Neurologie Neurochirurgie. Patiënteninformatie. Rughernia-operatie. Slingeland Ziekenhuis

Transcriptie

1 Neurologie Neurochirurgie Rughernia-operatie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis

2 Algemeen In verband met een rughernia bent u door de neuroloog doorverwezen naar een neurochirurg. Op basis van uw klachten en lichamelijk onderzoek heeft de neurochirurg u geadviseerd uw rug te laten opereren. In deze folder vindt u algemene informatie over de rughernia, de voorbereiding op de operatie, de operatie, het herstel en de risico's van een rughernia-operatie. Het verloop kan per persoon verschillen. Neurochirurg Neurochirurg M.J. Driesse opereert wekelijks patiënten met een rughernia. Wat is een rughernia? Uw rug (wervelkolom) is opgebouwd uit 24 wervels: 7 halswervels; 12 borstwervels; 5 lendenwervels. Daarnaast zitten ook het heiligbeen en het staartbeen in uw rug.

3 Aan elke wervel zit een wervelboog. Deze wervelbogen op elkaar vormen het wervelkanaal. Hierin bevindt zich het ruggenmerg. Tussen elke twee wervels loopt een zenuw uit het ruggenmerg. Deze zenuwen gaan naar uw armen en benen en zorgen voor het gevoel en dat u kunt bewegen. Spieren, banden en pezen zorgen voor de stevigheid van uw wervelkolom. Tussen de wervels liggen de tussenwervelschijven, die onder andere van belang zijn voor het bewegen van de wervelkolom. De tussenwervelschijf bestaat uit een weke kern en een stevige omhulling. Wanneer in de stevige omhulling een zwakke plek ontstaat, kan de weke kern uitpuilen. We spreken dan van een hernia.

4 De uitpuilende weke kern kan bij de lendenwervels druk geven op een van de zenuwen die naar de bil en het been loopt. Dit veroorzaakt uitstralende pijn. Verschijnselen van een rughernia Bij druk op een zenuw kunnen de volgende verschijnselen optreden: pijn in uw been, meestal uitstralend vanaf uw rug; een doof gevoel in uw been; prikkelingen of verlammingsverschijnselen van uw been; toenemende, vaak schietende pijn in uw been bij hoesten, niezen en persen; pijn in uw rug en been bij het bewegen van de rug, vooral bij het bukken; een afwijkende houding, bijvoorbeeld scheefstand van de romp. als een zenuw is bekneld die te maken heeft met de controle van de blaas, is het mogelijk dat u niet meer kunt plassen of ongemerkt urine verliest. De plaats van de pijn en de verschijnselen geven vaak al aan welke zenuw in de knel zit.

5 Diagnose De neuroloog stelt de diagnose aan de hand van de aard van de klachten, lichamelijk onderzoek, röntgenfoto's en een MRI-scan. Voor informatie over deze onderzoeken, kunt u de folders raadplegen. Deze vindt u op Behandeling Niet iedere rughernia hoeft geopereerd te worden. Bij de meeste patiënten verdwijnen de klachten met behulp van fysiotherapie, gedoseerde rust en pijnstillers. Tien tot veertien dagen platte bedrust levert geen bijdrage aan een eventueel herstel. Dit in tegenstelling tot wat voorheen werd gedacht. Voor één op de zeven patiënten is een operatie een mogelijkheid. Omdat een hernia in veel gevallen vanzelf overgaat, is het van belang niet te snel voor een operatie te kiezen. Een operatie, hoe weinig ingrijpend ook, beschadigt de rug. Het moment van opereren hangt in grote mate af van de ernst van de pijn. Meestal opereert de neurochirurg niet binnen 6 weken, tenzij er spoed vereist is. Vallen de pijnklachten mee, dan wordt vaak langer afgewacht. Als de klachten na fysiotherapie, gedoseerde rust en pijnstillers niet overgaan, adviseert de neurochirurg vaak binnen 6 maanden toch te opereren. Dit omdat is gebleken dat te lang wachten vaak een langere herstelperiode betekent. Voorbereiding op de operatie Pre-operatief spreekuur Voordat u wordt opgenomen in het ziekenhuis wordt gekeken of er nog aanvullend onderzoek nodig is voor de operatie (bijvoorbeeld bloedprikken of een hartfilmpje). Ook heeft u een gesprek met een anesthesioloog en een verpleegkundige. Dit noemen we het preoperatief spreekuur. Tijdens dit spreekuur bespreekt de anesthesioloog met u op welke manier u wordt verdoofd tijdens de operatie en met welke medicijnen u eventueel (tijdelijk) dient te stoppen. De verpleegkundige geeft uitleg over de opname en uw verblijf in het ziekenhuis. Ook legt de verpleegkundige uit wat u voor de operatie wel en niet mag eten en drinken.

