INFORMATIEBROCHURE SOJA onderzoek. Onderzoek naar de invloed van soja-eiwit op insuline gevoeligheid. AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT
|
|
- Casper Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INFORMATIEBROCHURE SOJA onderzoek Onderzoek naar de invloed van soja-eiwit op insuline gevoeligheid. AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT Het onderzoeksteam Het onderzoeksteam bestaat uit Drs. Monique van Nielen, Dr. Marco Mensink en Prof. Dr. Edith Feskens. Verder worden zij bijgestaan door diëtisten, medewerkers en studenten van Wageningen Universiteit. Informatiebrochure SOJA juni 2012
2 Voorwoord Hartelijk bedankt voor uw interesse in het SOJA onderzoek. We hopen dat door het lezen van deze brochure duidelijk wordt wat we in het SOJA onderzoek willen onderzoeken en wat er van u als deelnemer wordt verwacht. Als u besluit om deel te nemen, dan levert u een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk voedingsonderzoek. Naast de informatie in deze brochure worden er informatiebijeenkomsten georganiseerd voordat het onderzoek start, waarin u uitgebreid de mogelijkheid krijgt om vragen te stellen. Om u aan te melden als deelnemer en voor antwoord op uw vragen over het SOJA onderzoek kunt u contact opnemen met: Drs. Monique van Nielen monique.vannielen@wur.nl Postadres: Wageningen Universiteit Bezoekadres: SOJA onderzoek Afdeling Humane Voeding Monique van Nielen SOJA onderzoek Agrotechnion (gebouw 309) Monique van Nielen Kamer 4015 Postbus 8129 Bomenweg EV Wageningen 6703HD Wageningen
3 Inhoudsopgave Achtergrond van het SOJA onderzoek... 1 Doel van het onderzoek... 1 Het onderzoeksteam... 1 Wie kan deelnemen?... 1 Onderzoeksopzet... 2 Wat wordt er van u verwacht?... 3 Screening... 4 Gecontroleerde voedingsproef... 4 Meetdagen (begin- en eindmetingen)... 6 Wat u verder moet weten... 7 Deelname... 7 Vergoedingen en reiskosten... 8 Wat zijn de mogelijke voordelen?... 8 Wanneer vindt het onderzoek plaats?... 8 Resultaten... 8 Privacy en publicatie van gegevens... 8 Veiligheid... 9 Stoppen... 9 Onafhankelijke arts Verzekering Verantwoordelijkheid Veelgestelde vragen Contactgegevens Bijlage 1. Voedingssamenstelling tijdens het SOJA onderzoek Bijlage 2. Voorbeeld vrije punten lijst Bijlage 3. DXA-scan Bijlage 4. MRI-scan Bijlage 5. Verzekering voor deelnemers... 16
4 Achtergrond van het SOJA onderzoek Soja producten bevatten vele ingrediënten die mogelijk een positief effect hebben op de gezondheid, zoals soja-eiwit (essentiële aminozuren, biologisch actieve peptiden) en isoflavonen. Soja wordt veel onderzocht in relatie tot overgewicht (obesitas) en het vetgehalte in het bloed. Soja-eiwit zou mogelijk het slechte cholesterol kunnen verlagen en kan zorgen voor gewichtsverlies. Ook zou soja voor een vermindering van insulineongevoeligheid kunnen zorgen, maar dit is minder vaak onderzocht. Insulineongevoeligheid is een situatie waarbij het lichaam niet goed in staat is om het glucoseniveau (suiker) in het bloed constant te houden. Insulineongevoeligheid zorgt voor verhoogde suikerwaarden in het bloed, wat het risico op de ontwikkeling van suikerziekte verhoogd. Diverse eigenschappen van soja-eiwit maken het een veelbelovend voedingsmiddel om insulineongevoeligheid te verbeteren, vandaar dat we dit gaan onderzoeken. Doel van het onderzoek We willen onderzoeken of soja-eiwit een gunstig effect heeft op risicofactoren voor diabetes (suikerziekte) en hart- en vaatziekten, bij mensen die hiervoor een verhoogd risico hebben. Het onderzoeksteam Het onderzoek wordt uitgevoerd door de afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit, in samenwerking met ziekenhuis Gelderse Vallei. Het onderzoeksteam bestaat uit Drs. Monique van Nielen, Dr. Marco Mensink en Prof. Dr. Edith Feskens. Wie kan deelnemen? U kunt deelnemen aan het SOJA onderzoek als u: een vrouw tussen 45 en 70 jaar oud bent langer dan 1 jaar geleden uw laatste menstruatie had minimaal 6 maanden een stabiel gewicht hebt (<3kg gewichtsverandering) niet deelneemt aan een intensief/zwaar trainingsprogramma een buikomvang van minimaal 80 cm hebt minimaal één van onderstaande condities blijkt te hebben: a. Verhoogd vetgehalte in het bloed b. Laag goed cholesterol (HDL) in het bloed c. Hoge bloeddruk d. Verhoogd bloedsuiker (maar geen diabetes) (Bovengenoemde punten a t/m d worden getest tijdens een screening) 1/16
5 U kunt niet deelnemen aan het SOJA onderzoek als: uw beide eierstokken zijn verwijderd u nu of in de afgelopen 5 jaar kanker hebt gehad u medicatie gebruikt die van invloed is op onze onderzoeksuitkomst, namelijk: o corticosteroïden of cholesterolverlagende medicatie (bv. statines) o anticonceptie met hormonen (bv. de pil, spiraaltje) o hormoontherapie o (orale) antibiotica (bij langdurig gebruik) u diabetes, hart- en vaatziekten of een schildklieraandoening hebt u regelmatig soja producten eet (vaker dan 1 keer per week) u isoflavonen supplementen gebruikt u vegetariër bent u een dieet volgt of zeer recent hebt gevolgd een allergie voor soja, koemelk of zuivel hebt u rookt u meer dan 7 glazen alcohol per week gebruikt u bloed hebt gegeven / gaat geven (donor) in de periode 2 maanden voor tot 2 maanden na het onderzoek u op de dag van de screening minder dan 1 maand geleden deelnam of nog deelneemt aan een ander onderzoek (het Eet-Meet-Weet onderzoek is geen probleem, deze onderzoeken kunnen wel gecombineerd worden) u niet op de hoogte wilt worden gesteld van eventuele afwijkende bloedwaarden die gevonden zouden kunnen worden tijdens de screening u metalen voorwerpen en/of metaalsplinters in uw lichaam hebt u last van claustrofobie (angst voor kleine ruimtes) hebt Voorafgaand aan het onderzoek vult u een vragenlijst in en vindt een screening plaats om te bepalen of u aan alle voorwaarden voldoet en dus kunt deelnemen. Onderzoeksopzet Als uit de screening blijkt dat u kunt deelnemen aan dit onderzoek en u hebt uw toestemmingsformulier ondertekend, dan wordt u ingedeeld voor het onderzoek. Mochten er eventueel teveel geïnteresseerden geschikt zijn voor deelname, dan kunt u op een reservelijst worden geplaatst. De voedingsproef bestaat uit 2 dieetperioden van 4 weken, met een tussenliggende rustperiode van 4 weken (zie afbeelding 1). U start met een traditioneel Nederlands inloopdieet gedurende 1 week, volgens de richtlijnen gezonde voeding. Daarna komt u nuchter naar de universiteit voor de beginmeting, we maken dan een DXA-scan (zie bijlage 3) en nemen enkele buisjes bloed af. 2/16
