PILOOTPROJECT : ABSCIS ARCHITECTEN. Een lange termijnvisie op de toekomst van de parochiekerken op het grondgebied van de stad Gent

Transcriptie

1 PILOOTPROJECT : Een lange termijnvisie op de toekomst van de parochiekerken op het grondgebied van de stad Gent ABSCIS ARCHITECTEN iov Stad Gent Dienst Bouwprojecten -cel Erediensten

2 02

3 Overzicht INLEIDING 1. VERZAMELEN VAN GEGEVENS 2. PARAMETERS EN WEGINGSFACTOREN 3. BEOORDELINGSINSTRUMENT 4. VOORBEELDUITWERKING 5. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 03

4 Inleiding In alle Vlaamse Bisdommen wordt momenteel druk nagedacht over de toekomst van de parochiekerken. Welke kerken zullen nog verder gebruikt worden voor de eredienst? Welke kerken hebben een bijzonder historische, architecturale, culturele waarde? Welke kerken zullen minder intensief gebruikt worden voor de eredienst en kan voor deze kerken een project van nevenbestemming ontwikkeld worden? Welke kerken komen in aanmerking voor herbestemming? Welke zijn de prioriteiten op vlak van onderhoud, herstel of restauratie wanneer de financiële middelen van steden of gemeenten beperkt zijn? Zoals Minister Bourgeois aangeeft in zijn conceptnota Een toekomst van de Vlaamse parochiekerk ontbreekt vaak een strategisch beleid dat voor het geheel van de parochiekerken in een stad of gemeente een toekomstvisie ontwikkelt, laat staan in een bredere regio. Om te komen tot een dergelijke strategische visie gaf Minister Bourgeois in 2013 de opdracht tot twee pilootprojecten, in de Westhoek en in Gent. Het grondgebied Gent omvat 46 parochiekerken, waarvan er 20 beschermd zijn als monument. Bijna de helft van de kerkgebouwen bevindt zich in het centrum van de stad, de andere helft in de randgemeenten. De uitdaging bestond erin om een beleidsvisie te ontwikkelen die met deze diversiteit rekening houdt, maar ook de schaal en de grootte van de stad in rekening brengt. Hoewel het pilootproject antwoord biedt op een specifieke situatie, kan de gehanteerde methodiek ook als voorbeeld of vertrekpunt dienen voor verdere studies in andere steden en gemeenten. ruimtelijke en planologische aspecten, op een gefundeerde en verantwoorde wijze een beslissing kan genomen worden over de valorisatie, medegebruik, nevenbestemming (multifunctioneel gebruik of gedeeld gebruik) en herbestemming van de respectievelijke kerken. ABSCIS Architecten werd aangesteld om de beschikbare gegevens te objectiveren en te inventariseren en een beoordelingsinstrument op te stellen om de randvoorwaarden of parameters onderling te wegen. Het beoordelingsinstrument dat hier voor u ligt laat toe om een relatieve vergelijking te maken tussen de verschillende kerkgebouwen, aan de hand van geobjectiveerde parameters. Het is geen eindstreep maar de start van een verantwoord beslissingsproces en de basis van verdere studie, met name een concreet haalbaarheidsonderzoek per kerkgebouw. Het beoordelingsinstrument maakt een zinvol onderscheid tussen kerkgebouwen, rekening houdend met een samenspel van de (vaak tegenstrijdige) parameters. De inventaris en het beoordelingsinstrument zijn bruikbaar in elke fase van het denkproces, zodat bij twijfel of discussie hier steeds naar kan teruggegrepen worden. De betrokkenheid van alle actoren (stad Gent, bisdom Gent, CRKC, Erfgoed) om tot een gedragen document te komen was dan ook uitermate belangrijk. De kracht van dit document zit in het samenbrengen, de objectivering en de actualiseerbaarheid van de beschikbare informatie. Meer in het bijzonder omschreef de opdracht van dit pilootproject voor Gent het uitwerken van een langetermijnvisie betreffende de toekomst van de Gentse parochiekerken zodanig dat, rekening houdende met alle randvoorwaarden zoals onder andere het bouwhistorisch/ cultureel aspect, het parochiaal aspect, het bouwfysisch aspect, de sociale en economische context en de 04

5 Geschilderde orgelpijpen Sint-Coleta, Gent 05

6 Pilootproject - Plan van Aanpak Om tot een gedragen document te komen, werd in alle fases van het proces op regelmatige basis overlegd met verschillende partijen. In eerste instantie met een aantal klankbord groepen bestaande uit de verschillende actoren: drie Centrale Kerkbesturen Gent Stad, Gent Rand en Gent Oost (1) Erfgoed Vlaanderen en dienst Monumentenzorg en architectuur Stad Gent (2) dienst Stedebouw & Ruimtelijke Planning, dienst Stedelijke Vernieuwing en Gebiedsgerichte Werking, dienst Economie van Stad Gent en adviesbureau Stadim (3) Daarnaast werd op regelmatige tijdstippen teruggekoppeld met de Stuurgroep bestaande uit (4): afgevaardigde Bisdom afgevaardigde kabinet Christophe Peeters dienst Bouwprojecten, cel Erediensten Stad Gent Erfgoed Vlaanderen Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) Bij afronden van het onderzoek en voor het finaliseren van het document werd er ten slotte op een algemeen overlegmoment georganiseerd met alle bovengenoemde partijen, aangevuld met vertegenwoordigers van het kabinet Bourgeois, in de Cultuurkapel te Gent. Omdat dit pilootproject ook als voorbeeld kan dienen voor andere steden en gemeenten beschrijven we hieronder uitgebreid het plan van aanpak van deze studie. Uiteraard dient deze steeds te worden afgestemd op de specifieke onderzoeksvraag. In een eerste fase werd alle relevante informatie en bestaande inventarissen met betrekking tot de verschillende parochiekerken digitaal verzameld. Ontbrekende informatie werd in de mate van het mogelijke aangevuld door eigen onderzoek. In een tweede fase werd de nodige informatie gedestilleerd en gebundeld in een overzichtelijk en hanteerbaar digitaal overzichtsdocument. De uitgebreide inventaris werd zo geautomatiseerd dat de relevante gegevens per gebouw gemakkelijk opgevraagd kunnen worden. Door het bundelen van deze kennis kan deze ook beheerd, geactualiseerd en ontsloten worden. Het verzamelen van alle beschikbare informatie gaf overzicht en bracht ook potenties aan het licht. Hierbij wensen we steeds te benadrukken dat we zoveel mogelijk vertrokken zijn van objectieve én vergelijkbare informatie. Andere aspecten werden om methodologische redenen niet meegenomen. Na analyse van de beschikbare gegevens en een plaatsbezoek in alle kerkgebouwen werd in de volgende fase een beoordelingsinstrument opgesteld op basis van parameters en wegingsfactoren. Anders dan gebruikelijk bij een klassiek beoordelingsinstrument leidt dit hier niet tot een éénduidig eindresultaat per kerk. Op basis van verschillende gesprekken met de diverse actoren en diensten werden acht hoofdparameters of -criteria naar voren geschoven en opgenomen in het beoordelingsinstrument; erfgoedwaarde, bouwfysische staat, marktpotentieel, gebouwonderhoudskost, gebruik, functionaliteit, nabijheid andere parochiekerk en bereikbaarheid. Deze laten toe om een relatieve vergelijking te maken tussen de verschillende kerkgebouwen Wanneer we de verschillende parameters of criteria toepassen op de parochiekerken is er een methodiek nodig om de verschillende waarderingen op één noemer te brengen. Wij hebben dan ook punten toegekend aan de verschillende criteria. Elke hoofdparameter heeft een aantal onderliggende parameters die telkens beoordeeld worden met een puntensysteem (score 1-5). Wij willen hierbij benadrukken dat aan de toe te kennen scores geen absolute, maar steeds een relatieve waarde moet worden toegekend. Het gaat er immers steeds om 06

