terugblik en vooruitblik
|
|
- Laura Brabander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 R o b b e r t d e K o n i n g l a n d s c h a p s a r c h i t e c t B N T & N o v i o c o n s u l t 6 terugblik en vooruitblik Stappen in de proeftuin In de proeftuin klimaat in de stad WATERgraafsmeer hebben we drie stappen gezet die met een A beginnen. Bij deze drie stappen is steeds aan de orde: wat, wanneer en hoe kunnen adaptatiemaatregelen uitgevoerd worden: Agenderen: accent op wat? Anticiperen: accent op wanneer? Aanpak ontwerpen: accent op hoe? Aan de hand hiervan blikken we terug op de Proeftuin. Agenderen Agenderen wil zeggen dat we hebben uitgezocht hoe de inrichting van de Watergraafsmeer is, hoe het watersysteem functioneert, welke urgenties gevoeld worden, welke projecten in uitvoering zijn, etcetera. Daarbij hebben we de onderwerpen aangedragen die spelen bij klimaatadaptatie in het algemeen en hoe die concreet zijn te maken als klimaatopgave in de Watergraafsmeer. Zo hebben de klimaatthema s een podium gekregen. De oogst van het agenderen is een aantal centrale ideeën, zoals het benutten van het Ecolint ook als duurzame drager van het watersysteem, waarmee het uitgroeit tot een Klimaatlint. Tevens is daardoor de samenhang tussen de projecten in WATERgraafsmeer versterkt, omdat erop gewezen is dat de projecten elkaar en het Klimaatlint nodig hebben om de eigen doelen te realiseren of noodzakelijke oplossingen voor problemen een plaats te geven. Tevens is er enthousiasme gekweekt voor medewerking aan de projecten en samenwerking in uitvoering en beheer. Anticiperen Anticiperen wil zeggen dat we nu al rekening houden met toekomstige ontwikkelingen van klimaatverandering, maar ook van de vastgoedmarkt, technische ontwikkeling etc. Deze ontwikkelingen zijn nog met een onzekerheid omgeven, waardoor de kans bestaat dat je achteraf moet constateren dat je teveel of te weinig hebt gedaan. We hebben uitgezocht wat nog niet duidelijk is en de keuze uitgewerkt tussen het op korte termijn aanpassen om problemen op te vangen ( fixen ), of op een langere termijn integraal oplossen. Dit levert bestuurlijke dilemma s op (zie tabel in de rechterkolom). De oogst van het antiperen is het aangeven van oplossingen die de klimaatbestendigheid op lange termijn vergroten en die mogelijk in delen uitgevoerd kunnen worden als een gelegenheid zich aandient. De idee- en planontwikkeling kan en op hoger schaalniveau en op basis van principes nu al plaatsvinden (bijvoorbeeld het ombouwen van de polderriolen naar watergangen, het herinrichten van straatprofielen) voordat de concrete aanleiding (herbestrating, renovatie) actueel wordt. De scope van de proeftuin is te beperkt om de meer principiële discussies over parkeren, inrichting semi-openbare ruimten, samenwerking tussen overheid en particulieren tot in detail te voeren. Daarnaast is er bij ontwerpoplossingen voor b.v. Jeruzalem op gewezen dat er nu kansen liggen (renovatie riolering, herbestrating) die aanleiding zijn om nu al structurele verbeteringen in de groenstructuur en installaties (b.v. warmtelevering) aan te brengen, terwijl de restauratie- en sloop/nieuwbouwplannen voor de woonblokken nog op zich laten wachten. Aanpak Een aanpak van klimaatadaptatie in de Watergraafsmeer hebben we voorgesteld op basis van de lopende en te verwachten planprocessen en uitvoeringstrajecten. Daarbij maken we onderscheid tussen drie schaalniveaus in werken en denken: De grote structuur van het klimaatlint (1), de wijken met daarin middelgrote structuren (2) en de buurten met woonblokken (3). De oogst van de aanpak is 1 De Watergraafsmeer met daarin de grote structuur van het Klimaatlint kan als geheel de klimaatbestendigheid beter bevorderen dan dat elk afzonderlijk project dat zou kunnen. Er is daardoor een trade-off mogelijk tussen de projecten, die bovendien kan bijdragen 22 aan de ruimtelijke kwaliteit, de zichtbaarheid van groen en water, de identiteit van het gebied en de waterkwaliteit van het systeem. 2 Voor de wijken, de Ringdijkzone en Jeruzalem die onderwerp zijn geweest van ruimtelijk- en procesontwerp, zijn meer en minder innovatieve oplossingen naar voren gebracht voor aanpassingen en verbeteringen in de middelgrote structuren. Zoals de multifunctionele ruggengraat voor Jeruzalem, de omgevormde polderrioolgangen, de bermen en de straatprofielen voor de Ringdijkzone. 3 Voor de buurten en woonblokken zijn verbeteringen geschetst voor de structuren en objecten binnen woonblokken en hoven, de aansluitingen van woningen op de openbare ruimte en de ruimtelijke compositie van tuinen, straten en groenstroken. Op een abstracter niveau is de oogst van de aanpak dat de samenwerking tussen de partijen in het gebied is versterkt. De projectvoering gericht op inrichting- en het beheer van het gebied is in samenhang bezien met het procesmanagement van de buurtmanager. Dit kan de voorwaarden scheppen voor de ontwikkeling van projecten en kan de samenwerking tussen de private partijen en particulieren en hun investeringen in de woningen en woonomgeving beter organiseren. Tevens is de werkvorm van de ateliers een inspirerende formule gebleken, die thans navolging zal krijgen voor de andere projecten in WATERgraafsmeer. maatregelen klimaatverandering Fixen Integraal oplossen Minder ernstig dan verwacht Goed genoeg Te hoge investeringen Ernstiger dan verwacht Weggegooid geld Vooruitziende blik Dilemma s van klimaatadaptatiemaatregelen. Onzekerheid is lastig; teveel of te weinig doen levert de bestuurder kritiek op.
