TRANSPORT DOOR HET LICHAAM
|
|
- Tobias Kuipersё
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 TRANSPORT DOOR HET LICHAAM 1 G e e n c e l w o r d t o v e r g e s l a g e n De cellen in je lijf blijven enkele maanden of soms zelfs enkele jaren leven. Al die tijd moeten ze worden voorzien van voedingsstoffen en zuurstof. Als die aanvoer stopt, gaat een cel snel dood. In cellen ontstaan afvalstoffen, zoals koolstofdioxide, water en afvalzouten. Ze kunnen de cellen beschadigen. Ze moeten daarom zo snel mogelijk worden verwijderd. De afvoer van afvalstoffen is dus belangrijk. Sommige cellen maken een speciale stof (bijvoorbeeld een hormoon). Ook die stoffen moeten op de goede plaats in je lichaam komen. Ze moeten wor den verspreid. Je weet dat de bloedsomloop voor het transport van al die stoffen zorgt. Het bloedvatenstelsel is daarom heel fijnvertakt. Een pomp, het hart, zorgt dat het bloed steeds blijft stromen. Zo is er een voortdurend transport van stoffen door het lichaam. Afbeelding 10-2 Waardoor word je na het eten slaperig? Maak nu: O: 10/1t/mO: 10/3 Afbeelding 10-1 Bloedvat (1200 x vergroot)
2 Afbeelding 10-3 Slagaders 2 B l o e d s o m l o o p Het bloed stroomt door je hele lichaam via bloedvaten. Er zijn slagaders, aders en haarvaten. Slagaders vervoeren het bloed vanaf het hart naar de verschillende organen. Het hart pompt het bloed er met grote kracht doorheen. De bloeddruk in de slagaders is daardoor hoog. Slagaders hebben een dikke, gespierde elastische wand. Een verwonding aan een slagader is levensgevaarlijk. Het bloed spuit eruit. Vandaar dat slagaders diep in het lichaam liggen. Alleen in de hals, bij de polsen en de enkels liggen ze aan de oppervlakte. Daar kun je het 'kloppen van de slagaders voelen. Slagaders bevatten veel zuurstof. Ze zijn zuurstofrijk. Alleen de longslagader vervoert weinig zuurstof. vaten: de haarvaten. De haarvaten ge ven voedingsstoffen en zuurstof af aan de cellen waar ze langs lopen. Ze nemen afvalstoffen uit de cellen mee. De wanden van de haarvaten zijn dun, zodat deze stoffen makkelijk kunnen passeren. De bloeddruk in de haarvaten is laag, het bloed stroomt er langzaam. Afbeelding 10-4 Nierhaarvaten In de organen vertakken de slagaders zich tot een netwerk van kleine bloed
3 Afbeeling 10-5 Aders De haarvaten verenigen zich weer tot grotere vaten: de aders.aders vervoeren het bloed terug naar het hart. De bloeddruk in de aders is nog lager dan die in de haarvaten. Aders hebben dunne wanden. Het hart zuigt het bloed uit de aders naar zich toe. Vandaar dat in de aders kleppen zitten. Het bloed uit je benen bijvoorbeeld zou anders steeds terugzakken. Aders bevatten veel koolstofdioxide. Alleen de longader vervoert weinig koolstofdioxide. De bloedvaten tussen hart en longen noemen we de kleine bloedsomloop. De bloedvaten tussen het hart en de rest van het lichaam vormen de grote bloedsomloop. In afbeelding 10-6 zijn beide bloedsomlopen getekend. Bloedvaten met zuurstofrijk bloed zijn rood. Bloedvaten met veel koolstofdioxide zijn blauw gekleurd. Afbeelding 10-6 Grote en kleine bloedsomloop
4 In afbeelding 10-7 zie je de belangrijkste bloedvaten van je lichaam. Maak nu: O: 10/4t/mO: 10/11 Afbeelding 10-7
5 Afbeelding H e t h a r t Het hart is een holle spier, ongeveer zo groot als je vuist. Het bestaat uit twee gedeelten: een linker- en een rechterhelft. Het hart heeft vier holtes: twee boezems en twee kamers. Bij de boezems komt het bloed het hart binnen. De linkerboezem ontvangt zuurstofrijk bloed uit de longen. In de rechterboezem komt zuur stofarm bloed uit de lichaamsweefsels terecht. De kamers pompen het bloed weer weg. De linkerkamer perst het zuurstofrijke bloed via de aorta naar het lichaam. De rechter kamer perst zuurstofarm bloed via de longslagader naar de longen. De wand van de linkerkamer is sterker gespierd dan die van de rechterkamer. Dat komt doordat de linkerkamer het bloed door het hele lichaam moet persen. Bij joggers kan de linkerkamer wat groter geworden zijn. Ze hebben dan meestal een iets verdikte spierwand. Hun hart heeft zich aan de grote sportprestaties aangepast. Dat is niet gevaarlijk Afbeelding voor 10-9 hun gezondheid.
6 Maar zeer zware arbeid kan dodelijk zijn. Wedstrijdroeiers, marathonlopers en wielrenners kunnen een hartvergroting krijgen. Dit gebeurt alleen als het hart niet in orde is. Een te groot hart veroorzaakt te hoge bloeddruk. Ook kan het hart zelf of kunnen de kleppen erdoor beschadigen. In het hart en in het begin van de slag aders zitten kleppen. Ze zorgen ervoor dat het bloed maar één kant op kan stromen. Een hartslag gaat als volgt: 1 Eerst trekken de boezems samen. De hartkleppen (1) staan hierbij open. De slagaderkleppen (2) zijn gesloten. Het bloed stroomt van de boezems naar de kamers. De druk in de kamers neemt dus snel toe. 2 De kamers trekken samen. De hartkleppen worden hierdoor dichtgedrukt. Het bloed wordt via de slagaderkleppen in de slagaders ge perst. De druk in de slagader neemt toe. Direct daarna ontspannen de kamers zich. De druk in de kamers neemt af en de slagaderkleppen sluiten weer. 3 Nu volgt een hartpauze. De hele hartspier is ontspannen. Het bloed stroomt vanuit de aders in de boezems. Het hart is een hard werkende spier! Om de buitenkant lopen ook bloedvaten: de kransslagader en de kransader. De kransslagader is een vertakking van de aorta. Hij zorgt ervoor dat het hart voldoende voedingsstoffen en zuurstof krijgt. De kransader komt uit in de holle ader. Hij voert de afvalstoffen van de hartspier af. Maak nu: O: 10/12t/mO: 10/17 Afbeelding De fasen van de hartslag
7 3.1 H o u d je h or t f i t! Veel dierlijke vetten (cholesterol) eten en veel roken is slecht voor je hart en bloedvaten. Ook stress, een te hoge bloeddruk en weinig bewegen hebben een negatieve invloed. Merk je dat iemand een hartinfarct krijgt, bel dan direct de huisarts of het alarmnummer! Snel ingrijpen kan een leven redden. In het hartspierweefsel ontstaat wel een litteken. Daaraan kan men later zien waar het hartinfarct is geweest. Afbeelding Afbeelding Als een zijtak van de kransslagader In je hart zitten aparte zenuwcellen. Ze verstopt raakt, krijgt een deel van de geven regelmatig elektrische stroompjes af. Hierdoor trekt de hartspier op hartspier geen zuurstof meer. Dat deel van het hart stopt met pompen. het goede moment samen. Bij som De spiercellen sterven af. mige mensen gebeurt dat niet. Dit noemen we een hartinfarct of Ritmestoornissen van het hart komen hartstilstand. voor bij mensen die bijvoorbeeld een Vaak krijgt de patiënt eerst een hevige pijn middenvoor in de borst. De hartinfarct hebben gehad. Ze kunnen pijn straalt uit naar hals, rug of armen ook aangeboren zijn. en houdt wel een kwartier aan. Als je hart onregelmatig werkt, ver Soms transpireert hij erg en voelt zich loopt de afgifte en opname van zuurstof in de longen moeilijk. Je wordt misselijk. kortademig en krijgt het benauwd.