7 een zinvol onderscheid te maken tussen de verschillende parochiekerken, in vergelijk met elkaar. De beoordeling matig/slecht of zeer goed/ uitstekend, met hun respectievelijke score, is dus steeds in vergelijking tot de andere kerkgebouwen. Omdat niet iedere subparameter even zwaar doorweegt, zijn daarnaast wegingsfactoren nodig. Deze wegingsfactoren werden naar best vermogen bepaald en verfijnd naar aanleiding van gemaakte opmerkingen, zodat in de totaalscores een zinvol onderscheid ontstaat tussen de verschillende kerkgebouwen. Uiteindelijk worden bepaalde parameters versterkt of afgezwakt naar gelang het toekomsttraject van het kerkgebouw (valorisatie / medegebruik nevenbestemming herbestemming afbraak / partiële sloop). Hiervoor werd per traject een functie vastgelegd die werd getest aan de hand van een aantal consensus kerken. Na verschillende overlegrondes met de betrokken actoren en in overleg met de stuurgroep werd in de vierde fase de beoordelingstool toegepast op de 46 Gentse parochiekerken. Hierdoor kan op basis van een eenduidig beoordeling keuzes gemaakt worden binnen de toekomsttrajecten voor bepaalde kerken onderling of kan een reeds gekozen toekomsttraject bijgestuurd worden wanneer nabijgelegen parochiekerken mee in rekening worden gebracht. Dit maakt het onder andere mogelijk om de inzetbaarheid van de gebouwen voor de eredienst of voor andere doeleinden dan de eredienst te bekijken in relatie met elkaar. til zijnde veranderingen. De tabellen zijn zo geconcipieerd dat zij zich direct aan de actuele situatie kunnen aanpassen, wat steeds tot nieuwe resultaten en inzichten leidt. Door het inventariseren en beoordelen van alle parochiekerken, op basis van de vast gelegde criteria, werd een procedure en methodiek aangereikt waardoor op verantwoorde wijze kan bepaald worden welke parochiekerken de huidige bestemming maximaal dienen te behouden, welke kerken in aanmerking komen voor een nevenbestemming of herbestemming en voor welke parochiekerken een gehele of gedeeltelijke sloop en de realisatie van een nieuwe ontwikkeling mogelijk of wenselijk is. Het beheer van deze dynamische en interactieve tool zal in handen gegeven worden van de Dienst Bouwprojecten van de Stad Gent, die gegevens zoals uitgevoerde werken aan een bepaalde kerk, uitgedoofde / samengesmolten parochiegemeenschap, verkoop van een kerkgebouw,... kan bijhouden, zodat alle informatie steeds up-to-date blijft. (1) aanwezigen: Flor Brondeel, Jaak Taghon, Josiane Vanglabeke, Rudy Pieters, Frank Lippens, Alfons De Wandeler, Willy Haers, Willy Clement en Hubert De Waele (2) aanwezigen: Jo Van Herreweghe, Els Hemelings en Linda Wylleman (3) aanwezigen: Philippe Janssens (Stadim), Steven van Eeckhout, Iris Vandenabbeel, Bieke Verplanken (4) aanwezigen: Joris De Jonghe, Kristof Allosery, Lieve Verheyen, Willem Remue, Linda Wylleman, Els Hemelings en Jan Jaspers In de vijfde en laatste fase werden de resultaten van het onderzoek en de tool gebundeld en werktabellen geoptimaliseerd. Het eindresultaat is een gefundeerde en door alle partijen gedragen beleidsvisie die ruimte laat voor gesprek en de flexibiliteit heeft om onmiddelijk in te spelen op de op 07

8 08

9 1. Verzamelen van gegevens 09

10 1.1 Beschikbare gegevens Naar aanleiding van een concreet restauratieproject, met name de totale renovatie van de 19e eeuwse kerk Sint-Jan Baptist, die het totale voorziene begrotingsbudget van de stad Gent voor erediensten over diverse dienstjaren zou opgebruiken, werd in het voorjaar 2011, op voorstel van het kabinet van schepen Peeters, een eerste overleg georganiseerd met de diverse belanghebbende actoren, zijnde afgevaardigden van de Bisschoppelijke overheid, van de 3 centrale kerkbesturen, van de Dienst Monumentenzorg en Architectuur, de cel erediensten van de stad Gent en enkele experten. De werkgroep stelde het volgende doel voorop: Het uitwerken van een langetermijnvisie betreffende de toekomst van de parochiekerken op het grondgebied Gent zodanig dat, rekening houdende met alle randvoorwaarden zoals o.a. het bouwhistorisch/cultureel aspect, het parochiaal aspect, het bouwfysisch aspect, de sociale en economische context en de ruimtelijke en planologische aspecten te komen tot een optimale rationele benutting van de gelden vastgelegd door de stad Gent voor de instandhouding en de werking van de parochiekerken. Op basis van de conceptnota Een toekomst voor de Vlaamse parochiekerk van minister Geert Bourgeois bevroegen de verschillende actoren elk in hun domein het werkveld en werd gestart met inventariseren, met volgende documenten als resultaat: Snel-inventarisatie van de Genste parochiekerken door de Dienst Monumentenzorg en Architectuur, op basis van methodologie van Thomas Coomans Opgave van de bouwfysische toestand en aanwezige verwarmingsystemen door cel erediensten Stad Gent Inventarisatie eigendommen van diverse kerfabrieken en VZW Parochiale werken, grenzend aan de kerkgebouwen (kadaster) Gestructureerde bevraging door het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) Dekenale plannen: Gent Stad: uitgebreid document (32 blzn) mede gebaseerd op een onderzoek geleid door het IKKS (Interdisiplinair Kenniscentrum Kerk en Samenleving) met duidelijke bestemming per kerk Gent Oost: beperkter document (18 blzn) met behoudt van alle kerkgebouwen Gent Rand: zeer beperkt (2 blzn) met behoudt van alle kerkgebouwen Aanvullend werden volgende bronnen mee opgenomen in het onderzoek: rapporten monumentenwacht aanvullende inventaris onroerend erfgoed gegevens eigen plaatsbezoeken. Uit al deze informatie werd de nodige informatie gedestilleerd en gedigitaliseerd. Niet alle informatie was even bruikbaar. Zo worden bijvoorbeeld in het dekenaal plan stad Gent vier pastorale sporen onderscheiden: pastorale ankerplaatsen, presentie-plaatsen, specifieke pastorale projecten en uitdovende pastorale plaatsen. Dit geeft een duidelijk beeld van de toekomstvisie voor bepaalde kerkgebouwen. De dekenale plannen van Rand en Oost werden anders ingevuld waardoor een vergelijk niet mogelijk was. De dekenale plannen zijn heel waardevol, maar houden tegelijkertijd weinig rekening met een eventuele erfgoedwaarde, groot marktpotentieel, parkeerplaatsen, toegankelijkheid,... Hetzelfde kan ook gesteld worden voor de erfgoedwaarde die aan de verschillende gebouwen wordt gegeven: ook hier zien we een verklaarbare, maar vaak te éénzijdige blik vanuit het werkveld. Door objectivering van al deze gegevens tracht dit onderzoek juist het samenspel van de verschillende parameters in kaart te brengen. 010

