De rode draad van ons verhaal is groen

Transcriptie

1 De rode draad van ons verhaal is groen Bouwstenen voor een duurzame energietoekomst Ondernemingsvisie van gasinfrastructuur- en netwerkbedrijf Gasunie

2

3 Verbonden energie: bouwstenen voor een duurzame energievoorziening De vraagstukken op het gebied van energie en duurzaamheid zijn uitdagender dan ooit. Op weg naar een schonere energietoekomst die betaalbaar, betrouwbaar en vooral ook haalbaar is, willen we kansen benutten. We zetten daarbij vol in op onze kracht: het creëren van verbindingen op het terrein van gas en energie. 1

4 Gasunie werkt aan duurzame toekomst op basis van vier bouwstenen : 1. Meer duurzaamheid betekent dat er meer energieopslag en flexibiliteit nodig zal zijn. Gas is een ideaal medium daarvoor. Wij hebben veel ervaring met het flexibel inzetten van gasinfrastructuur en investeren in nieuwe faciliteiten. Zo bevorderen we de inpassing van hernieuwbare energiebronnen. 2. Gasunie zorgt voor meer groen, duurzaam gas voor de consument door te investeren in leidingen, opwerkingsfaciliteiten en innovatie. Daarmee vergroten we het aandeel van duurzame energie op een betaalbare manier. 3. De consument kiest. Gasunie bevordert marktwerking, ook voor duurzame energie. Zo kan duurzame energie zich ontwikkelen tot een realistische optie voor de consument. 4. Energie en duurzaamheid vormen een uitdaging van internationaal formaat. Gasunie bouwt aan een Europese gasrotonde. Daarmee creëren we sterke, efficiënte grensoverschrijdende energieverbindingen, waarmee landen hun eigen energiespecialismen optimaal op elkaar kunnen aansluiten. Het zorgt bovendien voor energiezekerheid en een sterke positie van Nederland in de Europese energiemarkt. Gas verbindt energie, en Gasunie verbindt markten en spelers. Zo verbinden we het heden met een duurzame toekomst. In deze brochure lichten we deze bouwstenen en onze aanpak toe. 2

5 Nu keuzes maken In 2050 zal de wereldbevolking gegroeid zijn naar negen miljard mensen die allen aanspraak maken op een behoorlijke levensstandaard. Welke keuzes moeten we nu maken om straks over voldoende schone en betaalbare energie te beschikken? Grenzen vervagen: tussen landen in Europa, tussen energiesystemen, tussen markten, tussen consumenten en producenten. Alles hangt steeds meer met alles samen. In onze filosofie zijn energie en duur zaamheid onlosmakelijk met elkaar verbonden. Verschillende investeringen in de energievoorziening kunnen niet los van elkaar gezien worden. Groene draad Het einddoel staat vast: een duurzame samenleving waarin economie en ecologie hand in hand gaan. De weg ernaar toe is een complex samenspel tussen bedrijven, overheden en consumenten, soms in verschuivende rollen. Dat vraagt om een sterke verbindende lijn een groene draad - die de inbreng van de verschillende spelers (en daarmee een diversiteit van energievormen en bronnen) tot hun recht kan laten komen. We zijn omringd door een veelheid aan energieopties en transitieroutes. Vanuit dat besef wil Gasunie de verbinding naar de toekomst leggen. Wij doen dit vanuit de bijzondere eigenschappen van gas als energiedrager, vanuit de kracht van onze gasinfrastructuur en de competenties van onze medewerkers. Als gasinfrastructuuren netwerkonderneming wil Gasunie de verbindende factor zijn. In deze brochure laten wij zien hoe we dat willen doen. 3

6 Ontwikkeling Nederland gasland-energieland in drie perioden 3 Gas en Gasunie in een verbindende rol voor een duurzame energievoorziening (nu ) 2 Gasunie gaat verder als zelfstandig gasinfrastructuurbedrijf: voortrekker op de (Noordwest-)Europese gasrotonde ( nu) Gasunie legt in de rol van verkoper van het Groningen-gas en uitvoerder van het kleineveldenbeleid namens de Nederlandse 1 overheid een wijd vertakt landelijk hogedruk- gasnet aan (vanaf 1963) Elke periode bouwt voort op de fundamenten van de voorgaande fase. 4