8 Om het hart in het goede ritme te laten pompen wordt er een pacemaker onder de huid geplaatst. Een pacemaker is een apparaatje dat elektrische schok jes naar de hartspier uitzendt. Afbeelding a Pacemaker Slecht werkende hartkleppen kunnen tegenwoordig worden vervangen door kunststof exemplaren! 4 B l o e d d r u k Bloeddruk is de druk die het bloed uitoefent op de wanden van de bloedvaten. Bloeddruk wordt door de werking van het hart veroorzaakt. Telkens als het hart het bloed in de slagaders pompt, stijgt de bloeddruk iets. Di rect daarna zakt de bloeddruk weer, tot de volgende hartslag. In de slagaders wordt het bloed verder geperst door spiertjes in de wanden. Als deze spiertjes samentrekken, wordt de bloeddruk verhoogd. Als ze ontspannen, daalt de bloeddruk weer. De spiertjes worden beïnvloed door het zenuwstelsel en door bepaalde stoffen in je bloed. Afbeelding b Kunstmatige hartklep Maak nu: O: 10/18t/mO: 10/21 Afbeelding Bloeddrukmeter Soms wordt de bloeddruk gevaarlijk hoog. Dat komt bijvoorbeeld door spanningen (stress), roken, veel drinken, veel drop eten, weinig bewegen, te dik zijn, gebruik van de pil of veel zout (natrium) eten. Het gevolg is dat er een bloeding in de hersenen, een nierziekte of een beschadiging aan het netvlies kan ontstaan.
9 Vaak voel je je bij een te hoge bloeddruk moe. Maar dit gevoel heb je ook bij een te lage bloeddruk! waarde in de armslagader 120 mm Hg, de laagste 80 mm Hg. De meting geldt als je in rust bent. De bloeddruk heeft geen vaste waarde. Ze varieert in de loop van de dag en is ook afhankelijk van (in)spanning. Maak nu: O: 10/22t/mO: 10/24 5 B l o e d Ongeveer 7,5% van je lichaamsgewicht wordt gevormd door je bloed. Iemand van 70 kilo heeft dus 5,3 liter bloed. Afbeelding Als je bij een verwonding veel bloed hebt verloren, kan de bloeddruk sterk dalen. Dat gebeurt ook als je heel erg schrikt. Deze toestand wordt een shock genoemd. Je organen krijgen dan te weinig zuurstof. Je wordt bleek, je huid voelt klam aan en je gaat sneller ademhalen. Je krijgt ook dorst en voelt je verward of angstig. De bloeddruk is het hoogst in de slagaders, lager in de haar vaten en het laagst in de aders. De druk in de kleine bloeds omloop is lager dan die in de grote bloedsomloop. De druk wordt weergegeven in mm Hg (millimeter kwikdruk). Je bloeddruk wordt meestal ge meten in de armslagader. Bij een gezond mens is de hoogste Bloed bestaat uit een vloeistof, het bloedplasma, en uit bloedcellen. Het bloedplasma bestaat voor het grootste deel (90%) uit water. Daarin zitten allerlei stoffen opgelost, zoals glucose, zouten of mineralen, vitamines, vetten, hormonen, eiwitten, zuur stof en koolstofdioxide. Het bloed vervoert bovendien warmte door je lichaam, zodat je overal ongeveer even warm bent. Afbeelding De kleuren geven de tempera tuur van de huid aan. De koele delen zijn blauw. De warme zijn rood tot wit gekleurd.
10 6. 1 Rode b l o e d c e l l e n Rode bloedcellen worden gemaakt in het rode beenmerg van platte beenderen. Voorbeelden van platte beenderen zijn: het borstbeen, de ribben en het schouderblad. Rode bloedcellen hebben een vaste vorm. Het zijn ronde, platte schijfjes. Ze hebben geen kern. De bloedcellen zijn het vaste bestanddeel van het bloed. Als bloed een tijdje in een buisje staat, zakken de bloedcellen naar beneden. Dat heet bezinken. Zakken er veel bloedcellen naar beneden, dan is de bezinking van je bloed hoog! Je hebt dan meestal een ontste- Afbeelding Bloedprikken king in je lichaam. Maak nu: O: 10/25t/mO: 10/28 6 B l o e d c e l l e n Als je een druppel bloed onder de microscoop bekijkt, kun je drie soorten bloedcellen ontdekken: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaat Afbeelding Rode bloedcellen jes. De taak van de rode bloedcellen is het vervoeren van zuurstof. Ze bevatten daarvoor hemoglobine. Dit is een ijzerhoudende stof met een speciale eigenschap: het bindt heel snel met zuurstof. Dat gebeurt als het bloed door de longen stroomt. De rode bloedcellen nemen de zuurstof mee naar de cellen in je lichaam. Door de hemoglobine krijgt ons bloed de rode kleur. Zuurstofrijk bloed heeft een lichtrode kleur. Als het bloed weinig zuurstof bevat is het donkerrood. Rode bloedcellen zijn enkele maanden in het bloed aanwezig. Daarna worden ze in de milt en in de lever vernietigd. De ijzerhoudende stof wordt later opnieuw gebruikt bij de aanmaak van nieuwe bloedcellen. Afbeelding Bloedcellen
11
12 Het is belangrijk dat je voldoende ijzer in je voeding hebt. Dat zit bijvoorbeeld in volkorenbrood, cacaopoeder, sesamzaad, lever, niertjes, peterselie en sojabonen. Als je te weinig ijzer opneemt, kun je bloedarmoede krijgen. Je voelt je dan snel moe. Afbeelding Deze voedingsmiddelen bevatten vee! Ijzer 6.2 Witte bloedcellen Witte bloedcellen hebben een kern. Ze hebben geen vaste vorm. Een witte bloedcel lijkt een beetje op een amoebe. Hij kan uit een bloedvat kruipen en zo overal in het lichaam zijn werk doen. Er zijn twee soorten witte bloedcellen. De ene soort maakt antistoffen. Antistoffen zijn bepaalde eiwitten. Ze zorgen ervoor dat schadelijke stoffen die in je lijf zijn gekomen, niet kunnen werken. Schadelijke stoffen die aanleiding geven tot de vorming van een antistof noemen we antigenen. Voorbeelden hiervan zijn stuifmeel en de giftige afvalstoffen van bacteriën en virussen. De andere soort witte bloedcel maakt ziekteverwekkers onschadelijk. De ziekteverwekkers worden eerst ingesloten en daarna verteerd. Ook ruimen ze dode celresten op, bijvoorbeeld bij 'blauwe plekken'. Afbeelding Witte bloedcellen Afbeelding Witte bloedcel Afbeelding Witte bloedcellen ruimen bacteriën op
