De Klimaatbestendige Stad Hoofddorp

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Klimaatbestendige Stad Hoofddorp"

Transcriptie

1 De Klimaatbestendige Stad Hoofddorp David van Zelm van Eldik Programmadir ect eur Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurer ing Programma van vanmiddag u. Opening door W ethouder Jeroen Nobel u. Opening met pitches u. Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en De drie stappen voor een klimaatbestendige stad: stresstest, lokale adaptatiestrategieën & klimaatadaptatie in ruimtelijke visies, door David van Zelm van Eldik u. De proeftuinervaring van Hoofddorp, door Rene Blom en Meinke Schouten u. W orkshops, ronde u. Pauze u. W orkshops, ronde u. Hoe gaan we de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie tot een succes maken? 1

2 Pitches! Eigen ervaringen, kansen, bedreigingen, wat doet u zelf en heeft u nodig, ziet u meerwaarde in verbindende afspraken? Ruimtelijke Adaptatie over het samenbrengen van water en ruimte David van Zelm van Eldik Programmadir ect eur Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurer ing 2

3 Ruimtelijke Adaptatie over het s amenbrengen van water en ruimte 21 januari 2014 Deltaprogramma Ne ge n deelprogramma s Vijf Deltabeslissingen: 1. Veiligheid 2. Zoetwater 3. R uim telijke Adaptatie 4. R ijn-maas Delta 5. IJsselmeer 6 3

4 Waterrobuuste inrichting 7 Klimaatbestendige stad 8 4

5 Klimaatbestendige stad 9 Klimaatbestendige stad 10 5

6 6

7 7

8 8

9 Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Probleemanalyse Kwaliteit van de leefomgeving is basisvoorwaarde Kwetsbaarheid voor gevolgen van overstromingen en extreem weer neemt toe Dit leidt tot aanzienlijke schades. Er is ruime ervaring met maatregelen Deze worden nog onvoldoende benut bij ruimtelijke afwegingen Ambitie 2020 We handelen waterrobuust en klimaatbestendig bij het (her)ontwikkelen van onze gebouwde omgeving Ambitie 2050 gebouwde omgeving is zo goed mogelijk klimaatbestendig en waterrobuust ingericht (her)ontwikkelingen leidt tot zo weinig als redelijkerwijs mogelijk extra risico op schade en slachtoffers. Door waterveiligheidsbeleid meer ruimtelijk te maken Door ruimtelijk beleid meer waterrobuust en klimaatbestendig te maken 17 Aanpak Inte rbestuurlijk e stuurgroep Joint fact finding overheden, m arktpartijen en k e nnisinstellingen Be le idsadviezen bottum up via vier coalities k lim aatbestendige stad Aanpak funderingsschade met private partije n Voorbere iding uitvoering met overheden, kennisinstellingen 18 9

10 De drie stappen Stresstest; lokale Adaptatiestrategie; doorwerking klimaatadaptatie in ruimtelijke visies. David van Zelm van Eldik Programmadir ect eur Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurer ing Dijken Basisveiligheid 10-5 (+evt opslag) Slimme combinaties laag 1,2,3 Basisveiligheid 10-5 (+evt opslag) DB Waterveiligheid Meerlaagsveiligheid Waterrobuust inrichten Vitale & Kwetsbare functies (binnendijksen buitendijks) Nationaal belang (sectoraal via wetgeving) Overstroming Lokaal/regionaal belang (integraal via RO) Droogte Hitte Wateroverlast Klimaatbestendige stad DB Ruimtelijke Adaptatie 20 10

11 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Bestuurlijke afspraak Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Ondersteuning Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Specials Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 21 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Afspraak afwegingskaders water en ruimte Waterrobuuste inrichting en Klimaatbestendigheid Wordt zorgvuldig in RO afgewogen via lokale / regionale afwegingskaders Weten: waterrobuustheid en klimaatbestendigheid analyseren Willen: uitkomsten hiervan vertalen naar een eigen ambitie Werken: aangeven hoe deze ambitie doorwerkt Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 22 11

12 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten (stresstest) Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Willen (adaptatiestrategie) Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Werken (doorwerking) Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 23 Weten Willen Werken M odulaire opbouw Een wizard leidtde beginnende gebruiker door de bas ismodules De gevorderde gebruiker kiest direct een module Er worden ook externe verdiepingsmodules aangeboden, bijv. 3Di 24 12

13 Weten (stresstest) Willen (adaptatiestrategie) Werken (doorwerking) 25 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 26 13

14 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 27 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 28 14

15 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 29 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 30 15

16 voorbeeld invulling Weten (stresstest) ORZ-kaarten Klimaateffect atlas Risico Applicatie Buitendijks Willen (adaptatiestrategie) Teeb tool MLV-tool Afwegingsinstrument WHO Werken (doorwerking) Leidraad CROW EMVI criteria Omgevingsvisie, -plan en verordening 31 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 32 16

17 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Voorbeeld: Leergemeenschappen Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 33 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak nationale knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 1. Noodfuncties: Nationaal beleidsdoel 2050: Doorfunctioneren 2. Risicovolle functies: Nationaal beleidsdoel 2050: Voorkomen ernstige milieu- en gezondheidseffecten 3. Grote schade: Nationaal beleidsdoel 2050: Voorkomen nationale schade 34 17