7 Bouwsteen 1 Ruim baan voor hernieuwbare energie Bouwsteen 2 Groen gas voor de consument GGasunie s visie: vier bouwstenen voor een duurzame energietoekomst Bouwsteen 3 Bevorderen marktwerking, ook voor duurzame energie Bouwsteen 4 Bouwen aan de gasrotonde 5

8 Bouwsteen 1 Ruim baan voor hernieuwbare energie In de toekomst zal hernieuwbare energie, zoals elektriciteit uit zon en wind, een steeds groter deel van de energiebehoefte invullen. Hoe meer duurzame elektriciteit, hoe groter de behoefte aan energieopslag en de mogelijkheid om die energie a la minute flexibel in te passen. Het energieaanbod vanuit duurzame bronnen is namelijk niet stabiel. De zon schijnt niet altijd en het waait niet continu. En omgekeerd: de duurzame energie die bij veel zon, of veel wind beschikbaar komt is niet altijd op dat moment nodig. Om vraag en aanbod met elkaar in balans te brengen kan gas fungeren als een krachtig, flexibel en efficiënt buffermechanisme dat altijd beschikbaar is. Gas kan makkelijk worden opgeslagen en vervolgens snel, op afroep, weer beschikbaar worden gemaakt. Gas to Power. Aardgascentrales zorgen voor flexibiliteit en zekerheid in de energievoorziening: ze kunnen zich direct aanpassen aan de energievraag door een tandje bij te zetten of juist wat gas terug te nemen. Power to Gas. In de toekomst, als het aandeel van duurzame energie verder is toegenomen, kan de gasrotonde ook flexibiliteit toevoegen aan het energieaanbod door een overschot aan elektriciteit om te zetten en op te slaan in gasvorm, zodat het kan worden opgenomen in het netwerk, met alle voordelen van dien. Dit zou kunnen door omzetting van een elektriciteitssurplus in de vorm van waterstof, of door omzetting van CO2 in methaan, het hoofdbestanddeel van aardgas. De opslag van energie via gas is vele malen goedkoper dan andere vormen van energieopslag. In een slimme, integrale visie op de toekomstige energievoorziening helpt 6

9 gas mee om hernieuwbare energie in te passen in onze energievoorziening. Met haar krachtige netwerk, onderdeel van de gasrotonde, waarvan ook grote ondergrondse opslagfaciliteiten deel uitmaken, voorziet Gasunie op een betaalbare en betrouwbare wijze in de groeiende behoefte aan opslag en flexibiliteit. Gasunie heeft veel ervaring met het flexibel inzetten van haar infrastructuur: het tot op de minuut balanceren van gasstromen. Gas verbindt energie Aardgas maakt de toetreding van duurzame energie mogelijk Aardgas kan met behulp van biogas vergroenen Van aardgas naar gas naar energie: de groene draad naar de toekomst Goedkope en schone vorm van energie transport, met relatief weinig ruimtelijk beslag en meest efficiënt Vanzelfsprekend en ongemerkt: betrouwbaar en onzichtbaar energie bij de afnemer brengen Gas is gemakkelijk dicht bij de markt op te slaan Gas is op afroep beschikbaar Gas is traploos op- en af te regelen en daardoor flexibel inzetbaar Investeren in gasinfrastructuur is investeren in de basis voor een duurzame energievoorziening Gas is ruim voorradig 7

10 Decentrale energieopwekking Onze gasinfrastructuur biedt flexibiliteit en buffervermogen om centraal en decentraal opgewekte energie met elkaar te matchen. Decentrale opwekking heeft als voordeel dat deze direct bij de eindverbruiker plaatsvindt, door bijvoorbeeld zonnepanelen op daken. Ook de HRe-ketel, waarmee superefficiënt thuis elektriciteit en warmte uit gas gemaakt kan worden is een vorm van decentrale opwekking. Decentralisering stelt consumenten in staat te fungeren als kleinschalige producenten. Decentraal opgewekte energie zal niet altijd voldoende zijn om in onze sterk variërende vraag te voorzien. Hierdoor zal ook centrale opwekking een rol blijven spelen. In Nederland en andere delen van Noordwest-Europa hebben we naast het elektriciteitsnetwerk een uitgebreid gasnetwerk, waardoor centrale en decentrale aanbieders en verbruikers van energie met elkaar zijn verbonden. Met dit energienetwerk kunnen we buren, steden en landen op een betaalbare en betrouwbare wijze onderling energie laten uitwisselen. 8

