Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg mevrouw drs. K. du Long mevrouw drs. M. Smulders

Transcriptie

1

2 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg mevrouw drs. K. du Long mevrouw drs. M. Smulders het PON, kennis in uitvoering maart 2012

3 Colofon Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van Provincie Noord-Brabant Auteurs Karin du Long en Mirjam Smulders PON-publicatienummer ISBN Datum 1 maart het PON, kennis in uitvoering. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan het PON geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Meer informatie:

4 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Aanleiding 11 2 Opzet en werkwijze Doelstelling metingen programma Slimme Zorg Vraagstelling metingen programma Slimme Zorg Onderzoek onder potentiële eindgebruikers Onderzoek onder mantelzorgers Onderzoek onder professionals 15 3 Resultaten Brabantpanel Houding ten opzichte van technologie in het algemeen Bekendheid met slimme diensten en zorg Ervaring met slimme diensten en zorg Houding ten opzichte van technologie in de zorg Reden inzet technische hulpmiddelen in de zorg Overige opmerkingen 31 4 Resultaten Mantelzorgers Houding ten opzichte van technologie in het algemeen Bekendheid met slimme diensten en zorg Ervaring met slimme diensten en zorg Houding ten opzichte van technologie in de zorg Reden inzet technische hulpmiddelen in de zorg Overige opmerkingen 45 5 Resultaten Professionals Houding ten opzichte van technologie in het algemeen Bekendheid met slimme diensten en zorg Ervaring met slimme diensten en zorg Houding ten opzichte van technologie in de zorg Reden inzet technische hulpmiddelen in de zorg Overige opmerkingen 55 6 Conclusies Houding ten opzichte van technologie algemeen Bekendheid met slimme toepassingen en diensten Ervaring met slimme toepassingen Houding ten opzichte van slimme zorg en diensten 59

5 Bijlagen 61 Bijlage A Achtergrondkenmerken onderzoeksgroepen 63 Bijlage B Extra tabellen Brabantpanel 67 Bijlage C Extra tabellen Mantelzorgers 69 Bijlage D Omschrijving projecten 71 Bijlage E Vragenlijsten 73

6 Samenvatting Programma Slimme Zorg In 2008 startte de provincie Noord-Brabant het programma Slimme Zorg. Het programma had als doel om de toepassing van ICT-diensten op het gebied van zorg, gemak en comfort in huis te stimuleren. Als kans voor ouderen en chronisch zieken om zelfstandig thuis te blijven wonen en mee te doen aan de samenleving. Omdat zij dat graag willen én omdat het noodzakelijk is gelet op de toenemende druk op de zorg. In 16 samenwerkingsprojecten verspreid over Brabant worden de slimme ICT-oplossingen nu toegepast, met financiële steun van de provincie. Partners uit het bedrijfsleven, zorg- en welzijnsorganisaties, woningcorporaties, gebruikersgroepen, overheden en onderwijs- en kennisinstellingen werken hierin samen. Uitgangspunt hierbij is dat het uitwisselen van kennis en ervaring bijdraagt aan het succes van de projecten. Bovendien is kennisuitwisseling onmisbaar voor het breed verspreiden van succesvolle toepassingen op het gebied van zelfstandig wonen met gemak door heel Brabant. Daarnaast ondersteunt de provincie verschillende actieve belangenorganisaties bij de voorlichting aan hun achterban, zoals ouderenbonden, BRIZ en Provinciale Vrouwenraad. Die voorlichting is nodig om ouderen en chronisch zieken bewust te maken van het feit dat de zorg verandert en dat ICT hen hierbij kansen biedt. Dit provinciale programma is een stap in de transitie van de gezondheidszorg in Nederland. De stijgende vraag naar zorg, de stijgende kosten en de afnemende beroepsbevolking nopen tot structurele veranderingen in de zorg. Slimme zorg en diensten vormen een belangrijke bijdrage in het benutten van de eigen kracht bij de zorg voor burgers. Inmiddels is het onderdeel van het staand beleid van VWS. 1 Metingen Het slimme zorg programma heeft een looptijd van vier jaar. Eén van de barrières die brede invoering van slimme zorg toepassingen in de weg staan, is het feit dat burgers en professionals zich er te weinig bewust van zijn dat de verzorgingsstaat voorbij is en de gezondheidszorg aan het veranderen is. Tevens zijn mensen onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheden die slimme zorg voor hen kan bieden. Om meer zicht te krijgen op deze barrières in Brabant heeft de provincie tijdens het Slimme Zorg programma de bewustwording over slimme toepassingen voor wonen en zorg laten onderzoeken. 1 Ministerie van VWS, Vertrouwen in de zorg: de beleidsdoelstellingen van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), MEVA/AEB , Den Haag 2011Welzijn en Sport Samenvatting 5

7 Naast de slimme zorg projecten, kennisdeling en bewustwordingsactiviteiten van belangenorganisaties, is aan de hand van deze onderzoeken meer zicht verkregen op de bewustwording van een aantal groepen die deel uitmaken van een breder Brabants publiek. Om op deze vraag antwoord te kunnen geven, is er aan het begin van het project, in 2009, een nulmeting uitgevoerd die de kennis en houding van deze drie groepen over de mogelijkheden van ICT-toepassingen in de zorg in kaart heeft gebracht. In de tussenmeting die in 2010 is uitgevoerd, zijn alleen de Brabantse burgers (via het Brabantpanel) ondervraagd. Van de resultaten hiervan is een aparte rapportage verschenen. 2 In het najaar van 2011 heeft een eindmeting plaatsgevonden waarbij, net als in 2009, de drie onderzoeksgroepen bevraagd zijn. Het PON heeft deze onderzoeken uitgevoerd in opdracht van de provincie Noord-Brabant. Werkwijze onderzoek onder potentiële eindgebruikers Om de kennis en houding van de potentiële eindgebruikers, oftewel de Brabantse burgers in beeld te brengen hebben we het PON-Brabantpanel ingezet. Het Brabantpanel is een groep Brabanders van 16 jaar en ouder die zo n zes keer per jaar via internet een vragenlijst krijgt voorgelegd. Leden van het Brabantpanel kunnen hun mening geven over belangrijke actuele sociale en maatschappelijke onderwerpen in Brabant. Het onderzoek onder de leden van het Brabantpanel is uitgevoerd in 2009, 2010 en In februari 2009 hebben de toen leden van het Brabantpanel een uitnodiging ontvangen voor deelname aan het onderzoek. 816 panelleden (53%) hebben in 2009 de vragenlijst ingevuld. Het onderzoek in 2011 is uitgevoerd in de maanden september-oktober. In totaal hebben panelleden een uitnodiging ontvangen en hebben mensen (50%) de vragenlijst ingevuld. Werkwijze onderzoek onder mantelzorgers Om de kennis en houding van mantelzorgers ten opzichte van technische toepassingen op het gebied van wonen en zorg te achterhalen, hebben we mantelzorgers bij de meting in 2009 een schriftelijke vragenlijst voorgelegd. We hebben hiervoor medewerking gevraagd aan diverse steunpunten mantelzorg verspreid over alle regio s in Brabant. We hebben de steunpunten gevraagd om voor ons de vragenlijst aan de bij hen bekende mantelzorgers te versturen. Het veldwerk vond plaats eind april/begin mei Uit de respons in 2009 bleek dat we vooral de meer traditionele mantelzorgers bereikt hadden, mantelzorgers van 55 jaar en ouder die bekend zijn en in beeld zijn bij steunpunten mantelzorg. We weten echter dat er in Brabant ook veel jongere mantelzorgers zijn, die niet via kanalen als steunpunten mantelzorg bereikt worden. 2 Long, K. du en M. Smulders, Tussenmeting Slimme Zorg, Resultaten tussenmeting Brabantpanel 2010, PON, Tilburg, De rapportage is ook te downloaden via 6 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