11 3.2.Pastorale bestemming per parochie Pastorale bestemming Parochiekerken Pastorale ankerplaatsen Sint-Martinus Sint-Pieters-Buiten Heilig Kerst Presentieplaatsen Sint-Vincentius Sint-Paulus Christus-Koning O.L.V.- Sint-Pieters Sint-Jacobs Sint-Michiels O.L.V.-Presentatie Specifieke pastorale projecten Sint-Niklaas Sint-Macharius Sint-Stefanus Regenboogkerk St.-Antonius van Padua Uitdovende pastorale plaatsen Sint-Theresia van Avila Sint-Jozef Sint-Antonius Abt Sint-Anna Sint-Jan-Baptist Sint-Theresia van het kind Jezus Sint-Coleta Sint-Elisabeth O.L.V. Koningin van de Vrede Dekenaal plan Gent-Stad voorbeeldpagina Dekenaal Plan Gent Stad 011

12 1.2 Basisinformatie Om al deze informatie te bundelen tot een overzichtelijk geheel werd aan elke kerk een uniek nummer en kleurcode toegekend. Daarna werd alle beschikbare informatie gestructureerd in 4 overzichtsdocumenten: 1. grafisch plan 2. foto document 3. overzichtstabel 4. infofiche Het grafische plan maakt de spreiding van de verschillende parochiekerken en hun eigendommen over het grondgebied van de stad Gent inzichtelijk. Hierbij valt de grote conentratie van parochiekerken op in het centrum tegenover de spreiding in de rand. Het fotodocument dient als overzicht en geheugensteuntje voor de 46 kerken. De overzichtstabel brengt de verzamelde en geobjectiveerde informatie samen tot één geheel. De infofiche tenslotte synthetiseert de informatie uit de drie voorgaande documenten. 012

13 01 Heilige Amandus 02 Heilige Bavo 03 Heilige Dionysius 04 Heilig Hart 05 Heilig Hart 06 Heilig Hart Simon en Judas 07 Heilige Kerst/ Sint Salvatorkerk 08 Heilig Kruis 09 Heilig Kruis 10 Christus Koning 11 Onze-Lieve-Vrouw 12 Onze-Lieve-Vrouw 13 Onze-Lieve-Vrouw Oude Bareel 14 Onze-Lieve-Vrouw Geboorte 15 Onze-Lieve-Vrouw Koningin van de Vrede 16 Onze-Lieve-Vrouw Presentatie 17 Onze-Lieve-Vrouw Sint-Pieters 18 Sint-Amandus 19 Sint-Anna 20 Sint-Antonius Abt 21 Sint-Antonius van Padua 22 Sint-Bernadette 23 Sint-Antonius van Padua 24 Sint-Catharina 25 Sint-Coleta 26 Sint-Eligius 27 Sint-Elisabeth 28 Sint-Gerulfus 29 Sint-Godelieve 30 Sint-Jacobs 31 Sint-Jan-Baptist 32 Sint-Jan-De-Doper 33 Sint-Jozef 34 Sint-Livinus 35 Sint-Macharius 36 Sint-Martinus 37 Sint-Martinus 38 Sint-Michiels 39 Sint-Niklaas 40 Sint-Niklaas 41 Sint-Paulus 42 Sint-Pieter-Buiten 43 Sint-Stefanus 44 Sint-Theresia van Avila 45 Sint-Theresia van het Kind Jezus 46 Sint-Vincentius a Paulo Sint-Amandsberg Mendonk Sint-Denijs-Westem Mariakerke Sint-Amandsberg Gentbrugge Gent Sint-Amandsberg Sint-Kruis-Winkel Gent Drongen-Luchteren Mariakerke Sint-Amandsberg Desteldonk Gent Gent Gent Oostakker Gent Gent Gent Gent Gentbrugge Wondelgem Gent Gentbrugge Gent Drongen Wondelgem Gent Gent Afsnee Gent Ledeberg Gent Gent Drongen Gent Gent Zwijnaarde Gent Gent Gent Gent Gent Gent Overzichtslijst met uniek nummer en kleurcode 013

14 Grafisch plan stad gent met aanduiding eigendomsstructuren 014

15 Stad Rand Sint-Amandsberg (Oost) Ledeberg (Oost) Grenzen dekenaten ABSCIS ARCHITECTEN 23 BVBA JEAN-BAPTISTE DE GHELLINCKLAAN B-9051 G