18 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 35 Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie Bestuurlijke afspraak afwegingskaders water en ruimte Lokaal en regionaal Generieke uitgangspunten Weten / Willen / Werken Watertoets proces Continueren/versterken onder Omgevingswet Stimuleringspr ogramma Interbestuurlijk Aanpak Vitale en kwetsbare functies Afspraken aanpak knelpunten Aanpak Funderingsschade Afspraken aanpak preventie Aanpak Buitendijks Versterken rol provincie en waterbeheerder 36 18

19 De proeftuinervaring van Hoofddorp Rene Blom Meinke Schouten Gemeente Haarlemm er meer Hoogheemr aadschap van Rijnland Klimaatbestendig stadsbeheer Hoofddorp Proef tuin 2013 DeltaprogrammaNieuwbouw en Herstructurering René Blom, Gemeente Haarlemmermeer Meinke Schouten, Hoogheemraadschap van Rijnland 19

20 Introductie Aanleiding/probleemstelling Doel Methodiek Resultaat Aanleiding Er is een gedeelde Watervisie: Structuurvisie Haarlemmermeer Structuurvisie Hoofddorp Behoefte aan de wijze waarop gemeente en hoogheemraadschap klimaatadaptatie kunnen integreren in hun reguliere werkprocessen 20

21 Doel Proeftuin klimaatbestendige stad: Het ontwikkelen van een methodiek, c.q planningsmechanisme voor stedelijkbeheer en herstructurering die voorgenomen investeringen in vastgoed, openbare ruimte en ondergrondse infrastructuur koppelt aan doelstellingen van klimaatadaptatie. Proeftuin gefaciliteerd door: Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering (DPNH) Methodiek Via ontwerpend onderzoekmethode van DPNH maatregelen en strategieën verkennen voor klimaatadaptatie Via 2 workshops en aan de hand van 2 proefwijken: bestaande wijk( 70-80) met grondwateroverlast Sloop nieuwbouw project (woningbouw) Deelnemers: Trekkers: Haarlemmermeer en Rijnland Ontwikkelaar AM, drinkwaterbedrijf PWN en expertsop het gebied van stedenbouw, klimaatverandering en financiën. 21

22 Resultaat: Bouwsteen 1 Stresstest, biedt inzicht waar: Urgentie is: adaptatie leidend voor ontwikkeling Urgentie op termijn Geen urgentie maar adaptatie wel belangrijk Meekoppelen isdan logisch Urgentie voor Hoofddorp blijkt niet goed duidelijk. Eerste stap voor Haarlemmermeer stresstest Resultaat: Bouwsteen 1 22

23 Resultaat: Bouwsteen 2 Gebiedsgerichte samenwerking en aanpak: Tussen verschillende afdelingen intern Externe partijen bv. via Smart Coalitions Via een integrale gebiedsagenda: En een gebiedsboekhouding bv. een gebiedsfonds (Publiek/privaat) Dit vereist overkoepelende regie, die ontbreekt nu. Resultaat: Bouwsteen 3 Meekoppelmetro Mn. voor Niet urgente Maar belangrijke Adaptatiemaatregelen 23

24 Resultaat: Bouwsteen 4 Life cycle Exploitaties & financiële betrokkenheid Resultaat: Bouwsteen 4 Life cycle Exploitaties & financiële betrokkenheid Belemmering: Ontwikkeling en onderhoud nu financieel gescheiden Voorwaarde bij gebiedsgerichte aanpak: Alle ruimtelijke ingrepen en veranderingen bv. over 30 jaar in kaart Bv. GREX+model met inbegrip van de eerste 30 jaar onderhoud 24

25 Voorbeeld: Flexibel peil in de polder Watervisie: waar mogelijk naar flexibel en hoger peil. Veel aanpassingen nodig om dit mogelijkte maken zoals: Beschoeiing, Riolering, Duikers en bruggen. Door bij vervanging de juiste uitgangspunten mee te nemen ontstaat op termijn duurzaam en robuust watersysteem. Tegen geen of geringe meerkosten Wie pakt Regie? Regie moet leiden tot: Afweging doelen en belangen (korte en lange termijn) Afstemmen diverse visiesen oplossingen voor adaptatie (in ontwikkeling/uitvoering- en beheer/exploitatiefase Integrale afweging beter op elkaar afstemmen en zonodig andersinrichten van financieringsmodellen van diverse partijen Life-cycle én systeemdenken Mogelijke oplossing: Taskforce integrale ontwikkeling en beheer en onderhoud 25

26 Slot/conclusies Proeftuin levert bouwstenen op om klimaatadaptatie te integreren in werkprocessen: Stresstest: geeft inzicht in urgentie en fasering; Gebiedsgerichte aanpaken samenwerking noodzakelijk Meekoppelmetro: leidt tot kostenreductie Life cycle exploitaties Een klimaatadaptatie vereist andere manier van werken intern en tussen organisaties(dus nieuw procesontwerp nodig). Met overkoepelende regie Eerste stap Haarlemmermeer: Urgentie bepalen via stresstest als basis voor vervolg De Workshops, twee rondes Ronde 1: Ronde 2: ) Stresstest David van Zelm van Eldik (Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering) Voorzolder (plenaire ruitme) 2) 2) Lokale adaptatiestrategie Garmt Arbouw (Ministerie van Infrastructuur en Milieu) Achterzolder 3) Doorwerking, klimaatadaptatie in ruimtelijke visies Han Frankfort (Ministerie v an Infrastructuur en Milieu) Kamer van Biesheuvel, beneden in het Voorhuis 4) Richtlijnen Kees Broks (STOWA) De oude keuken, beneden in het Voorhuis 5) Goed gedrag belonen Albert Elshof (Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering) Opkamer, beneden in het Voorhuis 26