6 Voorafgaand aan het pre-operatief spreekuur heeft u een afspraak op het medicatiespreekuur. Een apothekersassistent neemt uw medicijngebruik met u door. Neem voor deze afspraak altijd uw actuele medicatieoverzicht mee. Dit overzicht is verkrijgbaar bij uw eigen apotheek. Bovengenoemde afspraken worden voor u gemaakt op de polikliniek Pre-operatief spreekuur. Meer informatie over de manier van verdoven vindt u in de folder 'Anesthesie', verkrijgbaar bij het Bureau Patiëntenvoorlichting en te printen via de website Folders Tijdens het pre-operatief spreekuur krijgt u de folder 'Opname in het Slingeland Ziekenhuis' mee naar huis. Daarin vindt u onder andere informatie over de gang van zaken in het ziekenhuis, wat u meeneemt als u wordt opgenomen en welke voorzieningen er zijn in het ziekenhuis. Informatie over de verpleegafdeling vindt u in de folder 'Verpleegafdeling N1'. Beide folders zijn ook verkrijgbaar bij het Bureau Patiëntenvoorlichting en te raadplegen op Nazorg thuis Als u geopereerd bent mag u bepaalde huishoudelijke taken en zwaar werk tijdelijk niet meer doen. Wij raden u aan om na te gaan of u recht heeft op huishoudelijke hulp via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Dit kunt u bij uw gemeente navragen. Als u geen recht heeft op huishoudelijke hulp, dan is het verstandig om zelf maatregelen te treffen. Het is geen reden om langer in het ziekenhuis te blijven. Als u hulp nodig denkt te hebben bij uw persoonlijke verzorging (bijvoorbeeld met wassen en aan- en uitkleden), kunt u dit bespreken met de afdelingsverpleegkundige. De aanvraag voor zorg aan huis kan vanuit het ziekenhuis worden aangevraagd. Voor meer informatie kunt u de folders 'Wat regelt u zelf na een ziekenhuisopname' en 'Zorg aan huis na een ziekenhuisopname' raadplegen.

7 Een hoog-laagbed heeft u in principe niet nodig. De zorgverzekering vergoedt een hoog-laagbed alleen als u verzorging op bed nodig heeft. Dat is bij een rughernia niet het geval. Patiëntveiligheid Tijdens de opname wordt u meerdere keren om dezelfde informatie gevraagd. Dit doen we om uw veiligheid te waarborgen. Zo zorgen we ervoor dat de kans op fouten minimaal is. De dag van de operatie Nuchter Op het pre-operatief spreekuur is u verteld vanaf wanneer u niet meer mag eten en/of drinken. Melden Meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de medewerker van de receptie bij de hoofdingang. Vervolgens gaat u naar verpleegafdeling A1. Schoeisel Het is belangrijk om makkelijk zittende kleding mee te nemen voor na de operatie en schoenen die u makkelijk aan kunt krijgen. Wij raden u af om op slippers of sloffen te lopen. Make-up en sieraden Om medische en hygiënische redenen vragen wij u om op de dag van de ingreep geen make-up en nagellak te gebruiken. Ook mag u tijdens de operatie geen sieraden, piercings en haarspelden dragen. Contactlenzen en kunstgebit U mag geen contactlenzen en/of een kunstgebit dragen tijdens de operatie. Doet u deze voor de operatie uit. Onderzoek fysiotherapeut Zo mogelijk komt de fysiotherapeut bij u langs. Hij/zij stelt u vragen die van belang zijn voor de revalidatie, zoals de noodzaak van traplopen en uit te voeren activiteiten na de operatie. Ook doet de fysiotherapeut nog een kort onderzoek. Daarna krijgt u instructie over

