Trendrapportage Marktwerking en Consumentenvertrouwen in de energiemarkt. Eerste halfjaar 2013

Transcriptie

1 Trendrapportage Marktwerking en Consumentenvertrouwen in de energiemarkt Eerste halfjaar 2013 Den Haag, november 2013

2 Samenvatting Meer actieve consumenten Voor het tweede jaar op rij stijgt het aantal overstappers op de energiemarkt voor consumenten. Tussen 1 juli 2012 en 1 juli 2013 stapte 13,6% over voor elektriciteit en 13,3% voor gas. Inmiddels geeft 44% van alle huishoudens aan wel eens te zijn overgestapt naar een andere leverancier voor gas. Nog eens 40% zegt te overwegen om binnen nu en twee jaar te gaan overstappen. Dalende prijzen en grote prijsverschillen Dat meer huishoudens besluiten over te stappen is niet verwonderlijk. Het prijsvoordeel dat te behalen is bij een overstap is nog steeds aanzienlijk. In een momentopname bij prijsvergelijkers voor energie is een maximaal prijsverschil van 451 gemeten in de jaarkosten voor een gemiddeld huishouden. Niettemin zijn de prijzen voor elektriciteit en gas voor nagenoeg alle contractvormen gedaald sinds 1 januari Alleen de contracten voor elektriciteit voor onbepaalde tijd en een variabel tarief zijn gelijk gebleven. Hardnekkige overstapdrempels Ruim de helft van alle consumenten stapte nooit over. Dit kan te maken hebben met de onderschatting van het te behalen voordeel. Gemiddeld wenst een consument per jaar 172 te besparen met een overstap, maar hij denkt slechts 84 te kunnen besparen. In werkelijkheid is er voor een gemiddeld huishouden tot 451 per jaar te besparen. Deze overstapdrempel lijkt beslecht te kunnen worden door het verstrekken van duidelijke informatie hierover. Consumenten noemen nog andere overstapdrempels, zoals de angst voor de administratieve rompslomp en de tijd en moeite die een overstap kost. Ook de grote tevredenheid over de huidige situatie wordt als reden genoemd om niet over te stappen. Deze overstapdrempels raken de gedragspsychologische kant van consumenten. ACM onderzoekt daarom wat het gedrag van de consument kan beïnvloeden. 1/20 Grote tevredenheid over eigen leverancier Consumenten zijn bijzonder te spreken over de dienstverlening van hun eigen leverancier. Slechts 1% van alle consumenten is daadwerkelijk ontevreden over de dienstverlening. Dit is goed nieuws en duidt erop dat energiebedrijven gemiddeld genomen de administratieve organisatie goed op orde hebben. Ook heeft een meerderheid van de consumenten sinds een aantal jaar vertrouwen in de energiemarkt als geheel. Informatie wordt vertrouwd, maar blijft onduidelijk Een kwart van alle consumenten zoekt zelf informatie over energiebedrijven. Dit doen ze vooral online en dan met name via prijsvergelijkers en websites van energiebedrijven. Het grootste deel van de consumenten vindt het vanzelfsprekend dat de informatie betrouwbaar is. Veel consumenten worden ook nog actief benaderd (64%), met name via de telefoon. De informatie die bij een benadering wordt aangeboden is voor de helft van de consumenten onduidelijk. Op dit vlak hebben energiebedrijven dan ook nog flink wat werk te verrichten. ACM heeft de energiebedrijven in juni van dit jaar aangespoord om de informatievoorziening begrijpelijker te maken voor consumenten 1. Energiemarkt blijft geconcentreerde markt De drie grootste energiebedrijven hebben een marktaandeel van iets meer dan 80% (C3). Dit kan betekenen dat er nog onvoldoende concurrentie is op de energiemarkt voor consumenten. Hoewel steeds meer consumenten overstappen naar een andere energieleverancier gaat dit maar mondjesmaat ten koste van het marktaandeel van de grote drie energiebedrijven. De 1 Zie ook Energiebedrijven moeten duidelijker zijn over prijzen, nieuwsbericht website ACM:

3 meeste consumenten die overstappen lijken dit dus te doen naar één van de grote drie energiebedrijven. Groene stroom is voor consumenten onduidelijk product Consumenten hebben een diffuus beeld van het product groene stroom. Een deel van de consumenten verwacht bij het afsluiten van een contract voor groene stroom dat dit daadwerkelijk groene stroom is, maar een ander deel verwacht dat zij met het kopen van groene stroom tevens bijdragen aan extra productie van hernieuwbare elektriciteit. 2/20