16 1.2 Basisinformatie

17 Fotodocument 017

18 1.2 Basisinformatie IDENTIFICATIE NAAM ADRES Nummer Kleurcode Naam Kerk Straat nr Gemeente/Deelgemeente Wijk Eigenaar Heilige Amandus Heilige Bavo Heilige Dionysius Heilig Hart (Mariakerke) Heilig Hart (Sint Amandsberg) Heilig Hart Simon en Judas Heilige Kerst / Sint Salvatorkerk Heilig Kruis (Sint Amandsberg) Heilig Kruis (Sint Kruis Winkel) Christus Koning Onze Lieve Vrouw (Drongen Luchteren) Onze Lieve Vrouw (Mariakerke) Onze Lieve Vrouw Oude Bareel Onze Lieve Vrouw Geboorte Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede Onze Lieve Vrouw Presentatie Onze Lieve Vrouw Sint Pieters Sint Amandus Sint Anna Sint Antonius Abt Sint Antonius van Padua (Gent) Sint Bernadette Sint Antonius van Padua (Gentbrugge) Sint Catharina Sint Coleta Sint Eligius Sint Elisabeth Sint Gerulfus Sint Godelieve Sint Jacobs Sint Jan Baptist Sint Jan De Doper Sint Jozef Sint Livinus Sint Macharius Sint Martinus (Gent) Sint Martinus (Drongen) Sint Michiels Sint Niklaas (Gent) Sint Niklaas (Zwijnaarde) Sint Paulus Sint Pieter Buiten Sint Stefanus Sint Theresia van Avila Sint Theresia van het Kind Jezus Sint Vincentius a Paulo Visitatiestraat 2 Sint Amandsberg Stad Gent Mendonkdorp zn Mendonk Stad Gent Kerkdreef 11 Sint Denijs Westrem Stad Gent Eeklostraat 5 Mariakerke Kerkfabriek Heilig hartplein 1 Sint Amandsberg Kerkfabriek Gentbruggeplein 7 Gentbrugge Kerkfabriek Sleepstraat 218 Gent H. Kerst Stad Gent Heilig Kruisplein zn Sint Amandsberg Westveld Kerkfabriek Sint Kruis Winkeldorp 67 Sint Kruis Winkel Kerkfabriek Rerum Novarumplein zn Gent Nieuw Gent Kerkfabriek Gavergrachtstraat 101 Drongen Luchteren Drongen Luchteren Privé Vereniging pa Mariakerkeplein zn Mariakerke Stad Gent Beelbroeckstraat zn Sint Amandsberg Oude Bareel Kerkfabriek Desteldonkdorp zn Gent Desteldonk Desteldonk Stad Gent Oud strijderslaan 3 Gent Malem het Eiland Malem Kerkfabriek Lange Violettestraat (begijnhof) zn Gent Begijnhof OLV ter Hoyen Privé VZW Begijnho Sint Pietersplein zn Gent Stad Gent Oostakkerdorp 6 Oostakker Stad Gent Sint Annaplein 1 Gent Sint Annawijk Stad Gent Redersplein 1 Gent Meulestede Meulestede Stad Gent Forelstraat 62 Gent Heirnis Kerkfabriek Sint Bernadettestraat 247 Gent Sint Bernadette Kerkfabriek Louis Van Houttestraat 54 Gentbrugge Kerkfabriek Vroonstalledries zn Gent Wondelgem Stad Gent Sint Coletastraat 10 Gent Kerkfabriek Keiberg zn Gentbrugge Arsenaal Kerkfabriek Sint Elisabethplein (begijnhof) zn Gent Oud groot begijnhof Kerkfabriek Oude Abdijstraat zn Gent Drongen Stad Gent Sint Godelievestraat zn Gent Wondelgem Kerkfabriek Bij Sint Jacobs zn Gent Stad Gent Emile Seghersplein zn Gent Brugse Poort Kerkfabriek Afsneedorp 18 Afsnee Stad Gent Wondelgemstraat 84 Gent Rabot Kerkfabriek Ledebergplein zn Gent Ledeberg Kerkfabriek Sint Macariusplein zn Gent Macharius Stad Gent Ekkergemstraat zn Gent Ekkergem Kerkfabriek Baarledorpstraat 3 Gent Drongen Baarle Stad Gent Sint Michielsplein zn Gent Sint Michielswijk Kerkfabriek Korenmarkt zn Gent Stad Gent Dorpsstraat 10 Gent Zwijnaarde Stad Gent Smidsestraat 84 Gent Stationswijk Kerkfabriek Sint Pietersaalststraat 74 Gent Kerkfabriek Sint Margrietstraat 11 Gent Privé VZW Paters A Meulesteedsesteenweg 182 Gent Muide Muide Kerkfabriek Boomstraat 71 Gent Kerkfabriek Maïsstraat 18 Gent Bloemekenswijk Kerkfabriek 018

19 BESTUUR/EIGENAAR BESCHIKBARE GEGEVENS Eigenaar Dekenij Centraal Kerkbestuur Inventaris [Inventaris Onroerend Erfgoed] Inventaris volgens Rapport T.Coomans [dienst Monumentenwacht Monumentenzorg en [Monumentenwacht] Architectuur] Dekenaal Plan Bevraging CRKC [CRKC] Kadasterplan [stad Gent] Foto's [Abscis Architecten] Stad Gent Sint Amandsberg Oost ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur Stad Gent Sint Amandsberg Oost ja ja interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling nee ja Kerkfabriek Gent Rand Rand nee ja nee in ontwikkeling nee ja interieur + exterieur Kerkfabriek Sint Amandsberg Rand ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Ledeberg Oost ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur st Stad Gent Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur eld Kerkfabriek Sint Amandsberg Oost nee ja nee in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Sint Amandsberg Oost ja nee interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Gent Kerkfabriek Gent Stad Stad nee ja nee ja ja ja exterieur en Luchteren Privé Vereniging parochiale werken Gent Rand Rand ja ja interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja nee interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Bareel Kerkfabriek Sint Amandsberg Oost ja nee nee in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur ldonk Stad Gent Sint Amandsberg Oost ja ja interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur land Malem Kerkfabriek Gent Stad Stad nee ja nee ja ja ja interieur + exterieur hof OLV ter Hoyen Privé VZW Begijnhof O.L.Vrouw ter Hoyen Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur Stad Gent Sint Amandsberg Oost ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur nnawijk Stad Gent Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur stede Stad Gent Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur s Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur ernadette Kerkfabriek Sint Amandsberg Oost nee ja nee in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Ledeberg Oost ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja nee interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur aal Kerkfabriek Ledeberg Oost ja ja, neogotische kerk nee in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur root begijnhof Kerkfabriek Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Rand Rand nee ja nee in ontwikkeling ja ja exterieur Stad Gent Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur Poort Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja nee interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Ledeberg Oost ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur in ontwikkeling nee ja interieur + exterieur rius Stad Gent Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur em Kerkfabriek Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja ja, neogotische kerk exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur ichielswijk Kerkfabriek Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja exterieur Stad Gent Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur + exterieur Stad Gent Gent Rand Rand ja ja interieur + exterieur in ontwikkeling ja ja interieur + exterieur nswijk Kerkfabriek Gent Stad Stad ja nee exterieur ja ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja ja ja interieur Privé VZW Paters Augustijnen Gent Stad Stad ja nee interieur + exterieur ja gedeeltelijk ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Stad Stad nee ja, neogotische kerk exterieur ja ja ja interieur + exterieur Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk exterieur ja ja ja interieur + exterieur ekenswijk Kerkfabriek Gent Stad Stad ja ja, neogotische kerk interieur + exterieur ja ja ja exterieur Extract uit overzichtstabel 019

20 1.3 Plaatsbezoek Aanvullend op de basisinformatie en de ontvangen documenten werden op , , , en de kerkgebouwen bezocht. In de meeste gevallen werd een afspraak gemaakt met de plaatselijke verantwoordelijke (pastoor, vrijwilliger,...) om ook het interieur te bezichtigen, bijkomende informatie te vragen en informatie te verifiëren. Alle ruimtes werden bekeken en gefotografeerd als geheugensteun bij de verdere uitwerking van dit document. Onze-Lieve-Vrouw Geboorte, Desteldonk 020