8 Voor de meting in 2011 hebben we er daarom voor gekozen om respondenten niet alleen via de steunpunten mantelzorg proberen te bereiken maar om ook via bijvoorbeeld Brabantpanel, vrouwennetwerken, de Brabantse Raad voor Informele Zorg (BRIZ), het Netwerk Familiezorg et cetera. Hoewel de respons op het onderzoek in 2011 lager is dan die in 2009, denken we met de respondenten van 2011 wel een beeld te kunnen schetsen van de mening en houding van de moderne mantelzorger en dus niet, zoals in 2009, alleen van de traditionele mantelzorger. 3 Het onderzoek in 2011 is alleen via een online vragenlijst uitgezet. In 2009 hebben 571 mantelzorgers de schriftelijke vragenlijst die we toen verzonden hebben, ingevuld. In 2011 hebben 322 mantelzorgers aan het onderzoek dat via een online vragenlijst is uitgezet, meegewerkt. Werkwijze onderzoek onder professionals In 2009 hebben we ten eerste P&O-medewerkers van diverse zorginstellingen een gestuurd waarin we hen aandacht vroegen voor het onderzoek en hun medewerking vroegen om de uitnodiging voor deelname aan het online onderzoek binnen hun organisatie onder de collega s te verspreiden. Ten tweede hebben we professionals benaderd via het e-panel van Zorgbelang Brabant. Zorgbelang Brabant beheert een internetpanel bestaande uit diverse bij de zorg betrokken mensen (cliënten, professionals, mantelzorgers en andere belangstellenden) en heeft enkel de zorgprofessionals uit dit panel de vragenlijst voorgelegd. Tot slot hebben we ook de antwoorden van respondenten uit het Brabantpanel die werkzaam zijn in de zorg, samengevoegd met de antwoorden van hiervoor genoemde twee groepen. Zo hebben we dus geprobeerd zoveel als mogelijk professionals in de respons op te nemen. In 2011 hebben we diverse kanalen zoals NU 91, Ros-Robuust, Transvorm en de projectleiders Slimme Zorg-projecten benaderd met de vraag een oproep voor het onderzoek op hun website of in hun (digitale) nieuwsbrief bestemd voor zorgprofessionals te plaatsen. Verder hebben we evenals in 2009 professionals uit het e-panel van Zorgbelang Brabant benaderd voor deelname aan het onderzoek en hebben we de antwoorden van respondenten uit het Brabantpanel die werkzaam zijn in de zorg, samengevoegd met de antwoorden van hiervoor genoemde twee groepen. In 2009 hebben in totaal 370 professionals de vragenlijst ingevuld. Aan de eindmeting in 2011 hebben in totaal 162 professionals meegewerkt. Vanwege de grootte van de responsgroep dienen de resultaten van professionals zoals beschreven in deze rapportage als indicatief beschouwd te worden. 3 In bijlage A is een overzicht opgenomen van de achtergrondkenmerken van de traditionele mantelzorgers (meting 2009) en de moderne mantelzorgers (meting 2011). Samenvatting 7

9 Conclusies Hieronder beschrijven we de belangrijkste conclusies uit de deelonderzoeken. We beantwoordden daarbij de deelvragen van het onderzoek: 1 Hoe staat men tegenover technologische toepassingen in het algemeen? 2 In hoeverre zijn mensen op de hoogte van de technische toepassingen in wonen, zorg en welzijn? 3 Met welke technische toepassingen voor slimme zorg en diensten heeft men ervaring? Zijn deze ervaringen positief of negatief? 4 Hoe staat men tegenover deze slimme zorg en diensten? 1 Houding ten opzichte van technologie algemeen In de huishoudens van de respondenten is in het algemeen veel technologie aanwezig. Computers en mobiele telefoons komen het meest voor. Zowel de panelleden, mantelzorgers als professionals gebruiken deze toepassingen vooral voor communicatie, entertainment en ontspanning. Als het gaat om computergebruik dan kunnen we concluderen dat alle onderzochte groepen de computer regelmatig gebruiken voor bijvoorbeeld verkeer, Skypen en surfen op het internet. Voor alle drie de onderzoeksgroepen geldt dat een meerderheid positief staat tegenover technische toepassingen. Een ruime meerderheid bij beide groepen geeft aan makkelijk met nieuwe snufjes om te kunnen gaan, sneller en makkelijker te kunnen werken door technologie en vindt het fijn dat je steeds meer dingen via de computer kan regelen. 2 Bekendheid met slimme toepassingen en diensten De bekendheid van slimme toepassingen en diensten is vooral erg afhankelijk van het type toepassing. Met name toepassingen op het gebied van contact, veiligheid en toegankelijkheid zijn bij een merendeel van de respondenten bekend. De bekendheid van dit soort toepassingen is bij alle onderzoeksgroepen groot. Vrijwel iedereen is bekend met live videocontact om met familie of vrijwilligers contact te hebben en ook het sms-alert geniet bij alle drie de groepen grote bekendheid. Professionals zijn iets meer dan de andere groepen op de hoogte van het contact via de live videoverbinding tussen hulp/zorgverleners en cliënt. Websites waarop mensen informatie over hun buurt of wijk kunnen zetten en hierop onderling contact over kunnen onderhouden en websites waarop je terecht kunt voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp zijn ook bij een ruime meerderheid van de respondenten bekend. De echt op zorg gerichte toepassingen genieten minder bekendheid dan de andere toepassingen alhoewel de groep die hiermee bekend is niet klein is: voor zowel Brabantpanel als mantelzorgers geldt dat zo n 40-50% bekend is met de toepassingen voor 24-uurs beschikbaarheid van zorg. Professionals zijn meer bekend met deze toepassingen dan de andere respondenten. Tot slot hebben we nog een twee toepassingen die onder ontspanning vallen voorgelegd aan respondenten. 8 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