6 In het ziekenhuis De Gelderse Vallei maken we een MRI-scan (zie bijlage 4). Vervolgens wordt u willekeurig ingedeeld in één van de twee dieetgroepen (zie afbeelding 1). Na 4 weken dieet is er de eindmeting in de universiteit. Tijdens deze dag maken we opnieuw een DXA-scan en MRI-scan, ook nemen we weer enkele buisjes bloed af. Daarnaast wordt nu ook een test gedaan om uw insulinegevoeligheid te bepalen. Bij deze test krijgt u glucose en later insuline toegediend, waarna wordt gekeken hoe goed uw lichaam glucose opneemt. Verder wordt een beetje vetweefsel uit de buikwand weggenomen (een vetbiopt). Na deze eindmeting hebt u 4 weken rust waarna een nieuwe beginmeting volgt. Daarna start u met de tweede dieetperiode, welke u weer besluit met een eindmeting. Het totale onderzoek duurt 13 weken, waaronder 4 weken waarin er geen verplichtingen zijn en u niet naar de universiteit hoeft te komen. Hierna volgt meer informatie over alle procedures en metingen. Afbeelding 1. Het verloop van het onderzoek (1= beginmeting, 2= eindmeting). Wat wordt er van u verwacht? Onderstaand een korte samenvatting wat er van u verwacht wordt tijdens deelname aan het onderzoek. In de hierna volgende paragrafen wordt alles verder uitgelegd. Screening Nuchter blijven Een algemene en een medische vragenlijst invullen Een toestemmingsverklaring ondertekenen Meting van lengte, gewicht, bloeddruk en middelomtrek Een glucosetolerantie test met bloedafnamen ondergaan Gecontroleerde voedingsproef 2 keer 4 weken iedere doordeweekse dag lunchen in de universiteit (warme maaltijd) 2 keer 4 weken alleen eten wat u van ons krijgt In de weekeinden de ontvangen maaltijden opwarmen en gebruiken Regelmatig gewogen worden 3/16
7 Beginmeting (2 keer) Nuchter blijven Naar de universiteit komen Ongeveer 1.5 uur tijd vrijmaken Bloeddrukmeting en vaatfunctie test Een DXA-scan ondergaan (duurt ± 10 minuten) Bloedafname (~4 buisjes in totaal 20 ml) Een MRI-scan laten maken (duurt ± 20 minuten) ziekenhuis De Gelderse Vallei Eindmeting (2 keer) Nuchter blijven Naar de universiteit komen Ongeveer 4 uur tijd vrijmaken Bloeddrukmeting en vaatfunctie test Een DXA-scan ondergaan (duurt ± 10 minuten) Bloedafname (~4 buisjes in totaal 20 ml) Een insulinegevoeligheidstest ondergaan (bloedafname totaal 93 ml) Een vetbiopt wordt afgenomen Een MRI-scan laten maken (duurt ± 20 minuten) ziekenhuis De Gelderse Vallei Urine verzamelen (2 keer) Voorafgaand aan de eindmetingen 24 uur urine opvangen Screening Voordat het onderzoek van start gaat vragen we u een algemene en een medische vragenlijst in te vullen. Deze gegevens worden strikt vertrouwelijk behandeld. Verder wordt tijdens de screening uw lengte, gewicht, buikomvang en bloeddruk bepaald. Ook doen we een glucosetolerantie test, waarmee we controleren of u geen (beginnende) suikerziekte hebt. U komt nuchter naar de screening waarna een buisje bloed wordt afgenomen. Dan drinkt u een suikerdrankje. Na 2 uur nemen we weer bloed af en bepalen we uw suikergehalte. Ook meten het vetgehalte in uw bloed (triglyceride en cholesterol). Mochten er afwijkende waarden in uw bloed worden gevonden, dan wordt u hiervan op de hoogte gesteld. De screening vindt plaats voorafgaand aan het onderzoek. Enkele weken na de screening hoort u van ons of u in aanmerking komt voor deelname, dit op grond van de uitkomst van de vragenlijsten en bepalingen in uw bloed. Gecontroleerde voedingsproef Tijdens dit onderzoek is het erg belangrijk dat wij precies weten hoeveel eiwit u eet, daarom wordt gedurende 2 keer 4 weken uw dagelijkse voeding door ons geleverd. Dit houdt in dat u naast de door ons verstrekte voeding, niets anders mag eten en drinken afgezien van een 4/16
8 aantal vrije punten. Deze vrije punten kunt u besteden aan een selectie van een aangeleverde lijst voedingsmiddelen. U moet alle voeding die wij u aanbieden opeten. De hoeveelheid eten die u krijgt wordt bepaald met een vragenlijst over uw dagelijkse voeding en uw lengte en gewicht. Op basis hiervan wordt u in een energiegroep ingedeeld. Tijdens het inloop dieet wordt bepaald of u in de juiste energiegroep zit. U wordt hiervoor iedere dag gewogen, om te bepalen of uw gewicht stabiel blijft. Tijdens het inloop dieet en de daaropvolgende dieetperioden komt u iedere doordeweekse dag (maandag t/m vrijdag) naar de universiteit (Biotechnion op de Dreijen) om te lunchen, dit duurt ongeveer een half uur. Tijdens de lunch krijgt u een warme maaltijd. Na de lunch krijgt u een pakket voor de rest van de dag en de volgende ochtend. Op vrijdag krijgt u een pakket voor het hele weekend en maandagochtend. U houdt in een dagboekje bijzonderheden tijdens de dieetperiode bij, bijvoorbeeld als u per ongeluk bent afgeweken van de voeding of wanneer u bijvoorbeeld ziek was. Verder geeft u in dit dagboekje aan hoe u uw vrije punten hebt besteed en noteert u 3 dagen per dieetperiode uw dagelijkse activiteiten. Het voordeel van dit onderzoek voor u is dat u 9 weken niet hoeft te koken (behalve het opwarmen van de meegegeven maaltijden in de weekeinden) en bijna geen boodschappen hoeft te doen. Het nadeel is dat u moet eten wat u van ons krijgt en dat u dus niet uiteten kunt gaan en op feesten snacks en dergelijke zult moeten laten staan. De maaltijden worden samengesteld door de diëtisten van de afdeling Humane Voeding. Iedere dag hebt u een beperkt aantal vrije punten die u kunt besteden aan bijvoorbeeld kleine tussendoortjes. Het aantal vrij te besteden punten kan per dieetgroep verschillend zijn, in verband met uiteenlopende criteria waaraan de voedingen moeten voldoen. In de tabel in bijlage 1 ziet u hoe de voedingen ongeveer zijn samengesteld voor een gemiddelde eter, de hoeveelheid wordt aangepast per persoon. In bijlage 2 vindt u een lijst met voorbeelden van voedingsmiddelen waaraan u uw vrije punten mag besteden, de complete en definitieve lijst krijgt u tijdens uw eerste bezoek. Bij aanvang van de screening en voor alle metingen is het belangrijk dat u nuchter bent. Zie onderstaand wat dit inhoudt. Na afloop van de screening en na de begin- en eindmetingen krijgt u van ons een ontbijt/lunch aangeboden. 5/16