13 Witte bloedcellen leven maar enkele dagen. Ze gaan bij de bestrijding van ziektekiemen zelf dood. De dode bacteriën en de dode bloedcellen samen noemen we etter of pus. Witte bloedcellen worden, net als de rode bloedcellen, in het rode beenmerg van platte beenderen aangemaakt. Maar ze ontstaan ook in de lymfeklieren. Lymfeklieren liggen in de hals, de oksels en in de liezen. Soms raakt de aanmaak van witte bloedcellen in de war. Er ontstaat dan een explosie van witte bloedcellen in het bloed. Afbeelding Behandeling met cytostatica Bij leukemiepatiënten wordt de weerstand steeds minder. Door een beenmergtransplantatie kunnen sommige vormen van leukemie genezen. Daarbij wordt de patiënt ook bestraald en krijgt hij cytostatica (geneesmiddelen die de groei van cellen remmen) B l o e d p l a a t j e s Bloedplaatjes zijn stukjes van cellen. Ze zijn onregelmatig van vorm. Ze hebben geen kern. Afbeelding Leukemiecellen Het rode beenmerg, de lymfeklieren of de milt is dan ziek. De witte bloedcellen zijn misvormd en doen hun werk niet meer goed. Deze ziekte heet leukemie. Bloedplaatjes helpen bij de stolling van bloed. Als ze tegen de rand van een wondje stuk stoten, komen er bepaalde stoffen uit de bloedplaatjes vrij. In het bloedplasma zit een vloeibaar eiwit: fibrinogeen. Door contact met stoffen uit de bloedplaatjes verandert het fibrinogeen in fibrine, een vaste Afbeelding Bloedplaatjes zorgen voor de stolling van bloed
14 stof. Er ontstaat een netwerk van fibrinedraden, dat de andere bloedcellen tegenhoudt. Op die manier wordt er een korstje gevormd dat de wond afsluit. Ook bloedplaatjes worden in het rode beenmerg aangemaakt. Maak nu: O: 10/29t/mO: 10/38 7 W e e f s e l v l o e i s t o f e n l y m f e Afbeelding Netwerk van fibrinedraden Door de dunne wand van de haarvaten kunnen allerlei stoffen passeren. Alleen rode bloedcellen niet. Een deel van de bloedvloeistof gaat via de haarvatenwand naar de ruimten tussen de cellen. Deze vloeistof noemen we de weefselvloeistof. De cel len die niet direct tegen een bloedvat Afbeelding Lymfestelsel
15 liggen, kunnen uit de weefselvloeistof alles halen wat ze nodig hebben. Na de uitwisseling van stoffen wordt een deel van de weefselvloeistof weer opgenomen in de haarvaten. De rest wordt afgevoerd door een speciaal buizenstelsel, de lymf evaten. Als de weefselvloeistof in de lymfevaten is gekomen, wordt het lymfe genoemd. De lymfevaten komen samen in de lymfeklieren. Dit zijn kliertjes die als een filter werken. Ze zuiveren de lymfe van ziektekiemen. Bovendien maken ze witte bloedcellen. Alle lymfevaten komen uiteindelijk samen in enkele grote aders, vlak bij het hart. Het lymfestelsel heeft geen aparte pomp. De druk in de weefsels en de zuigkracht van het hart stuwen de lymfe verder. Kleppen in de lymfevaten zorgen ervoor dat de lymfe niet terugzakt. Maak nu: O: 10/39t/enO: 10/40 8 B l o e d t r a n s f u s i e Al heel lang proberen artsen het leven van een patiënt te redden door hem bloed van een ander mens (of soms Afbeelding van een dier) te geven. Dat ging heel vaak mis: het bloed stolde te snel en er traden allerlei infecties op. Ook ontstond heel vaak een klontering van de rode bloedcellen. 8.1 B l oe d gr oe p A, B, A B, 0 In 1900 ontdekte men hoe dat komt. Aan het celmembraan van de rode bloedcel zitten antigenen. Als vreemde rode bloedcellen in het lichaam van een ander komen, worden er vaak antistoffen gevormd. Net als bij ziekteverwekkers reageert het bloed dus ook op niet-eigen bloedcellen (vreemde eiwitten). Daardoor klontert het bloed en kan de Ontvanger Sterven. Afbeelding Karl Landsteiner, de ont dekker van het bestaan van bloedgroepen Op rode blokunnen kunnen twee soorten antigenen voorkomen: A en B. Sommige mensen bezitten alleen an tigeen A. Zij hebben dan bloedgroep A. Als je alleen antigeen B hebt, behoor je tot bloedgroep B. Mensen met an tigeen A en B worden tot bloedgroep AB gerekend. Er zijn ook mensen die geen van bei de antigenen in hun bloed hebben. Zij hebben bloedgroep 0 (nul). Iemand met bloedgroep A heeft dus een antistof tegen bloedgroep B.Deze antistof noemen we anti-b. Iemand met bloedgroep B heeft dan anti-a. Bloedgroep AB heeft beide antigenen. Deze mensen maken dus geen anti-
16 stoffen. In bloedgroep 0 komen anti- A én anti-b voor, omdat deze bloedgroep geen antigenen heeft. Afbeelding Bloedtransfusie Bij een bloedtransfusie wordt dan ook eerst de bloedgroep bepaald. Er wordt ook onderzocht of het bloed niet besmet is met bepaalde virussen. Bloedtransfusies zijn nodig als je te veel bloed hebt verloren, te weinig bloedcellen of bloedplaatjes hebt of om je weerstand te verhogen. Na een kleine operatie krijg je meest al een infuus met water en opgeloste stoffen toegediend. In de tabel zie je een schema over de bloedgroepen. Als je bloed geeft, dan word je een bloeddonor genoemd R e s u s f a c t o r Op de rode bloedcellen komen nog meer antigenen voor. De bekendste is de resusfactor. Deze werd voor het eerst bij het resusaapje ontdekt en komt zo aan zijn naam. Als je dit antigeen in je bloed hebt, ben je resuspositief. In Nederland is 85% van de mensen dat; 15% is resusnegatief. Als iemand met resusnegatief bloed een bloedtransfusie krijgt met resuspositief bloed, is er niets aan de hand. Van nature hebben mensen geen antistoffen in hun bloed tegen de resusfactor. Maar hun lichaam gaat Afbeelding Resusaapje deze antistoffen dan wel direct maken. Bij een tweede transfusie klontert het bloed daardoor wel. Maak nu: O: 10/41t/mO: 10/45 Als je deze dan heb je en deze anti- Je bloed Je kunt bloed bloedgroep deze antigenen stoffen in je klontert met ontvangen hebt: aan je rode bloedplasma: bloedgroep: van mensen bloedcellen: met bloedgroep: A A anti-b Ben AB Aen0 B B anti-a AenAB Ben0 AB AenB - - A, B, AB en anti-a, anti-b A, B en AB 0