10 Met de webcams waarmee je vanuit huis een straatbeeld ergens kan volgen (bijvoorbeeld via tv) is binnen alle onderzoeksgroepen een meerderheid bekend. Met de online spellen aangeboden door een zorg- of welzijnsinstelling is een op de drie Brabantpanelleden en een op de drie mantelzorgers bekend. Professionals zijn hier iets meer bekend mee: 40% is hiervan een beetje of goed op de hoogte. We kunnen dus concluderen dat er een aanzienlijke groep respondenten is die enigszins of goed op de hoogte is van een aantal genoemde slimme toepassingen. Professionals zijn iets meer dan de andere groepen op de hoogte van de meer op zorg gericht toepassingen. Verder zien we geen opmerkelijke verschillen tussen de onderzoeksgroepen. Tot slot concluderen we dat de bekendheid met slimme diensten in de loop de jaren is toegenomen. We zien bij alle onderzoeksgroepen dat meer mensen dan voorheen een beetje tot goed op de hoogte zijn van de verschillende genoemde voorbeelden. 3 Ervaring met slimme toepassingen Hoewel behoorlijk wat panelleden, mantelzorgers en professionals van een aantal slimme toepassingen een beetje of goed op de hoogte zijn, is de daadwerkelijke ervaring die zij hiermee hebben, dus echt het feitelijk gebruik van een toepassing, voor een aantal toepassingen nog laag. Dit geldt bijvoorbeeld voor de wekservice, de sensortechnologie en de beveiligde internetpagina voor het doorgeven van je gezondheidssituatie. In de ervaring met toepassingen zien we verschillen tussen groepen. Kijken we naar Brabantpanel dan is sms-alert de toepassing waar de meeste mensen (46%) ervaring mee hebben, met de live videoverbinding voor contact met familie heeft 44% ervaring en het digitaal prikbord om gezamenlijk activiteiten te ondernemen (bijvoorbeeld Facebook) komt op de derde plaats, hiermee heeft 35% ervaring. Sms-alert staat ook bij mantelzorgers bovenaan als toepassing waar de meesten (40%) ervaring mee hebben. Op de tweede plaats komt bij mantelzorgers de website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp, 39% heeft hier ervaring mee. Ook met de live videoverbinding voor contact met familie hebben, evenals de Brabantpanelleden, veel mantelzorgers ervaring, 38% heeft hier wel eens gebruik van gemaakt. Bij de professionals zien we een geheel ander beeld dan bij de mantelzorgers en Brabantpanelleden. De website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp is de meest gebruikte toepassing, 48% heeft hier ervaring mee. 41% heeft ervaring met deurbeveiliging met cameratoezicht en ook hier komt sms-alert in de lijst van meest gebruikte toepassingen voor, 34% heeft hier ervaring mee. We kunnen concluderen dat het vooral de toepassingen op het gebied van contact en toegankelijkheid waar respondenten ervaring mee hebben. De ervaring die respondenten hiermee is overwegend positief. Kijken we naar verandering door de jaren heen dan zien we een stijging van het aantal mensen dat ervaring heeft met slimme diensten en zorg. We zien dit terug bij zowel Brabantpanelleden, mantelzorgers als professionals. Samenvatting 9

11 Bij Brabantpanel zien we een toename van mensen die gebruik maken van de videoverbinding om contact te hebben met familieleden, sms-alert, gps-systemen om mensen te volgen en op te sporen, cameratoezicht/bewegingsmelders waarmee hulpverleners op afstand een cliënt in de gaten kunnen houden en de website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg of hulp. Bij mantelzorgers hebben we een onderscheid gemaakt naar de traditionele en de moderne mantelzorger. We zien dat de moderne mantelzorger meer ervaring hebben met diverse toepassingen dan de traditionele mantelzorger. Dat geldt voor alle toepassingen. Tot slot concluderen we dat ook meer professionals ervaring hebben met toepassingen in 2011 dan in Een significante stijging van het aantal professionals dat ervaring met een toepassing heeft zien we bij de videoverbinding voor contact met familie, de wekservice via een videoverbinding met de hulpverlener, sms-alert en de gps-systemen voor het volgen en opsporen van dwalende mensen via de computer of de mobiele telefoon. 4 Houding ten opzichte van slimme zorg en diensten We kunnen over alle drie de onderzoeksgroepen concluderen dat zij positief staan tegenover technische toepassingen in de zorg. Bij alle groepen ziet ruim 80% het nut in van technische toepassingen in de zorg. Een ruime meerderheid ziet het als vooruitgang en denkt dat mensen erdoor langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Ook denken de meeste respondenten binnen alle drie groepen dat je door technische toepassingen makkelijker voor iemand kan zorgen en dat iemand die zorg nodig heeft door slimme diensten beter kan meedoen in de samenleving. Bij alle groepen zijn de meningen verdeeld over de vraag of de privacy van een patiënt in gevaar komt door technische toepassingen in de zorg. We horen bij alle groepen terug dat technische toepassingen, slimme diensten voor wonen en zorg op vele punten positief zijn maar dat het op geen enkele wijze het persoonlijke contact tussen mensen onderling of tussen mensen en zorgverleners dient te vervangen. Het dient aan aanvulling hierop te zijn en niet een vervanging. Bij de vorige meting hebben we hetzelfde geconcludeerd als op basis van de meting van Respondenten uit alle onderzoeksgroepen stonden ook toen positief tegenover technische toepassingen mits het niet als vervanging van contact dient. Opvallend is dat leden van het Brabantpanel in slimme zorg meer mogelijkheden zien om de mantelzorg te ontlasten, dan de mantelzorgers zelf. 10 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