9 Meetdagen (begin- en eindmetingen) In dit onderzoek zijn 4 meetdagen opgenomen (zie afbeelding 1). De beginmetingen en de eindmetingen vinden in de ochtend plaats op de universiteit en de MRI-scan vindt plaats in het ziekenhuis De Gelderse Vallei. U dient nuchter te komen, dit houdt in dat u niet mag eten en/of drinken vanaf uur de avond ervoor (zie vorige pagina). De beginmeting duurt ongeveer 1.5 uur en de eindmeting 4 uur. Wij vragen u de dag voorafgaand aan de meetdagen geen zware inspanningen te leveren (sporten, zware arbeid) en geen alcohol te drinken. Ook vragen we u iedere meetochtend op dezelfde manier naar de universiteit te komen (dus niet op één ochtend snel fietsen en de andere ochtend met de auto komen). DXA-scan (4 keer) Tijdens de begin- en eindmetingen wordt uw lichaamssamenstelling bepaald met behulp van een DXA-scan. Deze scan laat zien uit hoeveel vet, spieren, botten en water uw lichaam bestaat. De meting duurt ongeveer 10 minuten. In bijlage 3 vindt u uitgebreide informatie over de DXA-scan. MRI-scan (4 keer) Tijdens de begin- en eindmetingen wordt de hoeveelheid vet in uw lever bepaald met behulp van een MRI-scan. De meting duurt ongeveer 20 minuten. In bijlage 4 vindt u uitgebreide informatie over de MRI-scan. De scan wordt gemaakt in ziekenhuis De Gelderse Vallei. Bloeddrukmeting en vaatfunctie test (4 keer) Bloeddruk en vaatfunctie (functie van de cellen aan de binnenkant van bloedvaten) zijn factoren die informatie geven over het risico op hart- en vaatziekten. Als maat van vaatfunctie zullen we de slagaderlijke stijfheid bepalen. Hiervoor wordt met een drukgevoelige pen de drukgolf van het bloed in uw slagader gemeten (Pulse Wave Analysis). De pen wordt hiervoor enkele minuten op de slagader van de pols gehouden. Met de drukgolf worden berekeningen gemaakt die een beeld geven van de slagaderlijke stijfheid. Ook wordt uw bloeddruk bepaald met een bloeddrukband. Beide metingen zullen niet als onaangenaam worden ervaren. Insulinegevoeligheidstest (2 keer) Insulinegevoeligheid kan op verschillende manieren gemeten worden. Wij gebruiken hiervoor een intraveneuze insuline tolerantie test (IVGTT). Voor deze test moet u nuchter naar de universiteit komen, waar een ervaren persoon bij u een infuuskraantje in zal brengen in een 6/16
10 bloedvat in de onderarm. Aan het begin van de test wordt iedere 1-2 minuten uit het infuus bloed afgenomen, na 30 minuten gebeurt dit nog iedere 10 minuten. Bij de start van de test wordt glucose door het infuus toegediend, na 20 minuten wordt insuline toegediend. De test meet hoe het lichaam reageert op een toename van glucose in het bloed, namelijk of er voldoende insuline aan wordt gemaakt. Door extra insuline toe te dienen kan uitgebreider worden berekend hoe insulinegevoelig het lichaam is. In totaal zal er 93 ml bloed tijdens de test worden afgenomen. [Ter indicatie: tijdens bloeddonatie bij de bloedbank wordt 500 ml afgenomen binnen 12 minuten]. Met behulp van een ventilated hood (een doorzichtige kap) zal gedurende vijftien minuten uw koolstof (CO 2 ) productie en zuurstof (O 2 ) opname gemeten worden. Hiermee bepalen we uw energieverbruik. Tijdens de meting ligt u rustig op een bed en hebt u de mogelijkheid om films en/of televisie te kijken of te lezen. Na afloop van de meting wordt u uitgenodigd voor de lunch. Vetbiopt (2 keer) Er wordt een klein beetje vetweefsel van ongeveer één gram uit de buikwand weggenomen, waarin we kunnen zien of het lichaam zich aanpast aan de voeding die u eet. Dit heet een vetbiopt en wordt genomen uit de buikplooi. Onder plaatselijke verdoving wordt een holle naald ingebracht en heen en weer bewogen worden om een klein beetje vet op te zuigen. Vervolgens wordt het sneetje gesloten met een hechtpleister. Na één tot drie dagen kunt u zelf de hechtpleister verwijderen. Urine verzamelen (2 keer) Voorafgaand aan de eindmetingochtenden wordt u gevraagd om 24uurs urine te verzamelen. Hiervoor krijgt u een speciale container mee naar huis die u, op de dag dat u urine verzamelt, in de koelkast kan bewaren. In de urine kunnen we zien hoeveel eiwit u hebt gegeten. De urine kan worden ingeleverd voorafgaand aan de metingen. Wat u verder moet weten Deelname Voorafgaand aan het onderzoek vragen we alle deelnemers om een toestemmingsverklaring te tekenen. Hiermee verklaart u dat u begrepen hebt waar dit onderzoek over gaat en dat u vrijwillig meedoet. Verder geeft u uw toestemming voor het gecodeerd opslaan en analyseren van de resultaten. Daarnaast geeft u ons hiermee toestemming om een deel van het bloed te bewaren voor eventueel toekomstige aanvullend onderzoek (zie het kopje vertrouwelijkheid en stoppen ). Tevens bevestigt u hiermee akkoord te zijn met het feit dat eventuele afwijkende bloedwaarden of toevalsbevindingen tijdens een van de scans aan u gemeld worden, zodat u indien nodig contact op kunt nemen met uw huisarts. U krijgt dan een 7/16
11 mondelinge toelichting en een overzicht op papier met de gevonden waarden, zodat dit kan worden overlegd met de huisarts. Vergoedingen en reiskosten Deelnemers die het gehele SOJA onderzoek doorlopen krijgen een financiële vergoeding van 350, -. Dit bedrag bestaat uit 2 keer 150,- (per afgeronde dieetperiode) en een bonus van 50,- bij volledige deelname. U kunt in overleg ook uw reiskosten van en naar de universiteit vergoed krijgen. Verder krijgt u 9 weken lang (63 dagen) al uw voedsel door ons verstrekt. Verder krijgt u van ons een ontbijt na de screening en een lunch na elke begin- en eindmeting. De financiële vergoeding is belastbaar, daarom moet u bij deelname uw BSN nummer (voorheen: sofinummer) doorgeven. Wat zijn de mogelijke voordelen? Deelname aan dit onderzoek zal, naast een financiële vergoeding en het besparen van een aantal weken boodschappen, voor u geen directe voordelen hebben. Dit onderzoek zal wel bijdragen aan een beter