17 9 Z i e k t e v e r w e k k e r s in je b l o e d Donorbloed wordt tegenwoordig altijd onderzocht. Het bloed kan bijvoorbeeld besmet zijn met het hepatitis-virus. Hepatitis is een ernstige leverontsteking. Hepatitis kan de lever voor altijd beschadigen en is soms dodelijk. In het bloed worden dan antistoffen tegen het hepatitis-virus gevonden. De donor hoeft zich trouwens nog niet eens ziek te voelen. Afbeelding Hepatitis-virus Normaal komt bij de afbraak van de rode bloedcellen in de lever een geelbruine stof vrij. Deze galkleurstof wordt dan uitgescheiden in de galblaas. Bij hepatitis komt er heel veel van deze stof vrij. Ze verstopt de afvoerbuisjes in de lever. De geelbruine kleurstof komt zodoende in je bloed. Het kleurt het oogwit en later ook de huid geel. Vandaar dat deze ziekte ook wel geelzucht wordt genoemd. De ziekte gaat meestal over met rust. Je mag geen vet gebruiken en het is beter ook geen alcohol te drinken. Afbeelding HlV-virus Bloed wordt ook onderzocht op aids. Als er antistoffen tegen het HIVvirus in zitten, mag de donor geen bloed meer geven. Hij is dan seropositief. Net als bij hepatitis hoeft de donor zich nog niet ziek te voelen. De antistoffen worden soms pas vier tot zes maanden na de infectie gemaakt! Later volgt er nog een bevestigingstest. Hiermee wordt dan met zekerheid vastgesteld of de donor met aids is besmet of niet. Aids is dus ook een besmettelijke ziekte. Zij wordt overgedragen door onveilig vrijen, het lenen van oude naalden en spuiten bij druggebruik en het gebruik van onveilige bloedproduc ten. Ook kan een seropositieve moeder haar kind besmetten tijdens de zwangerschap, de geboorte of via borstvoeding. Het aids-virus breekt witte bloedcellen die antistoffen maken, af. Hierdoor wordt het natuurlijke afweersysteem minder. Aids-patiënten sterven dan ook meestal aan longontsteking.
18 Tegenwoordig worden steeds betere medicijnen tegen het aids-virus gevonden. Helaas is er nog niet één die een patiënt volledig doet genezen. Maak nu: O: 10/41t/mO: 10/45 Afbeelding Over de hele wereld worden mensen tegen aids gewaarschuwd.
19 SAMENVATTING 1 Het bloed vervoert voedingsstoffen en zuurstof naar de cellen toe. Het voert afvalstoffen (koolstofdioxide en water), celproducten en warmte af. 2 Er zijn drie soorten bloedvaten: slagaders, aders en haarvaten. 3 Verschillen tussen slagaders en aders zijn: slagader: ader: 1 stroomrichting: van hart af naar hart toe 2 bloeddruk: hoog laag 3 dikte van de wand: dik dun 4 kleppen: geen, behalve wel bij het hart 5 ligging: diep in lichaam aan oppervlakte 6 rijk aan: zuurstof, behalve koolstofdioxide, de longslagader behalve de longader 4 Haarvaten geven voedingsstoffen en zuurstof af aan de cellen. Ze nemen afvalstoffen uit de cellen mee. Alle stoffen en bloedcellen kunnen de haarvatwanden passeren, behalve de rode bloedcellen. 5 De kleine bloedsomloop loopt zo: rechter hartkamer - longslagader -longhaarvaten - longader - linker hartboezem. De grote bloedsomloop loopt zo: linker hartkamer - aorta - lichaamshaarvaten - holle ader - rechter hartboezem. 6 Het hart werkt als volgt: 1 De boezems trekken samen; het bloed stroomt in de kamers; de hartkleppen zijn open, de slagaderkleppen zijn dicht. 2 De kamers trekken samen; het bloed stroomt in de slagaders; de hartkleppen zijn dicht, de slagaderkleppen zijn open. 3 Een hartpauze; het bloed stroomt vanuit de aders in de boezems. De hartkleppen en de slagaderkleppen zijn dicht.
20 7 De kransslagader brengt voedingsstoffen en zuurstof naar het hart. De kransader voert afvalstoffen af. 8 Bij een hartinfarct is de kransslagader verstopt. Een deel van het hart sterft af.er blijft een litteken over. 9 Ritmestoornissen veroorzaken kortademigheid en benauwdheid. Een pacemaker kan het hart weer in het goede ritme brengen. 10 Een hartvergroting komt voor bij mensen die zware arbeid verrichten (wedstrijdroeiers, marathonlopers). Ze hebben last van verhoogde bloeddruk. Harten kleppen kunnen beschadigen. 11 Bloed bestaat uit bloedplasma en bloedcellen. Het vervoert oplosbare stoffen, zoals: glucose, zouten (mineralen), vitamines, vetten, eiwitten (zoals antistoffen en antigenen), hormonen, zuurstof en koolstofdioxide. Bloed vervoert ook warmte. 12 Er zijn drie soorten bloedcellen: taak: gemaakt in: vorm: 1 rode bloedcellen vervoeren zuurstof (bevatten hemoglobine) rode beenmerg van platte beenderen rond, in het midden iets dunner, ze hebben geen kern 2 witte bloedcellen beschermen het lichaam tegen ziektekiemen: de ene soort maakt antistoffen, de andere vernietigt bacteriën rode beenmerg van platte beenderen, in milt en in lymfeklieren geen vaste vorm, ze hebben een kern 3 bloedplaatjes vormen korstje van fibrinedraden bij verwonding; ze rea geren met het fibrino geen in het bioed rode beenmerg van platte beenderen kleine deeltjes van een cel, hebben geen kern 13 Antistoffen schakelen werking van antigenen uit. Antigenen zijn lichaamsvreemde eiwitten. 14 Leukemie is een kanker van de bloedcellen. De witte bloedcellen nemen sterk in aantal toe. Een beenmergtransplantatie kan soms leukemie genezen.
