Ruimtelijk Programma van Eisen Opvanglocaties COA

Transcriptie

1 Ruimtelijk Programma van Eisen Opvanglocaties COA datum: opgesteld door: W. Bender. Vastgoed & Capaciteit. versie: Vastgesteld.

2 AFKORTINGEN AA ac amv AU azc bo CAI COA col DT&V EU fte GCA GGD Glo: IBIS ibo ICT IND IOM kwe kwg kso MS NEN NVBR OLc pol PvE Rvt SC&F tbc VAO vbl vp VWN Algemene Asielprocedure Aanmeldcentrum Alleenstaande minderjarige vreemdelingen Aanmeld Unit Asielzoekerscentrum Beschermde opvang Centrale Antenne Inrichting Centraal Orgaan opvang asielzoekers Centrale ontvangstlocatie Dienst Terugkeer en Vertrek Europese Unie Full time-équivalent Gezondheidscentrum Asielzoekers Gemeentelijke Gezondheidsdienst Gezinslocaties Integraal Bewoners Informatie Systeem Intensief begeleidende opvang Informatie en Communicatie Techniek Immigratie- en Naturalisatiedienst International Organization for Migration Kleinschalige wooneenheid Kleinschalige woongroep Kleinschalige alleenstaande minderjarige vluchtelingen opvang Management Services Nederlandse Norm Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding Openleercentrum Proces opvanglocaties Programma van Eisen Rust- en voorbereidingstijd Sturing, Control & Finance Tuberculose Vastgoed Advies en Ontwikkeling Vrijheidsbeperkende locatie Vreemdelingen politie VluchtelingenWerk Nederland Pagina 2 van 58

3 INHOUDSOPGAVE AFKORTINGEN INLEIDING Aanleiding Doelstelling van het ruimtelijk PvE Gebruik van het ruimtelijk PvE Opzet Totstandkoming ruimtelijk PvE Onderhoud van het kader en de Programma s van Eisen Uitgangspunten Voorschriften en voorwaarden Leeswijzer HET OPVANGPROCES Centrale ontvangst locatie (col) Proces opvang locatie (pol) Asielzoekerscentrum (azc) Intensief begeleidende opvang (ibo) Vrijheid beperkende locatie (vbl) Alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv) KADERS Visie & Missie Strategie Organisatie Beleidsmatig kader Kwantitatief kader Financieel kader Wetgevend kader LOCATIEOPZET Bereikbaarheid externe voorzieningen Afwijkingen Toegankelijkheid woongebouwen RUIMTELIJKE EISEN OPVANGVORMEN Centrale ontvangst locatie (col) Proces opvang locatie (pol) Asielzoekerscentrum (azc) Intensief Begeleidende Opvang (ibo) Proces opvang locatie alleenstaande minderjarige vreemdeling (pol-amv) Kleinschalige amv-opvang (kso) Bijlage 1, Ruimtelijst pol Bijlage 2, Ruimtelijst azc Bijlage 3, Ruimtelijst pol-amv Bijlage 4, Ruimtelijst ibo Bijlage 5, Ruimtelijst kwg / bo Pagina 3 van 58

4 Bijlage 6, Ruimtelijst kwe Bijlage 7, COA norm versus wet- en regelgeving aangaande ruimtegebruik in het PvE Pagina 4 van 58

5 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding Op 1 juli 2010 is de nieuwe asielprocedure in werking getreden, waarvoor het ministerie van Justitie aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) opdracht heeft gegeven alle opvang tijdens deze nieuwe procedure uit te voeren. Dit nieuwe beleid heeft voor het COA veranderingen meegebracht ten aanzien van de huisvesting van asielzoekers en bewoners 1. De huidige ruimtelijke Programma s van Eisen (PvE) voor opvanglocaties van het COA zijn voor het laatst in 2005 geactualiseerd en waren verouderd. Sinds 2005 is voortschrijdend inzicht ontstaan op diverse terreinen, bijvoorbeeld op het gebied van leefbaarheid en veiligheid. Tevens zijn diverse beleidsmatige ontwikkelingen geïmplementeerd of staan op het punt geïmplementeerd te worden, zoals: kind in de opvang, het vernieuwde beleid Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (amv) en de Intensief Begeleidende Opvang (ibo). Tevens is of wordt, wet- en regelgeving aangepast zoals: het nieuwe Bouwbesluit en Arbo voorschriften, De Asielbrief is een ontwikkeling die door de Tweede Kamer is goedgekeurd en heeft impact op met name, het begin van het opvangproces. Volgens de Asielbrief zal de asielprocedure sneller en zorgvuldiger moeten verlopen en verandert de functie van de diverse opvanglocaties. In het huidige beleid is sprake van een Centrale Ontvangstlocatie (col), Proces Opvanglocaties (pol) Asielzoekerscentra (azc), Vrijheidsbeperkende Locaties (vbl), Kleinschalige Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen Opvang (kso), Proces opvanglocaties voor Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen (pol-amv), Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen Campus (amv campus) Intensief Begeleidende Opvang (ibo) en Gezinslocaties (glo). Tot dusver werden de Programma s van Eisen per opvanglocatie apart beschreven. Dit programma van eisen combineert voor de eerste keer de verschillende opvanglocaties. In 2012 wordt een nieuw bouwbesluit van kracht. De consequenties hiervan zullen, voor zover bekend, ook in deze beschrijving aan de orde komen. 1.2 Doelstelling van het ruimtelijk PvE Dit ruimtelijk PvE is bestemd voor diverse type opvanglocaties die het COA nodig heeft om opvang te bieden aan asielzoekers. Het geeft een beschrijving van de ideale situatie van een asielzoekerscentrum. Het geeft het beeld van de huisvestingbehoefte van het COA in ruimtelijk-functionele zin. Hiermee dient het ruimtelijk PvE: Als richtpunt voor de verwerving en grootschalige renovatie van een opvanglocatie. Het biedt de gebruiker, verwerver, gemeente, bouwer en architect een richtlijn voor de indeling van een opvanglocatie. 1 Daar waar in de tekst asielzoekers staat, kan ook bewoners worden gelezen. Zij worden door het COA opgevangen in: Gezins- en Vrijheidsbeperkende locaties. Pagina 5 van 58

