galgang gezet worden, waardoor de gal dan weer kan afvloeien naar de dunne darm. Zo n buisje heet een endoprothese. Tijdens het onderzoek moet u soms doordraaien op uw buik. Het onderzoek duurt ongeveer dertig tot zestig minuten. Kalmeringsmiddel (roesje) Omdat het onderzoek belastend kan zijn,is het gebruikelijk om een zogeheten roesje te krijgen. Dit roesje bestaat uit een kalmeringsmiddel (Midazolam) en een pijnstiller (Alfentanyl). Deze middelen worden via de infuusnaald in één van de bloedvaten op de arm of hand gespoten. Indien u allergisch bent voor één van beide middelen is het belangrijk dit voor het onderzoek aan te geven. Deze middelen kunnen een remmende werking op de ademhaling hebben en hierdoor complicaties geven bij mensen met chronische hart- en/of longziekten en bepaalde neurologische aandoeningen. 4

7 Daarom worden tijdens en na het onderzoek de bloeddruk, hartslag en het zuurstofgehalte in het bloed met behulp van een monitor bewaakt. Indien u na afloop van het onderzoek naar huis mag, wordt de infuusnaald verwijderd. Controle Voor elk onderzoek controleert het endoscopieteam aan de hand van een lijst een aantal gegevens. Dit heet een time out procedure. Na het onderzoek Na het onderzoek mag u eten en drinken volgens richtlijnen op een nazorgformulier dat u meekrijgt. Dit varieert van een tot drie uur nuchter, afhankelijk van wat er tijdens het onderzoek gedaan is. Als u niet wordt opgenomen, moet u na het onderzoek nog ongeveer een uur ter observatie op de zorgruimte van de Endoscopie blijven. Hierna kunt u naar huis, echter alleen met begeleiding. U mag niet zelf autorijden en ook niet alleen met het openbaar vervoer reizen. U dient zich te laten ophalen bij het Endoscopie Centrum. U mag de afdeling niet alleen verlaten. Uitslag De uitslag van het onderzoek krijgt u van de arts die dit onderzoek heeft aangevraagd. Wetenschappelijk onderzoek Het Radboudumc is een academisch ziekenhuis. Naast patiëntenzorg wordt wetenschappelijk onderzoek verricht. Het is mogelijk dat hiervoor uw medewerking wordt gevraagd. Er kan bijvoorbeeld uw toestemming worden gevraagd voor het nemen van enkele extra hapjes uit het maagslijmvlies. U heeft vanzelfsprekend het recht hiervan af te zien. Dit heeft nooit invloed op uw behandeling of op de verhouding met uw behandelend arts. 5

8 Mogelijke complicaties Een ERCP is over het algemeen een veilig onderzoek, maar er kunnen complicaties bij optreden. Deze komen gelukkig niet vaak voor. Complicaties kunnen worden veroorzaakt door de endoscopie als zodanig of door (de pogingen tot) het opvoeren van een katheter in de galwegen en/of de afvoergang van de alvleesklier. Een luchtweginfectie of longontsteking kan optreden indien iemand zich verslikt in de maaginhoud. Dit komt vaker voor na een keelverdoving of na toediening van een kalmeringsmiddel. Door veel kokhalzen kunt u na het onderzoek last hebben van keelpijn. Dit gaat meestal na enkele uren weer over. In 10 tot 15% lukt het niet om een katheter in de galwegen of alvleeskliergang te krijgen. Meestal wordt dan een tweede poging gedaan. Hiervoor wordt een nieuwe afspraak gemaakt. De alvleesklier kan door manipulatie bij de uitmonding van de alvleeskliergang of door het inspuiten van contrastvloeistof ontstoken raken. Zo n ontsteking (pancreatitis) komt voor bij 2 tot 5% van alle onderzoeken. De pancreatitis herstelt meestal in enkele dagen, maar kan ook zeer zelden (0,2%) een bijzonder ernstig verloop hebben. Er kan een infectie van de galwegen of galblaas optreden. Met name als er contrastvloeistof in de galwegen wordt gespoten terwijl de afvloed is belemmerd, en het niet lukt om de afvloed voldoende te herstellen. Zo n infectie komt voor na 0,5 tot 1% van de onderzoeken en kan (eveneens) een ernstig beloop hebben. Bij het insnijden van de sluitspier van de gal- en alvleeskliergang kan soms een bloeding ontstaan. Meestal is er sprake van beperkt bloedverlies, waarvoor geen aanvullende behandeling nodig is. 6

9 Wanneer contact opnemen? Indien u in de week na het onderzoek de volgende klachten krijgt: toenemende buikpijn of plotselinge hevige pijn, koorts boven 38,5 graden Celcius, bloed bij de ontlasting of gitzwarte ontlasting, braken van bloed, vragen wij u overdag contact op te nemen met het Endoscopie Centrum, telefoon: Buiten kantoortijden kunt u de verpleegafdeling Maag-, Darm- en Leverziekten (E20) bellen, telefoon: en vragen naar de dienstdoende arts. De tekst in deze folder is mede gebaseerd op patiënteninformatie behorende bij het Compendium Gastroenterologie van de Commissie Kwaliteit van het Nederlands Genootschap van Artsen voor Maag-, Darm- en Leverziekten. 7

10 Ruimte voor uw notities

11

12 Adres Endoscopie Centrum Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid GA Nijmegen Volg route 763, Zone D1 Contact Secretariaat: Radboud universitair medisch centrum