2 P r o e f t u i n K l i m a a t i n d e s t a d, W A T E R G R A A F S M E E R A M S T E R D A M Nog veel werk te doen De Proeftuin WATERgraafsmeer heeft veel opgeleverd, en maakt ook veel los. Er zijn vervolgvragen en opmerkingen geformuleerd die door de projectorganisatie van WATERgraafsmeer kunnnen worden opgepakt: A De voorstellen die in de Proeftuin worden aangedragen moeten worden gezien als ideeën en meningen van deskundigen. Uiteraard zal er nader onderzoek verricht moeten worden om de (kosten)effectiviteit van deze voorstellen te staven. F Als tool in een integrale gebiedsontwikkeling/gebiedsproces kan de proeftuin/klimaatatelier een waardevolle bijdrage leveren. Als losstaande interventie zonder inbedding zal het weinig uithalen. Maar door de inbedding het een netwerk van spelers en activiteiten in WATERgraafsmeer is het een mooie impuls. Met name als het (verwachte) resultaat ook goed ingebed/verankerd kan worden in een vervolg. Reactie van Maarten Claassen () Het was goed om in de 2 e workshop met een gemêleerd gezelschap door de polder te lopen en de issues te bekijken gevolgd door de ontwerp sessie. Hierdoor is het makkelijk tussen gebied en kaart te schakelen. Voordeel van dit atelier voor het gebied en het netwerk WATERgraafsmeer is zeker ook het contact met Deltaprogramma en ministerie van I&M. Voor het gebied en de (bestuurlijke) exposure is dit een belangrijke succesfactor. B In de proeftuin is om inhoudelijke en pragmatische redenen de focus gelegd op twee gebieden (Ringdijk en Jeruzalem), weliswaar uitdrukkelijk in samenhang met de grotere structuur van het Klimaatlint. De andere projecten in WATERgraafsmeer en de precieze koppelingen van deze projecten met het Klimaatlint en met elkaar verdient nog verdere uitwerking en studie. C De nieuwe inzichten die tijdens de proeftuin zijn ontstaan moeten gecommuniceerd worden met de bestuurders en managers van Stadsdeel en. Dit gebeurt niet vanzelf. De ideeën om de klimaatbestendige lange termijn oplossingen mee te nemen bij regulier inrichting en onderhoud, moet nog wel bij de betreffende afdelingen landen. Reactie van Camiel van Drimmelen (DRO Amsterdam) Met veel plezier heb ik de tweede proeftuinbijeenkomst beleefd. Met name de energie en het enthousiasme die er loskwam bij het schetsen, leuke ideeën, rijp en groen. Volgens mij past de proeftuin erg goed in het geheel van alle activiteiten van de WGM, en vallen de resultaten in vruchtbare aarde. Dank voor de inspiratie en gedrevenheid bij het schetsen D De ideeën uit de proeftuin passen goed bij de netwerkbenadering die WATERgraafsmeer voorstaat. Toch bleek het niet eenvoudig om een uitgebreid netwerk aan tafel te krijgen. Stadsdeel en weten elkaar steeds beter te vinden, maar de link naar b.v. de corporaties en ontwikkelaars is nog lastig. Overigens niet alleen in de leeromgeving van een proeftuin, maar ook in het echte proces van onderhandelingen over de projecten. Met name de corporaties lijken in de overlevingsstand waarin zij heden ten dage verkeren, niet bereid tot gezamenlijke ideeontwikkeling. E Het is goed mogelijk gebleken om op het lopende proces van (deel)gemeente en aan te haken. Daardoor zijn er geen geheel nieuwe dingen naar voren gebracht, maar wel zinvolle aanpassingen en ingrepen om de ideeën meer klimaatbestendig te maken en ideeën om het proces te versnellen. Bovendien is het goed gelukt om in de bijeenkomsten en de excursie analyses te doen, keuzes te maken voor relevante plekken en inspirerenden ideeën voor ontwerp en proces te formuleren. De uitdaging voor WATERgraafsmeer is nu om deze impuls te benutten en een vervolg te geven aan deze ideeënontwikkeling naar uitwerking, besluitvorming en uitvoering. Werksessie in de 2e workshop (foto Wiebe Kiestra) 23
3 R o b b e r t d e K o n i n g l a n d s c h a p s a r c h i t e c t B N T & N o v i o c o n s u l t Colofon Het werkschrift Proeftuin klimaat in de stad, WATERgraafsmeer Amsterdam is opgesteld door Robbert de Koning landschapsarchitect BNT en NovioConsult in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur & Milieu 1. Samenstelling en uitvoering Robbert de Koning (Robbert de Koning landschapsarchitect BNT, Arnhem) Erik Opdam (NovioConsult, Nijmegen) Begeleiding namens de opdrachtgever Inge Koolen (projectleider) en Janneke Tanja (beiden I&M) Ondersteuning namens Gemeente Amsterdam en Camiel van Drimmelen (DRO gemeente Amsterdam) Marten Klein (, gemeente Amsterdam) Maarten Claassen () Paulien Hartog () Veel dank is verschuldigd aan de experts die hebben deelgenomen aan de workshops: Deelnemers 1 e workshop (9 november 2010): naam Inge Koolen Janneke Tanja Camiel van Drimmelen Ellen Mönchen Geert Timmermans Tom van der Eng Marten Klein John Roozendaal Ricardo Bleekemolen Stefanie Klein organisatie, functie, projectleider DRO Amsterdam, projectleider DRO Amsterdam, stedenbouwundige DRO Amsterdam, ecoloog en bewoner, stedenbouwkundige Eljakim Koopman Kasper Spaan Ron van den Bos Maartje Faasse Paulien Hartog Kirsten Vendrig Geert-Jan Verkade CURNET 1 De onderdelen Ruimte en Milieu van VROM zijn op 14 oktober 2010 opgegaan in het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I & M) 24