6 Als richtpunt voor de sturing van de vastgoedportefeuille. De huidige locaties naderen het einde van hun levensduur en duurzame (her)ontwikkeling zal beoordeeld worden aan de hand van het nieuwe PvE, uiteraard naast andere kwaliteitskenmerken, betaalbaarheid, flexibiliteit en duurzaamheid. 1.3 Gebruik van het ruimtelijk PvE De Programma s van Eisen beschrijven de huidige opvangmodaliteiten van het COA voldoend aan vigerende wet- en regelgeving. Door veranderende inzichten is rekening gehouden met het vergroten van flexibiliteit in de opvang. Het PvE geeft het beeld van de huisvestingsbehoefte van het COA. Het voorliggende ruimtelijk PvE beschrijft de ideale situatie en is derhalve in eerste instantie gericht op nieuw te verwerven locaties. Voor nieuwe locaties in bestaande bouw en grootschalige renovaties wordt per situatie beoordeeld in hoeverre de ideaalsituatie gerealiseerd kan worden en afwijkingen ten opzichte van het PvE acceptabel zijn. In de afgelopen jaren zijn wet- en regelgeving gewijzigd, normeringen aangepast en bouwverordeningen aangescherpt. Deze voorschriften hebben ook effect op dit PvE. Zo heeft intern onderzoek uitgewezen dat ca. 85% van onze ruimtebehoeften wordt voorgeschreven als gevolg van deze wettelijke bepalingen. De resterende ca. 15 % bestaat uit de noodzakelijkheid voor het COA om kwalitatief goede opvangvoorzieningen te realiseren, beschreven in deze PvE s. Het PvE stelt daarom verplichtingen voor: 1. Ruimten die als gevolg van vigerende wet- en regelgeving zijn voorgeschreven en waaraan COA moet voldoen. Het betreft hier 38 ruimten uit de ruimtestaat. De vierkante meters voor de werkplekken en de spreekkamers, zijn genormeerd vanuit de Arbo-wetgeving en dus eveneens wettelijk bepaald. 2. Daarnaast moeten onze opvanglocaties aan bepaalde minimale COA-voorwaarden voldoen. Vanwege het feit dat in bestaande wet- en regelgeving geen bouwnormen bestaan, ontworpen voor de inrichting van onze opvanglocaties, heeft het COA zelf aanvullende minimale normen opgenomen. Deze zijn voortgekomen vanuit onze jarenlange expertise en vormgegeven vanuit de bijeenkomsten van de diverse werkgroepen. Ze zijn opgesteld in dit PvE voor de inrichting van kwalitatief goede opvangcentra, waar bewoners, perosneel en ketenpartners een professionele basis voor verblijf en werkzaamheden hebben. Het betreft hier 10 ruimten die het COA als gevolg van haar expertise noodzakelijk acht voor de beroepsmatige uitvoering van haar werkzaamheden. In bijlage 7 van het Ruimtelijk Programma van Eisen treft u een weergave van alle leidende eisen welke als gevolg van wet- en regelgeving zijn opgenomen en een weergave van COA-normeringen die eveneens leidende eisen zijn. In dit kader moet vervolgens worden opgemerkt dat vier persoonskamers in het ontwerpen van nieuwe locaties tot de mogelijkheden blijven behoren, maar dit is het maximum aantal bewoners per kamer. 1.4 Opzet Waar eerder de verschillende ruimtelijke PvE s per type opvanglocatie werden beschreven is dit document een combinatie van deze ruimtelijke PvE s. De relatie tussen de kaders en het PvE wordt in onderstaand figuur uitgebeeld. Pagina 6 van 58

7 COL POL AZC Pol-Amv AMVcampus, in ont. VBL, in ontw. KSO IBO GLO, in ontw. Kader Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Ruimtelijk funktioneel PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Technisch PvE Het kader is uniform beschreven. Van hieruit worden de ruimtelijke eisen (in hoofdstuk 5) van de col, pol, azc, ibo en pol-amv beschreven. De overige opvanglocaties (amv-campus, vbl en glo) worden worden in de P&C cyclus van oktober meegenomen en toegevoegd. 1.5 Totstandkoming ruimtelijk PvE Voor het schrijven van de PvE s is input verkregen vanuit verschillende directies. Niet alleen door informatie vanuit documenten, maar met name door het leveren van informatie vanuit persoonlijke kennis. Voor het aanleveren van de benodigde informatie en het vormgeven van de kaders en het PvE is in 2009 een werkgroep in het leven geroepen. Deze werkgroep bestond uit vertegenwoordigers van de directies Opvang, Huisvesting, Sturing Control & Finance, Beleid & Juridische Zaken en Vastgoed & Capaciteit. De gezamenlijke informatie is verkregen uit verschillende workshops met de leden van de werkgroep. Hierbij zijn met name de hoofdlijnen behandeld ten aanzien van het opvang- en asielproces en de invulling van de asielzoekerscentra. Uitgebreidere informatie met meer diepgang op specifieke thema s is verzameld door middel van interviews. Hierbij zijn de volgende thema s aan de orde gekomen: brandveiligheid en brandwerendheid; duurzaamheid; kind in de opvang; leefbaarheid, veiligheid en beheersbaarheid; de ligging van de locatie ten opzichte van zijn omgeving; amv-beleid; wijzigingen in het opvangproces als gevolg van de Asielbrief. Na het maken van keuzes in het kader van de asielbrief, zijn de consequenties van de keuzes verwerkt en heeft er nogmaals een afstemronde plaatsgevonden met de werkgroep waarin de wijzigingen zijn besproken. Eind 2010 begin 2011 is er wederom een afstemming geweest. De directies Opvang, Huisvesting, Management Services, Beleid & JZ en Sturing Control & Finance hebben aanvullingen of verbeteringen in de tekst doorgegeven. Hierna zijn er aanpassingen gedaan in de verblijfstijden Pagina 7 van 58

8 doorlooptijden en het programma-aanbod aan de asielzoeker in de verschillende fases van zijn verblijf. Eveneens zijn de opvangmodaliteiten aangepast aan de actualiteit. Medio 2011 is er, rekening houdend met een nieuw bouwbesluit 2012, afstemming geweest met de directies Opvang Huisvesting, SC&F, MS, met de projectleider van het project Kind in de opvang en de afdeling VAO. Zij hebben wederom input geleverd en relevante aanpassingen zijn opgenomen in het huidige document. De uitkomsten van het project Verruiming werktijden zijn afgestemd en doorgerekend. De opvangvoorziening ibo en de kso (kleinschalige opvang) zijn eveneens toegevoegd aan het PvE. Na deze aanvullingen zijn de PvE beschrijvingen ter finale goedkeuring wederom aan de diverse directies voorgelegd. Als laatste is input geleverd voor een weergave van ons ruimtegebruik( 1.3) en van de kostprijsberekening ( 3.6). 1.6 Onderhoud van het kader en de Programma s van Eisen Om in toekomst ontwikkelingen beter te kunnen volgen in de kaders en het PvE, worden de kaders en het PvE jaarlijks in oktober geëvalueerd en gereviseerd. De Directie Vastgoed & Capaciteit neemt hiertoe het initiatief. Ook tussentijdse wijzigingen die van importantie zijn vallen onder het noodzakelijke onderhoud wat door de directie V&C wordt geïnitieerd. De ontwikkeling van een aangepast PvE, zal uitgebreid plaatsvinden door een identiek proces van stappen te doorlopen als het huidige ontstaan van het document. Dit betekent dat er d.m.v. het werken met de werkgroep in gezamenlijkheid, maar onder leiding van V&C, tot aanpassingen besloten wordt. 1.7 Uitgangspunten Investeringen in vastgoed worden beoordeeld op bedrijfseconomische doelmatigheid en doeltreffendheid op de lange termijn. De investering is te financieren vanuit de kostprijssystematiek. Omdat het COA voor de financiering van haar huisvesting gebruik maakt van publieke middelen, is het van belang dat de huisvesting efficiënt en effectief gerealiseerd en gebruikt wordt. In het voorliggende PvE is daarom gezocht naar een zo groot mogelijke uitwisselbaarheid tussen de verschillende soorten opvanglocaties. Op die manier kan de mate van flexibiliteit hoog worden gehouden. Ook kan zo worden ingespeeld op fluctuaties in het aantal asielzoekers, de daarmee samenhangende wisselende aantallen in de verschillende stadia van het asielproces en dus op de wisselende behoefte aan specifieke locaties. Bij het asielproces zijn diverse ketenpartners betrokken. In het ruimtelijk PvE zal primair ingegaan worden op de huisvesting van het COA. Wel dient rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van de ketenpartners. In dit document wordt uitgegaan van de huidige convenanten met ketenpartners. 1.8 Voorschriften en voorwaarden Het ontwerp van de huisvesting dient te voldoen aan de laatste uitgave van alle geldende eisen en voorschriften van overheidsinstanties evenals NEN-normen, zoals onder meer 2 : 2 Van toepassing zijn alle relevante voorschriften, voorwaarden en publicaties zoals die gelden twee maanden voor de dag van aanbesteding. Pagina 8 van 58