8 het draaien in een rechte lijn en het actief gebruiken van uw spieren rond de wervelkolom om uw rug te stabiliseren. De spieren rond de wervelkolom noemen we een spierkorset. Als het niet voorafgaand aan de operatie lukt, komt de fysiotherapeut na de operatie bij u langs. Kort voor de operatie De verpleegkundige vraagt u om te plassen en geeft u een operatiehemd. Ook meet de verpleegkundige uw bloeddruk, hartslag en temperatuur. U krijgt van de verpleegkundige een tablet of injectie met een rustgevend middel ter voorbereiding op de narcose, als u dit met de anesthesioloog heeft afgesproken. Hier kunt u een slaperig gevoel en een droge mond van krijgen. De verpleegkundige brengt u vervolgens naar de operatiekamer. De operatie Tijdens de operatie ligt u op uw buik op de operatietafel. Precies boven de plaats waar de hernia zit, maakt de neurochirurg een snee in de lengterichting. Om goed bij de hernia te kunnen, legt de chirurg eerst de rugspieren opzij en neemt eventueel kleine stukjes bot uit de wervelboog weg. De vrijkomende zenuw wordt voorzichtig opzij gehouden, zodat de chirurg goed bij de uitstulping kan komen. Meestal bevindt de uitstulping zich onder de zenuwwortel. Soms ligt er ook een afgebrokkeld stuk van de tussenwervelschijf los in het wervelkanaal. De neurochirurg verwijdert dit afgebrokkelde stuk en de uitpuiling. Om de kans op een nieuwe rughernia zo klein mogelijk te maken, verwijdert de chirurg zoveel mogelijk van de zachte kern van de tussenwervelschijf. In de holte die daardoor ontstaat, groeit later weer nieuw weefsel, zodat de holte in de tussenwervelschijf weer wordt opgevuld. Indien nodig neemt de chirurg ook botrandjes weg om meer ruimte voor de zenuw te maken.

9 Alternatieven Naast deze 'gewone' rughernia-operatie bestaat ook de mogelijkheid om de tussenwervelschijf te benaderen via een naald, een endoscoop (een kijkbuis) of een kort buisje (microtube). Met deze technieken kan de neurochirurg via een kleinere toegang werken. Daardoor is de operatiewond kleiner. Niet iedere hernia is echter geschikt om op een van deze manieren te worden behandeld. Vraag uw neurochirurg voor meer informatie over (een van) deze technieken. Na de operatie Controle Na de narcose wordt u wakker in de 'uitslaapkamer' (verkoeverkamer) en na enige tijd brengt de verpleegkundige u terug naar de afdeling. U heeft een infuus waardoor u vocht en soms pijnstilling toegediend krijgt. De verpleegkundige neemt de eerste uren regelmatig uw bloeddruk, hartslag en temperatuur op. Ook controleert de verpleegkundige of u voldoende plast en hoe het gevoel is in uw benen. Meld het de verpleegkundige als u zelf veranderingen bemerkt wat betreft pijn, misselijkheid, kracht en gevoel in de benen of als u twijfels heeft over uw gesteldheid. Pijn De verpleegkundige vraagt u regelmatig om aan te geven hoeveel pijn u heeft. De pijn wordt via een puntentelling gemeten. U kunt de mate van pijn aangeven met een cijfer tussen 0 (geen pijn) en 10 (ondragelijke pijn). Een score van maximaal 4 wordt na de operatie als acceptabel beschouwd. Vanaf score 5 geeft de verpleegkundige u extra pijnstilling. Voor uitgebreide informatie over pijnbestrijding kunt u de folder 'Pijnbestrijding na een operatie' raadplegen. Deze folder is verkrijgbaar bij de verpleegkundige. Drain Mogelijk heeft u een slangetje (drain) in de wond dat het wondvocht afvoert. De drain mag er de volgende dag weer uit.