21 Onze-Lieve-Vrouw Sint-Pieters, Gent 021

22 1.4 Praktische inventaris Zoals gezegd werd al deze informatie gebundeld in een praktische en dynamische inventaris. Om snel up-to-date informatie te kunnen opzoeken werden aan de overzichtstabel twee tabbladen toegevoegd. Het eerste tabblad algemene infofiche maakt het mogelijk om per kerk alle beschikbare informatie die opgenomen is in de tabel door te nemen en af te drukken. Het tweede tabblad vergelijkende fiche maakt het mogelijk om snel (maximum 10) kerken te vergelijken voor verschillende, te kiezen parameters. Bij het selecteren van een bepaalde kerk of parameter worden automatisch alle gegevens uit de overzichtstabel overgenomen. Zo kan bijvoorbeeld bij een vraag van derden naar huurmogelijkheden van een kerkgebouw snel gekeken worden welke kerken in de gevraagde omgeving over parkeergelegenheden en sanitair beschikken. 022

23 023 Filter in overzichtstabel

24 1.4 Praktische inventaris ALGEMENE INFOFICHE Keuze van een kerk uit een lijst van de 46 parochiekerken via drop down menu. Gegevens uit de tabel worden automatisch ingevuld en kunnen afgedrukt worden. 024

25 VERGELIJKENDE FICHE Keuze van maximum 10 kerken die men wil vergelijken uit de lijst van parochiekerken. Keuze van de parameters die men wenst te vergelijken via drop down menu. Gegevens uit de tabel worden automatisch ingevuld en kunnen afgedrukt worden. 025

26 Zijgevel 1.5 Infofiche Zijgevel Als laatste werd ook een infofiche opgemaakt die de basisinformatie uit de overzichtstabel aanvult met grafische gegevens zoals een luchtfoto van de locatie, foto s van het exterieur en het interieur en een kadasterplan met aanduiding van de footprint van de kerk (vol) en de bijhorende eigendommen (gearceerd). Naar analogie met onderstaande voorbeeld werd voor elke kerk een fiche aangemaakt. Interieur Sint-Paulus 41 Voorgevel ADRES Smidsestraat 84 Gent EIGENDOMSSTRUCTUUR Eigenaar: Kerkfabriek Dekenaat: Gent Stad Centraal Kerkbestuur: Gent Stad BESCHIKBARE GEGEVENS Inventaris Onroerend Erfgoed: Rapport Monumentenwacht (exterieur) Zijgevel BOUWKUNDIGE GEGEVENS Bouwjaar: [10 mei 1930]- Architect: Valcke, Henri Oppervlakte terrein: m² Footprint kerk: m² SITUERING Zijgevel Interieur KORTE BESCHRIJVING De inkom van de kerk ligt op de as van de straat. In 1930 is de huidige neoromaanse Sint- Pauluskerk gebouwd naar ontwerp van architect H. Valcke ter vervanging van een houten hulpkerk. Basilicale kruiskerk met uitspringende vierkante westtoren, volledig opgetrokken in zandsteen en met neoromaanse afwerking. RUIMTELIJKE & JURIDISCHE CONTEXT Inventaris: Ja Beschermd: Gebouw en pijporgel Bestemming/Zone: Woongebied cult/hist/esth waarde ACCOMODATIES IN EN ROND Pastorie: Nee 026 Kerkhof: Nee Plein: Nee Parking: Ja

27 Bouwjaar: [10 mei 1930]- Architect: Valcke, Henri Oppervlakte terrein: m² Footprint kerk: m² SITUERING KORTE BESCHRIJVING De inkom van de kerk ligt op de as van de straat. In 1930 is de huidige neoromaanse Sint- Pauluskerk gebouwd naar ontwerp van architect H. Valcke ter vervanging van een houten hulpkerk. Basilicale kruiskerk met uitspringende vierkante westtoren, volledig opgetrokken in zandsteen en met neoromaanse afwerking. RUIMTELIJKE & JURIDISCHE CONTEXT Inventaris: Ja Beschermd: Gebouw en pijporgel Bestemming/Zone: Woongebied cult/hist/esth waarde ACCOMODATIES IN EN ROND Pastorie: Nee Kerkhof: Nee Plein: Nee Parking: Ja Overige: Kleuter -en lager school, Sint- Pietersinstituut (basisschool). Sanitair: Ja Verwarming: Gaswarmers CULTUUR HISTORISCH ESTHETISCHE CONTEXT (C-H-E) Zie Inventaris Onroerend Erfgoed BOUWTECHNISCHE TOESTAND (BT) Zie Rapport Monumentenwacht 027

28 028

29 2. Parameters en wegingsfactoren 029

30 2.1 Traject bepalen Alvorens een toekomsttraject aan een kerk te kunnen linken, is het belangrijk enkele begrippen te definiëren. In de door de Vlaamse Bisschoppen opgestelde richtlijnen voor gebruik van parochiekerken worden volgende termen vastgelegd: Valorisatie, Medegebruik, Nevenbestemming en Herbestemming. VALORISATIE MEDEGEBRUIK NEVENBESTEMMING HERBESTEMMING Valorisatie heeft betrekking op initiatieven die, met respect voor het normale gebruik van de parochiekerk, de betekenis van het kerkgebouw in al zijn aspecten kunnen versterken en bevorderen (religieuze en culturele, historische en kunsthistorische, architecturale en landschappelijke aspecten). Dit kan bijvoorbeeld een occasioneel en passend gebruik van het kerkgebouw voor kunsthistorische rondleidingen, concerten, voordrachten, conferenties of tijdelijke tentoonstellingen zijn. Medegebruik is de terbeschikkingstelling van het kerkgebouw voor religieuze activiteiten van andere katholieke of christelijke geloofsgemeenschappen. Wanneer een parochiekerk nog wel voor religieuze activiteiten gebruikt wordt, maar te groot is voor de plaatselijke geloofsgemeenschap, kan men een nevenbestemming overwegen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een multifunctioneel gebruik en een gedeeld gebruik. MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK Multifunctioneel gebruik is een nevenbestemming in de tijd. Het kerkgebouw kan in dit geval occasioneel, buiten de uren van de religieuze activiteiten, voor andere doeleinden of door andere instanties gebruikt worden. GEDEELD GEBRUIK Gedeeld gebruik is een nevenbestemming in de ruimte. Het kerkgebouw wordt architecturaal zodanig heringericht dat er een nieuwe en kleinere liturgische ruimte ontstaat, met daarnaast ruimte voor één of meerdere lokalen die, op een permanente basis, een andere bestemming kunnen krijgen. Een gedeeld gebruik veronderstelt dus dat de liturgische ruimte en de andere ruimten bouwkundig volledig van elkaar gescheiden zijn, zodat een gedeeld gebruik mogelijk wordt, zonder dat de afzonderlijke activiteiten elkaar hinderen of doorkruisen. Wanneer een parochiekerk niet meer voor religieuze activiteiten in aanmerking komt, kan zij definitief aan de eredienst onttrokken worden en een nieuwe functie krijgen. Daarvoor moet de voorgeschreven kerkrechtelijke procedure gevolgd worden. Alleen de bisschop kan beslissen om een parochiekerk definitief aan de eredienst te onttrekken. 030