9 EU opvangrichtlijn (Directive 2003/9/EC e.v.). het Bouwbesluit en de daarin genoemde normen; het Gebruiksbesluit en de daarin genoemde normen; gemeentelijke Bouwverordening; lokaal geldende voorwaarden betreffende het bestemmingsplan; plaatselijke voorschriften van Bouw- en Woningtoezicht en van de brandweer; milieu wet- en regelgeving; de Arbo-wet, -besluit, -regeling, -beleidsregels en de -informatiebladen; NPR 2576, Functiebehoud bij brand; NPR 5310, Nederlandse Praktijkrichtlijn bij NEN 1010; brandbeveiligingsinstallaties, NVBR. Daarnaast kunnen er voor een specifiek project aanvullende specifieke randvoorwaarden zijn zoals bestemmingsplan en stedenbouwkundige randvoorwaarden, oriëntatie, ligging locatie resultaten van uit te voeren bodem-, verkeer- en geluidsonderzoek, gemeentelijke verordeningen etc. Van de ontwerpende partijen wordt verwacht dat zij de voor het ontwerp geldende wet- en regelgeving adequaat toepassen. Bij conflicten of tegenstrijdigheden dient de opdrachtgever tijdig te worden geïnformeerd. Voor het inrichten van bestaande gebouwen, caravans of andere vormen van huisvesting kunnen afwijkende voorschriften/regels worden gehanteerd, dit in verband met het gebruik maken van dan wel inspelen op bestaande situaties. Opmerking Het bouwbesluit is een door de landelijke overheid opgesteld document dat op gemeentelijk niveau wordt geïnterpreteerd. Hiermee krijgt de gemeente de ruimte om het gebruik van een gebouw door het COA te bestempelen als een gebouw met een logiesfunctie (kort verblijf) of met een woonfunctie. De keuze van de gemeente heeft invloed op de voorzieningen die het COA dient te treffen, bijvoorbeeld in de omvang van de brandmeldinstallatie of in de verplichte realisatie van woonkamers. In de regel bestempelt een gemeente een azc met een woonfunctie. 1.9 Leeswijzer Het document is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 1 geeft een inleiding waarin onder andere de aanleiding, opzet en de totstandkoming van het document worden beschreven. Hoofdstuk 2 beschrijft het gehele opvangproces. De omschrijving strekt zich vanaf het moment dat een vreemdeling asiel aanvraagt tot het moment dat deze of een woning krijgt of het land verlaat. Hoofdstuk 3 geeft de eerste richtlijnen aan van het ruimtelijk PvE in de vorm van kaders. Deze kaders variëren van beleidsmatige- en kwalitatieve kaders tot financiële- en wetgevende kaders maar ook wordt hier aandacht gegeven aan de strategie en toekomstige ontwikkelingen. Pagina 9 van 58

10 Hoofdstuk 4 beschrijft het terrein. Hierin wordt globaal de opzet van een terrein beschreven; hoe de onderlinge samenhang en bereikbaarheid is. Omdat dit een algemene beschrijving betreft worden hier, waar nodig, ook de afwijkingen per type opvang beschreven. Hoofdstuk 5 beschrijft tenslotte de ruimtelijke invulling per type opvang. Pagina 10 van 58

11 2. HET OPVANGPROCES Door de invoering van de Asielbrief is de asielprocedure veranderd. Het voornaamste doel van deze verandering is dat een zorgvuldiger proces van beoordelen ontstaat. Door de beoordelingstijd aan het begin te verlengen en de beroepsmogelijkheden te beperken, wordt de totale asielprocedure verkort. Bij elke fase van het proces behoort een ander type opvangprogramma, de asielzoeker zal dus met verschillende opvangprogramma s in aanraking komen. Paragraaf 2.1 tot en met 2.5 hebben betrekking op meerderjarige vreemdelingen, paragraaf 2.6 heeft betrekking op het opvangproces van de alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv). Onderstaand schema geeft het proces van de meerderjarige vreemdeling op hoofdlijnen weer, op de volgende pagina s zal dit proces nader toegelicht worden. ac Eigen woning Vpaanmeldunit col pol azc vbl ibo glo Zelfstandig vertrek / land van herkomst / andere bestemming Verklaring afkortingen: col: centrale ontvangst locatie azc: Asielzoekerscentrum pol: proces opvang locatie vbl: vrijheid beperkende locatie ac: aanmeldcentrum vp: vreemdelingen politie ibo: intensief begeleidende opvang glo: gezinslocaties Pagina 11 van 58