4 Inleiding en leeswijzer Doel van dit energierapport In deze rapportage treft u de ontwikkeling aan van een aantal kernindicatoren van de energiemarkt voor consumenten. Het doel hiervan is om u een actueel inzicht te geven in belangrijke trends op de energiemarkt voor consumenten. Aanpak en indicatoren De rapportage brengt aan de hand van een aantal kernindicatoren de marktuitkomsten en structuur van de consumentenmarkt voor energie in kaart en het gedrag van de consument. 2 Het geeft de ontwikkeling van de markt weer middels een aantal figuren en feitelijke gegevens over achtereenvolgens het vertrouwen van de consument in de energiemarkt en de tevredenheid van de dienstverlening van het energiebedrijf, de vraag naar producten, de prijzen en prijsverschillen, het overstapgedrag van de consument en de concentratie van de energiemarkt voor consumenten. 3/20 2 Voor dit rapport zijn twee hoofdbronnen gebruikt. Enerzijds is gebruik gemaakt van informatie afkomstig van energieleveranciers, anderzijds is gebruik gemaakt van het consumentenonderzoek dat de ACM laat doen, namelijk in juni en december van elk jaar.

5 Inhoudsopgave 1 Tevredenheid en vertrouwen van de consument Vertrouwen en tevredenheid dienstverlening Tevredenheid over de informatievoorziening Producten Duurzame producten Prijzen en prijsverschillen Opbouw energierekening De energieprijzen: perceptie consument Prijzen elektriciteit en gas Prijsverschillen Overstappen Overstapdrempels Concentratie van de markt /20 Lijst van Figuren Figuur 1 Consumentenvertrouwen in de energiemarkt (% consumenten)... 6 Figuur 2 Tevredenheid over de dienstverlening eigen energiebedrijf (% consumenten)... 6 Figuur 3 Betrouwbaarheid van informatie om energiebedrijven te vergelijken (% consumenten) 7 Figuur 4 Beoordeling van de manier van benaderen door een energiebedrijf (% consumenten). 8 Figuur 5 Onduidelijke informatie bij benadering door een energiebedrijf anders dan het eigen energiebedrijf (% consumenten)... 8 Figuur 6 Soort contract naar looptijd, afname door consument... 9 Figuur 7 Groene en grijze stroomcontracten voor huishoudelijke afnemers (peildatum 31 december en 30 juni) Figuur 8 Verwachting van de consument van groene stroom (meerdere antwoorden mogelijk) 10 Figuur 9 Opbouw energierekening voor een gemiddeld huishouden op 1 juli Figuur 10 Ontwikkeling gemiddelde jaarkosten voor grijze stroom voor een gemiddeld huishouden Figuur 11 Ontwikkeling gemiddelde jaarkosten voor gas voor een gemiddeld huishouden Figuur 12 Prijsverschillen van alle dual fuel contracten op twee prijsvergelijkers (peildatum september 2013) Figuur 13 Overstappercentage per jaar voor elektriciteit en gas tot (bron: EDSN) Figuur 14 Consumenten die sinds 2004 zijn overgestapt naar een andere leverancier (% consumenten) Figuur 15 Bereidheid om binnen nu en 2 jaar over te stappen naar een andere energieleverancier... 16

6 Figuur 16 Overstapdrempels voor consumenten (% consumenten) Figuur 17 Prijsdrempel voor het maken van een overstap naar een andere leverancier Figuur 18 Ontwikkeling van de C3-index sinds de marktopening (bron: leveranciers) Figuur 19 Ontwikkeling van de HHI sinds de marktopening (bron: leveranciers) /20

7 1 Tevredenheid en vertrouwen van de consument 1.1 Vertrouwen en tevredenheid dienstverlening Het vertrouwen van de consument in de energiemarkt blijft stabiel (figuur 1). Ten opzichte van het tweede halfjaar van 2012 is er een lichte daling in het vertrouwen, maar deze is niet significant. Vertrouwen hy (n=474) hy (n=528) hy (n=492) hy (n=527) hy (n=482) volledig tamelijk veel weinig geen 6/20 Figuur 1 Consumentenvertrouwen in de energiemarkt (% consumenten) De Nederlandse consument is in grote meerderheid tevreden over het eigen energiebedrijf. Dit uit zich in de tevredenheid over de dienstverlening van het eigen energiebedrijf. Slechts 2% van alle consumenten geeft in de eerste helft van 2013 aan ontevreden te zijn over de dienstverlening (figuur 2). De dienstverlening van uw energiebedrijf hy (n=489) hy (n=548) hy (n=513) hy (n=553) hy (n=507) heel tevreden tevreden noch tevreden/noch ontevreden ontevreden heel ontevreden Figuur 2 Tevredenheid over de dienstverlening eigen energiebedrijf (% consumenten)