27 Hoe gaan we de acties uitvoeren en de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie tot een succes maken? David van Zelm van Eldik Programmadir ect eur Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurer ing Dank voor uw betrokkenheid! Tijd voor een drankje en hapje 27

De Klimaatbestendige Stad s-hertogenbosch

De Klimaatbestendige Stad s-hertogenbosch De Klimaatbestendige Stad s-hertogenbosch Christiaan W allet Deltaprogramm a Nieuwbouw en Herstructurering Programma van vanmiddag 12.30 u. Opening met pitches 12.45 u. Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering

Nadere informatie

De Klimaatbestendige Stad Zwolle

De Klimaatbestendige Stad Zwolle De Klimaatbestendige Stad Zwolle Welkom! Christiaan W allet Programmamanager Deltaprogr am ma Nieuwbouw en Herstructurering Programma van vanmiddag 12.40 u. Opening met pitches 12.55 u. Deltaprogramma

Nadere informatie

Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie

Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak Een goede kwaliteit van de leefomgeving is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Nú bouwen aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Hoe is het begonnen? Veel onderzoek Nationale adaptatiestrategie Advies van Commissie Veerman Deltaprogramma

Nadere informatie

Klimaatverandering / Water in de Stad

Klimaatverandering / Water in de Stad Klimaatverandering / Water in de Stad Gebruik lokale kennis en ervaring Koen Broersma @waterindestad linkedin.com/in/kwbroersma koen.broersma@rhdhv.com De kwaliteit van de samenleving weerspiegelt zich

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Deltawet (2011) Deltaprogramma met deelprogramma s Deltafonds Een pot geld Deltacommissaris Wim Kuijken Deltabeslissingen Deltaprogramma

Nadere informatie

Deltaprogramma Het nationale programma voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening

Deltaprogramma Het nationale programma voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening Deltaprogramma Het nationale programma voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening 2 e bestuurlijke consultatieronde Deltaprogramma: Hoe houden we de delta veilig en zorgen we voor voldoende zoetwater?

Nadere informatie

Patrick Poelmann. dijkgraaf De Stichtse Rijnlanden lid stuurgroep Deelprogramma Nieuwbouw & Herstructurering

Patrick Poelmann. dijkgraaf De Stichtse Rijnlanden lid stuurgroep Deelprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Bestuurlijke aspecten MLV, 4 nov Patrick Poelmann dijkgraaf De Stichtse Rijnlanden lid stuurgroep Deelprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Deltaprogramma Nationaal programma: samenwerking van verschillende

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol

Nadere informatie

Waterveiligheid in Westpoort

Waterveiligheid in Westpoort Pilotstudie 2012 / 2013 Atlas samengesteld 15 interviews 3 workshops Opbrengst Ketenafhankelijkheden Handelingsperspectieven Deltaprogramma Nieuwe normen voor Waterveilighied Zoetwatervoorziening voorspelbaarder

Nadere informatie

De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?

De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad Klimaatadaptatie van stedelijk gebied staat sinds kort prominent op de publieke agenda. Op Prinsjes dag heeft het kabinet de Deltabeslissing

Nadere informatie

Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker

Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad

Nadere informatie

Versneld aan de slag met klimaatadaptatie

Versneld aan de slag met klimaatadaptatie Uitnodiging Versneld aan de slag met klimaatadaptatie Wij ervaren klimaatverandering in Zuid-Nederland als urgent én acuut. Droogte, hitte, hagel of wateroverlast zijn haast aan de orde van de dag. Wij

Nadere informatie

Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk

Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Robert de Graaff (ORG-ID) Tbv breakoutsessie op Deltacongres 6 november 2014 Gebaseerd op presentatie van Frans van de Ven op Festival ruimtelijke adaptatie 9 oktober

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bijlage Deltaprogramma 2013

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bijlage Deltaprogramma 2013 Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Bijlage Deltaprogramma 2013 Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Bijlage Deltaprogramma 2013 Datum Juni 2012 4 Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering

Nadere informatie

Deltaprogramma 2014. Bijlage F. Bestuurlijke Planning DP2015

Deltaprogramma 2014. Bijlage F. Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F Bestuurlijke Planning DP2015 Deltaprogramma 2014 Bijlage F 2 Bestuurlijke planning In deze bijlage is de bestuurlijke

Nadere informatie

Klimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan

Klimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan Klimaatverandering Een brede maatschappelijke opgave Kasper Spaan Water governance 2015 1 Nationale overheid 10 Drinkwaterbedrijven 12 Provincieën 24 Waterschappen 393 Gemeenten Ruimtelijke adaptatie Gemeente

Nadere informatie

West. Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten. Rijkswaterstaat. Deze uitgave is een samenwerking tussen

West. Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten. Rijkswaterstaat. Deze uitgave is een samenwerking tussen West #1 Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten Deze uitgave is een samenwerking tussen Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat www.rijkswaterstaat.nl 0800-8002

Nadere informatie

Bouwsteen A Welke dijken tellen mee? Een verdiepingsslag op het veiligheidsdenken

Bouwsteen A Welke dijken tellen mee? Een verdiepingsslag op het veiligheidsdenken Bouwsteen A Welke dijken tellen mee? Een verdiepingsslag op het veiligheidsdenken Auteurs: Ester Olij ( trekker), Annemargreet de Leeuw (Deltares), Conny van Zuijlen (provincie Noord-Holland), Jannes Haanstra