12 2.1 Centrale ontvangst locatie (col) Proces Iedere vreemdeling die asiel wil aanvragen, zal zich moeten registreren in de Aanmeldunit van de Vreemdelingenpolitie. Deze aanmeldunit bevindt zich op of in de directe nabijheid van de col. De aanmeldprocedure neemt in totaal 4 uur in beslag. Tevens vindt een tbc-screening plaats. Omdat de vreemdeling op ieder tijdstip kan arriveren, is het mogelijk dat de vreemdeling op de col moet overnachten. Het COA is verantwoordelijk voor de overnachtingsmogelijkheid. De vreemdeling verblijft veelal 2 tot 3 dagen op de col. De tbc-screening vindt tegenwoordig ook in het weekeinde plaats Specifieke kaders In Nederland is één col gerealiseerd, deze locatie grenst aan de vp-aanmeldunit. Het korte verblijf van de vreemdeling op de col stelt aangepaste eisen aan de locatie. De overnachting in deze locatie vindt plaats op slaapzalen, dit is een uitzondering in vergelijking met de overige opvangmodaliteiten.. Tevens wordt in het eten voorzien door middel van catering. Op deze locatie worden geen voorlichtingsactiviteiten en gesprekken door het COA georganiseerd. Alle activiteiten tijdens deze fase vinden plaats op de vp-aanmeldunit. De col bevat geen biometrisch meldpunt, maar wel een ruimte ten behoeve van de eerste verstrekking. Tevens is op de col een registratieruimte ten behoeve van de IBIS-invoer benodigd. Op de col ontbreekt het activiteitengebouw volledig, in verband met de korte verblijfsduur. Mede vanwege deze achtergrond is er geen ruimtestaat opgenomen voor de col in de bijlage. Ketenpartners: Vreemdelingenpolitie en de GGD (ten behoeve van de tbc-screening). 2.2 Proces opvang locatie (pol) Proces In de nieuwe asielprocedure is rust- en voorbereidingstijd gecreëerd voor asielzoekers. Deze vindt plaats voordat de betrokken asielzoeker zijn aanvraag heeft ingediend. Beoogd wordt dat de asielzoeker zich in deze periode in rust voorbereidt op de indiening van de asielaanvraag. De rusttijd start in de col en wordt voortgezet in de pol. Uitgangspunt in dit PvE is een verblijfstijd van circa 3 4 weken in de pol. Gedurende deze periode biedt het COA de vreemdeling onderdak en begeleiding. De verblijfstijd in de pol is onderverdeeld in twee fasen. In de eerste fase wacht de vreemdeling tot het moment dat hij / zij toegelaten wordt tot de algemene asielprocedure (AA). In de tweede fase is de vreemdeling al toegelaten tot AA. De doorstroom vanuit een col naar een pol is nagenoeg 100%. Het verblijf op een pol is echter niet verplicht en vormt geen voorwaarde voor de indiening van een asielaanvraag. Het is dus mogelijk dat de vreemdeling kiest voor een verblijf bij vrienden of familie. Pagina 12 van 58

13 Fase 1 Een vreemdeling krijgt, voordat hij de asielaanvraag indient, een rust- en voorbereidingstermijn zodat hij zich in alle rust kan voorbereiden op zijn asielprocedure, onder de begeleiding van Vluchtelingenwerk. De COA-activiteiten beperken zicht tot het geven van groepsvoorlichting middels een voorlichtings dvd. De asielzoeker die net in Nederland is gearriveerd, krijgt te maken met aspecten binnen de opvang en in de Nederlandse samenleving die hem vreemd zijn. Het COA besteedt aandacht aan de essentiële en basale aspecten binnen de opvang en binnen de Nederlandse samenleving, waarmee de asielzoeker vrijwel direct te maken krijgt. Dit geeft rust en komt de leefbaarheid en veiligheid op de locatie ten goede. Op deze locatie wordt een medisch advies gegeven. Dit medisch advies valt onder verantwoordelijkheid van de IND. Op basis van een instroom van 20 personen per dag, per pol is er een behoefte aan 5 medische ruimten. Fase 2 In het aanmeldcentrum wordt de AA-procedure gestart. Tijdens de AA-procedure verblijft de vreemdeling op een pol. De procedure duurt 8 werkdagen. Na de afronding verhuizen de bewoners zo snel mogelijk naar een azc. De AA-procedure is een tijdrovend en emotioneel zwaar proces, derhalve vinden in deze fase geen extra activiteiten en gesprekken plaats vanuit het COA. Alle activiteiten tijdens deze fase vinden plaats op het aanmeldcentrum Specifieke kaders De pol locaties zijn gesitueerd nabij de aanmeldcentra van de IND. De reistijd tussen de pol en het aanmeldcentrum bedraagt, idealiter, niet meer dan 30 minuten. Tevens moet een openbaar vervoersaansluiting aanwezig zijn op 30 minuten lopen van de pol. De pol is op het gebied van wonen gelijk aan een azc. Ook de voorzieningen komen voor een groot deel overeen, wellicht worden de voorzieningen door een andere organisatie dan het COA gebruikt. Zo worden spreekkamers op de pol ook gebruikt door VWN en de ketenpartners. De pol is een locatie waar de bewoner kort verblijft, als gevolg hiervan kent de gemeente nogal eens de functie logies toe aan het gebruik van de gebouwen. Dit heeft als consequentie dat de locatie moet voldoen aan de voorschriften vanuit het bouwbesluit met de logiesfunctie. Het gevolg hiervan is dat bijvoorbeeld een woonkamer niet nodig is, maar de voorschriften voor brandwerendheid hoger zijn. Per situatie moet bekeken worden of de pol wordt ingericht op alleen de logiesfunctie of, met het oog op bijvoorbeeld gebruik als azc, ook wordt gebouwd voor de woonfunctie. Dit laatste geeft meer flexibiliteit. De grote verschillen met een azc zitten in het feit dat voor de vreemdelingen de maaltijden verzorgd worden (catering) en het feit dat de vreemdeling zich niet biometrisch meldt. Daarnaast Pagina 13 van 58

14 worden disposables uitgereikt. Op de locatie vindt onderzoek plaats ten behoeve van het medisch advies. De aanwezige ketenpartners op de pol zijn: gezondheidszorg, IOM, VWN, IND en Medifirst. 2.3 Asielzoekerscentrum (azc) Proces Op het azc verblijven asielzoekers die de AA hebben afgerond. Ongeacht of het asielverzoek is afgewezen, de verlengde asielprocedure wordt gevolgd, dan wel een vergunning tot verblijf is ontvangen. De verblijfstijd op het azc is afhankelijk van de beslissing; Iemand die in de AA is afgewezen zal een verwachte verblijfstijd hebben van circa 4 weken; In opdracht van het ministerie werkt het COA aan de uitwerking van maatregelen om het verblijf van de vergunninghouder in de opvang te beperken tot gemiddeld 3-6 maanden; De asielzoeker voor wie geldt dat de asielaanvraag in de verlengde asielprocedure wordt afgewezen, mag de uitspraak in de rechterlijke procedure tegen deze negatieve beslissing in de opvang afwachten. Na een negatieve uitspraak in de rechterlijke procedure mag hij nog 28 dagen in de opvang verblijven; In een azc wordt de bewoner een programma aangeboden dat afhankelijk is van de stand van zijn asielprocedure. De bewoners die nog geen beschikking hebben ontvangen op hun asielaanvraag volgen het programma in de oriëntatiefase: oriëntatietraining, basaal NL en training OLc; De vergunninghouders volgen het programma in de inburgeringfase: voorbereiding op inburgering 1 en 2. V-inburgering 1 duurt 6 weken en bestaat uit Kennis Nederlandse Samenleving en lessen Nederlands. Bovendien krijgt de vergunninghouder begeleiding van de casemanager. Na het afronden V-inburgering 1 stroomt de deelnemer door naar V- inburgering 2, hetgeen betekent dat hij in de periode waarin hij nog in opvang verblijft, 18 uur per week taalles kan volgen; Bewoners die een negatief besluit hebben ontvangen in de asielprocedure, stromen de terugkeerfase in. Hier ontvangen zij specifieke begeleiding gericht op de terugkeer. Het terugkeerprogramma is verplicht en bestaat uit een groepstraining en de coachinggesprekken met de casemanager. N.B. De bewoners die al afgewezen zijn in AA-procedure krijgen beperkte terugkeerbegeleiding. Hun verblijf in opvang is immers beperkt tot 28 dagen; Naast het COA aanbod voert ook de DT&V een beperkt aantal vertrekgesprekken met de bewoner; Voor ouders worden in het kader van ondersteuning in de opvoeding aanvullende programma s georganiseerd; Buiten de fasespecifieke begeleiding krijgen de bewoners verschillende vormen van voorlichting gericht op het verhogen van veiligheid en leefbaarheid op- en buiten de locatie Specifieke kaders Op sommige azc s worden ook andere doelgroepen opgevangen, naast de reguliere doelgroep. Hier valt te denken aan alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv) in de campus en ibo Pagina 14 van 58