11 De gasrotonde is de stabiele ruggengraat voor een duurzame energievoorziening. Zo maken we optimaal en efficiënt gebruik van alle beetjes duurzame energie. De vraag naar gas stijgt. Daarom zal Gasunie de komende jaren voor haar klanten blijven investeren in transportleidingen en gasinfrastructuur. Op die manier kan ook de duurzame energievoorziening via gasinfrastructuur flexibel en stabiel blijven. Daarnaast onderzoekt Gasunie innovatieve concepten voor energieopslag in de duurzame toekomst. Gasunie investeert in: Langetermijn-flexibiliteit (gasopslag in lege gasvelden) Piekflexibiliteit (gasopslag in cavernes) Studies en proefprojecten naar opslag duurzame energie 9

12 Bouwsteen 2 Groen gas voor de consument Consumenten kiezen de energie die bij hen past ze kiezen voor betaalbaarheid, voor zekerheid, voor duurzaamheid, al naar gelang de behoefte. Groene energie voor thuis en onderweg Groen gas maakt duurzaam verwarmen, douchen en koken mogelijk en combineert dat met alle gemakken die een gasaansluiting biedt. Steeds meer automobilisten stappen over naar een auto op groen gas. Duurzaam rijden op groen gas is binnen handbereik en is flink goedkoper dan benzine, diesel of LPG. Kansen voor Nederland: de gasrotonde ondersteunt de biobased economy Biologisch restmateriaal wordt tegenwoordig niet meer gezien als afval, maar als grondstof voor een biobased economy. Van GFT-afval, mest en andere reststromen kan namelijk biogas worden gemaakt met aardgaskwaliteit: groen gas. Omdat Nederland beschikt over een fijnmazig gasnetwerk, kan groen gas gemakkelijk bijgemengd en landelijk geleverd worden. Het aantal groengasprojecten groeit. In 2020 kunnen maar liefst een miljoen huishoudens van duurzaam gas worden voorzien. Een uitdaging daarbij is het creëren van de juiste schaalgrootte. Gasunie kan daarbij helpen door de vraag naar groengasinfrastructuur te bundelen, door de handel en transport te faciliteren en door via een opentoegangmodel voor infrastructuur de grootschalige productie te organiseren. 10

13 De weg naar verduurzaming biedt kansen voor Nederland. Door de gasrotonde te verbinden met de biobased economy maken we gebruik van de kracht van twee sterke sectoren: energie en landbouw. Om deze kansen maximaal te benutten wil Gasunie een voortrekkersrol spelen. Grootschalige flexibele productie van duurzame energie In de toekomst is schaalvergroting van productie van groen gas mogelijk door biomassa via vergassingstechnologie om te zetten in groen gas. Dit is veruit de efficiëntste manier om biomassa in te zetten. Niet alleen omdat zo een hoog energetisch rendement wordt gehaald, maar ook doordat duurzame energie op deze manier kan worden opgeslagen en flexibel worden ingezet. In 2050 kan zo de productie van groen gas wel vijftig procent van de vraag naar aardgas dekken. De grensoverschrijdende handel in groen gas draagt hier in belangrijke mate aan bij. Ervaring in gasdiversiteit Gasunie is van oudsher gewend om te gaan met een grote diversiteit aan gassoorten. Na de vondst van het Groningengas nam het aantal gaskwaliteiten sinds de jaren zeventig snel toe doordat ook uit tal van kleine velden gas werd gewonnen. Gasunie heeft veel ervaring met het mengen en inpassen van gaskwaliteiten in een betrouwbare en stabiele gasvoorziening. Die expertise wordt nu ook ingezet om duurzaam groen gas, opgewekt uit biologische reststromen, in te passen in de nationale gasvoorziening. Gasunie investeert in: Verzameling van groen gas via infrastructuur Opwerking van groen gas naar aardgaskwaliteit Vergassingstechnologie 11

14 Bouwsteen 3 Bevorderen marktwerking, ook voor duurzame energie Marktwerking versterkt positie energiegebruikers Verduurzaming moet zo efficiënt mogelijk plaatsvinden. Marktwerking en handel bieden burgers en bedrijven de kans om zelf mee te sturen, zodat de gewenste energieproducten en diensten kunnen komen daar waar ze op dat moment het meest gewenst zijn. Gasunie heeft ervaring met het faciliteren van handel en markten via de virtuele handelsplaats TTF en de energiebeurs APX. Gasunie-dochter Vertogas maakt de handel in groen gas mogelijk. Door groen gas te certificeren op de plaats van productie wordt niet alleen de echtheid van het groene gas gegarandeerd, maar wordt ook de handel gestimuleerd. 12