Nadere informatie

Nieuw Waterveiligheidsbeleid

Nieuw Waterveiligheidsbeleid 07-09-2015 Nieuw Waterveiligheidsbeleid Annemiek Roeling (DGRW) Inhoud De aanloop Aanleiding Doelen nieuwe waterveiligheidsbeleid Meerlaagsveiligheid en normen voor de kering Verankering van het beleid

Nadere informatie

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Op weg naar klimaatbewuste regio Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Klimaateffecten Nederland Neerslag Het regent minder vaak 7% tot 30% Maar buien zijn heftiger! 8% tot 24% Wake-up call -

Nadere informatie

Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie

Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie Bouwberaad West-Brabant 26 oktober 2017 Yigall Schilp #DeltaplanRA Inhoud Deltabeslissing 2015 Urgentie Scope Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie Weten, willen, werken Zeven

Nadere informatie

LEVEN MET WATER STRATEGIE WATERVEILIGHEID EN KLIMAATBESTENDIGHEID IN DE IJSSEL-VECHTDELTA

LEVEN MET WATER STRATEGIE WATERVEILIGHEID EN KLIMAATBESTENDIGHEID IN DE IJSSEL-VECHTDELTA LEVEN MET WATER STRATEGIE WATERVEILIGHEID EN KLIMAATBESTENDIGHEID IN DE IJSSEL-VECHTDELTA STRATEGIE KLIMAATBESTENDIGHEID & MEERLAAGSVEILIGHEID IJSSEL-VECHTDELTA De IJssel-Vechtdelta is een gebied dat onderdeel

Nadere informatie

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof Adaptatie is niet nieuw! Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing

Nadere informatie

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Conferentie Kennis voor Klimaat WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Vz: Cees Moons Organisatie: Aad Sedee & Aalt Leusink 27 november 2008 Context Adaptatieprogramma

Nadere informatie

Gevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied. Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer. Opdrachtgever: het Deltaprogramma

Gevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied. Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer. Opdrachtgever: het Deltaprogramma Gevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied Focus op funderingsschade Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer Opdrachtgever: het Deltaprogramma Doel Deltaprogramma Garanderen

Nadere informatie

Statenvoorstel. Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie voor een klimaatbestendig Zuid-Holland

Statenvoorstel. Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie voor een klimaatbestendig Zuid-Holland Statenvoorstel Vergaderdatum GS: 11 december 2018 Portefeuillehouder: Janssen, RA Uiterlijke beslistermijn: n.v.t. Documentnummer: PZH-2018-670832850 Onderwerp Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie

Nadere informatie

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma

Deltaprogramma. De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden. Onze delta. Uitdagingen. Kern Deltaprogramma Deltaprogramma De programmatische aanpak om Nederland veilig en leefbaar te houden Bart Parmet 5 februari 2015 1 Onze delta 60% overstroombaar, 9 miljoen mensen, 2/3e BNP, 16% economie afh. zoetwater Uitdagingen

Nadere informatie

Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE

Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE Het verbinden van water en MIRT VAN WENS NAAR MEERWAARDE Rond het verbinden van water en ruimte zijn al veel stappen gezet. In het kader van de Vernieuwing van het MIRT is door Rijk, provincies en waterschappen

Nadere informatie

Eiland van Dordrecht. Data. Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht. Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht

Eiland van Dordrecht. Data. Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht. Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht Eiland van Dordrecht Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht Data Locatie: Dordrecht Opdrachtgever: Gemeente Dordrecht in samenwerking met DPNH

Nadere informatie

Klimaatbestendig NL. Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied. Ruimteconferentie 19 april 2011 Leendert van Bree

Klimaatbestendig NL. Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied. Ruimteconferentie 19 april 2011 Leendert van Bree Klimaatbestendig NL Een flexibele adaptieve strategie voor het stedelijk gebied 1 Inhoud Context Klimaateffecten Adaptatieopties Strategie / actoren 2 Context algemeen 3 Context Nederland - een zich aanpassende

Nadere informatie

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof

Rotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken

Nadere informatie

Proeftuinen MLV. Jannemarie de Jonge, 10 oktober 2013

Proeftuinen MLV. Jannemarie de Jonge, 10 oktober 2013 Proeftuinen MLV Jannemarie de Jonge, 10 oktober 2013 Opbouw Meerlaagsveiligheid Concept gelanceerd in Nationaal Waterplan (2009) Laag 1: preventieve maatregelen Laag 2: gevolgbeperkende maatregelen, door

Nadere informatie

Klimaatverandering & fysieke opgaven

Klimaatverandering & fysieke opgaven Klimaatverandering & fysieke opgaven Klimaatadaptatie en EU-fondsen 15 december 2016 Joke Schalk Weten, willen werken 2 RWS ONGECLASSIFICEERD Inhoud Weten, willen werken klimaatverandering Aspecten Effecten

Nadere informatie

Meerlaagsveiligheid in Nederland, governance lessen van Dordrecht, Rotterdam en Ruimte voor de Rivier

Meerlaagsveiligheid in Nederland, governance lessen van Dordrecht, Rotterdam en Ruimte voor de Rivier Meerlaagsveiligheid in Nederland, governance lessen van Dordrecht, Rotterdam en Ruimte voor de Rivier Kennisconferentie Deltaprogramma Wageningen, 23 april 2013 13:15-14:30 uur Vraag: wat zijn kansen en