15 (intensieve begeleidende opvang). De opvang van uitgenodigde vluchtelingen is in 2011 uitgefaseerd. Vluchtelingen uit de missies vanaf 2011 worden niet meer centraal opgevangen maar rechtstreeks via Schiphol uitgeplaatst naar gemeenten. Ketenpartners: VWN, gezondheidszorg, IOM en DT&V. 2.4 Intensief begeleidende opvang (ibo) Sinds juli 2009 zijn de drie COA-opvanglocaties, amog en pit/ibw, voor asielzoekers met probleemgedrag geconcentreerd in één locatie en heeft deze vorm van opvang een nieuwe naam gekregen; intensief begeleidende opvang, kortweg ibo genaamd. De ontwikkeling van dit PvE komt tot stand omdat deze vorm van opvang een plaats inneemt die een aparte beschrijving verdient. Het betreft afwijkingen in programma s, ruimtegebruik, ligging in de omgeving en veiligheidsvoorzieningen. 2.5 Vrijheid beperkende locatie (vbl) Proces De bewoners van de vbl locatie zijn bezig met zelfstandig vertrek uit Nederland. Dagelijks moeten de bewoners zich melden. De gewenste verblijfsduur is maximaal 12 weken. Op deze locatie vinden ten minste een intakegesprek met de COA-casemanager en een intakegesprek met de COA-programmabegeleiders plaats. Wanneer iemand aangeeft terug te willen keren dan worden aanvullende gesprekken gevoerd Specifieke kaders Voor de vbl gelden in gebouwelijke zin geen specifieke voorzieningen. Wel dient zorg gedragen te worden voor een passend aantal spreekkamers en werkplekken voor gebruik door ketenpartners. Het gevoerde regime in de vbl is strikter. Ketenpartners: IOM, DT&V en Menzis. Pagina 15 van 58

16 2.6 Alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv) Omdat voor amv een eigen proces geldt, wordt in het onderstaand schema dit proces apart weergegeven, op de volgende pagina s zal het amv-proces nader toegelicht worden. Verklaring afkortingen: ac: aanmeldcentrum campus: amv-campus pol-amv: proces opvang locatie kwe: kleinschalige wooneenheid kwg: kleinschalige woongroep azc: asielzoekerscentrum bo: beschermde opvang amv: alleenstaande minderjarige vreemdeling Amv (alleenstaande minderjarige vreemdeling), zijn minderjarige asielzoekers (jonger dan 18 jaar) die bij binnenkomst in Nederland niet worden begeleid door ouders of meerderjarige bloedof aanverwanten. Het zijn jongens en meisjes die gevlucht zijn uit hun land en alleen, onder begeleiding van vreemde volwassenen en/of met jongere broertjes, zusjes, neefjes of nichtjes in Nederland aankomen en hier asiel aanvragen. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) die in Nederland asiel aanvragen, worden eerst opgevangen in een pol-amv. Van daaruit krijgen zij een plek in een van de opvanglocaties. Alleenstaande minderjarigen in de leeftijd jonger dan 13 jaar worden direct vanuit NIDOS in een opvanggezin geplaatst en worden dus niet bij het COA gehuisvest. Het COA heeft een aantal verschillende opvangvormen voor asielzoekers tot 18 jaar, afhankelijk van hun leeftijd en hun vaardigheden: Campus Kleinschalige woongroep (kwg) Kleinschalige wooneenheid (kwe) Beschermde opvang (bo) Pagina 16 van 58

17 In alle opvangvormen van het COA staat de ontwikkeling van competenties van de amv centraal. De jongeren volgen onderwijs en de begeleiding houdt rekening met het toekomstperspectief. Dit kan zowel terugkeer als toelating in Nederland en integratie zijn. Meestal houdt het terugkeer in na het bereiken van de leeftijd van 18 jaar Pol- Amv In de pol amv worden jongeren opgevangen van jaar. In eerste instantie moeten zij in de rust- en voorbereidingstijd (rvt) worden voorbereid op de AA (Algemene Asielprocedure). De rvt duurt ongeveer 3 weken; de AA 8 dagen. Na afronding daarvan blijven zij in de pol-amv voor een periode van maximaal drie maanden, tot aan de indicatie voor de best passende vorm van vervolgopvang. Tijdens de rvt, wordt onderzoek gedaan voor het medisch advies (tbc, bloed, infecties). Het onderzoek wordt verricht door een externe partij, onder verantwoordelijkheid van de IND. Voogdijinstelling Nidos houdt er kantoor en Vluchtelingenwerk Nederland (VwN) geeft in de rvt algemene voorlichting. Daarnaast legt iedere asielzoeker een bezoek af aan een advocaat ter voorbereiding op de indiening van de asielaanvraag. Vanuit de pol-amv vertrekt de amv naar een passende locatie. Afhankelijk van zijn leeftijd en competenties is dat een kwg, een kwe of campus. Bij de keuze tussen deze twee opvangvormen zijn vaardigheden en zelfredzaamheid in de groep doorslaggevend Kleinschalige woongroep (kwg) De kleinschalige opvang van amv tussen 13 en 15 jaar valt onder het COA, maar is uitbesteed aan contractpartners. Kwg s zijn units voor 12 kinderen. Er is 24 uur per dag begeleiding en er wordt aan de hand van een trajectplan gewerkt aan de ontwikkeling van competenties. De amv volgen onderwijs in de buurt van de kwg. Daarnaast hebben zij corveetaken (schoonmaken, boodschappen, koken) Kleinschalige wooneenheid (kwe) In een kwe verblijven amv die met enige begeleiding goed voor zichzelf kunnen zorgen. Deze opvangvorm laat zich het best vergelijken met een klein studentenhuis. In een groep verblijven 3 á 4 jongeren onder dagelijkse mentorbegeleiding (24 uur per week). Afhankelijk van hun zelfredzaamheid, emotionele weerbaarheid en leeftijd, stromen deze jongeren door naar de campus of naar de reguliere opvang (wanneer zij 18 jaar worden). De begeleiding volgt de amvmethodiek en houdt rekening met het toekomstperspectief, zowel terugkeer als toelating. Deze kleinschalige opvang verzorgt het COA niet zelf. Deze is uitbesteed aan contractpartners Beschermde opvang (bo) In deze opvangvorm worden alleenstaande minderjarige vreemdelingen opgevangen die mogelijk slachtoffer zijn of dreigen te worden van mensenhandel. Bij aankomst op Schiphol worden jongeren door de Kmar en de IND gescreend op signalen die wijzen op het risico op verdwijning en/of uitbuiting. Op basis daarvan wordt onder Pagina 17 van 58