inzicht in de processen die in het lichaam plaatsvinden door soja gebruik. U levert dus een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Wanneer vindt het onderzoek plaats? Het SOJA onderzoek zal plaatsvinden van augustus tot december 2012 (13 weken). U komt in totaal 9 weken doordeweeks dagelijks naar de universiteit, namelijk tijdens het inloopdieet (1 week) en de beide dieetperioden (2 x 4 weken). Resultaten De resultaten van al uw metingen zijn strikt vertrouwelijk en worden anoniem behandeld (zie privacy en publicatie van gegevens ). De resultaten van het gehele onderzoek worden indien gewenst na afloop naar u toegestuurd. Privacy en publicatie van gegevens Alle gegevens en resultaten van metingen worden strikt vertrouwelijk en anoniem behandeld. Na afloop van het onderzoek zal de koppeling tussen de identiteit van de proefpersonen en het onderzoeksmateriaal vernietigd worden. Het onderzoeksmateriaal, zoals vragenlijsten, bloedmonsters en urine zal tot maximaal 5 jaar na het onderzoek bewaard worden voor eventuele aanvullende bepalingen. Daarna wordt al het onderzoeksmateriaal vernietigd. Ter bescherming van uw privacy zal alles worden bewaard onder een codenummer, niet op naam. Alle medewerkers aan het onderzoek hebben een verklaring geheimhouding privacygevoelige gegevens ondertekend, waarmee uw privacy verder zal worden gewaarborgd. Eventuele nieuwe, aan dit onderzoek gerelateerde, bepalingen zullen altijd 8/16
12 voorgelegd worden aan de Medisch Ethische Toetsingscommissie van Wageningen Universiteit. De resultaten van het onderzoek gebruiken we voor verder onderzoek. De bevindingen van dit onderzoek willen we publiceren in internationale wetenschappelijke tijdschriften. Zo kan een zo groot mogelijke groep geïnteresseerden de uitkomsten van dit onderzoek lezen. In wetenschappelijke artikelen worden groepsresultaten gepresenteerd, uw gegevens blijven volledig anoniem. Veiligheid Sinds 1 december 1999 bestaat de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO). Deze wet beschermt proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Volgende de WMO mag wetenschappelijk onderzoek met mensen alleen worden uitgevoerd als hierover een positief oordeel is uitgesproken door een bevoegde toetsingscommissie die door de Centrale Commissie Mens gebonden Onderzoek (CCMO) is erkend. De toetsingscommissie, de Medisch Ethische Commissie van Wageningen Universiteit, heeft een positief oordeel gegeven over dit onderzoek. Dat houdt in dat het onderzoek medisch en ethisch gezien is goedgekeurd en mag worden uitgevoerd. Deelname aan het SOJA onderzoek brengt kleine risico s met zich mee. Het hogere percentage eiwit dat in de voeding zit, valt binnen de veiligheidsnormen. Ook soja-eiwit is ongevaarlijk, al komt het weleens voor dat mensen allergisch voor soja zijn (voornamelijk kinderen). De insulinegevoeligheidstest brengt weinig risico s met zich mee, wel kan het in zeer zeldzame gevallen een hypo (te lage suikerwaarde) veroorzaken. Uw suikerwaarde wordt daarom nauwkeurig bijgehouden. Bij de test is een medisch deskundige aanwezig en indien nodig zal met extra glucose direct uw suikerwaarde verhoogd worden. Het inbrengen en het gebruik van een infuuskraantje kan onaangenaam zijn en veroorzaakt soms lokaal een blauwe plek. De hoeveelheid bloed die wordt afgenomen is beperkt en zal daarom niet leiden tot problemen. Het laten nemen van een vetbiopt kan ook een blauwe plek tot gevolg hebben, die wat gevoelig kan zijn. Beide procedures worden uitgevoerd door deskundig personeel, waarbij het nemen van het vetbiopt gebeurt onder lokale verdoving. Bij beide tests bestaat een klein risico op een infectie. De meting van levervet en vaatfunctie vereisen geen ingrijpende medische handelingen en brengen geen risico s met zich mee. Stoppen We hopen natuurlijk dat u het volledige onderzoek wilt meedoen. Het kan echter voorkomen dat u, om welke reden dat ook, uw deelname aan het onderzoek wilt beëindigen. U bent te allen tijde vrij om te stoppen met het onderzoek en u hoeft hiervoor geen reden op te geven. Bij voortijdige beëindiging van het onderzoek krijgt u een gedeeltelijke vergoeding (naar rato). Als u stopt met het onderzoek gebruiken we alle verzamelde gegevens tot dat moment. 9/16
13 Onafhankelijke arts U kunt met al uw vragen en opmerkingen altijd terecht bij één van de medewerkers van het onderzoek. Al uw vragen zullen vertrouwelijk behandeld worden. Mocht u vragen hebben over het onderzoek die u niet met de onderzoekers wilt bespreken, dan kunt u contact opnemen met een onafhankelijk arts: Dr. J.J. van Binsbergen (huisarts, niet-praktiserend te Brielle) Tel (op werkdagen tussen 8.00 en uur) j.vanbinsbergen@elg.umcn.nl Hoewel dr. Van Binsbergen niet-praktiserend huisarts is, lopen de contacten via de praktijkassistente van zijn voormalige huisartspraktijk. Telefonisch krijgt u een keuze menu te horen waarvan u 2 voor overige zaken moet kiezen. De praktijkassistente noteert uw gegevens en dr. Van Binsbergen neemt contact met u op. Graag duidelijk aan de praktijkassistente doorgeven of in de vermelden om welk onderzoek het gaat. Dr. Van Binsbergen is als onafhankelijk arts niet betrokken bij de uitvoering van het onderzoek. Verzekering Alle mensen die meewerken aan de uitvoering van dit onderzoek doen dit met volledige inzet en de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Mocht u echter om welke reden dan ook schade ondervinden als gevolg van deelname aan dit onderzoek, dan bent u hiervoor verzekerd door een verzekering die de universiteit heeft afgesloten. U kunt bij de verzekeraar rechtstreeks een claim indienen wanneer u kunt aantonen dat u schade hebt ondervonden als gevolg van het onderzoek. Informatie over de voorwaarden en dekking van deze verzekering is opgenomen in bijlage 5. Verantwoordelijkheid De eindverantwoordelijkheid voor dit onderzoek ligt bij Dr. Marco Mensink, arts en universitair docent, Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit. 10/16