21 15 Het bloedplasma dat tussen lichaamscellen stroomt, noemen we weefselvloeistof. Weefselvloeistof die niet in de haarvaten terugkeert, wordt opgevangen door lymfevaten. Als het vocht hierin gekomen is, heet het lymfe. 16 De lymfevaten bevatten kleppen. Ze verenigen zich in de lymfeklieren. Deze zuiveren de lymfe en maken witte bloedcellen. 17 Aan het celmembraan van rode bloedcellen zitten antigenen. Deze kunnen voor afstootreacties zorgen als er vreemd bloed (verkeerde eiwitten) wordt toegediend. Er zijn vier bloedgroepen: A (hebben antigeen A), B (hebben antigeen B), AB (hebben antigeen A en B) en 0 (spreek uit: nul; hebben geen antigenen). Mensen met bloedgroep 0 kunnen aan iedereen bloed geven. Mensen met bloedgroep AB kunnen van iedereen bloed ontvangen. 18 De resusfactor is ook een antigeen. Iemand die deze factor heeft, is resuspositief. Hij kan één keer resusnegatief bloed ontvangen. 19 Hepatitis (ernstige leverziekte) wordt onder andere overgebracht door donorbloed. De ziekte gaat meestal over door rust. 20 Aids kan worden overgebracht door: onveilig vrijen, het lenen van gebruikte spuiten en naalden en het gebruik van onveilige bloedproducten. Ook kan een seropositieve moeder haar kind besmetten tijdens de zwangerschap, tijdens de geboorte of via borstvoeding. Het aids-virus breekt witte bloedcellen die antistoffen maken, af. Hierdoor wordt de weerstand lager. Een aids-patiënt kan aan een longontsteking sterven. Maak nu de diagnostische toets. Maak een kenuze uit E: 10/53 en E: 10/54
BASISSTOF 1 HET BLOED OM TE ONTHOUDEN
BASISSTOF 1 HET BLOED Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en bloedplaatjes. 55% is bloedplasma. 45% bloedcellen en bloedplaatjes. Er zijn twee soort bloedcellen: rode bloedcellen en witte bloedcellen.
Nadere informatie6.9. Werkstuk door E woorden 25 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Inhoudsopgave
Werkstuk door E. 1687 woorden 25 juni 2006 6.9 23 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inhoudsopgave Het Bloed De Bloedsomloop De bloedvaten Uitscheiding De Hartslag Weefselvloeistof
Nadere informatieNaam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed?
Naam: BLOEDSOMLOOP Bloed Een volwassen persoon heeft 5 á 6 liter bloed. Dat bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen (rode en witte) en bloedplaatjes. Als bloed een paar dagen heeft gestaan, zakken de
Nadere informatie5,2. Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari keer beoordeeld. Basisstof 1; samenstelling van bloed
Antwoorden door een scholier 1376 woorden 19 februari 2003 5,2 202 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; samenstelling van bloed Opdr.1 1. Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en plaatjes 2.
Nadere informatie6.5. Opdracht 1. Opdracht 2. Opdracht 4. Boekverslag door K woorden 10 mei keer beoordeeld. Basisstof 1
Boekverslag door K. 1704 woorden 10 mei 2005 6.5 317 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1 Opdracht 1 1) Bloedplasma bestaat uit 90% water, opgeloste stoffen als zouten, zuurstof, voedingsstoffen, koolstofdioxide,
Nadere informatieSamenvatting Biologie Transport
Samenvatting Biologie Transport Samenvatting door een scholier 1385 woorden 5 april 2006 8,2 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk Transport Basisstof 1: De bloedsomloop Bloedsomloop:
Nadere informatieThema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai
Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken
Nadere informatie4,3. Samenvatting door een scholier 1547 woorden 28 februari keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 1547 woorden 28 februari 2014 4,3 5 keer beoordeeld Vak Biologie Bloed bestaat uit bloedplasma, in het bloedplasma drijven bloedcellen en bloedplaatjes. Waar bestaat bloedplasma
Nadere informatieVWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA
Thema: Transport VWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet 5V: blz. 215 t/m
Nadere informatie7,9. Samenvatting door een scholier 2305 woorden 16 juni keer beoordeeld. Biologie thema 3. Basistof 2
Samenvatting door een scholier 2305 woorden 16 juni 2016 7,9 21 keer beoordeeld Vak Biologie Basistof 2 Het bloedvatenstelsel van de mens bestaat uit het hart en de bloedvaten. Het hart pompt het bloed
Nadere informatieOefen Repetitie KGT thema Bloedsomloop
Oefen Repetitie KGT thema Bloedsomloop Als er geen punten bij een vraag staan, dan is die vraag 1 punt waard. Onderdeel A: waar of niet waar? 1. Bloedplaatjes bevatten hemoglobine. 2. Het gehalte koolstofdioxide
Nadere informatieSamenvatting. Functie: zuurstof en voedingsstoffen afgeven aan de cellen, en koolstofdioxide en andere afvalstoffen opnemen in het bloed.
SAMENVATTING Samenvatting doelstelling 1 Je moet de bestanddelen van bloed kunnen noemen met hun kenmerken en functies. Bloed bestaat uit bloedplasma (± 55%) en uit bloedcellen en bloedplaatjes (± 45%).
Nadere informatieBij eencellige dieren transport via diffusie (over kleine afstand). Het transporteren van zuurstof en afvalstoffen (traag proces).
Samenvatting door J. 2603 woorden 19 maart 2013 7,1 17 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie voor jou- Havo5- Thema 5: Transport 5,1 De bloedsomloop Bij eencellige dieren transport
Nadere informatie1) Wat is het verschil tussen de grote en kleine bloedsomloop? 2) Tot welke bloedsomloop behoren je hersenen?
Computeropdracht Bloedsomloop Basisstof 2, 3 en 5 Ga naar biologiepagina.nl > Havo 5 > Bloedsomloop > PC- les > computerles 1 Bekijk de animaties zorgvuldig en maak de opdrachten in de opgegeven volgorde,
Nadere informatiehalvemaanvormige kleppen) Doordat de hartkamers het bloed met kracht wegpompen.
4BASISSTOF De 2 havo vwo bloedvaten thema 3 De bloedsomloop opdracht 18 Vul het schema in. Kies bij 1 uit: van de organen weg naar het hart toe van het hart weg naar de organen toe. Kies bij 2 uit: hoog
Nadere informatieslagaders haarvaten aders uitzonderingen Bevat kleppen - - X Aorta, longslagader Gespierde dikke wand
Paragraaf 4.1 en 4.2 Neem de volgende begrippen over in je schrift en geef een omschrijving ader Bloedvat waarin bloed richting het hart stroomt slagader Bloedvat waarin het bloed van het hart afstroomt
Nadere informatieAlles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?
Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte
Nadere informatieExamen Voorbereiding Transport
Examen Voorbereiding Transport Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 5 Transport Begrippenlijst: Begrip Enkelvoudige bloedsomloop Dubbele bloedsomloop Kransslagaders Aorta Hartkleppen Halvemaanvormige
Nadere informatieKijk, zo klopt het! EEN KIJKJE IN JE HART INHOUD. Je hart? Hard nodig!
N KIJKJ IN J HART Kijk, zo klopt het! Het hart van een volwassene pompt zó hard dat het in één dag een tankwagen van wel 7.000 liter kan vullen. n het hart van een kind? Dat krijgt in één dag een tankwagen
Nadere informatiebloedtransfusie bij kinderen
bloedtransfusie bij kinderen Binnenkort krijg je een bloedtransfusie, in deze folder leggen we jou alvast uit wat dat is. Wat is een bloedtransfusie? Bij een bloedtransfusie krijg je extra bloed uit een
Nadere informatieAlgemeen Bloedtransfusie voor kinderen
Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.
Nadere informatieHart = pomp --> spier --> trainen --> krans(slag)aders vertakken verder --> hart krijgt meer voedingsstoffen
Samenvatting door Jurre 1255 woorden 16 juni 2015 6,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 9.1 Hart en bloedsomloop Hart = pomp --> spier --> trainen --> krans(slag)aders vertakken verder -->
Nadere informatie1. We ademen om te leven
1. We ademen om te leven Net als alle levende wezens hebben wij energie nodig om te leven. De spijsvertering zorgt ervoor dat ons lichaam de voedingsstoffen opneemt. De bloedsomloop brengt die stoffen
Nadere informatieBij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het
Samenvatting door R. 1946 woorden 10 maart 2016 7 37 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Bio samenvatting H9 9.1 WAT WORDT ER BINNENIN JE LICHAAM GEREGELD? Je lichaam probeert vanbinnen om constant
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,
Nadere informatieHart en bloedsomloop hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62557 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBloedtransfusie. informatie voor kinderen
Bloedtransfusie informatie voor kinderen Wat is een bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend. Dit gaat via een slangetje in een bloedvat, meestal in je arm. Net zoals bij
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 3060 woorden 10 april 2007 7,4 54 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Het was een beetje moeilijk om een onderwerp te kiezen, maar het is gelukt: mijn
Nadere informatieSamenvatting NaSk Verbranding en ademhaling
Samenvatting NaSk Verbranding en ademhaling Samenvatting door een scholier 1875 woorden 28 januari 2004 5 52 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur- en scheikunde actief Pw Biologie: Thema 2: Verbranding
Nadere informatieBloed vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 07 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62407 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1759 woorden 8 januari 2007 6 159 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave: BLZ 1 Inhoudsopgave BLZ 2 Inleiding BLZ 3 Hoofdstuk 1: Waar zit wat bij het hart? BLZ 4 Hoofdstuk
Nadere informatieLEERWERKBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW VMBO-BK
2a LEERWERKBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW VMBO-BK 2a LEERWERKBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW VMBO-BK AUTEURS GERARD SMITS BEN WAAS ARTEUNIS BOS ONNO KALVERDA ZESDE
Nadere informatieBloedtransfusie Informatie voor patiënten
Bloedtransfusie Informatie voor patiënten 12-16 jaar Binnenkort krijg je een behandeling of operatie, waarbij een bloedtransfusie nodig kan zijn. In deze folder leggen we uit wat dat inhoudt. Wat is een
Nadere informatieTransport door het lichaam. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/60187
Auteur Bea Fricova Laatst gewijzigd 26 juni 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/60187 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 9
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 Samenvatting door I. 2669 woorden 14 december 2014 5,8 9 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie samenvatting 9.1: Lichaam à orgaanstelsels Orgaanstelsel
Nadere informatieBloedsomloop. Hans heijkoop; Petra Buist. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Hans heijkoop; Petra Buist 25 may 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieHANDBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW HAVO.VWO
2a HANDBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW HAVO.VWO 2a HANDBOEK BIOLOGIE VOOR JOU BIOLOGIE VOOR DE ONDERBOUW HAVO.VWO AUTEURS GERARD SMITS BEN WAAS ARTEUNIS BOS ONNO KALVERDA ZESDE DRUK
Nadere informatieBLOEDSOMLOOP. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Petra Buist 25 May 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieHOEK 1: RODE BLOEDLICHAAMPJES
HOEK 1: RODE BLOEDLICHAAMPJES 1 LEZEN Iemand van jullie groepje leest titeltje A rode bloedlichaampjes op de leesfiche voor. 2 OPDRACHT MAKEN Maak opdracht 1 in de werkbundel 3 LEZEN Iemand anders van
Nadere informatieBloedtransfusie patiënten van 8-12 jaar
Bloedtransfusie patiënten van 8-12 jaar BLOEDTRANSFUSIE PATIENTEN 8-12 JAAR Jij krijgt een bloedtransfusie. In deze folder leggen we uit wat een bloedtransfusie is en waarom je de transfusie krijgt. Wat
Nadere informatieSamenvatting Biologie, 8.1 t/m 8.5
Samenvatting Biologie, 8.1 t/m 8.5 8.1 Het werkt! Organen zijn delen van het lichaam met een bepaalde taak (hart, longen, darmen, enzovoort). De meeste organen liggen in je romp. Je kan de romp verdelen
Nadere informatieBloed - CCG AH2. Dianne Gijsbertsen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dianne Gijsbertsen 15 January 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/71034 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBloed vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 07 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62484 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieBloedtransfusie patiënten van 12-16 jaar
Bloedtransfusie patiënten van 12-16 jaar Bloedtransfusie patiënten 12-16 jaar Jij krijgt een bloedtransfusie. In deze folder leggen we uit wat een bloedtranfusie is en waarom je de transfusie krijgt.
Nadere informatieElke spier neemt toe in dikte en kracht door hem regelmatig harder te laten werken (trainen).
Samenvatting door een scholier 1591 woorden 28 november 2017 8,5 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Paragraaf 9.1: hart en bloedsomloop Elke spier neemt toe in dikte en kracht door hem regelmatig
Nadere informatieHart en bloedsomloop vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73602 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieSamenvatting Biologie Biologie Hoofdstuk 9: vertering, ademhaling, verbranding, bloedsomloop
Samenvatting Biologie Biologie Hoofdstuk 9: vertering, ademhaling, verbranding, bloedsomloop Samenvatting door Madelief 1197 woorden 7 februari 2018 5,2 16 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Paragraaf
Nadere informatieHartfalen. Decompensatio cordis
Hartfalen Decompensatio cordis Door een verminderde pompfunctie van uw hart bent u op dit moment onder behandeling van de cardioloog. Deze folder geeft u uitleg over de aard en de oorzaak van uw klachten.