15 Verbindende rol in de markt Ook marktplaatsen zullen net als de netten en de energiestromen niet ophouden bij de landsgrenzen. Om consumenten optimaal te bedienen zal naast technologische innovatie ingezet moeten worden op commerciële innovatie. In de toekomst zal ook de uitruil van nieuwe producten, groen en grijs, via goed werkende handelsplaatsen en slimme diensten, ondersteund worden, ook grensoverschrijdend. Zo kan biomassa in bijvoorbeeld Rusland omgezet worden in groen gas en via de bestaande transportinfrastructuur in Europa vermarkt worden. Gasunie investeert in: Certificering van groen gas en andere duurzame gassen Koppeling van diensten en energieproducten, uitbouw van markten Commerciële innovatie 13

16 Bouwsteen 4 Bouwen aan de gasrotonde Grenzen vervagen De overgang naar duurzame energie is geen vraagstuk dat we binnen de eigen landsgrenzen kunnen oplossen. In Europa zullen landen juist moeten doen waar zij op energiegebied goed in zijn. Nederland zal daarbij een grote rol kunnen spelen binnen haar specialismen: wind, biomassa, groen gas, aardgas en natuurlijk energieinfrastructuur. Sterk in Nederland, sterk in Europa: internationalisering biedt kansen De Nederlandse energiemarkt zal geïntegreerd worden met die van landen om ons heen. Zo lossen we niet alleen samen vraagstukken op, maar zorgen we via concurrentie ook voor een eerlijke prijsvorming. Deze integratie biedt kansen voor Gasunie. Wij zijn de eerste grensoverschrijdende netwerkbeheerder in Europa en lopen voorop in grensoverschrijdende transport. Met die kennis en kunde kunnen wij een belangrijke rol spelen in het integreren, beheren en versterken van de energienetten in de landen om ons heen. Door onze kennis en kunde in te zetten kunnen wij bouwen aan een Europees energienetwerk, waarbij energietransport via gasinfrastructuur de kern vormt. Gastransport is immers veruit de efficiëntste en meest duurzame vorm van energietransport. Via gastransportleidingen kan, bij gelijkblijvende investeringskosten, twintig keer zoveel energie worden getransporteerd als via elektriciteitsleidingen. Door de kansen die marktintegratie ons biedt maximaal te benutten, zorgen we niet alleen voor meer efficiency en verduurzaming, maar ook voor een sterkere rol voor Nederland in de energiemarkt van de toekomst. 14

17 Gasunie investeert in: Uitbreidingen van de gastransportcapaciteit van de netten Het faciliteren van internationale gasstromen via transitleidingen Uitbreiding van de vergassingscapaciteit van LNG-terminal GATE De mogelijkheid om kleinschalig LNG-vervoer te faciliteren 15

18 Toekomstbestendig investeren gas naar aardgaskwaliteit, vergassingstechnologie, certificering van groen gas en andere duurzame gassen Koppeling van diensten en energieproducten Uitbouw van markten en commerciële innovatie Gasunie raamt dat er met de realisatie van de bouwstenen de komende tien jaar een investeringstotaal gemoeid is dat kan oplopen tot circa 10 miljard euro: Uitbreidingen van transportcapaciteit van het bestaande net Uitbreiding van de vergassingscapaciteit van LNG-terminal GATE De mogelijkheid om kleinschalige LNG-vervoer te faciliteren Het faciliteren van internationale gasstromen via transitleidingen Verzameling van groen gas via infrastructuur, opwerking van groen Deze investeringen faciliteren niet alleen de beoogde energievoorziening en verduurzaming voor 2020, maar vormen tegelijk het fundament voor duurzame vervolgstappen: We vergroten onze capaciteit om onuitputtelijke bronnen als zon, wind en biomassa ten volle te benutten en het rendement ervan te verhogen. Met het flexibele energienetwerk kunnen we snel en efficiënt inspringen op zowel energietekorten als -overschotten van buren, steden en landen. Gas to power, power to gas We helpen de gasvoorziening te vergroenen. Hiermee creëren we een extra duurzame component in de low carbon energiemix tot en na