14 Veelgestelde vragen U hebt nu de volledige brochure doorgelezen. Het kan zijn dat u nog vragen hebt, wellicht zijn de volgende vragen bij u opgekomen? Hoeveel tijd gaat het onderzoek mij ongeveer kosten? Het onderzoek bestaat uit verschillende onderdelen, hieronder ziet u per onderdeel hoeveel tijd u ongeveer kwijt zult zijn: Informatiebijeenkomst 1.5 uur Screening 2.0 uur Lunch op de Universiteit (45 keer op weekdagen) 0.5 uur Beginmeting (2x) 1.5 uur Eindmeting (2x) 4.0 uur Ben ik wel geschikt om mee te doen? Als u voldoet aan de criteria in deze brochure, dan bent u in principe geschikt om mee te doen. Uit de screening zal blijken of u aan alle voorwaarden voldoet. Waarom zal ik meedoen aan dit onderzoek? Er kunnen verschillende redenen zijn om mee te doen aan dit onderzoek, bijvoorbeeld: u levert een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek u krijgt van ons gedurende 9 weken al uw voeding, u hoeft dan bijna geen boodschappen te doen en niet te koken u krijgt informatie over uw gezondheid u krijgt een financiële vergoeding Ik ben nog niet helemaal overtuigd, kan ik nog meer vragen stellen? U kunt altijd contact met ons opnemen als u meer wilt weten of nog vragen hebt. Als u nog vragen hebt, aarzel niet en bel of mail ons! Contactgegevens Onderzoeker: Monique van Nielen Telefoon: monique.vannielen@wur.nl 11/16
15 Bijlage 1. Voedingssamenstelling tijdens het SOJA onderzoek Voedingsmiddel Inloop dieet Gemengd eiwit dieet Soja-eiwit dieet Brood (sneetjes) Halvarine (porties) Zoet beleg (jam, appelstroop etc.) (porties) Kaas 48+ (porties) Kaas 30+ (porties) Magere vleeswaren (porties) Eieren (stuks per week) Halfvolle melk (glas, 300ml) Fruit (stuks) Koekjes (stuks) Aardappels, pasta, rijst (opscheplepel) Groente (opscheplepels) Saus (eetlepel) Vlees (portie) Soja vleesvervanger Rauwkost (schaaltje) Dressing (eetlepel) Toetje (kommetje) Vrije punten (zelf in te vullen van een lijst) Deze tabel is een globale weergave van de voeding. Verder krijgt u elke dag iets anders te eten, zodat u gevarieerd eet. De verschillen tussen de voedingen zitten vooral in de soort en hoeveelheid zuivel en vlees. Vergeleken met het inloop dieet, zit in het gemengd en soja-eiwit dieet vooral wat minder brood. Voorbeelden van vrije punten vind u in bijlage 2, op de volgende pagina. 12/16
16 Bijlage 2. Voorbeeld vrije punten lijst Voedingsmiddel Aantal punten Alcoholische dranken (max. 1 per dag!) Glas bier 9 Glas wijn 9 Niet alcoholische dranken Koffie zonder melk en suiker 0 Thee zonder melk en suiker 0 Light frisdrank (geen light sap!) 0 Glas cola 8 Glas dubbelfriss 6 Snacks Dropje 1 Kauwgom 1 Toffee 3 Appel 6 Waterijsje 5 Sauzen, smaakmakers Suikerklontje 2 Ketchup (1 eetlepel) 3 Chilisaus, zoet (1 eetlepel) 3 Overig Jam (1 broodbeleg) 4 Augurk (1 stuk) 1 In deze tabel staan enkele voorbeelden van producten waaraan u uw vrije punten aan zou kunnen besteden. De complete lijst met vrije punten krijgt u bij aanvang van het onderzoek. 13/16
17 Bijlage 3. DXA-scan Wat is DXA? Dual Energy X-ray Absorptiometrie is een techniek die oorspronkelijk is ontwikkeld om de botdichtheid te meten. Tegenwoordig worden DXA-scans ook gebruikt voor het vaststellen van lichaamssamenstelling, namelijk de hoeveelheid vet en vetvrije massa. Om botdichtheid, vet massa en vetvrije massa te kunnen meten met een DXA-scan is het gebruik van een zeer lage dosis röntgenstraling nodig. Hoe groot is de dosis röntgenstraling van een DXA meting? De dosis röntgenstraling die een persoon ontvangt wordt uitgedrukt in Sievert (Sv). Voor het type scan dat in dit onderzoek wordt gebruikt is de stralingsbelasting 0,2 µsv. Ter vergelijking: een röntgenfoto van de longen levert een stralingsbelasting van 300 µsv en de gemiddelde totale stralingsbelasting van de Nederlandse bevolking is ca µsv per persoon per jaar. Hoe groot moet ik me 1 µsv (5 keer een DXA-scan) voorstellen? Om een idee te geven van de grootte van een waarde van 1 µsv, worden hieronder enkele situaties vermeld die overeenkomen met een stralingsbelasting van ongeveer 1 µsv effectieve dosis. 1 µsv (5 keer een DXA-scan) staat gelijk aan: Circa één dag blootstelling aan radon 1 in een woning. Circa een halve dag blootstelling aan externe natuurlijke straling 2. Circa een halve dag skiën of wandelen in het hooggebergte. N.B. De blootstelling aan de aanwezige straling in het milieu is nauwelijks te beïnvloeden. Hoe gaat het maken van een DXA-scan in z'n werk? Tijdens een DXA-scan ligt u op uw rug op een onderzoekstafel. Voor de scan wordt gevraagd schoenen, sierraden en eventuele andere metalen voorwerpen die op de kleding of huid worden gedragen uit te doen. Tijdens de scan moet u volledig stilliggen, waarbij voor het gemak de voeten bijeengehouden worden door een band. De scanner beweegt zich boven uw lichaam, van het hoofd naar de voeten. Wanneer de scanner het hoofd voorbij is, mag het hoofd weer vrij worden bewogen. In totaal duurt het maken van een DXA-scan van het totale lichaam 10 minuten. De DXA-scan is veilig en pijnloos. De computer registreert de gegevens en berekent de hoeveelheid vet in het lichaam. De scan kan niet beschouwd worden als medische of diagnostische screening. 1 Radon (Rn) is een radioactief edelgas dat van nature overal voorkomt en uit de bouwmaterialen van huizen en de bodem ontsnapt. 2 Straling uit de ruimte, de kosmische straling, straling uit natuurlijke radioactieve bestanddelen in de grond. 14/16
18 Bijlage 4. MRI-scan Wat is MRI? MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging. De MRI-scanner is hetzelfde apparaat wat gebruikt wordt bij het maken van MRI-foto s in het ziekenhuis. De MRI-scanner staat in ziekenhuis De Gelderse Vallei. Tijdens de meting komt u op een beweegbare tafel te liggen. Deze tafel wordt in een tunnel met een zeer sterke magneet geschoven (zie afbeeldingen). U voelt niets van het magnetisch veld en het is ook niet gevaarlijk voor uw gezondheid. Tijdens de scan hoort u een hard kloppend/tikkend geluid. Om dit geluid te dempen krijgt u een koptelefoon met muziek. De tunnel is aan de voor- en achterkant open, maar als u last hebt van claustrofobie kan de meting toch vervelend zijn. Waarvoor wordt MRI in dit onderzoek gebruikt? Voor dit onderzoek maken we geen foto s. We kijken alleen naar de samenstelling van uw lever, omdat we geïnteresseerd zijn in de hoeveelheid vet die is opgeslagen in uw lever. Hiermee beoordelen we of deze hoeveelheid verandert door het dieet dat u krijgt. De MRIscan wordt alleen beoordeeld op het vetgehalte in de lever en wordt niet bekeken door radiologen. Deze scan kan dus niet beschouwd worden als medische of diagnostische screening. Bovenstaand twee afbeeldingen van de MRI-scanner, die we voor dit onderzoek gebruiken. Locatie: ziekenhuis De Gelderse Vallei. 15/16