Nadere informatieBloedtransfusie. Informatiebrochure
Bloedtransfusie Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 WAAROM EEN BLOEDTRANSFUSIE?... 4 2 WAARUIT BESTAAT BLOED?... 4 3 HOE VINDEN WE PASSEND BLOED?... 5 4 HOE GEBEURT EEN BLOEDTRANSFUSIE?...
Nadere informatieSO Biologie T3: De bloedsomloop
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ivis Cambungo 24 June 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/48743 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieEindexamen biologie vmbo gl/tl 2003 - I
BLOED GEVEN INFORMATIE 1 BLOEDDONOR WORDEN Barry is 25 jaar. Hij heeft zich opgegeven om bloed af te staan als bloeddonor. Hij is tot deze beslissing gekomen, omdat zijn vriend Kees hemofilie heeft, een
Nadere informatieLees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 34 tot en met 51. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
Zwangerschap Lees eerst informatie tot en met en beantwoord dan vraag tot en met. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. p In de afbeelding van informatie is een deel van het
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 2377 woorden 1 februari 2004 7,1 153 keer beoordeeld Vak Biologie 1. Wat is bloed? Bloed is een waterige vloeistof waar een heleboel kleine deeltjes in
Nadere informatieDe onderdelen van het bloed.
Bloedtransfusie Universitair Medisch Centrum Groningen Bij de behandeling die u of uw kind binnenkort ondergaat kan de toediening van bloed nodig zijn. In deze folder wordt uitgelegd welke bloedproducten
Nadere informatieBegrippenlijst bloed, bloedsomloop en lymfe AB0-systeem Bloedgroepenstelsel, waarbij het menselijk bloed is ingedeeld in vier typen bloed: A, B, AB
Begrippenlijst bloed, bloedsomloop en lymfe AB0-systeem Bloedgroepenstelsel, waarbij het menselijk bloed is ingedeeld in vier typen bloed: A, B, AB en O. ader 1. Bij dieren: bloedvat, die het bloed terugvoert
Nadere informatieSamenvatting Biologie H12 Transport
Samenvatting Biologie H12 Transport Samenvatting door Jacomijn 2019 woorden 16 december 2017 7,8 3 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Samenvatting Biologie H12 Transport 12.1 Hart Slagvolume =
Nadere informatieWerkstuk Biologie Lichaamstelsels
Werkstuk Biologie Lichaamstelsels Werkstuk door een scholier 2239 woorden 10 oktober 2005 3,8 23 keer beoordeeld Vak Biologie Ademhaling Als je inademt, dan neem je zuurstof uit de lucht op. Als je uitademt,geef
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 15, Het bloed kruipt waar het gaan kan
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 15, Het bloed kruipt waar het gaan kan Samenvatting door een scholier 3051 woorden 22 januari 2007 6,7 45 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk
Nadere informatieDe Bloedsomloop. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Bea Fricova Laatst gewijzigd 16 May 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/58608 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieBLOED EN BLOEDSOMLOOP VWO 3
BLOED EN BLOEDSOMLOOP VWO 3 Halvemaanvormige kleppen Over de halvemaanvormige kleppen (de kleppen aan het begin van de aorta en de longslagader) worden enkele beweringen gedaan: 1 De druk die tijdens de
Nadere informatieHart anatomie en fysiologie
Hart anatomie en fysiologie Anatomie van het hart Het hart is omgeven door een effen vlies, het hartzakje of pericard(3). Het hart ligt in de borstholte, tussen de longen (1), bijna in het midden met de
Nadere informatieInhoud Wat is een bloedtransfusie
Bloedtransfusie Binnenkort zult u een behandeling of ingreep ondergaan, waarbij er een kans is dat u bloed toegediend moet krijgen: bloedtransfusie. Of u krijgt binnenkort een bloedtransfusie vanwege bloedarmoede.
Nadere informatieInfobrochure. Bloedtransfusie
Infobrochure Bloedtransfusie Geachte heer/mevrouw, Tijdens uw opname in het ziekenhuis kan uw arts het noodzakelijk vinden dat u een bloedtransfusie ondergaat. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een
Nadere informatieWerking van het hart. Algemene informatie over het hart, de bloedvaten en de meest voorkomende hart- en vaataandoeningen
Werking van het hart Algemene informatie over het hart, de bloedvaten en de meest voorkomende hart- en vaataandoeningen Het hart is een pomp Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke doodsoorzaak in Nederland.
Nadere informatieAfdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel De klop van jouw hart Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieOpstel Biologie De Bloedsomloop (verhaal)
Opstel Biologie De Bloedsomloop (verhaal) Opstel door een scholier 3139 woorden 14 januari 2003 4,1 78 keer beoordeeld Vak Biologie Het Verhaal De lievelingstante van Lissie is gestorven aan een hartinfarct.
Nadere informatieHart en vaatziekten vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63348 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieInleiding. Afbeelding 1: Het hart
Boezemfibrilleren Inleiding Het hart is een holle spier, ongeveer even groot als een vuist. Het hart bestaat uit vier holle ruimtes: Rechterboezem Linkerboezem Rechterkamer Linkerkamer De boezems vangen
Nadere informatieBloedtransfusie ALGEMEEN. Toedienen van bloedproducten
ALGEMEEN Bloedtransfusie Toedienen van bloedproducten Bij een bloedtransfusie worden bloed of bloedproducten via een infuus toegediend. Indien het voor uw behandeling noodzakelijk is, schrijft uw behandelend
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.
Nadere informatieU kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per
Bloedtransfusie Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl Wat
Nadere informatieBloed Geven en Krijgen vmbo-kgt okt 2013
Bloed Geven en Krijgen vmbo-kgt okt 2013 Ieder jaar geven zo n 400.000 Nederlanders bloed; zij zijn bloeddonor. Samen geven zij ongeveer 900.000 liter bloed per jaar. Dat is belangrijk, want dagelijks
Nadere informatiehart longen Werkboekje van...
& hart longen Werkboekje van... Woordveld woordveld Hart & Longen adem in, adem uit adem in, adem uit Om goed te kunnen werken heeft het lichaam zuurstof nodig. De ademhaling zorgt dat je lichaam zuurstof
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen
Nadere informatieDe groei van tumoren is alleen maar mogelijk als er bloedvaten naartoe gaan (afbeelding 1 fase 3 en 4).
Examentrainer Vragen De vorming van bloedvaten Angiogenese is de naam van het proces waarbij nieuwe bloedvaten gevormd worden. In een volwassen, volgroeid lichaam worden normaal gesproken geen bloedvaten
Nadere informatieBloedtransfusie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Bloedtransfusie U heeft met uw arts afgesproken dat u een bloedtransfusie krijgt. Of u ondergaat binnenkort een behandeling of ingreep waarbij u misschien extra bloed toegediend moet krijgen. In deze folder
Nadere informatie1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen?