12 1 Aanleiding Programma Slimme Zorg In 2008 startte de provincie Noord-Brabant het programma Slimme Zorg. Het programma had als doel om de toepassing van ICT-diensten op het gebied van zorg, gemak en comfort in huis te stimuleren. Als kans voor ouderen en chronisch zieken om zelfstandig thuis te blijven wonen en mee te doen aan de samenleving. Omdat zij dat graag willen én omdat het noodzakelijk is gelet op de toenemende druk op de zorg. In 16 samenwerkingsprojecten verspreid over Brabant worden de slimme ICT-oplossingen nu toegepast, met financiële steun van de provincie. Partners uit het bedrijfsleven, zorg- en welzijnsorganisaties, woningcorporaties, gebruikersgroepen, overheden en onderwijs- en kennisinstellingen werken hierin samen. Uitgangspunt hierbij is dat het uitwisselen van kennis en ervaring bijdraagt aan het succes van de projecten. Bovendien is kennisuitwisseling onmisbaar voor het breed verspreiden van succesvolle toepassingen op het gebied van zelfstandig wonen met gemak door heel Brabant. Daarnaast ondersteunt de provincie verschillende actieve belangenorganisaties bij de voorlichting aan hun achterban, zoals ouderenbonden, BRIZ en Provinciale Vrouwenraad. Die voorlichting is nodig om ouderen en chronisch zieken bewust te maken van het feit dat de zorg verandert en dat ICT hen hierbij kansen biedt. Dit provinciale programma is een stap in de transitie van de gezondheidszorg in Nederland. De stijgende vraag naar zorg, de stijgende kosten en de afnemende beroepsbevolking nopen tot structurele veranderingen in de zorg. Slimme zorg en diensten vormen een belangrijke bijdrage in het benutten van de eigen kracht bij de zorg voor burgers. Inmiddels is het onderdeel van het staand beleid van VWS. 4 Metingen Om op deze vraag antwoord te kunnen geven, is er aan het begin van het project, in 2009, een nulmeting uitgevoerd die de kennis en houding van deze drie groepen over de mogelijkheden van ICT-toepassingen in de zorg in kaart heeft gebracht. In de tussenmeting die in 2010 is uitgevoerd, zijn alleen de Brabantse burgers (via het Brabantpanel) ondervraagd. Van de resultaten hiervan is een aparte rapportage verschenen 5. In het najaar van 2011 heeft een eindmeting plaatsgevonden waarbij, net als in 2009, de drie onderzoeksgroepen bevraagd zijn. Het PON heeft deze onderzoeken uitgevoerd in opdracht van de provincie Noord-Brabant. 4 5 Ministerie van VWS, Vertrouwen in de zorg: de beleidsdoelstellingen van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), MEVA/AEB , Den Haag Long, K. du en M. Smulders, Tussenmeting Slimme Zorg, Resultaten tussenmeting Brabantpanel 2010, PON, Tilburg, De rapportage is ook te downloaden via 1 Aanleiding 11

13 Leeswijzer In dit rapport leest u de resultaten van de drie onderzoeken die zijn uitgevoerd voor de eindmeting in Daar waar mogelijk hebben we de resultaten vergeleken met die van het eerste onderzoek. In hoofdstuk 2 bespreken we de opzet en werkwijze van de verschillende deelonderzoeken. In hoofdstuk 3 komen de resultaten uit het Brabantpanel aan bod. In hoofdstuk 4 beschrijven we de resultaten van het onderzoek onder mantelzorgers. In hoofdstuk 5 staan de resultaten van het onderzoek onder professionals beschreven. De belangrijkste conclusies van het onderzoek leest u in hoofdstuk Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

14 2 Opzet en werkwijze 2.1 Doelstelling metingen programma Slimme Zorg Doel van de metingen is het in kaart brengen van de kennis over en houding van Brabantse burgers (tevens ook (potentiële) eindgebruikers), mantelzorgers en zorgprofessionals ten aanzien van slimme toepassingen op het gebied van wonen en zorg. 2.2 Vraagstelling metingen programma Slimme Zorg De inhoud van de onderzoeksvragen is door de jaren heen vrijwel gelijk gehouden in verband met vergelijkbaarheid door de jaren heen. Wel zijn in de tussentijd enkele vragen geschrapt of nieuwe vragen toegevoegd over bijvoorbeeld bekendheid met het project van de provincie. Centrale vraag van de onderzoeken is: Wat is de kennis en houding van Brabanders ten aanzien van slimme diensten en zorg? De volgende deelvragen staan in de onderzoeken centraal: 1 Hoe staat men tegenover technologische toepassingen in het algemeen? 2 In hoeverre zijn mensen op de hoogte van de technische toepassingen in wonen en zorg? 3 Met welke technische toepassingen voor slimme zorg en diensten heeft men ervaring? Zijn deze ervaringen positief of negatief? 4 Hoe staat men tegenover deze slimme zorg en diensten? 2.3 Onderzoek onder potentiële eindgebruikers Werkwijze Om de kennis en houding van de potentiële eindgebruikers, oftewel de Brabantse burgers in beeld te brengen hebben we het PON-Brabantpanel ingezet. Het Brabantpanel is een groep Brabanders van 16 jaar en ouder die zo n zes keer per jaar via internet een vragenlijst krijgt voorgelegd. Leden van het Brabantpanel kunnen hun mening geven over belangrijke actuele sociale en maatschappelijke onderwerpen in Brabant. Het onderzoek onder de leden van het Brabantpanel is uitgevoerd in 2009, 2010 en Opzet en werkwijze 13