4 P r o e f t u i n K l i m a a t i n d e s t a d, W A T E R G R A A F S M E E R A M S T E R D A M Deelnemers 2 e workshop (10 februari 2011): naam organisatie, functie Inge Koolen Jan Weisscher Maartje Faasse Maarten Claassen Alice Fermont Willem van Krimpen Marten Klein Tom van der Eng, stedebouwkundige André Bolwidt, projectleider Jeruzalem Betty Mezgebe & Camiel van Drimmelen DRO Amsterdam Geert Timmermans DRO Amsterdam Machiel Spaan M3H architecten, architect Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering van het Deltaprogramma De proeftuinen Klimaat in de stad vinden plaats in het kader van het deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering van het Deltaprogramma. De missie van dit programma is te zorgen voor een op duurzaamheid en toekomstbestendigheid gerichte integrale aanpak bij stedelijke (her)ontwikkeling. I&M trekt dit programma. In totaal bestaat het Deltaprogramma uit 9 deelprogramma s. Nieuwbouw en herstructurering is één van de 3 generieke programma s. De andere twee zijn Waterveiligheid en Zoetwater. De overige 6 deelprogramma s hebben een gebiedsgerichte focus: IJsselmeer, Wadden, Rivieren, Kust, Rijnmond Drechtsteden en Zuid-Westelijke Delta. Elk van deze programma s heeft tot doel om bij te dragen aan het veilig en aantrekkelijk houden ook economisch- van ons land, nu en in de toekomst. Focus van het deelprogramma Nieuwbouw en herstructurering is het stedelijke gebied. Links naar relevante websites en rapportages Klimaatwijzer VROM WATERgraafsmeer Evaluatierapport Water+Ruimte ateliers Rivierenland water_en_ruimte Mei 2011 Meer informatie over de Proeftuin klimaat in de stad, Watergraafsmeer Amsterdam is te verkrijgen bij Inge Koolen van het, telefoon , inge.koolen@minvrom.nl ROBBERT DE KONING LANDSCHAPSARCHITECT BNT
5 R o b b e r t Polderrioolgang Watergraafsmeer 26 d e K o n i n g l a n d s c h a p s a r c h i t e c t B N T & N o v i o c o n s u l t
Proeftuin klimaat in de stad. werkschrift WATERgraafsmeer Amsterdam
P r o e f t u i n K l i m a a t i n d e s t a d, W A T E R G R A A F S M E E R A M S T E R D A M Proeftuin klimaat in de stad werkschrift WATERgraafsmeer Amsterdam R o b b e r t d e K o n i n g l a n d
Nadere informatieGevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied. Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer. Opdrachtgever: het Deltaprogramma
Gevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied Focus op funderingsschade Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer Opdrachtgever: het Deltaprogramma Doel Deltaprogramma Garanderen
Nadere informatieInhoud. 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen. 3. Proces en methode. 4. Uitvoering
Inhoud 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen 3. Proces en methode 4. Uitvoering 5. Afsluiting en conclusie 1. Achtergrond Hart van TICD Ontwikkelingen tbv versterken
Nadere informatieDeltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma
Deltaprogramma De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden Bart Parmet 5 februari 2015 1 Onze delta 60% overstroombaar, 9 miljoen mensen, 2/3e BNP, 16% economie afh. zoetwater Uitdagingen
Nadere informatieKlimaatbestendige ontwikkeling van Nederland. Is het rijk aan zet? Willem Ligtvoet, 19 april 2011
Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland Is het rijk aan zet? 1 Voorstudie PBL (2009) Speerpunten klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkeling: 1. Waterveiligheid 2. Zoetwatervoorziening 3. Klimaatbestendige
Nadere informatieDeltabeslissing Ruimtelijke adaptatie
Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak Een goede kwaliteit van de leefomgeving is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Deltawet (2011) Deltaprogramma met deelprogramma s Deltafonds Een pot geld Deltacommissaris Wim Kuijken Deltabeslissingen Deltaprogramma
Nadere informatieRuimtelijke Adaptatie in de praktijk
Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Robert de Graaff (ORG-ID) Tbv breakoutsessie op Deltacongres 6 november 2014 Gebaseerd op presentatie van Frans van de Ven op Festival ruimtelijke adaptatie 9 oktober
Nadere informatieKLIMAATADAPTATIE IN DE STAD. Proeftuinen Den Haag en Arnhem
KLIMAATADAPTATIE IN DE STAD Proeftuinen Den Haag en Arnhem BOSCH SLABBERS Klimaatadaptatie in de stad Proeftuinen Den Haag en Arnhem Opdrachtgever Ministerie van VROM In samenwerking met Gemeenten Den
Nadere informatieDeltaprogramma Rivieren. Samenvating. Plan van Aanpak
Samenvating Plan van Aanpak Deelprogramma Rivieren In de afgelopen eeuwen hebben de rivieren steeds minder ruimte gekregen, omdat we ruimte nodig hadden voor wonen, werken en recreëren. Rivieren zijn bedijkt,
Nadere informatieHet Deltaprogramma. Nederland op orde: vandaag en morgen. Wim Kuijken / Bart Parmet. 7 december 2012 KNAG-Onderwijsdag
Het Deltaprogramma Nederland op orde: vandaag en morgen Wim Kuijken / Bart Parmet 7 december 2012 KNAG-Onderwijsdag Het Deltaprogramma Nationaal programma voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening 2
Nadere informatieDe klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?