18 verantwoordelijkheid van het Nidos besloten of de jongere voor de beschermde opvang in aanmerking komt. De beschermde opvang bestaat uit kleinschalige woongroepen. Om vermissing zoveel mogelijk te voorkomen staan zij in ieder geval gedurende de eerste periode (3 maanden) van deze beschermde opvang, 24 uur per dag onder toezicht. Ook als zij naar school gaan of bijvoorbeeld boodschappen doen. De begeleiding van deze doelgroep is erop gericht hun kennis te vergroten en vaardigheden en weerbaarheid te ontwikkelen. In dit opzicht worden zij ook nadrukkelijk voorgelicht over mensenhandel, uitbuiting en prostitutie Campus Op een campus verblijven jongeren tussen de 15 en 18 jaar. Zij worden hier opgevangen en voorbereid op hun toekomst. Een amv-campus is ingericht in een deel van een regulier asielzoekerscentrum (azc), maar kent een eigen team. Een campus bestaat uit ca. 100 plaatsen. COA-medewerkers zorgen 24 uur per dag voor begeleiding aan de hand van de amv-methodiek. De begeleiding houdt rekening met het toekomstperspectief, dat zowel terugkeer als toelating kan zijn, maar meestal terugkeer na het bereiken van de leeftijd van 18 jaar zal betekenen. Pagina 18 van 58

19 3. KADERS De kaders hebben tot doel het raamwerk neer te zetten waarbinnen de diverse Programma s van Eisen van de opvangvormen ontwikkeld kunnen worden. De kaders zijn geschreven voor intern - & extern, COA-gebruik. Het kader is geschreven op basis van vastgesteld beleid. In paragraaf 3.4 gaan we nader in op de verschillende thema s als kind in de opvang, brandwerendheid, gezondheidszorg op de locatie etc. 3.1 Visie & Missie De visie en missie van het COA zijn als volgt geformuleerd: Wij zijn voor de Nederlandse samenleving dé opvangorganisatie die zorgt voor probleemloze opvang van vreemdelingen. Dit doen wij met veilige huisvesting, verstrekking van middelen van bestaan en met gerichte programma's. 3.2 Strategie Wij zorgen ervoor dat mensen in een kwetsbare positie in een veilige en leefbare omgeving professioneel worden gehuisvest en begeleid, zodat het opvangen van vreemdelingen voor politiek en samenleving beheersbaar blijft en kan worden verantwoord. De vraag naar asielopvang fluctueert sterk en het aanbod van opvanglocaties is wisselend. Het COA richt zich in toenemende mate op strategisch vastgoedbeheer. Dat betekent dat zij inspeelt op trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op de vastgoedcapaciteit. Het COA streeft hierbij naar het ontwikkelen van een vastgoedvoorraad, die probleemloze opvang van asielzoekers in een veilige en beheersbare omgeving mogelijk maakt voor nu en in de toekomst. Dat is een portefeuille die gekenmerkt wordt door kwaliteit, flexibiliteit, duurzaamheid en betaalbaarheid Kwaliteit Voor het COA wordt de kwaliteit bepaald door de veiligheid, leefbaarheid en beheersbaarheid die de locatie aan zowel de bewoners, werknemers en omwonenden biedt. Om de gewenste kwaliteit te realiseren dient aan de volgende eisen te worden voldaan: - De inrichting van de locatie, gebouwtypologieën en de indeling van wooneenheden dient zodanig plaats te vinden dat deze bijdragen aan het vergroten van de sociale veiligheid. Hierbij denken aan: o niet-onderbroken zichtlijnen over de locatie; o toegang van gebouwen die vanuit een centraal punt zijn te overzien. - De bewoners moet een voldoende mate van privacy geboden kunnen worden. Pagina 19 van 58

20 Hierbij kan gedacht worden aan voorzieningen op het terrein waar de bewoners rustig kunnen zitten, maar ook dat rekening wordt gehouden het gegeven dat een wooneenheid verschillende bewoners huisvest die mogelijk geen sociale band met elkaar hebben. Hiermee wordt de slaapkamer in deze wooneenheden de enige ruimte waarin een bewoner meer privacy dient te kunnen hebben en hiervoor dienen adequate voorzieningen te worden opgenomen (akoestische voorzieningen, afsluitbaarheid van de ruimte) Flexibiliteit Opgedane ervaring van de afgelopen jaren heeft ons geleerd dat we onze opvanglocaties multifunctioneel en voor meerdere opvangprogramma s moeten inrichten. Het omklappen vergroot onze flexibiliteit en is noodzakelijk om aan de wisselende opvangbehoefte te voldoen. Met het ontwerp van het PvE is hierop geanticipeerd. Het is een universeel PvE met als doel meerdere opvangprogramma s op een locatie te kunnen accommoderen. De flexibiliteit van het vastgoed moet dusdanig zijn dat zonder veel kosten en tijd de omklap naar andere opvangprocessen kan worden gemaakt. De tweede verhoging van de mate van flexibiliteit is op kamerniveau. Uit onderzoek (2010, Ibis) is gebleken dat de populatie de afgelopen tijd als volgt is opgebouwd: 1-persoons sociale eenheden, circa 55%; 2-persoons sociale eenheden, circa 10%; 3-persoons sociale eenheden, circa 10%; 4-persoons sociale eenheden, circa 10%; Sociale eenheden groter dan 4 personen, circa 15%. Een aangepaste kamer- en woonunitindeling naar deze verhoudingen maakt het mogelijk om sociale eenheden van verschillende omvang passend op te vangen. In dit PvE wordt een ideaalverdeling van 1- en 2- persoons kamerverdeling aangehouden. De verschillen in sociale eenheden kunnen door deze indelingen eenvoudiger worden gerealiseerd en wordt de privacy en leefkwaliteit verhoogd. Ook wordt uitvoering gegeven aan de conclusies van het rapport Kind in de opvang. Hier werd onder andere de wens uitgesproken de kinderen meer privacy en een eigen plek te bieden. Tevens wordt door dit aanbod van 1- en 2-persoonskamers een hogere bezettingsgraad haalbaar en vergroot dit de flexibiliteit van de vastgoedportefeuille. 4 Persoonskamers blijven tot de mogelijkheden behoren, maar dit is het maximum aantal bewoners per kamer Duurzaamheid Het COA is een maatschappelijk betrokken organisatie waardoor duurzaamheid één van de kernwaarden van het huisvestingsbeleid betreft. Duurzaamheid beperkt zich wat betreft de omvang niet alleen tot de bouw van het asielzoekerscentrum, maar ook de inrichting, gebruik en exploitatie van de volledige locatie (vastgoed en terrein) dienen in het kader van duurzaamheid in ogenschouw te worden genomen. Pagina 20 van 58