10 Liggen U heeft één hoofdkussen en moet de eerste uren op uw rug blijven liggen. Daarna mag u liggen in een houding die u prettig vindt. U mag zelf in bed draaien, eventueel geholpen door een verpleegkundige. Belangrijk bij het draaien is dat uw gehele rug (van schouders tot bekken) op één rechte lijn blijft. Span daarbij ook uw buikspieren aan. Eten en drinken Als u niet meer misselijk bent, kunt u weer wat eten en drinken. Bezoek van de neurochirurg/neuroloog Voor uw operatie heeft de neurochirurg op de polikliniek het verloop van de operatie met u besproken. Als de neurochirurg in Doetinchem aanwezig is, bezoekt hij u na de operatie. Dit is echter niet altijd het geval. Als de neurochirurg niet aanwezig is, komt de neuroloog na de operatie bij u. De dag na de operatie Controle De verpleegkundige inspecteert uw wond en verbindt deze zo nodig opnieuw. Bezoek van de neurochirurg/neuroloog Als de neurochirurg in Doetinchem aanwezig is, komt hij bij u langs om het verloop van de operatie met u bespreken. Als de neurochirurg niet aanwezig is, bezoekt de neuroloog u. Beweging 's Ochtends komt de fysiotherapeut bij u langs en geeft u oefen- en bewegingsinstructies. De eerste keer loopt u onder begeleiding van de fysiotherapeut. U kunt daarna elk uur, ongeveer 5 minuten lopen en naar het toilet. Daarna mag u even op de rand van het bed zitten als u wat wilt eten en drinken. De fysiotherapeut geeft u instructie over het zitten op de stoel. U mag elk uur 5 à 10 minuten op een stoel zitten. Nemen uw klachten toe tijdens het zitten, dan kunt u beter iets korter gaan zitten. Ook oefent de fysiotherapeut het traplopen als dit in de thuissituatie nodig is.

11 Als de fysiotherapeut het bewegen voldoende veilig vindt en uw medische situatie het toelaat, mag u de dag na de operatie naar huis. Medicijnen U krijgt injecties om trombose te voorkomen en een drankje om de ontlasting iets zachter te maken. Ontslaggesprek Vlak voordat u naar huis gaat, heeft u een afsluitend gesprek met de verpleegkundige. Zij vraagt u naar uw ervaringen in het ziekenhuis, geeft u adviezen en beantwoordt de vragen die u nog heeft. Weer thuis Nazorggesprek De donderdag na de operatie belt de verpleegkundige u tussen en uur. Zij informeert hoe het met u gaat en u heeft de mogelijkheid om vragen te stellen. Oplosbare hechtingen kunt u na ongeveer tien dagen wegpoetsen. Uw huisarts verwijdert draadhechtingen de achtste dag na de operatie. Vraag de verpleegkundige welke hechtingen bij u zijn gebruikt. Herstel Het totale herstel duurt ongeveer drie tot zes maanden. Uw lichamelijke conditie, leeftijd en eventueel eerdere operaties aan uw wervelkolom zijn uiteraard van invloed op uw herstel. Het grootste herstel vindt plaats in de eerste maanden, dit is dan ook de meest kwetsbare periode voor uw rug. In deze periode is het belangrijk om goed te letten op de houding en de bewegingen die u maakt. Adviezen voor thuis Hieronder volgen adviezen die voor u belangrijk zijn tijdens de herstelperiode: Algemeen In de herstelperiode is het belangrijk om signalen van uw lichaam serieus te nemen. Pijn in uw rug is een goede graadmeter voor wat u wél kunt en wanneer u te veel vraagt van uw lichaam. Wanneer u te