31 Gezien het gebruik van het gebouw nu en in de toekomst centraal staat in dit onderzoek, herschikken we deze termen op basis van de impact van het gebruik op de huidige verschijningsvorm van het kerkgebouw. Zo heeft Medegebruik van een kerkgebouw weinig tot geen impact op de ruimte van een kerk. Ook Multifunctioneel Gebruik (Nevenbestemming in de tijd) heeft een beperkte ruimtelijke impact. Medegebruik en Multifunctioneel gebruik worden steeds meer basisvoorwaarden voor de valorisatie van bestaande parochiekerken, reden waarom ze in deze studie samengevat worden onder de noemer VALORISATIE (VAL). Nevenbestemming in de zin van Gedeeld Gebruik brengt echter wel een bouwkundige ingreep in het kerkgebouw met zich mee. Het is dan ook deze nevenbestemming in de ruimte die we in dit onderzoek benoemen als NEVENBESTEMMING (NEV). Wanneer een kerkgebouw dan toch aan de eredienst wordt onttrokken, maar de nieuwe functie van het gebouw slechts een minimale ruimtelijke impact op het gebouw vraagt, spreken we van HERBESTEMMING (HER). Aangezien in sommige gevallen, nu of in de toekomst, geen van bovenstaande trajecten mogelijk of wenselijk is, kan ook gekeken worden naar (partiële) afbraak, in functie van ingrijpende herbestemmingen en/of nieuwbouw. Dit toekomsttraject noemen we AFBRAAK OF PARTIËLE SLOOP (AFB). 031

32 2.2 Parameters vastleggen Om het mogelijk te maken de toekomsttrajecten voor alle kerken op een gelijkwaardige basis te bepalen, werden een aantal parameters of criteria vastgelegd. Hieraan gingen verschillende discussies vooraf. De uiteindelijk gekozen parameters zijn het resultaat van gespreksrondes met de betrokken actoren en overleg met de stuurgroep. Acht parameters of criteria worden in beschouwing genomen: 1. ERFGOEDWAARDE 2. BOUWFYSISCHE STAAT 3. THEORETISCH MARKTPOTENTIEEL 4. GEBOUWONDERHOUDSKOST 5. GEBRUIK (KERKELIJK EN NIET KERKELIJK) 6. FUNCTIONALITEIT 7. BEREIKBAARHEID 8. NABIJHEID ANDERE PAROCHIEKERK Deze hoofdparameters zijn een reductie van onderliggende subparameters. Zo omvat de parameter erfgoedwaarde bijvoorbeeld het al dan niet beschermd zijn van het kerkgebouw, de uniciteit, ouderdom, architect, ensemblewaarde, representativiteit, contextwaarde, enzovoort. Zij worden gestructureerd in drie subparameters: architectuur, interieur en context, welke op hun beurt weer de parameter Erfgoedwaarde vormen. Ook hier bleek het belang van een duidelijke definitie (zie hierna). Opmerking: aanvankelijk gekozen parameters werden bij nader inzien soms weer weggelaten. Zo bijvoorbeeld gekende vraag vanuit de buurt, die zeer relevant is in dit verhaal, maar waar het beoordelingsinstrument eigenlijk dient om deze vraag een plaats te geven. Door de verschillende gesprekken kwam het besef dat deze dus geen onderdeel zou moeten uitmaken van het beoordelingsinstrument. 032

33 033 Verwarming Sint-Jacobs, Gent

34 2.2 Parameters vastleggen 1. ERFGOEDWAARDE: Op basis van de methodologie van Thomas Coomans werd door de dienst Monumentenzorg en Architectuur van de stad Gent een vergelijkkende inventaris opgemaakt voor alle parochiekerken. De kerken werden beoordeeld op de erfgoedwaarde van het gebouw, het interieur en de context (ruimtelijk en historisch). Het is op basis van deze vergelijkende inventaris dat de beoordeling van de parameter erfgoedwaarde voor deze studie is gebeurd. ARCHITECTUUR INTERIEUR CONTEXT Type en context: compositie van plattegrond en opstand, bouwdelen, integratie oudere delen Bouwgeschiedenis: nieuw gebouw, uitbreiding, vergroting Architect en situering van het gebouw in het oeuvre Stijl en modellen: receptie, invloed Technisch: structuur (gewelven) Bouwmaterialen: traditioneel, industrieel Bouwsculptuur: kapitelen, timpanen, sluitstenen, maaswerk,... Materiële toestand: oorlogsschade, restauraties, herbestemming,... Samenhang tussen interieur en architectuur; coherentie van decoratie,... Materiële toestand: herinrichting, oorlogsschade, restauratie Meubilair en vervaardigers: altaren, communiebank, preekstoel, biechtstoel, doopvont, lichtkronen, beelden, glasramen, kruiswegstaties,... Decoraties en vervaardigers: muurschilderingen, muurafwerking, vloertegels,... Orgels en klokken De elementen die deel uitmaken van het roerende patrimonium maken geen deel uit van de subparameter interieur. Het betreft wel de architecturale elementen en de afwerking van de binnenzijde en alle aspecten van het patrimonium die onroerend zijn door bestemming. Ruimtelijke context: stad, dorp, gehucht, nieuwe wijk Bijhorende gebouwen: deel van een stedenbouwkundig geheel (plein, wijk), deel van een gebouwencomplex (klooster, school, hospitaal) of groter gebouw aanwezigheid van een kerkhof Archeologische bodem: site van een ouder gebouw, kerkhof, relatie met andere historische gebouwen in de onmiddelijke omgeving Historische context: oude of nieuwe stichting, bedevaart Opdrachtgever en gebruikers 034

35 2. BOUWFYSISCHE STAAT STRUCTUUR BUITENSCHIL INTERIEUR Wat betreft de structuur van het gebouw wordt gekeken naar de stabiliteit van het gebouw en in welke staat zich deze bevindt (bvb vloerverzakking, barsten,... ). De staat van de buitenschil wordt bepaald op basis van de staat van o.a. het dak en de dakgoten, de beglazing, de buitenmuren en hun isolatiewaarde,... Voor de staat van het interieur van het gebouw wordt gegeken naar bvb vocht in muren, afgebladderd schilderwerk,... De inboedel van het gebouw wordt hierbij buiten beschouwing gelaten. Waardevolle orgels en beeldhouwwerken zitten reeds vervat in de parameter Erfgoedwaarde - interieur. 3. MARKTPOTENTIEEL GEMIDDELDE GRONDWAARDE OMLIGGENDE FACILITEITEN De gemiddelde grondwaarde van percelen aan en/of in nabijheid van het kerkgebouw. De terreinoppervlakte wordt bepaald op basis van de m² (opgemeten uit de kadasterplannen) van zowel het kerkgebouw als de bijhorende grond. Afzonderlijke gronden die niet aan/rond het kerkgebouw gelegen zijn, worden voor deze studie buiten beschouwing gelaten. AFSPLITSBAARHEID De afsplitsbaarheid wordt bepaald op basis het mogelijk opsplitsen en/of afzonderlijk verkopen (verkavelen) van het kerkgebouw zelf en de omliggende grond en/of gebouwen. Gronden die wél eigendom zijn van de kerkfabriek maar niet aan/rond de kerk gelegen zijn worden hierbij niet in rekening gebracht. 035