15 Van de resultaten van de meting in 2010 is een aparte tussenrapportage 6 gemaakt waarin de resultaten van 2010 zijn vergeleken met die van In het rapport dat nu voor u ligt hebben we voor de overzichtelijkheid alleen de gegevens van 2009 en 2011 opgenomen. Respons In februari 2009 hebben de toen leden van het Brabantpanel een uitnodiging ontvangen voor deelname aan het onderzoek. 816 panelleden (53%) hebben in 2009 de vragenlijst ingevuld. Het onderzoek in 2011 is uitgevoerd in de maanden september-oktober. In totaal hebben panelleden een uitnodiging ontvangen en hebben mensen (50%) de vragenlijst ingevuld. De resultaten van het panel zijn gewogen naar de combinatie leeftijd, geslacht en regio waardoor de resultaten voor deze achtergrondkenmerken representatief zijn voor de Brabantse bevolking. 2.4 Onderzoek onder mantelzorgers Werkwijze Om de kennis en houding van mantelzorgers ten opzichte van technische toepassingen op het gebied van wonen en zorg te achterhalen, hebben we mantelzorgers bij de meting in 2009 een schriftelijke vragenlijst voorgelegd. We hebben hiervoor medewerking gevraagd aan diverse steunpunten mantelzorg verspreid over alle regio s in Brabant. We hebben de steunpunten gevraagd om voor ons de vragenlijst aan de bij hen bekende mantelzorgers te versturen. Het veldwerk vond plaats eind april/begin mei Uit de respons in 2009 bleek dat we vooral de meer traditionele mantelzorgers bereikt hadden, mantelzorgers van 55 jaar en ouder die bekend zijn en in beeld zijn bij steunpunten mantelzorg. We weten echter dat er in Brabant ook veel jongere mantelzorgers zijn, die niet via kanalen als steunpunten mantelzorg bereikt worden. Voor de meting in 2011 hebben we er daarom voor gekozen om respondenten niet alleen via de steunpunten mantelzorg proberen te bereiken maar om ook via bijvoorbeeld Brabantpanel, vrouwennetwerken, de Brabantse Raad voor Informele Zorg (BRIZ), het Netwerk Familiezorg et cetera. Hoewel de respons op het onderzoek in 2011 lager is dan die in 2009, denken we met de respondenten van 2011 wel een beeld te kunnen schetsen van de mening en houding van de moderne mantelzorger en dus niet, zoals in 2009, alleen van de traditionele mantelzorger 7. Het onderzoek in 2011 is alleen via een online vragenlijst uitgezet. 6 7 Long, K. du en M. Smulders, Tussenmeting Slimme Zorg, Resultaten tussenmeting Brabantpanel 2010, PON, Tilburg, De rapportage is ook te downloaden via In bijlage A is een overzicht opgenomen van de achtergrondkenmerken van de traditionele mantelzorgers (meting 2009) en de moderne mantelzorgers (meting 2011). 14 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

16 Het is met het oog op de toekomst ook belangrijk om ook de jongere mantelzorger in beeld te hebben, zij zijn immers degenen die in de toekomst het merendeel van de mantelzorg voor hun rekening zullen nemen. In deze rapportage hebben we, ondanks het verschil in samenstelling van de groepen, de gegevens van de traditionele mantelzorgers (meting 2009) naast die van de moderne mantelzorgers (meting 2011) gezet. In de tabelkoppen verwijst [traditioneel] dus naar de gegevens uit de meting van 2009 en [modern] naar die van de meting in Overigens is deze indeling naar traditionele en moderne mantelzorger geen nieuwe: de BRIZ schrijft hier in haar visieboek BRIZzz vooruit, Visie op mantelzorg (2011) in een passage over innovatief mantelzorgondersteuningsaanbod het volgende over: De BRIZ waarschuwt wel voor de verschillen tussen de traditionele mantelzorger en de moderne mantelzorger. De traditionele mantelzorger kan minder goed meekomen in de snelle ontwikkelingen in onze samenleving en heeft minder draaglast. De moderne mantelzorger weet wat hij wil, beschikt over financiële middelen en is in staat de regie op te pakken. Het onderscheid dat de BRIZ maakt is ook deels herkenbaar in de groepen mantelzorgers die wij voor dit onderzoek in 2009 en 2011 bevraagd hebben. Op basis van de verschillen in antwoorden die gegeven zijn, maken we in dit rapport eenzelfde soort onderscheid naar traditionele en moderne mantelzorger. Respons In 2009 hebben 571 mantelzorgers de schriftelijke vragenlijst die we toen verzonden hebben, ingevuld. In 2011 hebben 322 mantelzorgers aan het onderzoek dat via een online vragenlijst is uitgezet, meegewerkt. 2.5 Onderzoek onder professionals Werkwijze In 2009 hebben we ten eerste P&O-medewerkers van diverse zorginstellingen een gestuurd waarin we hen aandacht vroegen voor het onderzoek en hun medewerking vroegen om de uitnodiging voor deelname aan het online onderzoek binnen hun organisatie onder de collega s te verspreiden. Ten tweede hebben we professionals benaderd via het e-panel van Zorgbelang Brabant. Zorgbelang Brabant beheert een internetpanel bestaande uit diverse bij de zorg betrokken mensen (cliënten, professionals, mantelzorgers en andere belangstellenden) en heeft enkel de zorgprofessionals uit dit panel de vragenlijst voorgelegd. Tot slot hebben we ook de antwoorden van respondenten uit het Brabantpanel die werkzaam zijn in de zorg, samengevoegd met de antwoorden van hiervoor genoemde twee groepen. Zo hebben we dus geprobeerd zoveel als mogelijk professionals in de respons op te nemen. In 2011 hebben we diverse kanalen zoals NU 91, Ros-Robuust, Transvorm en de projectleiders Slimme Zorg-projecten benaderd met de vraag een oproep voor het onderzoek op hun website of in hun (digitale) nieuwsbrief bestemd voor zorgprofessionals te plaatsen. 2 Opzet en werkwijze 15

17 Verder hebben we evenals in 2009 professionals uit het e-panel van Zorgbelang Brabant benaderd voor deelname aan het onderzoek en hebben we de antwoorden van respondenten uit het Brabantpanel die werkzaam zijn in de zorg, samengevoegd met de antwoorden van hiervoor genoemde twee groepen. Respons In 2009 hebben in totaal 370 professionals de vragenlijst ingevuld. Aan de eindmeting in 2011 hebben in totaal 162 professionals meegewerkt. Vanwege de grootte van de responsgroep dienen de resultaten van professionals zoals beschreven in deze rapportage als indicatief beschouwd te worden. 16 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