12 veel doet, krijgt u klachten. Als u na een activiteit een felle, scherpe, uitstralende pijn vanuit uw rug naar uw been voelt, betekent dit dat u te veel heeft gedaan en dat u uw activiteit moet aanpassen/stoppen. Wanneer u het weer wat rustiger aan doet, verdwijnt de pijn in principe. Wissel activiteiten zoals lopen, liggen en zitten regelmatig af. Voer uw algemene conditie geleidelijk op door regelmatig te wandelen. Draag hierbij goede stevige schoenen. Na twee weken kunt u buiten een stukje fietsen. Tot die tijd kunt u eventueel gebruik maken van een hometrainer. Let hierbij goed op uw zithouding en gebruik weinig of geen weerstand. Zorg voor een goed evenwicht tussen wat u van uw lichaam vraagt (belasting) en wat uw lichaam aankan (belastbaarheid). Is de belasting te hoog, dan kan dit klachten tot gevolg hebben. Pas dan uw belasting aan en probeer het over een paar dagen nog eens. Door op deze manier uw activiteiten op te bouwen, went uw lichaam weer geleidelijk aan uw normale dagelijkse activiteiten. Als u oefeningen doet, let dan goed op uw ademhaling (adem rustig door). Veroorzaakt een oefening pijn, stop dan met deze oefening. Fysiotherapie Uw wond heeft tijd nodig om te genezen. Daarom mag u de eerste weken na de operatie in de thuissituatie nog niet beginnen met fysiotherapie. Tijdens de controleafspraak, 6 weken na de operatie, krijgt u meer informatie over eventuele fysiotherapie. Gebruik van uw spieren (spierkorset) Gebruik bij alle activiteiten uw spieren rond uw wervelkolom (spierkorset), zoals is aangeleerd door de fysiotherapeut in het ziekenhuis. Liggen Af en toe rusten (liggen) is ontspannend voor uw rug. Wissel rust en activiteit regelmatig af. Bouw het rusten geleidelijk af, afhankelijk van de klachten. Zorg voor een goede matras die uw lichaam over de gehele lengte goed steun geeft. Gebruik een kussen dat niet te dik is.

13 Alleen uw hoofd en nek worden gesteund door het kussen. Als u op uw rug ligt, kunt u uw knieën eventueel ondersteunen met een dik kussen. Ga in en uit bed op de manier zoals u in het ziekenhuis geleerd is. Een bed in de kamer is in principe niet nodig, maar kan handig zijn als u nog kleine kinderen heeft of als u nog veel moeite heeft met traplopen. Afbeelding 1: liggen

14 Afbeelding 2: gaan zitten vanuit liggen Zitten Zitten is belastend voor uw rug. Een goede zithouding is belangrijk. Als u in een werkhouding zit (bijvoorbeeld achter een computer of als u aan tafel eet), zit u rechtop met uw rug een beetje hol. Gebruik eventueel een klein kussen in het holle deel van uw onderrug. Zit u in rusthouding (bijvoorbeeld als u televisie kijkt), dan zit u in een stoel waarvan de rugleuning licht achterover helt. Een goede zithouding voldoet aan de volgende eisen: de zithoogte van de stoel komt overeen met de lengte van uw onderbenen; uw voeten staan plat op de grond; uw rug mag niet te hol en niet te bol staan. Bij voorkeur heeft u een licht holle rug; de rugleuning moet uw onderrug goed ondersteunen; de zitdiepte is zodanig, dat er twee of drie vingers tussen uw knieholte en de zitting passen. Blijf in de eerste vier tot zes weken niet langer dan minuten zitten. Het is beter om regelmatig korte tijd te zitten, dan in één keer bijvoorbeeld een uur.

15 Afbeelding 3: zitten Afbeelding 4: staan vanuit zitten

16 Tillen en bukken Til in de eerste zes weken zo weinig mogelijk. Daarna kunt u het gewicht geleidelijk verhogen. Algemene adviezen bij tillen en bukken: til rustig; til met twee handen; til de last zo dicht mogelijk bij uw lichaam; til niet boven schouderhoogte; til zware lasten nooit alleen; vermijd een maximaal voorovergebogen houding van de romp; ga door uw knieën als u bukt; steun met een hand op uw been of ergens anders op als u bukt; vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp. Afbeelding 5a: tillen

17 Afbeelding 5b: tillen Afbeelding 6: bukken

18 Dragen Onderstaande adviezen gelden bijvoorbeeld bij het dragen van boodschappen: draag de last met twee handen op heuphoogte, zo dicht mogelijk tegen uw lichaam aan; verdeel de last zo mogelijk over meerdere tassen en draag aan iedere arm een tas; gebruik een rugzakje, trolley of winkelwagentje. Afbeelding 7a: dragen Afbeelding 7b: dragen

19 Huishoudelijke activiteiten Verricht de eerste vier tot zes weken geen belastende huishoudelijke activiteiten, zoals stofzuigen, bedden opmaken, dweilen en ramen lappen. Lichte huishoudelijke activiteiten (bijv. stoffen, afwassen) kunt u geleidelijk aan hervatten. Let op uw houding en de reactie van uw rug. Sta niet te lang in dezelfde houding. Bij werkzaamheden waarbij u zit is het verstandig om na minuten even rond te lopen. Afbeelding 8: koken