19 Bijlage 5. Verzekering voor deelnemers Aangezien het SOJA Onderzoek een voedingsonderzoek is waarbij u voedingsstoffen binnenkrijgt (in een lage dosis) die ook al in uw normale voeding aanwezig zijn, is er geen reden om aan te nemen dat er negatieve bijwerking zouden kunnen optreden. Ondanks dat is onderstaande verzekering afgesloten. Indien u de volledige polisvoorwaarden wilt inzien, kunt u deze bij het onderzoeksteam opvragen. De opdrachtgever van dit onderzoek (Wageningen Universiteit) heeft conform wat is vereist in de Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met Mensen, voor de uitvoering ervan een verzekering voor u afgesloten. Deze verzekering dekt de schade die u lijdt door een aantasting van de gezondheid waarvan op grond van medische kennis kan worden vastgesteld dat deze redelijkerwijs het gevolg is van het onderzoek. Het gaat om schade die zich openbaart tijdens of binnen vier jaar na deelname aan het onderzoek. Uitsluitingen Van de dekking van deze verzekering is uitgesloten: Schade waarvan op grond van de aard van het onderzoek zeker of nagenoeg zeker was dat deze zich zou voordoen. Schade die zich bij nakomelingen openbaart als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op het genetisch materiaal van de verzekerde. Schade die zich ook zou hebben geopenbaard wanneer de verzekerde niet aan het onderzoek zou hebben deelgenomen. Schade veroorzaakt, bevorderd of verergerd doordat de verzekerde zich opzettelijk niet aan de voorschriften en instructies van de met de uitvoering van het onderzoek belaste personen heeft gehouden. Dekking De verzekering biedt dekking voor een schade tot een maximum bedrag van per deelnemer, met een maximum van per onderzoek. Hierbij geldt een maximum van voor al het onderzoek aan Wageningen Universiteit per verzekeringsjaar. Verplichtingen van de verzekerde De deelnemer dient: zich te houden aan de voorschriften en instructies van de met de uitvoering van het onderzoek belaste personen; zich, zodra hij/zij vermoedt dat een aantasting van zijn/haar gezondheid het gevolg is van het onderzoek, direct onder behandeling van een arts te stellen en al het mogelijke te doen om herstel te bevorderen en zo spoedig mogelijk de verzekeraar hiervan in kennis te stellen; alle door verzekeraar nodig geoordeelde gegevens te verstrekken of te doen verstrekken aan verzekeraar of door haar aangewezen deskundigen en geen feiten of omstandigheden te verzwijgen, die voor de vaststelling van de schade van belang kunnen zijn. Als u van mening bent dat u door het onderzoek schade aan uw gezondheid hebt opgelopen, adviseren wij u zo snel mogelijk contact op te nemen met de hieronder genoemde verzekeraar: Gerling-Konzern Allgemeine Versicherungs-AG Directie voor Nederland Herengracht CC Amsterdam Verzekeringnemer: Wageningen Universiteit 16/16
INFORMATIEBROCHURE AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT
INFORMATIEBROCHURE AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT Het onderzoeksteam Het onderzoeksteam bestaat uit Drs. Monique van Nielen, Dr. Marco Mensink en Prof. Dr. Ir. Edith Feskens. Verder worden
Nadere informatieDuPLO-studie. Informatiebrochure. Een studie naar de dagelijkse inname van nutriënten uit de voeding en het energieverbruik 2011-2015
Informatiebrochure DuPLO-studie Een studie naar de dagelijkse inname van nutriënten uit de voeding en het energieverbruik 2011-2015 Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit 1 Het onderzoeksteam
Nadere informatieMOVIE. Studie. Informatiebrochure
Informatiebrochure MOVIE Studie De MovieStudie wordt uitgevoerd door de Afdeling Humane Voeding & Leerstoelgroep Productontwerpen en Kwaliteitskunde van Wageningen Universiteit. Contactgegevens Onderzoeksteam
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. Lekkere trek
INFORMATIEBROCHURE Lekkere trek Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van Lekkere trek. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij van u als deelnemer verwachten en
Nadere informatieMyoGene studie. Informatiebrochure. Onderzoek naar de effecten van acute inspanning op genexpressies (van myokines) in de menselijke skeletspier
MyoGene studie Onderzoek naar de effecten van acute inspanning op genexpressies (van myokines) in de menselijke skeletspier Informatiebrochure Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Voorwoord
Nadere informatieInformatiebrochure Cerebro
Informatiebrochure Cerebro ACHTERGROND EN DOEL VAN HET ONDERZOEK Door middel van dit onderzoek proberen wij beter te leren begrijpen waarom je je vol voelt, en hoe het komt dat je soms meer en minder zin
Nadere informatieHet onderzoeksteam bestaat uit
INFORMATIEBROCHURE Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van Fancy, een onderzoek naar voorkeuren voor voedingsmiddelen. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij
Nadere informatieNU-AGE onderzoek. Voedingsadvies voor senioren om gezond(er) oud te worden. Informatiebrochure. Afdeling Humane Voeding. Juni 2012, versie 3
NU-AGE onderzoek Voedingsadvies voor senioren om gezond(er) oud te worden Informatiebrochure Juni 2012, versie 3 Afdeling Humane Voeding Contactgegevens onderzoeksteam Bezoekadres: Wageningen Universiteit
Nadere informatieFOCOM DoReTy studie. Informatiebrochure
FOCOM DoReTy studie Informatiebrochure Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit 2014 Voorwoord Allereerst onze hartelijke dank voor uw interesse in de FOCOM DoReTy studie. De FOCOM DoReTy studie
Nadere informatie1 INFORMATIEBROCHURE
INFORMATIEBROCHURE 1 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Swetlana Gutjar Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-481265 E-mail: femo.studie@wur.nl Bezoekadres: Agrotechnion,