Nadere informatie

Bestuurlijke bijeenkomst. Slimme Combinaties voor Waterveiligheid. gemeenschappelijke basis. David van Zelm van Eldik. Amersfoort

Bestuurlijke bijeenkomst. Slimme Combinaties voor Waterveiligheid. gemeenschappelijke basis. David van Zelm van Eldik. Amersfoort Bestuurlijke bijeenkomst Slimme Combinaties voor Waterveiligheid gemeenschappelijke basis David van Zelm van Eldik Amersfoort 11 juli 2013 Ruimtelijke inrichting en waterveiligheid (2 e laag MLV) 1 e laag

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder drs. H.Th.M. Pieper Vergadering : 11 maart 2014 Agendapunt : 6. Bijlagen : Conceptbrief Onderwerp : Consultatie Deltaprogramma 2015 Klik hier voor

Nadere informatie

Waterveiligheid: van Kans naar Kans x Gevolg

Waterveiligheid: van Kans naar Kans x Gevolg Deltaprogramma Waterveiligheid: van Kans naar Kans x Gevolg Op weg naar nieuw beleid Waterveiligheid: risicobenadering Movares Middagsymposium i Meerlaagsveiligheid en Vitale infrastructuur 4 november

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid. Waterveiligheid buitendijks

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid. Waterveiligheid buitendijks Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering en Veiligheid Waterveiligheid buitendijks In ons land wonen ruim 100.000 mensen buitendijks langs de rivieren, de grote meren en de kust. Zij wonen aan de waterzijde

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma

Nadere informatie

u N VAN WATĽRSCHAPPĽN 2014.17668 De leden van de ledenvergadering 73102/IP M. van Kruining I P. de Vries 16 juli 2014

u N VAN WATĽRSCHAPPĽN 2014.17668 De leden van de ledenvergadering 73102/IP M. van Kruining I P. de Vries 16 juli 2014 u N VAN WATĽRSCHAPPĽN 2014.17668 Bezoekadres Koningskade 40 2596 AA Den Haag Postadres Postbus 93218 2509 AE Den Haag Telefoon 0703519751 Fax 070 354 46 42 De leden van de ledenvergadering datum 16 juli

Nadere informatie

Deltabeslissing Waterveiligheid

Deltabeslissing Waterveiligheid Deltaprogramma Waterveiligheid Deltabeslissing Waterveiligheid Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak Onze huidige dijknormen dateren grotendeels uit de jaren zestig. Ze zijn opgesteld na de Watersnoodramp

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Algemene Intentieverklaring ruimtelijke adaptatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Algemene Intentieverklaring ruimtelijke adaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Algemene Intentieverklaring ruimtelijke adaptatie 3 oktober 2014 1 1. De Partijen 1. AlliantieVereniging, Ambient advies BV, ARCADIS, Atelier GROENBLAUW, BNA,

Nadere informatie

Hotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland

Hotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland Hotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland Workshop Het Lankheet, 16 mei 2014 Kennis voor Klimaat Overland Hans Bleumink Kennis voor Klimaat Onderzoeksprogramma,

Nadere informatie

Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland. Is het rijk aan zet? Willem Ligtvoet, 19 april 2011

Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland. Is het rijk aan zet? Willem Ligtvoet, 19 april 2011 Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland Is het rijk aan zet? 1 Voorstudie PBL (2009) Speerpunten klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkeling: 1. Waterveiligheid 2. Zoetwatervoorziening 3. Klimaatbestendige

Nadere informatie

Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico.

Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico. Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico Water Ruimte Omgevingswet 2 3 Januari 2019: Huidige grondwaterstanden laag

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Deelprogramma Nieuwbouw en herstructurering Synthesedocument Achtergronddocument bij DP Versie 3 april 2014

Deelprogramma Nieuwbouw en herstructurering Synthesedocument Achtergronddocument bij DP Versie 3 april 2014 Deelprogramma Nieuwbouw en herstructurering Synthesedocument Achtergronddocument bij DP 2015 Versie 3 april 2014 Inhoudsopgave synthesedocument Voorwoord 3 1. Bestuurlijke samenvatting 4 1.1. De Deltabeslissing

Nadere informatie

Waterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden. Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater

Waterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden. Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater Waterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater Voldoende schoon water: het is een voorwaarde voor veel bedrijven, leefbare steden, land-

Nadere informatie

NEE. Akkoord, portefeuillehouder ook weth. Schreurs. Van: W. Visser Tel.nr. : Datum: 16 september Nummer: 14A Team: Realisatie en Beheer

NEE. Akkoord, portefeuillehouder ook weth. Schreurs. Van: W. Visser Tel.nr. : Datum: 16 september Nummer: 14A Team: Realisatie en Beheer VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Van: W. Visser Tel.nr. : Datum: 16 september 2014 8635 Tekenstukken: Nee Bijlagen: 3 Team: Realisatie en Beheer Afschrift aan: M. Bekkers, W. van Bodegraven, M.