18 3 Resultaten Brabantpanel In dit hoofdstuk beschrijven we de resultaten van de drie metingen (2009, 2010 en 2011) die gehouden zijn onder de leden van het Brabantpanel. Allereerst hebben we vragen gesteld over de houding van mensen ten opzichte van technologie in het algemeen. Vervolgens zijn we meer specifiek ingegaan op slimme toepassingen op het gebied van wonen en leven. Het merendeel van de vragen is door de jaren heen onveranderd gebleven om zo een goede vergelijking door de tijd te kunnen maken. In de meting van 2010 en 2011 zijn wel enkele voorbeelden van slimme toepassingen toegevoegd die op dat moment actueel waren en bij de nulmeting in 2009 nog niet in beeld waren. Die meting is namelijk uitgevoerd voorafgaande aan de uitvoering van het project waardoor pas later meer duidelijkheid is ontstaan over de concrete uitvoeringsprojecten. Lag in het begin de scope van het project en het onderzoek vooral op zorg, later is deze meer verschoven richting diensten op het brede terrein van wonen, zorg en welzijn. Verbreding naar deze terreinen bleek ook noodzakelijk om uitrol op grotere schaal mogelijk te maken. 3.1 Houding ten opzichte van technologie in het algemeen De houding ten opzichte van technologie is een belangrijk gegeven voor de toekomstige implementatie van technologische hulpmiddelen op het terrein van wonen en zorg. Door de respondenten enkele stellingen voor te leggen hebben we gepoogd om in kaart te krijgen hoe de leden van het Brabantpanel hierover denken. De resultaten leest u in onderstaande tabel. Tabel 1 Houding ten opzichte van technologie in het algemeen? - % (2009 N=816 / 2011 N=1.184) Stelling a Van mij mag het wel wat minder met alle technologische ontwikkelingen (Geheel) mee eens (Geheel) mee oneens Weet ik niet b Technologie is duur c Ik kan makkelijk omgaan met nieuwe technische snufjes d e f Met technische toepassingen kan ik sneller werken Met technische toepassingen kan ik gemakkelijker werken Ik sta positief tegenover technologische snufjes g Ik vind het fijn dat steeds meer zaken via de computer geregeld kunnen worden h Ik ben niet bang voor technologie* * Deze vraag is in de vragenlijst in andere richting geformuleerd als [Ik ben bang van technologie] 3 Resultaten Brabantpanel 17

19 Over het algemeen laat tabel 1 een positieve houding zien ten opzichte van technologische toepassingen. Dit is zowel in 2009 als in 2011 het geval. 70% van de respondenten kan makkelijk omgaan met nieuwe snufjes, 85% staat positief tegenover technologische snufjes en 89% vindt het fijn dat er steeds meer zaken via de computer geregeld kan worden. We moeten bij het interpreteren van deze resultaten natuurlijk wel bedenken dat de leden van het Brabantpanel allemaal over een computer beschikken met toegang tot internet en vragenlijsten via internet invullen. Zij hebben dus in ieder geval al ruime ervaring met een computer en met internet. Wat verder nog opvalt in de tabel is dat het aantal mensen dat van mening is dat het wel wat minder mag met alle technologische ontwikkelingen is toegenomen (35% in 2011, 30% in 2009). Ook zijn meer mensen in 2011 van mening dat technologie duur is. Wellicht zijn mensen zich in de loop de tijd meer bewust geworden van mogelijk kosten die technische toepassingen met zich mee kunnen brengen. 3.2 Bekendheid met slimme diensten en zorg Met welke slimme toepassingen voor wonen en zorg is men bekend? Respondenten konden bij deze vraag kiezen uit enkele voorbeelden die aansluiten bij het programma Slimme Zorg van de provincie. Bij de metingen in 2009 en 2010 hebben we de voorbeelden ingedeeld in vier categorieën, in 2011 hebben we daar nog een vijfde categorie (ontspanning) aan toegevoegd. De categorieën zijn: 1 Contact: toepassingen die contacten tussen mensen (in verschillende hoedanigheden) vergemakkelijken. 2 Veiligheid: diverse toepassingen op het gebied van veiligheid. 3 Toegankelijkheid: toepassingen gericht op het snel en makkelijk bereikbaar te maken van informatie over wijk, buurt, zorg of hulp. 4 Beschikbaarheid van 24-uurs zorg: toepassingen die het mogelijk maken dat professionals op ieder gewenst moment over informatie beschikken over de gezondheidstoestand van cliënten. 5 Ontspanning: toepassingen gericht op ontspanning en vermaak In de tabel op de volgende pagina zijn de resultaten opgenomen van de vraag naar bekendheid met deze toepassingen. Hiermee bedoelen we niet dat mensen deze toepassingen gebruiken maar dat ze er ooit van gehoord hebben. 18 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

20 Tabel 2 Bekendheid met slimme toepassingen - % (2009 N=816 / 2011 N=1.136) Toepassing Niet van op de hoogte Beetje van op de hoogte Goed van op de hoogte Dat weet ik niet Contact a Contact via live videoverbinding via TV, computer of beeldtelefoon (zodat je elkaar kunt horen en zien) met familieleden en/of vrijwilligers(zoals bijv. Skype) b Contact via live videoverbinding via TV, computer of beeldtelefoon (zodat je elkaar kan horen en zien) met hulp/zorgverleners van zorgcentrale c Digitaal prikbord om gezamenlijk activiteiten te ondernemen** Veiligheid d Wekservice via een videoverbinding met hulpverlener e SMS-alert of -alert om hulp in te roepen bij burgers voor politieberichten f GPS-systemen voor het volgen en opsporen van dwalende mensen via de computer en/of mobiele telefoon g Deurbeveiliging met cameratoezicht* h Cameratoezicht en/of bewegingsmelders waarmee hulpverleners op afstand een cliënt in de gaten kunnen houden * Vergelijking tussen 2010 (ipv 2009) en ** Deze voorbeelden van toepassingen zijn toegevoegd aan de vragenlijst van Resultaten Brabantpanel 19

21 (vervolg) Tabel 2 Bekendheid met slimme toepassingen - % (2009 N=816 / 2011=1.136) Toepassing Niet van op de hoogte Beetje van op de hoogte Goed van op de hoogte Dat weet ik niet Toegankelijkheid i j Online marktplaats voor het aanbieden of aanvragen van burenhulp* Mogelijkheid om thuis via computer of TV kerkdiensten of bijeenkomsten in het gemeenschapshuis te kunnen volgen* k Website waarop mensen informatie over hun buurt of wijk (zoals verenigingsactiviteiten) kunnen zetten en contact hierover kunnen houden met elkaar via de website l Website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp Beschikbaarheid 24-uurs zorg m Online spreekuur van huisartsen en wijkverpleegkundigen n Sensortechnologie waarmee hulpverleners op afstand lichaamswaarden kunnen bijhouden van bijvoorbeeld hartpatiënten of diabetici o Beveiligde internetpagina waarop mensen via een vragenlijst hun gezondheidssituatie kunnen doorgeven zodat hulpverleners vroegtijdig eventuele ziektes kunnen signaleren Ontspanning p Webcams die je vanuit huis kan bekijken om het straatbeeld ergens te volgen** q Online spellen aangeboden door een zorg- of welzijnsinstelling** * Vergelijking tussen 2010 (ipv 2009) en ** Deze voorbeelden van toepassingen zijn toegevoegd aan de vragenlijst van Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