8 1.2 Tevredenheid over de informatievoorziening Bijna een kwart van alle consumenten geeft in de eerste helft van 2013 aan wel eens informatie te zoeken over energiebedrijven, anders dan het eigen energiebedrijf. Dit aandeel is al een aantal jaren stabiel. Consumenten die zoeken naar informatie hebben een grote intentie om ook daadwerkelijk over te stappen. Consumenten zoeken informatie voornamelijk online. Hierbij zijn websites van prijsvergelijkers voor energie het meest populair. Daarna volgen de websites van energiebedrijven en die van consumentenorganisaties. De betrouwbaarheid van de aangetroffen informatie via de verschillende kanalen om energiebedrijven te kunnen vergelijken lijkt in de eerste helft van 2013 gestabiliseerd te zijn en vergelijkbaar met dezelfde periode van vorig jaar (figuur 3). Opvallend is dat een groeiende groep neutraal is over de betrouwbaarheid van de aangeboden informatie en een steeds kleinere groep uitgesproken negatief. Betrouwbaarheid informatie vergelijken energiebedrijven hy (n=117) hy (n=130) hy (n=108) /20 hy (n=111) hy (n=82) zeer betrouwbaar betrouwbaar neutraal onbetrouwbaar zeer onbetrouwbaar Figuur 3 Betrouwbaarheid van informatie om energiebedrijven te vergelijken (% consumenten) Actieve werving van energiebedrijven lijkt steeds minder per telefoon te gebeuren en vaker per . In de eerste helft van 2013 geeft 41% van de consumenten aan per telefoon benaderd te zijn. In dezelfde periode een jaar geleden was dit nog 45%. Van alle consumenten is 12% per mail benaderd, tegenover 8% een jaar gelden. Een kwart van alle consumenten is aan de deur benaderd. Ruim een derde van alle consumenten is in de eerste helft van 2013 in het geheel niet benaderd. Als consumenten zijn benaderd dan is een groeiende groep consumenten positief over die benaderingswijze. Waar in de tweede helft van % van de consumenten aangaf negatief of zeer negatief te zijn over de benaderingswijze, geeft in de eerste helft van 2013 nog 32% aan negatief te zijn (figuur 4).

9 Beoordeling benaderingswijze hy (n=323) hy (n=375) hy (n=352) hy (n=371) zeer positief positief neutraal negatief zeer negatief Figuur 4 Beoordeling van de manier van benaderen door een energiebedrijf (% consumenten) Wel is iets meer dan de helft van de consumenten die benaderd is door een energiebedrijf van mening dat de aangeboden informatie niet eenduidig is (figuur 5). Dit aandeel is al een aantal jaar stabiel. 2% Sprake van onduidelijke of niet-eenduidige informatie 8/20 41% 42% 48% 45% 48% 57% 57% 51% 54% 51% hy (n=366) hy (n=371) hy (n=352) ja nee weet niet hy (n=376) hy (n=323) Figuur 5 Onduidelijke informatie bij benadering door een energiebedrijf anders dan het eigen energiebedrijf (% consumenten)

10 2 Producten De consument neemt in meerderheid gas en elektriciteit contracten af met een onbepaalde looptijd en variabel tarief (figuur 6). De verdeling is sinds de eerste helft van 2012 nagenoeg ongewijzigd gebleven; contracten voor twee en vijf jaar worden mondjesmaat afgenomen, terwijl 1-jarige en 3-jarige contracten elk door ongeveer een vijfde deel van de consumenten wordt afgesloten. Elektriciteit en gas naar looptijd 3% 20% 1% 17% 59% 9/20 Onbepaald Variabel 1 jaar 2 jaar 3 jaar 5 jaar Figuur 6 Soort contract naar looptijd, afname door consument Van de 1 en 3-jarige contracten is het merendeel een contract met vast tarief. Voor 1-jarige contracten geldt dat 15% daarvan een contract is met een variabel tarief. 2.1 Duurzame producten De meeste consumenten in Nederland hebben een contract voor groene stroom. Van alle stroomcontract is namelijk 62% groen (figuur 7). Nooit eerder is dit aandeel zo groot geweest. Ook is de consument bereid om meer te betalen voor groene stroom. In de eerste helft van 2013 geeft de consument aan dat hij bereid is om gemiddeld 12 extra per maand te betalen voor groene stroom.