20 Afbeelding 9: afwassen Afbeelding 10: bed opmaken

21 Afbeelding 11: strijken en stofzuigen Afbeelding 12: was ophangen

22 Afbeelding 13: kinderen verzorgen Douchen/baden Afhankelijk van de soort hechtingen die gebruikt zijn, mag u de dag na de operatie weer douchen. U hoort van de verpleegkundige wat voor u van toepassing is. Na twee weken mag u weer in bad (maximaal 30 minuten). Een sauna mag u na vier weken weer bezoeken. Autorijden De eerste drie weken na de operatie mag u nog niet autorijden. Na 3 weken mag u maximaal een uur per dag rijden. Zorg ervoor dat uw onderrug goede steun heeft. Gebruik zo nodig een klein kussen. De afstand tot de pedalen en het stuur mag niet te groot zijn. Stap op de volgende manier in de auto: ga op de autostoel zitten met uw benen buitenboord. Houd uw romp hierbij recht; steun zoveel mogelijk op uw armen; draai daarna uw romp en benen naar binnen. Werken Wanneer u weer kunt werken, hangt sterk af van het soort werk dat u doet. Tot de eerste controle bij de arts mag u in ieder geval nog niet werken. De arts overlegt met u, en eventueel de bedrijfsarts, wanneer u weer kunt werken.

23 Afbeelding 14a: staand werken Afbeelding 14b: staand werken Sporten Voordat u weer gaat sporten, is het belangrijk dat uw basisconditie weer voldoende op peil is en u uw dagelijkse activiteiten weer zonder problemen kunt uitvoeren. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van de

24 soort sport die u beoefent. Ook hier geldt dat u het geleidelijk opbouwt en steeds goed op de reactie van uw rug let. Als u zwemt: zwemmen op uw rug is over het algemeen minder belastend dan borstzwemmen. Vlinderslag raden wij af. Vrijen Vrijen heeft geen nadelige gevolgen voor uw rug. Vermijd houdingen die niet prettig aanvoelen. Verschijnselen en complicaties na de rughernia-operatie Normale verschijnselen De pijn in uw been is meestal direct na de operatie verdwenen of aanzienlijk afgenomen. Rond de derde dag na de operatie is er vaak een kortstondige terugkeer van de uitstralingspijn. Dit is het gevolg van zwelling van het weefsel in het gebied waar de operatie heeft plaatsgevonden. Deze napijn is na een paar dagen weer verdwenen. Eventueel kunt u pijnstillers gebruiken. Het dove gevoel voelt men vaak sterker dan voor de operatie. Dat komt omdat de pijn voor de operatie overheerste en deze nu weg is. Vaak verdwijnt ook dit dove gevoel. Ook verlammingsverschijnselen verminderen vaak na operatie, maar helaas niet altijd. Rugklachten kunnen eveneens verdwijnen, maar over het algemeen heeft de operatie daarop weinig invloed. De eerste tijd na de operatie kan uw rug dik, warm en soms pijnlijk aanvoelen. Dit komt waarschijnlijk door de onderhuidse hechtingen, wondvocht of een bloeduitstorting in de buurt van de wond. Terugkerende hernia 5% van de geopereerde mensen krijgt op dezelfde plaats een nieuwe hernia. Er kan ook op een andere plek in uw rug een hernia ontstaan. Dit komt niet door de operatie. U kunt dan opnieuw geopereerd worden.