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. Valco studie
1 INFORMATIEBROCHURE Valco studie 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Dr. M. Tieland Afdeling Humane Voeding, Wageningen University Postbus 8129, 6700 EV Wageningen Telefoon: 0317-481041 E-mail:
Nadere informatieInformatiebrochure. LIPS Studie. (Glycemische Index van Palmsuiker) November - December 2010
Informatiebrochure LIPS Studie (Glycemische Index van Palmsuiker) November - December 2010 Afdeling Humane Voeding, Wageningen University - 1 - Contactinformatie: Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
Nadere informatieInformatiebrochure. VaVo studie (Vaste Voeding)
Informatiebrochure VaVo studie (Vaste Voeding) Voorwoord In dit informatieboekje vindt u uitgebreide informatie over het onderzoeksproject VaVo studie dat februari 2010 is gestart. In dit boekje zal worden
Nadere informatieGezondheidseffecten van palingconsumptie
Gezondheidseffecten van palingconsumptie Informatiebrochure Deze brochure bevat informatie over een nieuw wetenschappelijk onderzoek, namelijk de Vissersstudie. De informatie is bedoeld voor palingconsumenten
Nadere informatie1 INFORMATIEBROCHURE
INFORMATIEBROCHURE 1 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Swetlana Gutjar Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-480759 E-mail: emo.studie@wur.nl Bezoekadres: Biotechnion,
Nadere informatieHerbie-studie INFORMATIEBROCHURE
Herbie-studie INFORMATIEBROCHURE AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT Het onderzoeksteam Het onderzoeksteam bestaat uit D. Esser M.Sc. en Dr. Ir. Lydia Afman. Verder worden zij bijgestaan door
Nadere informatieInformatiebrochure. NQplus. Een onderzoek naar voeding en gezondheid 2011-2015. Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit
Informatiebrochure Een onderzoek naar voeding en gezondheid 2011-2015 Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Het onderzoeksteam: Prof. Dr. Ir. Edith Feskens Dr. Ir. Anouk Geelen Anne van de Wiel,
Nadere informatieLiF-Pro Studie. Informatiebrochure
Onderzoek naar de invloed van het verhogen van de hoeveelheid eiwit in de dagelijkse voeding op vetstapeling in de lever en de stofwisseling na een maaltijd. Division of Human Nutrition 2 Voorwoord Hartelijk
Nadere informatieInformatiebrochure 5/11/2014
Informatiebrochure 5/11/2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Contactgegevens... 3 Voorwoord... 4 Plattegrond... 4 Doel van het onderzoek... 6 Periode... 6 Opzet van het onderzoek... 6 Screeningsbijeenkomst...
Nadere informatie1 INFORMATIEBROCHURE
INFORMATIEBROCHURE 1 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Swetlana Gutjar Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-481265 E-mail: nemostudie@wur.nl Bezoekadres: Agrotechnion,
Nadere informatieInformatiebrief SPLENDID II
Informatiebrief SPLENDID II Deze informatiebrief bevat informatie over deelname aan SPLENDID II. U wordt verzocht deze brief goed te lezen voordat u zich aanmeldt voor dit onderzoek. Doel van het onderzoek
Nadere informatieOuder, Kind en Eten Onderzoek
Ouder, Kind en Eten Onderzoek Informatiebrochure Voorwoord Fijn dat u interesse heeft in het Ouder, Kind & Eten onderzoek. Op dit moment doen er al 165 ouders mee aan het onderzoek en we zoeken nog 40
Nadere informatieDEELNEMER INFORMATIE HET BELANG VAN EEN EIWITRIJK DAGMENU BIJ ZIEKENHUISOPNAME & HERSTEL THUIS. Ziekenhuis Gelderse Vallei & Wageningen Universiteit
DEELNEMER INFORMATIE HET BELANG VAN EEN EIWITRIJK DAGMENU BIJ ZIEKENHUISOPNAME & HERSTEL THUIS Ziekenhuis Gelderse Vallei & Wageningen Universiteit Oktober 2014 Oktober 2015 Contactinformatie Het onderzoeksteam:
Nadere informatieInformatiebrochure. Pavlov Study
Informatiebrochure Pavlov Study Contactgegevens Onderzoeksteam: Dr. Sanne Boesveldt Prof. Dr. C. de Graaf Contactpersonen: Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit odor.study@wur.nl 06-4525-4760/
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. Bierproef
INFORMATIEBROCHURE Bierproef Bierproef, januari 2015, versie 5 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Femke van der Velde, MSc Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-485961
Nadere informatieGLIMP 2. Een onderzoek naar voeding, leefstijl, zwangerschap en zwangerschapsdiabetes 2015-2017
p GLIMP 2 Een onderzoek naar voeding, leefstijl, zwangerschap en zwangerschapsdiabetes 2015-2017 Hier vindt u uitgebreide informatie over het GLIMP2 onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: -
Nadere informatieInformatiebrochure. Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
Informatiebrochure Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Inhoudsopgave Contactinformatie onderzoekers... 3 Plattegrond locatie... 4 Voorwoord... 5 Flair het onderzoek... 6
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF SWEED
INFORMATIEBRIEF SWEED Geachte mijnheer, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek, getiteld Sweed. U beslist zelf of u wilt meedoen. Voordat u de beslissing neemt,
Nadere informatieDeelnemersinformatie ProMi Studie. Het effect van inname van Probiotica op het aantal en de intensiteit van Migraineaanvallen bij migrainepatiënten
Deelnemersinformatie ProMi Studie Het effect van inname van Probiotica op het aantal en de intensiteit van Migraineaanvallen bij migrainepatiënten Contactinformatie Onderzoeksteam Caroline Giezenaar, BSC
Nadere informatie1 INFORMATIEBROCHURE
INFORMATIEBROCHURE 1 2 3 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Wieke Altorf van der Kuil Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit E-mail: Wieke.Altorf-vanderkuil@wur.nl Telefoon: 0317-481054
Nadere informatieInformatiebrochure VeFer studie september - november 2013
Informatiebrochure VeFer studie september - november 2013 Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Versie 4, augustus 2013 VOORWOORD Met deze brochure willen wij u informeren over het doel en de
Nadere informatieInformatiebrochure. Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
Informatiebrochure Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Contactinformatie onderzoekers... 3 Plattegrond locatie... 4 Voorwoord... 5 Het onderzoek...