De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad Klimaatadaptatie van stedelijk gebied staat sinds kort prominent op de publieke agenda. Op Prinsjes dag heeft het kabinet de Deltabeslissing
Nadere informatieDE KRACHT VAN HET ONTWERP. Yttje Feddes Rijksadviseur voor het Landschap
DE KRACHT VAN HET ONTWERP Yttje Feddes Rijksadviseur voor het Landschap Zeewaarts verbreden 17 de eeuw: VEENRIVIERTJE WORDT STEDELIJKE RUIMTE 17de eeuw: DROOGGEMAAKT MEER WORDT GEORDEND VOLGENS HET IDEALE
Nadere informatieVerslag rondetafel klimaatbestendige stad en erfgoed. 16 februari 2017
Verslag rondetafel klimaatbestendige stad en erfgoed 16 februari 2017 2 Klimaatbestendige stad en erfgoed Dat erfgoed plekken betekenis geeft, weten we. Daarnaast kan inzicht in het gebruik van erfgoed
Nadere informatieDeltaprogramma 2014. Bijlage F. Bestuurlijke Planning DP2015
Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F 2 Bestuurlijke planning In deze bijlage is de bestuurlijke
Nadere informatieRotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken
Nadere informatieRotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof Adaptatie is niet nieuw! Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing
Nadere informatieKlimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Nú bouwen aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Hoe is het begonnen? Veel onderzoek Nationale adaptatiestrategie Advies van Commissie Veerman Deltaprogramma
Nadere informatieZesde Nationaal Deltacongres
Programma en aanmelden Zesde Nationaal Deltacongres Werk aan de delta En nu begint het pas echt Donderdag 5 november 2015 1931 Congrescentrum Brabanthallen s-hertogenbosch Programma Vanaf 09.00 uur Registratie
Nadere informatieGidsmodellensessie Katwijk. Verslag workshop 8 januari 2013
Gidsmodellensessie Katwijk Verslag workshop 8 januari 2013 1 Doel... 3 2 Opzet van de workshop... 5 3 Reflectie... 7 Bijlage... 9 Verslag is gemaakt door Vincent Grond (GrondRR) met bijdragen van Jan Elsinga
Nadere informatieDe waterbestendige stad
De waterbestendige stad Samenvatting plan van aanpak Zeedijk in 2100 januari 2011 definitief De waterbestendige stad Samenvatting plan van aanpak dossier : BA1963-101-100 versie : 1.0 januari 2011 definitief
Nadere informatieWaterveiligheid: van Kans naar Kans x Gevolg
Deltaprogramma Waterveiligheid: van Kans naar Kans x Gevolg Op weg naar nieuw beleid Waterveiligheid: risicobenadering Movares Middagsymposium i Meerlaagsveiligheid en Vitale infrastructuur 4 november
Nadere informatieRaak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker
De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad
Nadere informatieConferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland
Conferentie Kennis voor Klimaat WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Vz: Cees Moons Organisatie: Aad Sedee & Aalt Leusink 27 november 2008 Context Adaptatieprogramma
Nadere informatieTraject Tilburg. Aanvragers: Gemeente Tilburg. Adviseur: Monique Postma, Alleato, CMO-net
Traject Tilburg Aanvragers: Gemeente Tilburg Adviseur: Monique Postma, Alleato, CMO-net Opgave: Beantwoorde ondersteuningsvraag In Tilburg is het traject Welzijn Nieuwe Stijl onderdeel van een groter programma
Nadere informatieDeltaprogramma Bijlage A. Samenhang in het watersysteem
Deltaprogramma 2013 Bijlage A Samenhang in het watersysteem 2 Deltaprogramma 2013 Bijlage A Bijlage A Samenhang in het watersysteem Het hoofdwatersysteem van Eijsden en Lobith tot aan zee Het rivierwater
Nadere informatieDe Nieuwe Ontwikkelaar, 20 april 2005. Willem Sulsters (WSA)
De Nieuwe Ontwikkelaar, 20 april 2005 Geert Ten Hertog (Staedion) ontwikkeligsmanager uitvoeringsfase Willem Sulsters (WSA) procesmanager wijkplan Inhoud Dichtbij de stad en het Zuiderpark Transvaal Wijkplan
Nadere informatiekijk wij presenteren u
wij presenteren u... 22-5-2017 1 Omgevingsvisie Zwolle Een integrale visie BNSP Omgevingstour 18 mei 2017 Saskia Engbers Aanleiding. Jaar van de Ruimte : MANIFEST 2040 7 onvermijdelijke opgaven en 5 principes
Nadere informatieHet verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE
Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE Rond het verbinden van water en ruimte zijn al veel stappen gezet. In het kader van de Vernieuwing van het MIRT is door Rijk, provincies en waterschappen
Nadere informatieLeerervaringen excursie Nijmegen
Leerervaringen excursie Nijmegen In het kader van het project Watercoalitie van het Ministerie van I&M vond op 10 september 2012 een excursie plaats. Medewerkers van het ministerie, de gemeenten Delft