11 Verdeling Grijze en Groene stroom 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% H H H H H3 Grijs Groen Figuur 7 Groene en grijze stroomcontracten voor huishoudelijke afnemers (peildatum 31 december en 30 juni) De consument heeft echter geen eenduidige verwachting over de gevolgen van zijn keuze voor groene stroom. Figuur 8 geeft de resultaten weer van een stelling die de consument is voorgelegd. Hierbij is de consument gevraagd aan te geven wat hij verwacht als hij groene stroom afneemt. Uit de resultaten blijkt dat een deel van de consumenten verwachtingen hebben ten aanzien van de additionaliteit van groene stroom. 10/20 Verwachting over groene stroom wordt er ergens in Europa groene stroom geproduceerd wordt er ergens in Nederland groene stroom geproduceerd wordt er ergens in Nederland groene stroom productie bijgebouwd wordt er ergens in Europa groene stroom productie bijgebouwd Figuur 8 Verwachting van de consument van groene stroom (meerdere antwoorden mogelijk)

12 3 Prijzen en prijsverschillen 3.1 Opbouw energierekening De totale energierekening van een gemiddeld Nederlands huishouden 3 bedroeg op 1 juli (figuur 9). Een half jaar eerder was deze rekening 6 duurder, en op 1 juli 2012 nog 143 duurder. De leveringskosten voor elektriciteit en gas maken 45% van de totale energierekening uit. Opbouw energierekening Energiebelasting; 350; 19% Meterhuur G; 17,56 ; 1% Netwerkkosten G; 123 ; 7% Meterhuur E; 23,86 ; 1% BTW; 317 ; 17% Netwerkkosten E; 186; 10% Leveringskosten; 811;; 45% Leveringskosten E; 264 ; 15% Leveringskosten G; 546 ; 30% 11/20 Figuur 9 Opbouw energierekening voor een gemiddeld huishouden op 1 juli De energieprijzen: perceptie consument Gemiddeld schat de consument zijn totale energierekening te hoog in. Hij geeft aan gemiddeld bijna 2030 per jaar te betalen voor zijn totale energierekening. Tevens beoordeelt de consument de energieprijs als hoog. Een ruime meerderheid van de consumenten (79%) geeft aan de energieprijzen hoog of te hoog te vinden. Dit aandeel blijft vrijwel ongewijzigd sinds de eerste helft van Prijzen elektriciteit en gas De prijzen voor onbepaalde tijd contracten voor elektriciteit zijn tussen 1 januari 2013 en 1 juli 2013 nauwelijks in prijs veranderd 4. Een gemiddeld huishouden betaalde op 1 januari en op 1 juli 264. De contracten voor een bepaalde termijn voor elektriciteit zijn gemiddeld in prijs gedaald (figuur 10). Op 1 juli 2013 zijn de gemiddelde jaarkosten voor elektriciteit voor 3 Het jaarverbruik van een gemiddeld huishouden is 3312 kwh elektriciteit en 1484 m3 gas (bron: Energietrends 2012, ECN, Energie-Nederland, Netbeheer Nederland) 4 De elektriciteits- en gasprijs is uitgedrukt in kosten per jaar voor het jaarverbruik van gemiddeld huishouden. De weergegeven jaarkosten is het leveringstarief exclusief belastingen.

13 een gemiddeld huishouden ten opzichte van een half jaar eerder voor alle soorten contracten (1, 2, 3 en 5 jaar) tussen de 15 en 20 lager geworden Ontwikkeling elektriciteitsprijs Onbepaald Variabel 1 jaar vast 2 jaar Vast 3 jaar Vast 5 jaar Vast Figuur 10 Ontwikkeling gemiddelde jaarkosten voor grijze stroom voor een gemiddeld huishouden 12/20 De gemiddelde gasprijzen zijn op 1 juli 2013 voor alle soorten contracten gemiddeld lager dan op 1 januari 2013 (figuur 11). De gemiddelde prijzen voor contracten voor 5 jaar zijn het sterkst gedaald: op 1 januari 2013 kostten deze gemiddeld 585 en op 1 juli voor een gemiddeld huishouden. 650 Ontwikkeling gasprijs Onbepaald Variabel 1 jaar Vast 2 jaar Vast 3 jaar Vast 5 jaar Vast Figuur 11 Ontwikkeling gemiddelde jaarkosten voor gas voor een gemiddeld huishouden