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Rijnmond-Drechtsteden leren van buitendijks gebied

Klimaatadaptatie in Rijnmond-Drechtsteden leren van buitendijks gebied Klimaatadaptatie in Rijnmond-Drechtsteden leren van buitendijks gebied Corjan Gebraad, Nick van Barneveld (gemeente Rotterdam), Jarit van de Visch, Mathijs van Ledden (Royal HaskoningDHV) Door zeespiegelstijging

Nadere informatie

Op weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven. Emiel Reiding directeur NOVI. 5 juli 2017

Op weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven. Emiel Reiding directeur NOVI. 5 juli 2017 Op weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven Emiel Reiding directeur NOVI Aanleiding Omgevingsvisie Omgevingswet De maatschappij verandert Stapeling van wensen en claims op leefomgeving Herijken

Nadere informatie

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Meld nu uw bouwproject aan voor het Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied. Daarin bundelen overheden,

Nadere informatie

Omgevingsvisie Zwolle Actuele opgaven van de stad. 23 januari 2018 Saskia Engbers

Omgevingsvisie Zwolle Actuele opgaven van de stad. 23 januari 2018 Saskia Engbers Omgevingsvisie Zwolle Actuele opgaven van de stad 23 januari 2018 Saskia Engbers Presentatie 1. Structuurplan 2020 en Omgevingsvisie 2030 2. Principe meervoudige waardecreatie 3. Opgaven en ambities van

Nadere informatie

Water en Natuur: Een mooi koppel!

Water en Natuur: Een mooi koppel! Water en Natuur: Een mooi koppel! Onderzoek naar de succesfactoren, belemmeringen en kansen voor het meekoppelen van water en natuur Tim van Hattum (Alterra Wageningen UR) Aanleiding Deltaprogramma gaat

Nadere informatie

Welkom door Joop Spijker dagvoorzitter, werkzaam bij Alterra, Wageningen UR, als senior-onderzoeker. Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie

Welkom door Joop Spijker dagvoorzitter, werkzaam bij Alterra, Wageningen UR, als senior-onderzoeker. Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie Programma 13.10 In het Deltaprogramma zijn voorstellen opgenomen om de ruimtelijke inrichting van Nederland klimaatbestendig en waterrobuust te maken. Daar maakt de particuliere tuin ook een belangrijk

Nadere informatie

Brede coalitie aan de slag met waterrobuust en klimaatbestendig Nederland

Brede coalitie aan de slag met waterrobuust en klimaatbestendig Nederland Impressieverslag Festival Ruimtelijke Adaptatie 9 oktober 2014 Brede coalitie aan de slag met waterrobuust en klimaatbestendig Nederland Een brede coalitie van overheid, bedrijfsleven, brancheorganisaties

Nadere informatie

DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker 25 november 2015

DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK. Kosten en baten van inrichting. Wiebe Bakker 25 november 2015 DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Kosten en baten van inrichting Wiebe Bakker 25 november 2015 Klimaatadaptatie een hot item Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige

Nadere informatie

M E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe

M E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe M E M O Aan : Gemeenteraad Purmerend Van : E. Tijmstra Reg. nr : 1467190 Datum : 11 maart 2019 Onderwerp : Voortgang klimaatbestendigheidsplan Bijlagen : Concept rapportage Klimaatbestendig Purmerend Op

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans

Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans Klimaatbestendige stad Noodzaak én kans dr ir Frans H M van de Ven W203 - KIVI Jaarcongres Delta Cities 11 november 2014 Overzicht Inleiding: Waarom? Stresstest Klimaatbestendigheid DPNH Tools voor de

Nadere informatie

Klimaatadaptatie. Charles Aangenendt

Klimaatadaptatie. Charles Aangenendt Klimaatadaptatie Charles Aangenendt Adaptatie Ruimte en Klimaat 2006: start Nationaal Programma Adaptatie Ruimte en Klimaat (ARK) Doel: klimaatbestendig maken van ruimtelijke inrichting lange termijn:

Nadere informatie

Inhoud. 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen. 3. Proces en methode. 4. Uitvoering

Inhoud. 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen. 3. Proces en methode. 4. Uitvoering Inhoud 1. Achtergrond en aanleiding (MER en TICD) 2. Opgave en oplossingen water en groen 3. Proces en methode 4. Uitvoering 5. Afsluiting en conclusie 1. Achtergrond Hart van TICD Ontwikkelingen tbv versterken

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 Klimaatverandering: mitigatie en adaptatie Klimaatadaptatie: een voorgeschiedenis 1980s 1990 : Klimaatwetenschap

Nadere informatie

BESTUURS AKKOORD KLIMAAT. ADAPTATIE 20 november Bestuursakkoord klimaatadaptatie 3

BESTUURS AKKOORD KLIMAAT. ADAPTATIE 20 november Bestuursakkoord klimaatadaptatie 3 BESTUURS AKKOORD KLIMAAT ADAPTATIE 20 november 2018 Bestuursakkoord klimaatadaptatie 3 7 ambities voor een waterrobuuste en klimaatbestendige inrichting van Nederland Kwetsbaarheid in beeld brengen Uitvoeringsagenda

Nadere informatie

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012

Deltaprogramma Rivieren. Stand van zaken. 16 februari 2012 Deltaprogramma Rivieren Stand van zaken 16 februari 2012 Deltaprogramma Nationaal Deltaprogramma Februari 2010: Deltaprogramma van start Deltaprogramma Deltaprogramma Doel (2100) Beschermd tegen hoogwater

Nadere informatie

Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak 2019

Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak 2019 Bezoekadres WTC Amsterdam I-tower, second floor Strawinskylaan 1779 1077 XX Amsterdam info@metropoolregioamsterdam.nl Versie 10-12-2018 Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak 2019 Klimaatverandering

Nadere informatie

Nederland boven water!