Nadere informatieHotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland
Hotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland Workshop Het Lankheet, 16 mei 2014 Kennis voor Klimaat Overland Hans Bleumink Kennis voor Klimaat Onderzoeksprogramma,
Nadere informatieProeftuin meerlaagsveiligheid Den Helder eindpresentatie
Proeftuin meerlaagsveiligheid Den Helder eindpresentatie Proeftuin Meerlaagsveiligheid: Hoe kunnen we overstromingsrisico s minimaliseren door toepassing van het concept meerlaagsveiligheid? Laag 1: sterke
Nadere informatieSlim. Zakelijk. Dynamisch. Maasterras Drechtsteden. Kansen voor Duurzaamheid
Slim Maasterras Drechtsteden Zakelijk Kansen voor Duurzaamheid Dynamisch Voorbeeld van hoogwaardig functioneel groen in stedelijke context Boston Children s Museum Plaza, Boston Michael van Valkenburg
Nadere informatieHet klimaat past ook in uw straatje
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Het klimaat past ook in uw straatje Voorbeeldenboek Ronald Loeve 5 april 2017 1 2 VOOR DE PRAKTIJK EN MET DE PRAKTIJK Samenwerking: Consortium: gemeenten
Nadere informatieBijeenkomst Durgerdam. 13 september 2018
Bijeenkomst Durgerdam 13 september 2018 PROGRAMMA Opening Korte terugblik (8) uitgangspunten waterveiligheid Najaar 2018 en verder Korte terugblik 2017 Bestuurders: DD on hold Participatieplan: extra jaar
Nadere informatieVerklaring van Hoog & Droog
Verklaring van Hoog & Droog Aangenomen bij acclamatie op woensdag 6 juni bij Burgers Zoo te Arnhem Over de andere kant van de Delta Verklaring van Hoog & Droog Conclusies en adviezen geformuleerd tijdens
Nadere informatieDe Klimaatbestendige Stad s-hertogenbosch
De Klimaatbestendige Stad s-hertogenbosch Christiaan W allet Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurering Programma van vanmiddag 12.30 u. Opening met pitches 12.45 u. Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Nadere informatieWie is wie. Egon van Ineveld, Erik vd Elst. Paul Roodnat. Theo Dohle
Molenkwartier Programma Welkom, toelichting op programma Wie is wie, voorstelronde Reacties uit het verleden over de plannen Aanvullen reacties door aanwezigen De volgende stappen: proces & planning Afsluiting
Nadere informatieGeel in omgevingsvisies
Geel in omgevingsvisies De RWS-bijdrage aan de nationale, provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies Peter Harmsen Adviseur ruimtelijke ontwikkelingen Waar zijn we van? 2 RWS BEDRIJFSINFORMATIE Duurzame
Nadere informatieKENNISMAKING ZIJDEKWARTIER IN 15 PROJECTEN
KENNISMAKING ZIJDEKWARTIER IN 15 PROJECTEN 20180430 PARTICIPATIE EN DEBAT We zijn als architect graag de spin in het web. We zijn vaak niet alleen adviseur, maar ook projectleider en begeleiden een project
Nadere informatieNAGELE. programmaboekje
NAGELE programmaboekje Januari 2013 GROEN Uit het ontwerp van Nagele en de beplantingsplannen valt af te leiden dat de groenstructuur van Nagele is opgebouwd uit verschillende typen beplantingen die elk
Nadere informatie1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen
1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking
Nadere informatieDeltaprogramma Bijlage C. Weergave bestuurlijke planning
Deltaprogramma 2013 Bijlage C Weergave bestuurlijke planning 2 Deltaprogramma 2013 Bijlage C Bijlage C Schematische weergave bestuurlijke planning Deltaprogramma 2013 Bijlage C 9 Bijlage 5: schematische
Nadere informatieGebiedsontwikkeling. The Missing Link. Een gebied op de kaart zetten met identiteit
Gebiedsontwikkeling Een gebied op de kaart zetten met identiteit Overtuigende plannen met het verhaal van de plek Een plek met een herkenbare identiteit draagt bij aan het welzijn van de mensen die er
Nadere informatieWest. Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten. Rijkswaterstaat. Deze uitgave is een samenwerking tussen
West #1 Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten Deze uitgave is een samenwerking tussen Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat www.rijkswaterstaat.nl 0800-8002
Nadere informatieMedegebruik van dijk(zones):
Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;
Nadere informatieGezonde verstedelijking. Een gezonde stad is een stad met gezonde mensen SPATIAL STRATEGIES
Gezonde verstedelijking Een gezonde stad is een stad met gezonde mensen 1 De Gezonde Stad is een kans voor het leefklimaat in elke stad. Er liggen veel meekoppelkansen op het gebied van klimaat, sociaal
Nadere informatie= = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 28 mei 2013 Agendanr. 7.