Samenvatting door Y. 1076 woorden 27 januari 2015 8,9 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen? Onze huid
Nadere informatie6,5 ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005
Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005 6,5 240 keer beoordeeld Vak Nederlands Kanker Om te begrijpen hoe leukemie iemand ziek maakt, moet je eerst iets over je eigen lichaam weten; hoe
Nadere informatieBloedtransfusie Informatie voor patiënten
Bloedtransfusie Informatie voor patiënten Klinisch laboratorium Een bloedtransfusie wordt door uw arts voorgeschreven. Dit gebeurt met uw toestemming, tenzij er sprake is van een acute levensbedreigende
Nadere informatieWerkstuk Biologie Het hart
Werkstuk Biologie Het hart Werkstuk door een scholier 1795 woorden 1 augustus 2013 0 keer beoordeeld Vak Biologie Taak van het hart Het hart kun je vergelijken met een pomp die het bloed in beweging houdt.
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 9: Gezondheid
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9: Gezondheid Samenvatting door W. 2014 woorden 16 mei 2013 6,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 9.1 Goed geregeld Wat wordt er binnenin je lichaam geregeld?
Nadere informatieBloedtransfusie Informatie voor patiënten
Bloedtransfusie Informatie voor patiënten Klinisch laboratorium In deze folder vindt u informatie over een bloedtransfusie. Een bloedtransfusie schrijft uw arts voor als dat voor de behandeling noodzakelijk
Nadere informatieBoezemfibrilleren. De bouw en werking van het hart
Boezemfibrilleren Boezemfibrilleren is een stoornis in het hartritme. Uw hartslag wordt onregelmatig. U kúnt dit voelen, maar dat hoeft niet. Van alle mensen met boezemfibrilleren voelt ongeveer 10 tot
Nadere informatieDREIGEND HARTINFARCT
DREIGEND HARTINFARCT (onstabiele angina pectoris) In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over een dreigend hartinfarct. Wij adviseren u de informatie zorgvuldig te
Nadere informatieHARTKATHETERISATIE CORONAROGRAFIE
HARTKATHETERISATIE CORONAROGRAFIE AZ Monica vzw - Florent Pauwelslei 1 - BE-2100 Deurne - T +32 3 320 50 00 - F +32 3 320 56 00 info@azmonica.be - www.azmonica.be 12 Inleiding Uw cardioloog heeft u aangeraden
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 3346 woorden 20 mei 2004 5,7 87 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Hoofdstuk 1: wat is bloed Hoofdstuk 2: bloedcellen Hoofdstuk 3: bloeddonor Hoofdstuk
Nadere informatieBloedtransfusie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Bloedtransfusie Informatie voor patiënten F0892-2130 september 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357
Nadere informatie1. Hoe ziet het hart eruit?
1. Hoe ziet het hart eruit? Het hart ligt in de borstkas, achter het borstbeen tussen beide longen in. Er wordt vaak gezegd dat het hart aan de linkerkant ligt, maar dit is niet helemaal waar. Het ligt
Nadere informatieInformatie over een bloedtransfusie
Informatie over een bloedtransfusie Bij het tot stand komen van deze folder is gebruik gemaakt van de volgende folders: Bloedtransfusie voor patiënten - Stichting Sanquin Bloedvoorziening. Bloedtransfusie
Nadere informatieToets Anatomie Opleiding Sport en Bewegen. Behaalde punten Hulpmiddelen geen
Cijfer In te vullen voor docent In te vullen door leerling Beroepsprestatie B.P.1.3 S.B Naam leerling Toets Anatomie Opleiding Sport en Bewegen Klas SB3O1A+B Versie 1 Datum Tijdsduur 60 minuten Naam docent
Nadere informatieBloedtransfusie bij zuigelingen
informatie voor patiënten van ziekenhuis rijnstate/velp Bloedtransfusie bij zuigelingen Binnenkort krijgt uw baby op de afdeling Neonatologie een bloedtransfusie. Deze wordt gegeven als er een tekort is
Nadere informatieHet bloed vanuit het onderste deel van het lichaam borst, buik, benen- stroomt via de onderste holle ader terug naar het hart Aorta
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 Samenvatting door K. 1990 woorden 9 november 2015 6,9 3 keer beoordeeld Vak Biologie Paragraaf 1 Onderdelen menselijk hart Functie Bovenste holle ader groot bloedvat dat
Nadere informatieBoezemfibrilleren. Atriumfibrilleren. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Boezemfibrilleren Atriumfibrilleren Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Het hart is een holle spier, ongeveer even groot als een vuist. Het hart bestaat uit vier
Nadere informatiePraktische opdracht. klas 2 atheneum
1 Praktische opdracht klas 2 atheneum Expert opdrachten gaswisseling, bloed en bloedsomloop http://www.bioplek.org/2klas/2klasexpertgasbloed/2klasgasbloedinhoud.html Vragen over de posters 2 Het is mogelijk
Nadere informatieDarmkanker. Dit is leukemie
Darmkanker Dit is leukemie Bloed wordt gemaakt in het beenmerg. Beenmerg zit in je botten. In het beenmerg zitten stamcellen. Uit de stamcellen ontstaan bloedcellen. Bloed stroomt door je bloedvaten naar
Nadere informatieBijlagenboekje examen VMBO-GL en TL 2003
Bijlagenboekje examen VMBO-GL en TL 2003 tijdvak 1 maandag 26 mei 13.30-15.30 uur BIOLOGIE CSE GL EN TL BIOLOGIE VBO-MAVO-D 30005-586-543b BLOED GEVEN INFORMATIE 1 BLOEDDONOR WORDEN Barry is 25 jaar. Hij
Nadere informatiebiologie voor jouw ; klas 5 havo ; hoofdstuk 7 bescherming en evenwicht Hoofdstuk 7 paragraaf 1 de huid beschermd tegen invloeden van buitenaf en
biologie voor jouw ; klas 5 havo ; hoofdstuk 7 bescherming en evenwicht Hoofdstuk 7 paragraaf 1 de huid beschermd tegen invloeden van buitenaf en gaat waterverlies door verdamping tegen. 1. de opperhuid:
Nadere informatieAortaklepinsufficiëntie
Hartcentrum Aortaklepinsufficiëntie Patiëntenfolder aandoeningen Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 De werking van een gezond hart... 3 Wat doet het hart?... 3 Hoe zit het hart in elkaar?... 3 De bloedsomloop...
Nadere informatieHartkwalen Gasping. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart. Aandoeningen v/h hart 22-1-2012
Hartkwalen Gasping De belangrijkste klachten zijn: vermoeidheid kortademigheid (vooral bij inspanning) opgezette benen en enkels onrustig slapen en s nachts vaak plassen 4 Hartfalen sen Hartspierziekte
Nadere informatie