25 Risico's Zoals bij iedere operatie, zitten er ook aan de rughernia-operatie risico's vast. De kans dat deze voorkomen, is echter zeer gering. De neurochirurg voert de rughernia-operatie jaarlijks tientallen malen uit. Desondanks kan het voorkomen dat na de operatie: uitvalsverschijnselen (verlamming/gevoelsverlies) optreden of toenemen doordat de zenuwwortel door de operatie geïrriteerd is geraakt. Meestal is dit tijdelijk, maar soms ook blijvend; de wond of de tussenwervelruimte gaat ontsteken; het operatiegebied nabloedt; 'hersenvocht' lekt omdat er tijdens het verwijderen een gaatje is ontstaan in het vlies rondom het ruggenmerg of in het vlies rondom de zenuwwortel. Als dat het geval is, dient u na de operatie een of meerdere dagen bedrust te houden, zodat het gaatje dicht kan groeien. Het duurt dan een of meer dagen langer voordat u weer naar huis kunt. Veel mensen geloven dat patiënten na een herniaoperatie voor de rest van hun leven in een rolstoel belanden. De kans daarop is echter nihil. Arts waarschuwen Waarschuwt u een arts in de volgende gevallen: als de wond open gaat; als er pus uit de wond komt; als de wond steeds dikker wordt; als u onhoudbare pijn in rug of been krijgt; als er een toenemend krachtverlies aan een of beide benen ontstaat; als u niet meer kunt plassen of ongewild urine/ontlasting verliest; als u koorts krijgt. Als er complicaties optreden wanneer u weer thuis bent, kunt u (buiten kantooruren en in het weekend) contact opnemen met de secretaresse van de verpleegafdeling waar u opgenomen bent geweest. Het telefoonnummer van verpleegafdeling A1 is (0314)

26 Vragen Als u nog vragen heeft, kunt u deze tijdens uw opname stellen aan een verpleegkundige van verpleegafdeling A1. Ook kunt u uw vragen stellen aan de verpleegkundige die u op de donderdag na de operatie tussen en uur belt. Heeft u op een ander moment een vraag, neem dan contact op met de polikliniek Neurologie, via telefoonnummer (0314) Suggestiekaart We horen graag hoe u de opname in ons ziekenhuis heeft ervaren. Uw mening is belangrijk voor ons zodat we het verblijf in ons ziekenhuis waar nodig, kunnen verbeteren. Bent u tevreden? Dan horen we dat uiteraard ook graag. U kunt u reactie invullen op de suggestiekaart en deponeren in de daarvoor bestemde bussen of versturen. Hoe gaan wij met uw vertrouwelijke gegevens om Zodra u zich meldt in het ziekenhuis, leggen wij persoonlijke gegevens over u vast. Die gegevens zijn geheim. Alleen de arts die u behandelt, de zorgverleners die bij uw behandeling betrokken zijn en uzelf mogen uw gegevens inzien. Het ziekenhuis is verplicht om de kwaliteit van zorg te bewaken en verbeteren. Daarom kan het nodig zijn om gegevens te verstrekken aan personen binnen of buiten het ziekenhuis. Het verstrekken van gegevens is aan wettelijke regels gebonden (zie het 'Privacyreglement Patiënten', verkrijgbaar bij Bureau Patiëntenvoorlichting). Wanneer zorgverleners van verschillende zorginstanties samenwerken bij uw behandeling, noemt men dit ketenzorg. Als het voor een goede behandeling of verzorging noodzakelijk is dat de zorgverleners uit de keten toegang hebben tot uw patiëntgegevens, dan is dit toegestaan. Dit is echter alleen toegestaan als u van tevoren duidelijk bent geïnformeerd over welke hulpverleners van welke zorginstanties deel uitmaken van deze keten en u hier geen bezwaar tegen heeft. Daarnaast kunnen uw huisarts, de huisartsenpost en uw apotheker een samenvatting van uw medische gegevens inzien bij spoedeisende zorg buiten praktijkuren. Meer informatie kunt u lezen in de folder 'Uw rechten en plichten als patiënt'. Deze folder kunt u raadplegen op (klik op: Patiënteninfo > Folders).

27 Patiëntenvereniging 'De Wervelkolom' Er bestaat ook een patiëntenvereniging voor mensen met rugklachten: de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten 'De Wervelkolom'. U kunt bij deze patiëntenvereniging terecht als u bijvoorbeeld behoefte heeft aan een gesprek met een lotgenoot. Ook geeft de patiëntenvereniging informatie en advies over klachten en behandelmogelijkheden. Meer informatie over 'De Wervelkolom' vindt u op U kunt ook telefonisch contact opnemen:

28 Slingeland Ziekenhuis Kruisbergseweg 25 Postadres: Postbus AD Doetinchem Telefoon: (0314) Internet: Nr. 220-mei 16