36 2.2 Parameters vastleggen 4. GEBOUWONDERHOUDSKOST HUIDIGE EXPLOITATIEKOST OPPERVLAKTE GEBOUW COMPLEXITEIT VERWARMING De huidige exploitatiekost wordt bepaald op basis van de meerjarenplanning. Voor de oppervlakte wat betreft gebouwonderhoudskost worden enkel de footprint van het kerkgebouw zelf bekeken. Voor de complexiteit van het gebouw wordt er gekeken of de kerk uit één grote ruimte met sobere detaillering, of uit een aaneenschakeling van verschillende ruimtes bestaat, al dan niet met uitbundige detaillering. Aangezien de verwarmingskost jaarlijks een grote post bedraagt, wordt gekeken op welke manier het kerkgebouw op dit moment verwarmd wordt. 5. GEBRUIK (KERKELIJK + NIET KERKELIJK) VITALITEIT GELOOFS- GEMEENSCHAP WEEK(END) VIERINGEN TOERISME / CULTUUR / BUURT De vitaliteit van de geloofsgemeenschap wordt bepaald op basis van de gegevens over de toekomstvisie per kerk zoals omschreven in het dekenaal plan (indien opgemaakt) en aangevuld met de gegevens uit de rondvraag van het CRKC. Voor het aantal vieringen wordt gekeken of er nog vieringen plaatsvinden in het kerkgebouw en of dit enkel eucharistievieringen zijn en/of ook nog bijzondere vieringen zoals doopsel, vormsel, huwelijk,... betreft. Hiervoor wordt gekeken of er reeds bestaande initiatieven zijn die nu reeds in het kerkgebouw plaatsvinden. Dit kunnen zowel liturgische als niet-liturgische activiteiten zijn, gebruik door andere geloofsgemeenschappen of als toeristische trekpleister. 036

37 6. FUNCTIONALITEIT OPDEELBAARHEID/ NEVENRUIMTES VOORZIENINGEN De opdeelbaarheid wordt bepaald aan de hand van het al dan niet aanwezig zijn van nevenruimtes aan de kerk die op eenvoudige wijze afsluitbaar zijn van de hoofdruimte of de kerkruimte zelf die op eenvoudige wijze kan opgedeeld worden. Het betreft hier steeds de ruimtes van de kerk zelf, geen aanpalende gebouwen zoals naburige pastorijen of parochiecentra. Bij voorzieningen wordt gekeken naar de aanwezigheid van een (rolstoeltoegankelijk) sanitair en kitchenette wat eventuele nevenactiviteiten zou kunnen bevorderen zonder (grote) investeringskost. 7. BEREIKBAARHEID OPENBAAR VERVOER PARKING De bereikbaarheid met het openbaar vervoer wordt bepaald aan de hand van het al dan niet aanwezig zijn van een openbaar vervoershalte (tram en/of bus) en het aantal lijnen dat de halte bedient. Wat betreft het parkeren wordt er eerst en vooral gekeken of er een private of publieke parking (parkeergarage) aanwezig is in een straal van 500m. Het aantal private of publieke parkeerplaatsen wordt ook in rekening gebracht. 8. NABIJHEID ANDERE PAROCHIEKERK AANTAL KERKEN IN STRAAL VAN 1KM (STAD) OF 1,5KM (RAND/ OOST) De nabijheid van een andere parochiekerk wordt bepaald aan de hand van de geografische coördinaten van de kerk tov de overige kerken. Deze opgave bekijkt enkel de parochiekerken. Andere kerken (abdijkerken, kapellen,...) worden vooralsnog niet mee opgenomen in deze studie. 037

38 2.3 Punten en wegingsfactoren Het definiëren van de parameters was een eerste stap in het proces. Om deze vervolgens toe te passen op de verschillende kerkgebouwen door punten toe te kennen, is het eerst noodzakelijk de waarderingen op één noemer te brengen. Niet alle subparameters wegen echter even veel door binnen de hoofdparameter. Alvorens de score per parameter te herleiden naar een score op 10, worden er gewichten gegeven aan de subparameters. Deze worden mee in rekening gebracht bij het herrekenen van de score per parameter. De gewichten duiden op het relatief belang van de subparameter binnen de hoofdparameter. De gewichten werden bepaald en bijgestuurd in nauw overleg met de verschillende actoren en de stuurgroep. Aan de subparameters wordt dan telkens een score toegekend van 1 tot en met 5. Afhankelijk van de mogelijke antwoorden die kunnen afgeleid worden uit de inventaris is dit een score van 1 tot en met 5 ofwel

39 ERFGOEDWAARDE BOUWFYSISCHE STAAT THEORETISCH MARKTPOTENTIEEL GEBOUWONDER HOUDSKOST GEBRUIK (KERKELIJK + NIET KERKELIJK) FUNCTIONALITEIT BEREIKBAARHEID NABIJHEID ANDERE PAROCHIEKERK architectuur 3 interieur 3 context 2 structuur 2 buitenschil 2 interieur 1 gemiddelde grondwaarde 2 terreinoppervlakte 2 omliggende faciliteiten 1 bestemming / zone 2 afsplitsbaarheid 2 huidige exploitatiekost 1 oppervlakte gebouw 2 complexiteit 2 verwarming 1 vitaliteit geloofsgemeenschap 3 week(end)vieringen 2 toerisme / cultuur / buurt /... 2 opdeelbaarheid/nevenruimtes 3 voorzieningen (san, keuken,...) 2 openbaar vervoer 3 parking 2 aantal kerken in straal van 1km (stad) of 1,5km (rand/oost) 1 Toekennen van gewichten aan de subparameters in overleg met betrokken actoren. 039