14 3.4 Prijsverschillen Prijsvergelijkers voor energie worden veel door consumenten geraadpleegd als eerste oriëntatie op de energiemarkt. Deze websites zijn dan ook een aantrekkelijk middel voor veel energiebedrijven om hun contracten aan te bieden. Als gevolg hiervan zijn de grootste prijsverschillen meestal te vinden op de websites van prijsvergelijkers. Dit zijn prijsverschillen voor dual fuel contracten (contracten waarbij zowel elektriciteit als gas wordt afgenomen). De meeste huishoudens in Nederland hebben een contract voor dual fuel. In een momentopname in september 2013 zijn de grootste prijsverschillen aangetroffen bij contracten voor een bepaalde termijn van 12 tot 24 maanden (figuur 12). Het verschil tussen het duurste en goedkoopste contract betrof voor een gemiddeld huishouden 451 per jaar 5. In februari 2013 waren de grootste prijsverschillen nog te vinden bij de contracten voor onbepaalde termijn Prijsverschillen dual fuel Prijsvergelijkers Onbepaalde mnd mnd mnd 48 t/m 60 mnd termijn Gemiddelde Goedkoopste Duurste Goedkoopste 13/20 Figuur 12 Prijsverschillen van alle dual fuel contracten op twee prijsvergelijkers (peildatum september 2013) 5 Het jaarverbruik van een gemiddeld huishouden is 3312 kwh elektriciteit en 1484 m3 gas (bron: Energietrends 2012, ECN, Energie-Nederland, Netbeheer Nederland)

15 4 Overstappen Tussen 1 juli 2012 en 1 juli 2013 stapte 13,6% van alle huishoudens over naar een andere leverancier van elektriciteit en 13,3% naar een andere leverancier van gas (figuur 13). Een jaar eerder stapte in een vergelijkbare periode bijna 11% over van elektriciteit en gas. 16,00% 14,00% 12,00% Overstappercentages per jaar 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Elektriciteit Gas 14/20 Figuur 13 Overstappercentage per jaar voor elektriciteit en gas tot (bron: EDSN) Van alle consumenten geeft 44% aan sinds 1 juli 2004 één of meerdere malen te zijn overgestapt naar een andere leverancier (figuur 14). Dit is een significant verschil met een half jaar eerder, toen gaf 36% aan te zijn overgestapt.

16 Overgestapt voor de levering van elektriciteit of gas 64% 63% 60% 62% 54% 33% 35% 36% 36% 44% hy (n=520) Figuur 14 Consumenten die sinds 2004 zijn overgestapt naar een andere leverancier (% consumenten) Het aandeel overstappers in de energiemarkt is in de eerste helft van 2013 gelijk met het aandeel overstappers in de markt voor mobiele telefonie. Van alle consumenten met een mobiele telefonie abonnement geeft 39% aan één of meerdere malen te zijn overgestapt van aanbieder. Consumenten stappen in mindere mate over van zorgverzekeraar; een derde stapte daar over van aanbieder. hy (n=559) hy (n=526) ja nee weet niet hy (n=563) hy (n=501) 15/20 Van alle overstappers in de energiemarkt is iets minder dan de helft één maal overgestapt, ongeveer een derde twee maal overgestapt en 10% drie keer overgestapt. Een kleine groep stapte sinds 1 juli 2004 vier keer of vaker over. Daarnaast zegt 30% van de consumenten bij de eigen leverancier van contract gewisseld te zijn. Dit aandeel is al een aantal jaar constant. De overstapbereidheid blijft toenemen. In de eerste helft van 2013 geeft 40% van de consumenten aan binnen nu en twee jaar waarschijnlijk over te willen stappen naar een andere energieleverancier (figuur 15). Twee jaar eerder gaf nog slechts 26% van de consumenten aan een overstap te overwegen.