Nederland boven water! Nederland boven water! Risicobewust ruimtelijk ontwerpen Netwerkdag Ruimtelijke Adaptatie 19 januari 2017 Welkom! Welke organisatie vertegenwoordig je? Ben je al bekend met het concept meerlaagsveiligheid?

Nadere informatie

Geel in omgevingsvisies

Geel in omgevingsvisies Geel in omgevingsvisies De RWS-bijdrage aan de nationale, provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies Peter Harmsen Adviseur ruimtelijke ontwikkelingen Waar zijn we van? 2 RWS BEDRIJFSINFORMATIE Duurzame

Nadere informatie

Overleg Infrastructuur en Milieu Voorziter mevrouw I.R. Adema p/a Plesmanweg JG Den Haag

Overleg Infrastructuur en Milieu Voorziter mevrouw I.R. Adema p/a Plesmanweg JG Den Haag > Retouradres Postbus 90653 2509 LR Den Haag Overleg Infrastructuur en Milieu Voorziter mevrouw I.R. Adema p/a Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Herengracht 17-19 Den Haag Postbus 90653 2509 LR Den Haag

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Beslisboom waterrobuust (her)inrichten

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Beslisboom waterrobuust (her)inrichten Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Beslisboom waterrobuust (her)inrichten Beslisboom waterrobuust (her)inrichten Ontwikkeld door Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering - werkgroep Waterrobuust

Nadere informatie

Regionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei.

Regionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei. Regionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei. Van klimaatbewustzijn in 2017 naar klimaatrobuust in 2050. November 2017

Nadere informatie

Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak

Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak Leeswijzer De effecten van klimaatverandering zijn onder te verdelen in vier thema s: het wordt warmer, het wordt droger, het wordt natter en er

Nadere informatie

Dijken versterken en rivieren verruimen

Dijken versterken en rivieren verruimen Dijken versterken en rivieren verruimen Josan Tielen Rijkswaterstaat Water, Verkeer & Leefomgeving Waterveiligheid in Nederland Al eeuwen bescherming door dijken Waterveiligheid geregeld bij wet Sinds

Nadere informatie

Botlek Adaptatiestrategie Waterveiligheid

Botlek Adaptatiestrategie Waterveiligheid Botlek Adaptatiestrategie Waterveiligheid Rotterdamse haven veilig nu en in de toekomst Matthijs Bos Open De gevolgen van overstromingen op industriegebieden New Orleans, 2005 Thailand, 2011 Haven Overstromingskansen

Nadere informatie

De publiek-private route naar het Festival. Beslissingen, Intenties, Akkoord en Deals

De publiek-private route naar het Festival. Beslissingen, Intenties, Akkoord en Deals De publiek-private route naar het Festival Beslissingen, Intenties, Akkoord en Deals Het Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering (DPNH) is gestart met een omgevingsanalyse (uitgevoerd door ORG-ID)

Nadere informatie

Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda

Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda Programma Verbindend Water Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda Werksessie 15 mei 2017 Water in Brabant Water in Brabant Topografische kaart 1990 Topografische kaart 1900 2016

Nadere informatie

Proeftuin meerlaagsveiligheid Den Helder eindpresentatie

Proeftuin meerlaagsveiligheid Den Helder eindpresentatie Proeftuin meerlaagsveiligheid Den Helder eindpresentatie Proeftuin Meerlaagsveiligheid: Hoe kunnen we overstromingsrisico s minimaliseren door toepassing van het concept meerlaagsveiligheid? Laag 1: sterke

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond

Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Samen met decentrale overheden en maatschappelijke organisaties werkt het Rijk aan ambitieus beleid voor bodem en ondergrond - Werken met één UP Bodem en Ondergrond

Nadere informatie

Datum Plaats Tijd Kenmerk 5 maart 2014 Perscentrum IenM, Plesmanweg, Den Haag

Datum Plaats Tijd Kenmerk 5 maart 2014 Perscentrum IenM, Plesmanweg, Den Haag m CONCEPT VERSLAG Koningskade 40 Postbus 93218 2509 AE DEN HAAG Telefoon (070) 260 00 57 Bestuurlijke tafel preventie funderingsschade info@watergovernancecentre.nl www.watergovernancecentre.nl KvK 52781194

Nadere informatie

Vitale en kwetsbare functies Naar een waterrobuuste inrichting in 2050

Vitale en kwetsbare functies Naar een waterrobuuste inrichting in 2050 Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie Vitale en kwetsbare functies Naar een waterrobuuste inrichting in 2050 Vitale en kwetsbare functies Tijdens en na een overstroming raakt de samenleving ontwricht als

Nadere informatie

Tweede overleg over het concept Deltaprogramma 2017

Tweede overleg over het concept Deltaprogramma 2017 RAPPORT Tweede overleg over het concept Deltaprogramma 2017 In dit rapport staan de aanvullende gezichtspunten van de deelnemers aan het Overleg over het concept Deltaprogramma 2017, versie van 27 mei

Nadere informatie

Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER

Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Dr. Hasse Goosen Alterra Wageningen UR Stichting Climate Adaptation Services De urgentie is hoog: zelfs wanneer de opwarming beperkt blijft

Nadere informatie

Veiligheid primaire waterkeringen,

Veiligheid primaire waterkeringen, Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Met de Verlengde derde toetsing

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Bijlage A1. Deltaprogramma 2014

Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering. Bijlage A1. Deltaprogramma 2014 Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Bijlage A1 Deltaprogramma 2014 Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Bijlage A1 Deltaprogramma 2014 Deltaprogramma 2014 Bijlage A1 2 Inhoud Inleiding

Nadere informatie

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces Betreft Verslag klimaatatelier Goirle Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Goirle Datum 7 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen van de

Nadere informatie

Tussentijdse Evaluatie Ruimtelijke Adaptatie - Reflecteren en Inspireren SAMENVATTING

Tussentijdse Evaluatie Ruimtelijke Adaptatie - Reflecteren en Inspireren SAMENVATTING Tussentijdse Evaluatie Ruimtelijke Adaptatie - Reflecteren en Inspireren SAMENVATTING 30-01-2017 ii In samenwerking met: Documenttitel: Status: Eindrapport evaluatie Ruimtelijke Adaptatie Definitief Datum:

Nadere informatie

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering MT 22 maart 2012 Arno Lammers Voorgeschiedenis RAS - Proces Waterkader Haaglanden gestart febr. 2003 na opdracht AB - Regionaal Bestuursakkoord

Nadere informatie

Thema Klimaatverandering. Door Charles Rijsbosch April 2016

Thema Klimaatverandering. Door Charles Rijsbosch April 2016 Thema Klimaatverandering Door Charles Rijsbosch April 2016 Klimaatverandering is een feit Warming of the climate system is unequivocal. Since the 1950s, many of the observed changes are unprecedented over

Nadere informatie

Medegebruik van dijk(zones):

Medegebruik van dijk(zones): Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar

Nadere informatie

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 1 Tot 6.70 m. onder zeeniveau 60% overstroombaar gebied, daar wonen ongeveer 9 miljoen mensen met

Nadere informatie

Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden

Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden Veilig, mooi en betaalbaar met maatwerk Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden Bestuurlijke consultatie December 2013 - februari 2014 15 januari 2014 Ministerie I en M Doel presentatie Informeren over hoofdlijnen

Nadere informatie

Voorstel aan dagelijks bestuur

Voorstel aan dagelijks bestuur Voorstel aan dagelijks bestuur Datum vergadering 25-03-2014 Agendapunt 7 Steller / afdeling M.J. Potter / Projecten en waterkeringen Openbaar Ja Bestuurder L.H. Dohmen Bijlage(n) 2 Programma Waterkeringszorg

Nadere informatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Bouw nú aan de stad van de toekomst Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol water.

Nadere informatie

RAPPORT. Klimaatstress in de test. Een studie naar de vorm van de Klimaatstresstest Light en wat deze kan bieden voor gemeenten

RAPPORT. Klimaatstress in de test. Een studie naar de vorm van de Klimaatstresstest Light en wat deze kan bieden voor gemeenten RAPPORT Klimaatstress in de test Een studie naar de vorm van de Klimaatstresstest Light en wat deze kan bieden voor gemeenten Versie: 01/Finale versie Datum: 5 oktober 2015 HASKONINGDHV NEDERLAND B.V.

Nadere informatie

REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE

REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE GEMEENTEN, PROVINCIES EN WATERSCHAP IN GELDERSE VALLEI VELUWE, EEMLAND EN IJSSELVALLEI Van klimaatbewustzijn in 2017 naar klimaatrobuust in 2050 COLOFON Regionaal

Nadere informatie

Voortgangsrapportage doel 1.1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast

Voortgangsrapportage doel 1.1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast Voortgangsrapportage doel 1.1 Duurzaam beschermd tegen overstromingen en wateroverlast 1. Inleiding De kans op overstromingen, wateroverlast, hitte en droogte neemt toe door het veranderende klimaat. In

Nadere informatie

BUITENDIJKSE PILOT BOTLEK. Joost de Nooijer, Havenbedrijf Rotterdam Projectleider Pilot Botlek Waterveiligheid, Gebiedsoverleg DPRD

BUITENDIJKSE PILOT BOTLEK. Joost de Nooijer, Havenbedrijf Rotterdam Projectleider Pilot Botlek Waterveiligheid, Gebiedsoverleg DPRD BUITENDIJKSE PILOT BOTLEK Joost de Nooijer, Havenbedrijf Rotterdam Projectleider Pilot Botlek Waterveiligheid, Gebiedsoverleg DPRD 18-4-2016 Inhoud presentatie Pilot waterveiligheid: Context Projectaanpak

Nadere informatie

Welkom! Wateravond Noord. 27 juni 2017

Welkom! Wateravond Noord. 27 juni 2017 Welkom! 27 juni 2017 Wateravond Noord 19.00 Inloop 19.30 Opening avondvoorzitter 19.35 Inleiding gebiedscommissie 19.45 Presentatie wateropgave Rotterdam 19.55 Presentatie Aanpak Buitenruimte Agniesebuurt

Nadere informatie

Nationaal Congres Klimaatadaptatie. Beeldverslag werksessie 1.8 Wat zijn de gevolgen van droogte op lokaal niveau en wat kun je eraan doen?

Nationaal Congres Klimaatadaptatie. Beeldverslag werksessie 1.8 Wat zijn de gevolgen van droogte op lokaal niveau en wat kun je eraan doen? Nationaal Congres Klimaatadaptatie Beeldverslag werksessie 1.8 Wat zijn de gevolgen van droogte op lokaal niveau en wat kun je eraan doen? Programma Nationaal Congres Klimaatadaptatie 09.00-10.00 uur Inloop

Nadere informatie