40 2.3 Punten en wegingsfactoren 1. ERFGOEDWAARDE BRON AANVULLENDE INFO GEWICHT architectuur INK 3 interieur INK 3 context INK 2 Op basis van de methodologie van Thomas Coomans werd door de dienst Monumentenzorg en Architectuur van de stad Gent een vergelijkkende inventaris opgemaakt voor alle parochiekerken. De kerken werden beoordeeld op de erfgoedwaarde van het gebouw, het interieur en de context (ruimtelijk en historisch). Het is op basis van deze vergelijkende inventaris dat de beoordeling van de parameter erfgoedwaarde voor deze studie is gebeurd. architectuur Type en context: compositie van plattegrond en opstand, bouwdelen, integratie oudere delen Bouwgeschiedenis: nieuw gebouw, uitbreiding, vergroting Architect en situering van het gebouw in het oeuvre Stijl en modellen: receptie, invloed Technisch: structuur (gewelven) Bouwmaterialen: traditioneel, industrieel Bouwsculptuur: kapitelen, timpanen, sluitstenen, maaswerk,... Materiële toestand: oorlogsschade, restauraties, herbestemming,... score min 1 C : beperkte waarde 3B : is zeer interessant maar komt niet in aanmerking voor bescherming max 5 A : komt zonder voorbehoud in aanmerking voor bescherming interieur Samenhang tussen interieur en architectuur; coherentie van decoratie,... Materiële toestand: herinrichting, oorlogsschade, restauratie Meubilair en vervaardigers: altaren, communiebank, preekstoel, biechtstoel, doopvont, lichtkronen, beelden, glasramen, kruiswegstaties,... Decoraties en vervaardigers: muurschilderingen, muurafwerking, vloertegels,... Orgels en klokken De elementen die deel uitmaken van het roerende patrimonium maken geen deel uit van de subparameter interieur. Het betreft wel de architecturale elementen en de afwerking van de binnenzijde en alle aspecten van het patrimonium die onroerend zijn door bestemming. score min 1 C : beperkte waarde 3B : is zeer interessant maar komt niet in aanmerking voor bescherming max 5 A : komt zonder voorbehoud in aanmerking voor bescherming context Ruimtelijke context: stad, dorp, gehucht, nieuwe wijk Bijhorende gebouwen: deel van een stedenbouwkundig geheel (plein, wijk), deel van een gebouwencomplex (klooster, school, hospitaal) of groter gebouw Kerkhof Archeologische bodem: site van een ouder gebouw, kerkhof, relatie met andere historische gebouwen in de onmiddelijke omgeving Historische context: oude of nieuwe stichting, bedevaart Opdrachtgever en gebruikers score min 1 C : beperkte waarde 3B : is zeer interessant maar komt niet in aanmerking voor bescherming max 5 A : komt zonder voorbehoud in aanmerking voor bescherming 2. BOUWFYSISCHE STAAT BRON AANVULLENDE INFO GEWICHT structuur RMW + OBT Abscis plaatsbezoek 2 buitenschil RMW + OBT Abscis plaatsbezoek 2 interieur RMW Abscis plaatsbezoek 1 structuur Wat betreft de structuur van het gebouw wordt gekeken naar de stabiliteit van het gebouw en in welke staat zich deze bevindt (bvb vloerverzakking, barsten,... ). score min 1 structuur op instorten 2 structuur in slechte staat 3 structuur in matige staat 4 structuur in goede staat max 5 structuur in zeer goede staat buitenschil De staat van de buitenschil wordt bepaald op basis van de staat van o.a. het dak en de dakgoten, de beglazing, de buitenmuren en hun isolatiewaarde,... score min 1 zeer slecht 2 slecht 3 matig 4 goed max 5 zeer goed interieur Voor de staat van het interieur van het gebouw wordt gegeken naar bvb vocht in muren, afgebladderd schilderwerk,... De inboedel van het gebouw wordt hierbij buiten beschouwing gelaten. Waardevolle orgels en beeldhouwwerken zitten reeds vervat in de parameter Erfgoedwaarde interieur. score min 1 zeer slecht 2 slecht 3 matig 4 goed max 5 zeer goed 040

41 3. THEORETISCH MARKTPOTENTIEEL BRON AANVULLENDE INFO GEWICHT gemiddelde grondwaarde 2 terreinoppervlakte KAD 2 omliggende faciliteiten Abscis plaatsbezoek 1 bestemming / zone OPC 2 afsplitsbaarheid KAD Abscis plaatsbezoek 2 gemiddelde grondwaarde De gemiddelde grondwaarde van percelen aan en/of in nabijheid van het kerkgebouw. score min 1 laag 3 middel max 5 hoog terreinoppervlakte De terreinoppervlakte wordt bepaald op basis van de m² (opgemeten uit de kadasterplannen) van zowel het kerkgebouw als de bijhorende grond. Afzonderlijke gronden die niet aan/rond het kerkgebouw gelegen zijn, worden voor deze studie buiten beschouwing gelaten. score min 1 zeer klein < 500m² 2 klein 500m² 1000m² 3 middelgroot 1000m² 1500m² 4 groot 1500m² 2000m² max 5 zeer groot > 2000m² omliggende faciliteiten Hiervoor wordt gekeken naar de aanwezigheid van omliggende gemeenschapsvoorzieningen (wijkgezondheidscentrum, bibliotheek, politiekantoor, school, rusthuis,...) waaraan het kerkgebouw potentieel gelinkt kan worden. Dit kan zowel gezien worden in de zin van gebruik maken van als een eventuele verhuis naar. score min 1 geen omliggende faciliteiten 3 één naastliggende faciliteit max 5 meerdere naastliggende faciliteiten bestemming / zone Hier wordt gekeken naar de planningsbestemming waarin de kerk (en omliggende gronden) zich bevinden op basis van het gewestplan of BPA. score min 1 parkgebied / landschappelijk waardevol agrarisch gebied 3 gemeenschapsvoorzieningen / openbaar nut max 5 woongebied afsplitsbaarheid De afsplitsbaarheid wordt bepaald op basis het mogelijk opsplitsen en/of afzonderlijk verkopen (verkavelen) van het kerkgebouw zelf en de omliggende grond en/of gebouwen. Gronden die wél eigendom zijn van de kerkfabriek maar niet aan/rond de kerk gelegen zijn worden hierbij niet in rekening gebracht. score min 1 geen grond rond de kerk of wel grond, maar kerkhof 3 verkoopbare grond aan kerk max 5 groot stuk grond (met gebouwen) aan kerk 4. GEBOUWONDERHOUDSKOST BRON AANVULLENDE INFO GEWICHT huidige exploitatiekost MJP 1 oppervlakte gebouw KAD 2 complexiteit RMW + KAD Abscis plaatsbezoek 2 verwarming OVW Abscis plaatsbezoek 1 huidige exploitatiekost De huidige exploitatiekost wordt bepaald op basis van de meerjarenplanning. score max 5 laag ( ) 3 matig ( ) min 1 hoog (> ) oppervlakte gebouw Voor de oppervlakte wat betreft gebouwonderhoudskost worden enkel de footprint van het kerkgebouw zelf bekeken. score max 5 zeer klein < 500m² 4 klein 500m² 1000m² 3 middelgroot 1000m² 1500m² 2 groot 1500m² 2000m² min 1 zeer groot > 2000m² complexiteit Voor de complexiteit van het gebouw wordt er gekeken of de kerk uit één grote ruimte met sobere detaillering, of uit een aaneenschakeling van verschillende ruimtes bestaat, al dan niet met uitbundige detaillering. score max 5 laag 3 matig min 1 hoog verwarming Aangezien de verwarmingskost jaarlijks een grote post bedraagt, wordt gekeken op welke manier het kerkgebouw op dit moment verwarmd wordt. score max 5 verwarming op gas 4 verwarming op stookolie 3 verwarming dmv (gas)branders 2 verwarming dmv elektricteit min 1 geen verwarming Toekennen van een score van minimum 1 tot maximum 5 op basis van puntensysteem per subparameter. 041