*ZE946A470E0* = = Besluitvormende raadsvergadering d.d. 28 mei 2013 Agendanr. 7. Aan de Raad No.ZA.13-22432/DV.13-190, afdeling Ruimte. Sellingen, 16 mei 2013 Onderwerp: Beleidsvisie Wonen en Leven Inleiding
Nadere informatieOp weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven. Emiel Reiding directeur NOVI. 5 juli 2017
Op weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven Emiel Reiding directeur NOVI Aanleiding Omgevingsvisie Omgevingswet De maatschappij verandert Stapeling van wensen en claims op leefomgeving Herijken
Nadere informatieCitadel, Nijmegen Nieuw centrum voor de Waalsprong
Nieuw centrum voor de Waalsprong In opdracht van GEM Waalsprong, AM, Multi V astgoed, Heijmans, Portaal en Rabobouwfonds Nieuwe woongebieden - - Woonmilieus Invullingen van het bouwblok met verschillende
Nadere informatieADVIES MEANDERENDE MAAS Dijktraject Ravenstein-Lith
ADVIES MEANDERENDE MAAS Dijktraject Ravenstein-Lith 7 februari 2019 Uitgebracht aan: In afschrift aan: het College van Gedeputeerde Staten Noord-Brabant t.a.v. Mevrouw N. Wester, programmamanager Milieu
Nadere informatieKansenkaart Biodiversiteit
Kansenkaart Biodiversiteit Inhoud: Aanleiding, doel en werking Rob van Schijndel (Grontmij) Inhoudelijke informatie Maartje Bleeker (Ecologica) Communicatie en implementatie Bowine Wijffels (Cailin Partners)
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol
Nadere informatieVerslag. Verslag vergadering 3 e Omgevingswerkgroep Meer Maas Meer Venlo d.d. 3 april Aanwezig
ons kenmerk team Meer Maas Meer Venlo steller WHJ Aerts doorkiesnummer +31 77 3596574 e-mail w.aerts@venlo.nl datum 4 april 2018 Verslag vergadering 3 e Omgevingswerkgroep Meer Maas Meer Venlo d.d. 3 april
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Bouw nú aan de stad van de toekomst Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol water.
Nadere informatieNationaal Kennis- en Innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK) Kwartiermakersteam NKWK:
Nationaal Kennis- en Innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK) Kwartiermakersteam NKWK: Roeland Allewijn (RWS/WVL) Jos van Alphen (staf Deltacommissaris) Pieter van Berkum/Cornelis Israël/Nienke Siekerman
Nadere informatieStartoverleg klankbordgroep structuurvisie Weurt. 5 april 2006
Startoverleg klankbordgroep structuurvisie Weurt 5 april 2006 Inhoud presentatie SAB wie zijn wij toelichting plan van aanpak structuurvisie Weurt werkwijze eerste stap verkenning en analyse input vanuit
Nadere informatieDe Klimaatbestendige Stad Hoofddorp
De Klimaatbestendige Stad Hoofddorp David van Zelm van Eldik Programmadir ect eur Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurer ing Programma van vanmiddag 12.30 u. Opening door W ethouder Jeroen Nobel 12.40
Nadere informatieGEBIEDEN. 4 havo 3 Stedelijke gebieden 4-5
GEBIEDEN 4 havo 3 Stedelijke gebieden 4-5 Probleemwijken Groot aandeel sociale huurwoningen Slechte kwaliteit woonomgeving Afname aantal voorzieningen Toename asociaal gedrag Sociale en etnische spanningen
Nadere informatieWaterveilig en klimaatbestendig bouwen, wonen en leven
Uitnodiging Werkconferentie IJssel-Vechtdelta Waterveilig en klimaatbestendig bouwen, wonen en leven Uitvoering met partners in de praktijk WOENSDAG 9 MAART 2016 VAN DER VALKHOTEL IN ZWOLLE IJssel- Vechtdelta
Nadere informatieDeltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden
Veilig, mooi en betaalbaar met maatwerk Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden Bestuurlijke consultatie December 2013 - februari 2014 15 januari 2014 Ministerie I en M Doel presentatie Informeren over hoofdlijnen
Nadere informatieOproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied
Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Meld nu uw bouwproject aan voor het Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied. Daarin bundelen overheden,
Nadere informatieLeegstand. Probleem of kans?