19 Met het faciliteren van marktwerking en het koppelen van verschillende energievormen bevorderen we niet alleen een optimale prijsvorming. We faciliteren hiermee ook de opkomst van marktconforme groene energie, steeds onafhankelijker van plaats, tijd en vorm Door de versterking van internationale verbindingen borgen we niet alleen de leveringszekerheid van nu en straks en daarmee de beschikbaarheid van gas als verbindende energievorm. We zorgen er ook voor dat internationale regio s met verschillende potenties voor windenergie, zonne-energie, waterkracht en biomassa op een efficiënte wijze met elkaar worden verbonden en elkaar versterken 17

20 Aanpak Gasunie Wij gaan een actieve rol vervullen in het faciliteren van energietransitie door slim gebruik te maken van de unieke eigenschappen van onze organisatie, gas en gasinfrastructuur. maar ook met olieoverslagbedrijven, afvalverwerkers, agrariërs en autoproducenten hebben onze business cases sterker gemaakt. Gasunie wil zich bij het ontwikkelen van nieuwe projecten nog sterker focussen op samenwerking en partnerschappen. Gasunie transformeert zich zo van een Europese netwerkbeheerder tot een Europese netwerkorganisatie. Alle activiteiten zullen onze toets van veiligheid, betrouwbaarheid, efficiency en duurzaamheid moeten doorstaan. Daarnaast zullen we onze kenmerkende manier van werken, als onafhankelijke partij en met open toegang tot onze faciliteiten, behouden als basis in nieuwe concepten. We zoeken actief naar samenwerking en partnering. Wij staan open voor nieuwe ketens, nieuwe partners en nieuwe regio s. Projecten met internationale gasbedrijven, Gasunie werkt aan innovatie op commercieel gebied. Om markten te laten werken en consumenten te bedienen is er behoefte aan vernieuwende dienstverlening op de energiemarkt. Gasunie kan zich zo ontwikkelen tot matchmaker op de markt van vraag en aanbod, groen en grijs, in Nederland en Europa. De gasrotonde ontwikkelt zich als het ware tot een energierotonde : andere energiestromen kunnen invoegen de voorziening als geheel blijft stabiel terwijl de weg naar verduurzaming is ingezet. 18

21 Gasunie verbindt spelers en marktpartijen Gasunie is excellent in gasinfrastructuur en netbeheer Gasunie is specialist in het managen van netbalans en het managen van gaskwaliteiten kan veel spelers en energievormen aan elkaar koppelen. Gasunie is gericht op samenwerking en het aangaan van allianties We ontwikkelen projecten en diensten samen met partners Door onafhankelijke positie kunnen we individuele klantvragen bundelen in efficiënte projecten We ontwikkelen infrastructuur en faciliteiten voor iedereen via onze open-toegangfilosofie Uitmuntende track record in goed en veilig gastransport het Nederlandse gasnet is het meest complexe ter wereld 19

22 Samen werken aan succes De voordeligste weg naar een duurzame energievoorziening loopt via gas. Gasunie staat klaar om haar visie te verwezenlijken en alle uitdagingen die daarmee verbonden zijn op te pakken. Voor het welslagen van deze ambitie zijn ook andere factoren in de directe bedrijfsomgeving van belang. Denk daarbij aan: Op nationaal niveau moeten we een vereende inspanning blijven leveren om de (Noordwest-)Europese Gasrotonde internationaal te positioneren als belangrijkste gashub Er moet voldoende wettelijke speelruimte zijn voor netbeheerder GTS voor de ontwikkeling van innovatieve transportdiensten om aan klantwensen tegemoet te komen Een goed investeringsklimaat met fair en stabiel reguleringsregime is noodzakelijk voor het kunnen investeren in nieuwe infrastructuur Er moet voldoende wettelijke ruimte zijn voor nieuwe vormen van financiering voor projecten Wij zijn ervan overtuigd dat het door goed samenspel mogelijk is een krachtig concept voor een haalbare, betaalbare en duurzame energievoorziening vorm te geven, waarin recht wordt gedaan aan de inbreng van de verschillende spelers en van verschillende energievormen. Als gasinfrastructuur- en netwerkonderneming wil Gasunie daarin de verbindende factor zijn. 20

23 21

24 juli 2011