22 Als we kijken naar de toepassingen op het gebied van contact en veiligheid en de resultaten van 2011 vergelijken met die van 2009, dan kunnen we het volgende concluderen: In 2011 zijn er meer mensen goed op de hoogte van Contact via live videoverbinding via TV, computer of beeldtelefoon met hulp/zorgverleners van zorgcentrale dan in 2011; 18% is hiervan in 2011 goed op de hoogte, in 2009 was dit nog 10%. In 2011 zijn er meer mensen een beetje tot goed op de hoogte van de wekservice via een videoverbinding met de hulpverlener dan in 2009: 48% is hiervan in 2011 een beetje tot goed op de hoogte in tegenstelling tot 36% in In 2011 zijn meer mensen dan in 2009 goed op de hoogte van sms-alert: Bijna twee derde (63%) is hiervan goed op de hoogte. Kijken we naar toepassingen op het gebied van toegankelijkheid en beschikbaarheid 24-uurs zorg dan kunnen we het volgende concluderen: Meer mensen dan in 2009 op de hoogte zijn van de website waarop mensen informatie over hun buurt of wijk (zoals verenigingsactiviteiten) kunnen zetten en contact hierover via die website met elkaar contact kunnen. Ook zijn iets meer mensen goed op de hoogte van sensortechnologie dan in 2009 (13% in 2011 tegenover 9% in 2009) en zijn iets meer mensen goed op de hoogte van de beveiligde internetpagina waarop mensen hun gezondheidssituatie kunnen doorgeven. Nieuw toegevoegde toepassingen 2010 en 2011 In 2010 zijn nog vier extra toepassingen aan de vragenlijst toegevoegd en in 2011 nog drie. In de tabel staan deze gemarkeerd met een astriks (*). Uit de tabel blijkt dat er significant meer mensen in 2011 op de hoogte zijn van deurbeveiliging met cameratoezicht dan een jaar daarvoor (de gegevens worden vergeleken met die van de meting van 2010). Ook zijn meer mensen in 2011 een beetje tot goed op de hoogte van de online marktplaats voor het aanbieden of aanvragen van burenhulp en van de mogelijkheid van een online spreekuur van de huisarts of wijkverpleegkundige dan in Verder zien we geen significante verschillen met Drie op de vier mensen zijn een beetje tot goed op de hoogte van een digitaal prikbord om gezamenlijk activiteiten te ondernemen. Een op de drie mensen is bekend met webcams waarmee je vanuit je huis het straatbeeld ergens kan volgen. Een op de drie is hiervan zelfs goed op de hoogte. Met online spellen aangeboden door zorg- of welzijnsinstellingen zijn de meeste mensen (66%) niet bekend, een op de vijf mensen kent dit enigszin, een op de tien kent deze toepassing goed. 3 Resultaten Brabantpanel 21

23 We hebben respondenten vervolgens gevraagd op welke wijze zij bekend geraakt zijn met de genoemde slimme toepassingen. In onderstaand figuur leest u de resultaten op deze vraag. Deze vraag is alleen gesteld in het onderzoek van De meeste mensen (60%) hebben informatie hierover op internet gelezen. Gezien het feit dat we met de eerstgenoemde toepassing ook Skype bedoelden, een toepassing die enkel met een internetverbinding te gebruiken is en waarvan informatie met name via internet verspreid wordt, is het logisch dat internet als bron hier bovenaan staat. Iets minder dan de helft van de mensen heeft in de krant iets gelezen over slimme toepassingen of hierover iets op tv gezien. Figuur 1 Wijze waarop mensen bekend zijn geraakt met slimme toepassing(en) - % (2011 N=1.114) via internet 60 via de krant via tv via een zorg- en welzijnsinstelling 17 via een professional uit de zorg via de gemeente via een belangenorganisatie via reclame(folders) via mijn werk 6 7 via een woningcorporatie via familie of vrienden andere wijze* Ervaring met slimme diensten en zorg De ervaringen die een gebruiker opdoet met een bepaalde toepassing, zullen van invloed zijn op de toekomstige bereidwilligheid om hier (meer) gebruik van te maken. Daarom hebben we de respondenten gevraagd of zij al ervaring hebben met een aantal slimme toepassingen. Aan hen die hier ervaring mee hebben, hebben we ook gevraagd of deze ervaring positief of negatief was. In tabel 3 is weergegeven hoeveel respondenten ervaring hebben met slimme toepassingen. 22 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

24 Tabel 3 Percentage mensen dat ervaring heeft met slimme toepassingen - % (2009 N=796 / 2011 N-1.033) Toepassing Contact a Contact via live videoverbinding met familieleden en/of vrijwilligers (zoals bijvoorbeeld Skype) b Contact via live videoverbinding met hulp/zorgverleners van zorgcentrale 4 6 c Digitaal prikbord om gezamenlijk activiteiten te ondernemen* - 35 Veiligheid d Wekservice via een videoverbinding met een hulpverlener 2 3 e SMS-alert of alert om oplettende hulp in te roepen bij burgers voor politieberichten f GPS-systemen voor het volgen en opsporen van dwalende mensen via de computer en/of mobiele telefoon 5 8 g Deurbeveiliging met cameratoezicht* - 30 h Cameratoezicht en/of bewegingsmelders waarmee hulpverleners op afstand een cliënt in de gaten kunnen houden 6 11 Toegankelijkheid i Online marktplaats voor het aanbieden of aanvragen van burenhulp* - 8 j Mogelijkheid om vanuit huis via computer of TV bijvoorbeeld kerkdiensten of bijeenkomsten in gemeenschapshuis te kunnen volgen* k Website waarop mensen informatie over hun buurt of wijk kunnen zetten en contact hierover kunnen houden met elkaar via de website l Website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp Beschikbaarheid 24-uurs zorg m Online spreekuur van huisartsen en wijkverpleegkundigen* - 6 n Sensortechnologie waarmee hulpverleners op afstand lichaamswaarden kunnen bijhouden van bijvoorbeeld hartpatiënten of diabetici 6 8 o Beveiligde internetpagina waarop mensen via een vragenlijst hun gezondheidssituatie kunnen doorgeven 4 6 Ontspanning p Webcams die je vanuit huis kan bekijken om het straatbeeld ergens te volgen* - 24 q Online spellen aangeboden door een zorg- of welzijnsinstelling* - 4 * Deze voorbeelden van toepassingen zijn toegevoegd aan de vragenlijst van Uit de tabel kunnen we concluderen dat sms-alert de meest gebruikte slimme toepassing is: bijna één op de twee mensen (46%) heeft hier ervaring mee. We zien ook dat het aantal mensen dat hiermee ervaring heeft is toegenomen sinds Dat is ook het geval bij het contact via een live videoverbinding met familieleden of vrijwilligers, GPS-systemen, cameratoezicht/bewegingmelders en de website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp. 3 Resultaten Brabantpanel 23