21 Duurzaamheid betekent in dit kader een locatie met een lange levensduur met relatief lage exploitatiekosten en weinig aanpassingen middels het stellen van scherpe, doch realiseerbare duurzaamheidseisen die passen binnen de (financiële) projectkaders. Het ambitieniveau voor duurzaamheid geldt als randvoorwaarde voor het ontwerp en betekent dat de gehele locatie, inclusief terrein, bebouwing en gebouwgebonden installaties, dient te voldoen aan de gestelde duurzaamheidseisen. Dit ambitieniveau dient tijdens het ontwerpproces continu te worden afgewogen met het financiële kader en functionaliteit van het project en deze afweging dient gedurende het gehele ontwerptraject bewaakt te worden Betaalbaarheid Betaalbaarheid houdt in dat het structureel kan worden gefinancierd vanuit het kostprijsmodel. De investeringen in vastgoed worden beoordeeld op bedrijfseconomische doelmatigheid en doeltreffendheid op de lange termijn en gekeken wordt naar de integrale kosten over de totale gebruiksperiode. In dit kader wordt de investering in duurzaam vastgoed gezien als bedrijfseconomisch efficiënt en effectief. 3.3 Organisatie Het COA is onderverdeeld in directies. De directies Opvang, Huisvesting en Vastgoed & Capaciteit zijn de drie directies die direct met de kaders en het PvE te maken krijgen. De directie Sturing Control & Finance is de financieel kaderstellende en toetsende partij. De directie Opvang is de gebruiker van de locatie, de directie Huisvesting is de bouwer en beheerder van de locaties en de directie Vastgoed & Capaciteit is de verwerver van en regisseur op het vastgoed. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is opdrachtgever. Zoals beschreven in hoofdstuk 2 wordt het opvangproces georganiseerd in samenwerking met diverse ketenpartners en overige samenwerkende partijen. De volgende partijen zijn hierbij betrokken: Vreemdelingenpolitie (vp); Vluchtelingenwerk Nederland (VWN); International Organisation for Migration (IOM) ; Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V); Nidos; Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND); Gezondheidszorg; Beveiligingsorganisatie. Pagina 21 van 58

22 3.4 Beleidsmatig kader Hier worden onderwerpen aangehaald die een belangrijke rol hebben gehad en/of gespeeld de afgelopen periode De Asielbrief De invoering van de Asielbrief heeft plaatsgevonden per 1 juli De kaders zijn helder en hebben, qua PvE, impact op het begin van het opvangproces. Door de invoering van de Asielbrief hebben 3 nieuwe opvangvormen het levenslicht gezien, te weten de centale ontvangst locatie (col), de proces opvang locatie (pol) en de proces opvang locatie voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen (pol-amv) Kind in de opvang De voormalige staatssecretaris heeft kinderen erkend als specifieke kwetsbare groep in de opvang. Die extra aandacht verdient. Het COA wil zorg dragen voor het creëren van een veilige omgeving waarin een kind zich kan ontwikkelen. In dit kader is het project Kind in de opvang gestart. Hieruit zijn maatregelen geformuleerd die het COA wenste te implementeren. Deze maatregelen zijn dan ook daadwerkelijk in de afgelopen periode door de opvangcentra overgenomen en uitgevoerd. Uitgangspunten: Ouders en/of verzorgers van het kind blijven als eerst verantwoordelijken voor het kind; Het belang van het kind vormt altijd een overweging bij het nemen van beleidsbeslissingen en uitvoeringsbeslissingen; Het COA draagt zorg voor het creëren van een veilige omgeving; Het COA draagt zorg voor een omgeving waarin het kind zich kan ontwikkelen. De aandachtspunten vanuit het project Kind in de Opvang zijn als volgt verwerkt in het Programma van Eisen: De privacy van de kinderen wordt verhoogd door 1- en 2-persoonskamers op te nemen in het PvE. Hierdoor ontstaat een betere mogelijkheid om kinderen en jongeren op een eigen kamer te plaatsen; Een tweede kleine recreatieruimte biedt de mogelijkheid om een jeugdhonk in te richten op de locatie; In de leslokalen / activiteitenruimten is de mogelijkheid aanwezig om huiswerkbegeleiding te organiseren en is bestemd voor het maken van huiswerk; Het open leercentrum (OLc) kan, middels speciale openingstijden, alleen toegankelijk gemaakt worden voor kinderen en jongeren, deze functioneren dan als ruimte waar de kinderen ervaring kunnen opdoen met sociale media. Onderscheid trapveldjes en/of sportveldjes (voor kinderen ouder dan 6 jaar) en speeltuintjes met toestellen (voor kinderen jonger dan 6 jaar). Pagina 22 van 58

23 Daarnaast kan gedacht worden aan: Schenk aandacht aan een vrolijk kleurgebruik. Sluit risicovolle plaatsen af met een hekje. Naast kinderen worden ook vrouwen en meisjes als kwetsbare groep beschouwd. Mede daardoor moeten douches en toiletruimten afsluitbaar zijn. Deze mogen bovendien geen inkijkmogelijkheden hebben Veiligheid en leefbaarheid De leefbaarheid op een locatie wordt in hoge mate bepaald door de sociale veiligheid. Overzichtelijkheid en goede verlichting spelen hierin een belangrijke rol. Vanuit veiligheidsoogpunt worden de volgende eisen aan de buitenverlichting gesteld: adviezen volgens Politiekeurmerk zie hiervoor ook technisch PvE; terreinverlichting voldoen aan de NEN-EN straatverlichting ; geen onduidelijke/donkere hoeken; voldoende verlichting op toegangsweg naar het centrum (invulling locaal afhankelijk). De woonunits en de openbare ruimten zijn schoon en vrij van zwerfvuil en de gebouwen verkeren in een goede staat van onderhoud. Bewoners zijn zelf verantwoordelijk voor hun leefomgeving. Het is daarom belangrijk dat de gebouwen gemakkelijk schoon te houden zijn. De zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van bewoners vormen het uitgangspunt in het samenleven op een locatie en bij de begeleiding door COA-medewerkers. Huisregels vormen hierbij de leidraad. COA medewerkers maken bewoners bewust van hun verantwoordelijkheid. Ze geven voorlichting, controleren en spreken bewoners aan op hun gedrag Brandveiligheid De brandveiligheid van een locatie wordt bij nieuw- en verbouw getoetst en besproken met de brandweer. Hierdoor voldoen alle nieuwe asielzoekerscentra minimaal aan de hedendaagse brandveiligheidseisen, zoals voortkomend uit het bouwbesluit Bij de afspraken met gemeenten en brandweer zal met name aandacht besteed worden aan brandcompartimentering en vluchtwegen. Door het toepassen van enkele ontwerpoplossingen kan men echter voor extra veiligheid zorgen. Buiten de vastgestelde wettelijke normering moet rekening gehouden worden met: Het voorkomen van onoverzichtelijke plaatsen; De toepassing van brandveilige materialen; Centralisatie van brandgevoelige apparatuur zoals bv. was en droogmachines. Pagina 23 van 58