Leegstand. Probleem of kans? Leegstand. Van probleem naar kans! Problemen Kansen pakken en problemen Kansen aanpakken Bedreiging leefbaarheid, verpaupering, vandalisme Middel om te komen tot stedelijke
Nadere informatieProces- en onderzoeksinstrumenten programma OV-knooppunten
Proces- en onderzoeksinstrumenten programma OV-knooppunten Binnen het programma OV-knooppunten bestaan diverse instrumenten die worden ingezet voor kennisontwikkeling. Bovendien hebben we instrumenten
Nadere informatieDynamische en bruisende Spoorzone dromen realiseren achter het spoor, we gaan ervoor
Dynamische en bruisende Spoorzone dromen realiseren achter het spoor, we gaan ervoor Ambitie en Aanleiding Activiteiten Te realiseren waarden Onze werkwijze Ambitie Spoorzone met allure * Kwaliteitsverbetering
Nadere informatieKlimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)
Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar
Nadere informatieInterieur Woonhuizen. In opdracht van diverse particuliere opdrachtgevers
In opdracht van diverse particuliere opdrachtgevers 1/5 M3H heeft diverse verbouwingen en woninginrichtingen voor particuliere opdrachtgevers begeleid en gerealiseerd. Daarbij zijn er twee belangrijke
Nadere informatieProeftuinen MLV. Jannemarie de Jonge, 10 oktober 2013
Proeftuinen MLV Jannemarie de Jonge, 10 oktober 2013 Opbouw Meerlaagsveiligheid Concept gelanceerd in Nationaal Waterplan (2009) Laag 1: preventieve maatregelen Laag 2: gevolgbeperkende maatregelen, door
Nadere informatieVoorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie
Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische
Nadere informatieNationale Omgevingsvisie. 27 oktober 2017
Nationale Omgevingsvisie Aanleiding Omgevingsvisie Omgevingswet De maatschappij verandert Stapeling van wensen en claims op leefomgeving Herijken van beleidsvisies: actualiseren waar nodig, integreren
Nadere informatieP r o e f t u i n K l i m a a t i n d e s t a d, W a t e r G r a a f s m e e r a m s t e r d a m 6. Don Bosco 7. Sciencepark UvA
P r o e f t u i n K l i m a a t i n s t a d, W A T E R G R A A F S M E E R A M S T E R D A M 6. Don Bosco Dit project bestaat uit de sloop van een bestaande school en welzijnsvoorziening, nieuwbouw voorzieningen
Nadere informatieActuele vacatures. Adviseurs voor Ruimte en Strategie
Actuele vacatures Vind jij deze opgave leuk? Centrumgebieden veranderen. In de gemiddelde winkelstraat in Nederland is het aantal bezoekers in 10 jaar tijd met 20% gedaald. De uitdaging is om centrumgebieden
Nadere informatieSamen ontwerpen aan klimaat in de stad
Het Deltaprogramma De Nederlandse delta is kostbaar, maar ook kwetsbaar. Als er iets gebeurt, is het leed niet te overzien. Nederland heeft nog steeds de best beveiligde delta ter wereld, maar het klimaat
Nadere informatieKLIMAATADAPTATIE ZICHTBAAR EN VOELBAAR MAKEN 5 FEBRUARI 2019
KLIMAATADAPTATIE ZICHTBAAR EN VOELBAAR MAKEN 5 FEBRUARI 2019 WIE BEN IK HARRY VAN DUIJNHOVEN directeur/bestuurder Kragten ADVISEUR WIE BEN IK COMPLEX? WIE BEN IK KLIMAATDOELSTELLING OBAMA: KLIMAATVERANDERING
Nadere informatieOndergrondse opslag. Kansen en dilemma s
Ondergrondse opslag Kansen en dilemma s Nut en noodzaak? 2 Historisch perspectief Aanname alles is optimaal geregeld, water volgt functie; Nu voldoende water door externe aanvoer; Weinig urgentie voor
Nadere informatieWe spreken af bij de waterkant. Winterswijk, 12 april 2017
We spreken af bij de waterkant Winterswijk, 12 april 2017 1 We spreken af bij de waterkant Ruim 40 deelnemers kwamen op 12 april 2017 naar Winterswijk voor de workshop We spreken af bij de waterkant. Het
Nadere informatieWater en Natuur: Een mooi koppel!
Water en Natuur: Een mooi koppel! Onderzoek naar de succesfactoren, belemmeringen en kansen voor het meekoppelen van water en natuur Tim van Hattum (Alterra Wageningen UR) Aanleiding Deltaprogramma gaat
Nadere informatiePlatform Texelwater. Samenwerken in een maatschappelijk netwerk onder een veranderend klimaat. Michiel Schreijer
Platform Texelwater Samenwerken in een maatschappelijk netwerk onder een veranderend klimaat Michiel Schreijer Waar hebben we het over? Gebiedsproces op Texel: naar een water/klimaatagenda Aanloop Het
Nadere informatieOntwikkelzone Zuid-West
Ontwikkelzone Zuid-West Toelichtingen op aanleiding, proces en eerste verkenningen Startbijeenkomst 20 september 2017 Anne Pauline Huizinga Lars Mosman Mei van Eeghen Programma van de avond 19.15 uur Inloop
Nadere informatieDeltaprogramma I IJsselmeergebied. Atlas van het IJsselmeergebied
Deltaprogramma I IJsselmeergebied Atlas van het IJsselmeergebied Atlas van het IJsselmeergebied I Colofon Samengesteld door: MWH B.V. www.mwhglobal.nl Fotografie: Foto kaft: Foto s Flora en Fauna: Oplage:
Nadere informatieProgramma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018
Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 2 Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 pakjeruimte.nl zelfbouw@rotterdam.nl facebook.com/zb010 pinterest.com/pakjeruimte Programma zelfbouw rotterdam 2015-2018
Nadere informatieUITNODIGING G23 Netwerkdag 13 februari 2012
UITNODIGING G23 Netwerkdag 13 februari 2012 Op: donderdag 12 april 2012 in Utrecht Graag nodigen wij u uit voor de eerste Stadsingenieurs G23 Netwerkdag in Utrecht. Deze dag staat vooral in het teken om
Nadere informatieBloemkoolwijken Onderzoek >>>
Bloemkoolwijken Onderzoek >>> Bloemkoolwijken Onderzoek project studie naar jaren 70-80 wijken locaties Kronenburg Arnhem Peelo Assen Holy-Noord Vlaardingen ontwerpers Jonas Strous Ronald Bron Stephan
Nadere informatieStedenbouw en Landschap
Woonwijk De Bem Zevenaar Voormalig stedenbouwkundigplan Stedenbouwkundigplan TOPIA achtertuin woonpad voortuin parkeerhof achtertuin openbare ruimte voortuin achtertuin achterpad Voormalig prototype verkaveling
Nadere informatieKlimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma
Nadere informatieNaam en telefoon. Portefeuillehouder
Onderwerp Concept Structuurplan Bomen Datum Afdeling 10 december 2015 S/RO Naam en telefoon Portefeuillehouder E. Moors 5822 M. Rekswinkel 9740 J. van der Schoot Wat zijn de mogelijkheden? Belangrijkste
Nadere informatieVerdieping 2012-2013 Fotobond afdeling Utrecht- t Gooi
De Verdieping 2012-2013 Fotobond afdeling Utrecht- t Gooi 1 Ter inspiratie Dit jaar was het de tweede keer dat ik de cursus De Verdieping van de Fotobond afdeling Utrecht t-gooi mocht begeleiden. Het was
Nadere informatieDit zijn de nieuwe trainingen en workshops van Mankind Mens & Organisatie in 2016:
Mankind Mens & Organisatie gelooft in de kracht van dromen en drijfveren in relatie tot ondernemerschap en leiderschap. Dromen en drijfveren vormen de grond waarop ambitie kan groeien. Passie zorgt vervolgens
Nadere informatieIn opdracht van Multi Vastgoed, Johan Matser en Bam Vastgoed. Leidse Rijn Centrumplan, Utrecht
Leidse Rijn Centrumplan, Utrecht In opdracht van Multi Vastgoed, Johan Matser en Bam Vastgoed 1/6 LRC is het vitale levendige centrum van de Utrechtse uitbreidingswijk Leidsche Rijn. Het tweede stadshart
Nadere informatieEr heerst een Babylonische spraakverwarring over ruimtelijke kwaliteit. Het lijkt een begrip waar iedereen een andere mening over toegedaan is, wat
Mijn naam, functie. Vanaf begin af aan (verkenningenfase, Planologische Kernbeslissing) betrokken bij Ruimte voor de Rivier. Dit is een bijzonder programma, omdat naast de hoofddoelstelling het zorgdragen
Nadere informatie1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen
1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatie- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement
- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement Projectendag Kennis voor Klimaat Amersfoort, 7 april 2011 Pieter Bloemen Staf Deltacommissaris 1 Intentieverklaring DC - directie
Nadere informatieDeltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012
Deltaprogramma Rivieren Stand van zaken 16 februari 2012 Deltaprogramma Nationaal Deltaprogramma Februari 2010: Deltaprogramma van start Deltaprogramma Deltaprogramma Doel (2100) Beschermd tegen hoogwater
Nadere informatieBestemmingsplan Stroinkslanden Herstructurering 2014. Nota samenvatting en beantwoording zienswijzen
Bestemmingsplan Stroinkslanden Herstructurering 2014 Nota samenvatting en beantwoording zienswijzen Gemeente Enschede Programma Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Bestemmingsplannen November 2014 OVERZICHT
Nadere informatieCitadel, Nijmegen Nieuw centrum voor de Waalsprong. In opdracht van GEM Waalsprong, AM, Multi V astgoed, Heijmans, Portaal en Rabobouwfonds
Nieuw centrum voor de Waalsprong In opdracht van GEM Waalsprong, AM, Multi V astgoed, Heijmans, Portaal en Rabobouwfonds In Nijmegen verrijst aan de noordzijde van de Waal een grote stadsuitbreiding (de
Nadere informatiewaar is ruimte in de stad?
Briefing ontwerpteams: waar is ruimte in de stad? Briefing voor ruimtelijke verkenningen in de 8 stadsdelen van Den Haag. Dit project is onderdeel van de Agenda Ruimte voor de Stad. De stad aan zet 14
Nadere informatieCulemborg: ambities van een Vrijstad
Culemborg: ambities van een Vrijstad 1. Kenmerken Culemborg Beeld Culemborg is bekend vanwege de historische binnenstad en centrale ligging. Historie, monumenten en beeldbepalende panden, Vrijstad, water,
Nadere informatieHart van Westerkoog Toekomstvisie Binnengebied Westerkoog
Wat zijn de laatste ontwikkelingen rond de toekomstvisie Westerkoog? In de digitale nieuwsbrief leest u meer over het proces. December 2008 Hart van Westerkoog Toekomstvisie Binnengebied Westerkoog Het
Nadere informatieVERSNELLEN VAN VERDUURZAMING
VERSNELLEN VAN VERDUURZAMING Over DGBC Oorsprong Stichting Dutch Green Building Council (DGBC) opgericht in 2008 Marktinitiatief Opgericht door marktpartijen en lid van de World Green Building Council
Nadere informatie