17 HY (n=501) HY (n=563) HY (n=524) HY (n=559) HY (n=520) 2010 (n=1000) 2009 (n=1040) Overstapbereidheid 40% 37% 33% 26% 27% 24% 29% 60% 63% 67% 74% 73% 75% 71% Zal (waarschijnlijk) overstappen Zal (waarschijnlijk) niet overstappen Figuur 15 Bereidheid om binnen nu en 2 jaar over te stappen naar een andere energieleverancier 4.1 Overstapdrempels Een tevreden consument stapt minder snel over. Consumenten zijn in overgrote meerderheid zeer te spreken over hun eigen energieleverancier (zie hoofdstuk 1). Tegelijkertijd vormt dit de grootste overstapdrempel. Meer dan 60% van alle consumenten zegt niet over te stappen naar een andere energieleverancier omdat ze tevreden zijn met de huidige leverancier (figuur 16). De administratieve rompslomp of tijd en moeite die consumenten vermoeden aan te treffen rondom een overstap zijn minder grote redenen. De angst dat er uiteindelijk toch meer betaald moet worden dan is beloofd weerhoudt 21% van de consumenten om een overstap te maken. 16/20

18 ik ben tevreden over huidige leverancier overstappen kost veel tijd/moeite ik ben bang voor administratieve rompslomp als ik overstap huidige leverancier biedt goede service ik heb een (meerjaren)contract met huidige leverancier huidige leverancier heeft gunstige prijs ik ben bang dat ik toch meer zal betalen dan mij is beloofd Wat zijn redenen om niet over te stappen ik ben bang om afgesloten 2 3 te worden 1 2 hy (n=374) hy (n=449) hy (n=436) hy (n=478) hy (n=447) 17/20 Figuur 16 Overstapdrempels voor consumenten (% consumenten) Consumenten noemen de prijs als vrijwel de enige prikkel om over te stappen naar een andere energieleverancier. Drie kwart van alle consumenten die hebben overwogen een overstap te maken, of reeds zijn overgestapt, geeft aan dit te hebben gedaan vanwege de prijs. Groene stroom lijkt geen reden van belang te zijn. Slechts 6% van alle consumenten geeft aan een overstap te maken vanwege die reden. Ook de kwaliteit van dienstverlening, zoals de klantvriendelijkheid of betere service is nauwelijks een reden om over te stappen. Hoewel prijs een belangrijke reden is om over te stappen verwachten consumenten nog altijd minder te kunnen besparen dan dat ze wensen te besparen. Deze prijsdrempel is in de eerste helft van 2013 licht gestegen naar 88 (figuur 17). Consumenten wensen namelijk 172 te besparen door een overstap, maar verwachten slechts 84 voordeel te kunnen behalen door een overstap. Bovendien zijn de werkelijke gemiddelde prijsvoordelen veel groter (zie ook 3.4 Prijsverschillen).

19 Prijsdrempel (n=1044) 2009 (n=1040) 2010 (n=1000) HY (n=520) HY (n=559) HY (n=524) Figuur 17 Prijsdrempel voor het maken van een overstap naar een andere leverancier HY (n=563) HY (n=501) 18/20

20 5 Concentratie van de markt De elektriciteits- en gasmarkt voor consumenten blijft een geconcentreerde markt. Wel is de C3- index 6 en de HHI 7 voor elektriciteit en gas in de eerste helft van 2013 verder gedaald (figuur 18 en 19). De C3-index voor elektriciteit was op 1 juli ,5% voor elektriciteit en 80,0% voor gas. De HHI bedroeg respectievelijk 2276 voor elektriciteit en 2204 voor gas. C3 Index 90% 85% 80% 75% 70% 19/20 C3 Elektriciteit C3 Gas Figuur 18 Ontwikkeling van de C3-index sinds de marktopening (bron: leveranciers) 6 De C3-index is het marktaandeel van de drie grootste bedrijven op holdingniveau op de energiemarkt voor consumenten en kleinzakelijke afnemers (kleinverbruikers). 7 De Herfindahl-Hirschman index is gelijk aan de som van de gekwadrateerde marktaandelen in procenten. Een toename in de HHI kan duiden op een afname van de mate van concurrentie. Een afname van de HHI kan duiden op toegenomen concurrentie. Bij de berekening van de indices op de kleinverbruikersmarkt voor elektriciteit en gas is uitgegaan van de marktaandelen van moedermaatschappijen. Leveranciers die onder een zelfde moeder vallen, zijn tot een en dezelfde maatschappij gerekend.

21 HHI HHI Elektriciteit HHI Gas Figuur 19 Ontwikkeling van de HHI sinds de marktopening (bron: leveranciers) 20/20