24 3.4.5 Minder valide asielzoekers De opvang van minder valide asielzoekers die zelfredzaam zijn, wordt uitgevoerd door het COA. Hiervoor zijn mindervalide-units aanwezig op de opvanglocaties. Het COA is echter niet in staat om minder valide asielzoekers op te vangen die hulpbehoevend zijn. 3.5 Kwantitatief kader Landelijk Het vaststellen van het aantal benodigde opvangplaatsen wordt bemoeilijkt doordat de in- en uitstroom sterk fluctueert. De instroom wordt voornamelijk bepaald door ontwikkelingen buiten Nederland, die zich vaak onverwacht voordoen. De uitstroom wordt beïnvloed door het verloop van de procedures, taakstelling van projectgroepen en het aanbod van woningen. Het COA is een landelijke organisatie waardoor de opvanglocaties verspreid over het land liggen. Het uitgangspunt daarbij is om in iedere provincie minimaal één opvanglocatie te vestigen en vertegenwoordigd te zijn in de G4 en de G28. Het is niet noodzakelijk om in alle G28 steden aanwezig te zijn. Asielzoekerscentra moeten in de buurt van voorzieningen gelegen zijn. Daarbij wordt gestreefd naar een spreiding over platteland en stad Locatie en gebouw De omvang (capaciteit) van een opvanglocatie ligt niet vast, deze wordt immers mede bepaald door de situatie ter plekke. Vanuit bedrijfseconomisch oogpunt wordt gestreefd naar locaties van minimaal 400 plaatsen, 450 tot 600 zou kostentechnisch beter scoren. De sfeer en uitstraling van een locatie bepalen voor een groot deel de leefbaarheid en daarmee de maximaal acceptabele omvang. Bovenal zijn de gemaakte afspraken met de gemeente, bepalend voor de omvang van een locatie. De afspraken zijn vastgelegd in de bestuursovereenkomst en in de gebruiksvergunning. Het aantal fte COA-personeel dat op een reguliere azc opvanglocatie van 400 plaatsen werkt, is gemiddeld 15. Dit wordt als uitgangspunt gehanteerd in dit PvE. De daadwerkelijke inzet van personeel op een locatie wordt bepaald door het P-calculatiemodel en de clustermanager van de Directie Opvang. De benodigde voorzieningen en het aantal benodigde ruimten op een locatie is afhankelijk van het aantal en de samenstelling van bewoners en medewerkers Ruimteniveau Op de asielzoekerscentra is verschillende wet- en regelgeving van toepassing met betrekking tot de ruimtenormering. Het huidige bouwbesluit (2003) schrijft voor dat een asielzoeker recht heeft op een verblijfsruimte van 5 m² gebruiksoppervlak. In het bouwbesluit 2012, welke bij het schrijven van dit PvE nog niet van kracht is, staan geen richtlijnen op ruimteniveau. Met betrekking tot het gebruiksoppervlakte van de verblijfsruimte verwijst bouwbesluit 2012 naar de huidige EU opvangrichtlijn (Directive 2003/9/EC e.v.). Echter, in deze opvangrichtlijn worden ook geen richtlijnen gegeven voor het COA met betrekking tot het ruimteniveau. Daarom wordt Pagina 24 van 58

25 er in dit ruimtelijk PvE nog steeds uitgegaan van een verblijfsruimte van 5m 2. Een uitzondering op deze 5 m² gebruiksoppervlak vormen de eenpersoonsslaapkamers. Voor een netto eenpersoonsslaapkamer dient in de praktijk 5,3 m 2 aangehouden te worden in verband met de minimale lengte- en breedtemaat van de kamer op basis van de buitenmaten van het bed. Het Ministerie heeft aangegeven dat de norm, met betrekking tot de minimale verblijfsruimte, betrekking heeft op asielzoekers die zijn toegelaten tot het grondgebied. Formeel geldt deze richtlijn dus niet voor vreemdelingen die worden opgevangen in de col of pol. Het COA hanteert echter het uitgangspunt dat bewoners recht hebben op een redelijk minimum woonoppervlak. Derhalve beschouwt zij de genoemde norm als ondergrens, ook voor vreemdelingen die nog niet zijn toegelaten tot het grondgebied. Deze uniforme normering vergroot eveneens de uitwisselbaarheid tussen verschillende opvangvormen. Het Bouwbesluit kent verschillende gebruiksfuncties van gebouwen, die elk andere eisen stellen aan o.a. afmetingen en brandveiligheid. In deze kaders voor de PvE opvanglocaties, wordt uitgegaan van de woonfunctie. Dit betekent dat iedere woning dient te beschikken over een woonkamer (van minimaal 3,3 x 3,3m). 3.6 Financieel kader Conform de betaalbaarheid (paragraaf 3.2.4) is het uitgangspunt van het financiële kader dat het nieuwe ruimtelijke PvE, evenals het voorgaande, te betalen is vanuit de kostprijsvergoeding. De investeringen in vastgoed worden beoordeeld op bedrijfseconomische doelmatigheid en doeltreffendheid op de lange termijn en gekeken wordt naar de integrale kosten over de totale gebruiksperiode. Hiertoe is intern een berekening gemaakt om een vergelijk te maken tussen de integrale kosten vanuit het PvE 2005 en deze te vergelijken met de geschatte kosten voor een opvanglocatie volgens het voorliggende PvE, rekening houdend met een indexatie over betreffende jaren en wijzigingen in wet- en regelgeving. Het berekende resultaat leverde de conclusie op dat bij een vergelijkbaar prijspeil het nieuwe PvE 4,6% duurder is. Dit wordt grotendeels veroozaakt door het moeten aanbrengen van een woonkamer wat resulteerde in een toename van het aantal m2 BVO. Daarentegen heeft het COA minder ruimte nodig voor ondersteunende programma s en kantoren. Het verschil prijspeil tussen 2005 en 2012 blijkt in totaal 23,7% te zijn. Dit bestaat uit een 19,1% index en de rest, 4,6% door het programma. Onderstaand schema verklaart de toename in m2 als gevolg van de verplichte opname van een woonkamer in de woonfunctie. Maar toont hierin eveneens een afname van m2, in o.a. kantoren. OVERZICHT Zowel het PvE 2005 als 2012 zijn prijspeil 2012 PvE 2012 PVE 2005 Oppervlak benodigd aantal m2 BVO Benodigd m2 BVO per persoon benodigd aantal m2 BVO Benodigd m2 BVO per persoon Woongebouwen , ,7 Kantoren, opslag, ontvangst, activiteiten , , , ,7 Pagina 25 van 58