25 Met de in 2011 nieuw toegevoegde toepassingen hebben de meeste mensen over het algemeen nog weinig ervaring. Met het digitaal prikbord heeft een op de drie mensen ervaring, 30% heeft ervaring met deurbeveiliging met cameratoezicht. Een kwart van de respondenten heeft ervaring met de website waarop mensen informatie over hun buurt of wijk kunnen zetten en contact hierover kunnen houden met elkaar. Ook heeft een kwart van de mensen ervaring met webcams die je vanuit huis kan bekijken om het straatbeeld ergens te volgen. In bijlage B hebben we een tabel opgenomen waarin staat weergegeven of mensen die ervaring met een toepassing hebben deze kennen vanwege eigen gebruik of vanwege een familielid of naaste die van de toepassing gebruik maakt. De tabel in de bijlage laat zien dat er twee toepassingen zijn waar zo n een op de drie mensen zelf ervaring mee heeft: het contact via de videoverbinding (bijvoorbeeld Skype) met vrienden en familie en het SMS-alert. De andere toepassingen kent men vooral omdat deze bij familieleden aanwezig zijn. De mensen die ervaring hebben met een van de genoemde slimme toepassingen hebben we gevraagd of deze ervaring positief of negatief was. In tabel 4 leest u de resultaten op deze vraag. Uit de tabel blijkt, evenals in 2009, dat de meeste mensen overwegend positieve ervaringen hebben met deze toepassingen. Hierin zijn geen grote veranderingen ten opzichte van 2009 opgetreden. Bij cameratoezicht zien we wel dat de groep die hierover geen mening heeft groter is geworden. 24 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg

26 Tabel 4 Positieve of negatieve ervaring met slimme toepassingen Toepassing Contact a Contact via live videoverbinding met familieleden en/of vrijwilligers (zoals bijvoorbeeld Skype) b Contact via live videoverbinding met hulp/zorgverleners van zorgcentrale Aantal mensen met ervaring Overwegend positieve Overwegend negatieve Dat weet ik niet (meer) ervaring ervaring abs % % % % % % c Digitaal prikbord om gezamenlijk activiteiten te ondernemen** Veiligheid d Wekservice via een videoverbinding met een hulpverlener e f SMS-alert of alert om oplettende hulp in te roepen bij burgers voor politieberichten GPS-systemen voor het volgen en opsporen van dwalende mensen via de computer en/of mobiele telefoon g Deurbeveiliging met cameratoezicht* h Cameratoezicht en/of bewegingsmelders waarmee hulpverleners op afstand een cliënt in de gaten kunnen houden Toegankelijkheid i Online marktplaats voor het aanbieden of aanvragen van burenhulp* j Mogelijkheid om vanuit huis via computer of TV bijvoorbeeld kerkdiensten of bijeenkomsten in gemeenschapshuis te kunnen volgen* k Website waarop mensen informatie over hun buurt of wijk kunnen zetten en contact hierover kunnen houden met elkaar via de website l Website waarop mensen terecht kunnen voor informatie, advies en het aanvragen van zorg en hulp Beschikbaarheid 24-uurs zorg m Online spreekuur van huisartsen en wijkverpleegkundigen* n Sensortechnologie waarmee hulpverleners op afstand lichaamswaarden kunnen bijhouden van bijvoorbeeld hartpatiënten of diabetici o Beveiligde internetpagina waarop mensen via een vragenlijst hun gezondheidssituatie kunnen doorgeven Ontspanning p Webcams die je vanuit huis kan bekijken om het straatbeeld ergens te volgen** q Online spellen aangeboden door een zorg- of welzijnsinstelling** ** Vergelijking tussen 2010 (in plaats van 2009) en * Deze voorbeelden van toepassingen zijn toegevoegd aan de vragenlijst van Resultaten Brabantpanel 25

27 Waarom hebben sommige mensen overwegend positieve ervaringen terwijl andere overwegend negatieve ervaringen hebben? Hieronder een greep uit de antwoorden van mensen die overwegend positieve ervaringen met slimme toepassingen hebben: Al deze mogelijkheden maken het mogelijk dat mensen niet alleen langer zelfstandig kunnen blijven wonen,maar verrijkt ook omdat ze contact houden met de buitenwereld. Mijn echtgenoot geeft zijn bloedwaarden via internet door aan de trombosedienst, dat scheelt weet elke week een gang naar de priklocatie, comfortabel en makkelijk thuis. Via de computer met webcam heb ik contact gehad met mijn familie aan de andere kant van de wereld. Dat was heel fijn, zien en horen tegelijk en dan zover weg. Als je aan huis of bed gebonden bent lijkt me dat een geweldig idee. Via Skype heb ik twee keer per dag contact met mijn schoonmoeder (91) en vader (85. We hebben beiden geleerd om met hun computer te skypen. Ze onderhouden hiermee ook het contact met hun kleinkinderen en andere familieleden. Tot slot een overzicht van antwoorden gegeven door mensen die overwegend negatieve ervaringen met slimme toepassingen hebben gehad: Bij het online spreekuur krijg ik vaak geen antwoord terug en moet ik alsnog bellen. De bewegingssensor is niet altijd een oplossing, het geeft een continue alarm bij elke beweging en zorgt dus ook vaak voor loos alarm. Vaak is de technologie voor de zorgvrager te complex om goed te kunnen bedienen. Veel aanbieders gaan niet uit van de vraag van de cliënt maar van de eigen te verwachten zorgbehoefte in de toekomst. De website van de buurt is heel erg knullig, verschillende links doen het niet goed en er staat weinig recente informatie op. Niet iets om vaker te bezoeken. 26 Resultaten onderzoek slimme diensten en zorg