Nadere informatieInformatieboekje. GRIP- Studie GRoente Inname Peuters
Informatieboekje GRIP- Studie GRoente Inname Peuters Contactgegevens Onderzoeksteam Prof. Dr. Ir. Kees de Graaf (hoofdonderzoeker Humane Voeding) Dr. Gerry Jager (Universitair Docent) Ir. Victoire de Wild
Nadere informatiePost exercise rehydration: effect of beer consumption on fluid balance (PRooST)
Post exercise rehydration: effect of beer consumption on fluid balance (PRooST) (Rehydratie na het sporten: het effect van bierconsumptie op de vochtbalans) Informatiebrochure Deze brochure informeert
Nadere informatieHaalbaarheid van een nieuw hulpmiddel voor gewichtsbeheersing; het SPLENDID-systeem
Haalbaarheid van een nieuw hulpmiddel voor gewichtsbeheersing; het SPLENDID-systeem NL56853.081.16 versie 2, maart 2016 pagina 1 van 9 Informatie voor deelname aan medischwetenschappelijk onderzoek Inleiding
Nadere informatieInformatiebrochure. RevolveD
Informatiebrochure RevolveD Arboretumlaan Contactgegevens Onderzoeksteam Daniëlle Dull, MSc Iris van den Bosch, MSc Dr. Sanne Boesveldt Prof. Dr. C. de Graaf Contactpersoon: Daniëlle Dull Afdeling Humane
Nadere informatieHet onderzoeksteam bestaat uit
INFORMATIEBROCHURE Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de Ara-studie. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij van u als deelnemer verwachten en wat u van
Nadere informatieInformatiebrochure Smaakstudie
Informatiebrochure Smaakstudie Smaakstudie Inleiding Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de Smaakstudie, een medischwetenschappelijk onderzoek van Hogeschool Inholland en de Afdeling
Nadere informatieOCT. Schiedamse Vest 160 Postbus LM Rotterdam. tel.:
Schiedamse Vest 160 Postbus 70030 3000 LM Rotterdam www.oogziekenhuis.nl tel.: 010-4023449 Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek (studie)
Nadere informatieInformatiebrochure. Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research
Informatiebrochure Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Oktober 2016 Informatiebrochure: Eat for Speed Deze informatiebrochure bevat informatie over het doel en de opzet van de Eat
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE Een samenwerking van Top Institute Food and Nutrition en Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
INFORMATIEBROCHURE Een samenwerking van Top Institute Food and Nutrition en Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit 0 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Mw. Lieke Gijsbers en Dhr.
Nadere informatieKlinische keuzes bij patiënten met staar en hoornvliesdystrofie van Fuchs
Schiedamse Vest 180 Postbus 70030 3000 LM Rotterdam www.oogziekenhuis.nl tel.: 010-4023449 Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek (studie)
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE STUDIE
INFORMATIEBROCHURE STUDIE Hartelijk dank voor uw interesse in deelname aan de Graandioos studie. Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de studie. Daarnaast staat beschreven wat dit
Nadere informatieInformatiebrochure. EvolveD
Informatiebrochure EvolveD Contactgegevens Onderzoeksteam Gert ter Horst, projectleider Kees de Graaf, professor Sanne Boesveldt, assistant professor Iris van den Bosch, promovendus Daniëlle Dull, junior
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. Axon
INFORMATIEBROCHURE Axon Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van Axon. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij van u als deelnemer verwachten en wat u van de onderzoekers
Nadere informatieCHOC-studie Deel 1&2 INFORMATIE BROCHURE
CHOC-studie Deel 1&2 INFORMATIE BROCHURE AFDELING HUMANE VOEDING, WAGENINGEN UNIVERSITEIT Het onderzoeksteam Het onderzoeksteam bestaat uit D. Esser M.Sc., Dr. Ir. Lydia Afman en Prof. Dr. M. Müller. Verder
Nadere informatieInformatie voor de wettelijke vertegenwoordiger voor deelname aan het onderzoek
PAIS2: Het effect van hoge dosis paracetamol op de uitkomst na een beroerte bij mensen met een lichaamstemperatuur van 36.5 graden of hoger Geachte heer/ mevrouw, Uw partner/familielid is in ons ziekenhuis
Nadere informatie1 INFORMATIEBROCHURE
INFORMATIEBROCHURE 1 2 Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Guido Camps, MSc Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317 485393 E-mail: maagneet@wur.nl Bezoekadres: Biotechnion
Nadere informatieInformatiebrochure. Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
Informatiebrochure Een onderzoek van Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit In samenwerking met: Leerstoelgroep Productontwerpen en Kwaliteitskunde, Wageningen Universiteit Contactgegevens Onderzoekers
Nadere informatieTitel van het onderzoek: Bepaling van Zink en het Ontstekingseiwit PTX3 bij Patiënten met Sikkelcelziekte (ZIP studie)
INFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR PATIËNTEN Titel van het onderzoek: Bepaling van Zink en het Ontstekingseiwit PTX3 bij Patiënten met Sikkelcelziekte () Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u om
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE HAP STUDIE
INFORMATIEBROCHURE HAP STUDIE CONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS: Onderzoeksteam Annick den Boer, BSc. Irene Tijssen, MSc. Dr. Gerry Jager Prof. Dr. C. de Graaf Contactpersonen Annick den Boer, BSc. Afdeling
Nadere informatieSPLINT-trial Preventie van urologische complicaties bij niertransplantaties van levende donoren: splint of geen splint
SPLINT-trial Preventie van urologische complicaties bij niertransplantaties van levende donoren: splint of geen splint Uw behandelend arts heeft u geïnformeerd over het SPLINT medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF HOSPITAL-ADL STUDIE
INFORMATIEBRIEF HOSPITAL-ADL STUDIE Titel van het onderzoek: Ontrafelen van het mechanisme achter ziekenhuis-gerelateerd functieverlies (Hospital-ADL studie). Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk
Nadere informatieDe invloed van een uitwendige kracht op de oogdruk.
1 www.oogziekenhuis.nl tel.: 010-4023449 Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek (studie) naar de invloed die een uitwendige kracht heeft
Nadere informatieGlucose Tolerantie Test (GTT)
Binnenkort komt u naar de polikliniek van het MCL voor een glucose tolerantie test. Een andere naam hiervoor is glucose belastingcurve. Bij dit onderzoek krijgt de huisarts of de specialist een betere
Nadere informatieNetvliesloslating op OCT
Schiedamse Vest 180 1 Postbus 70030 3000 LM Rotterdam www.oogziekenhuis.nl tel.: 010-4023449 Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek (studie)
Nadere informatieTitel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte.
INFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR PATIËNTEN Titel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte. Geachte heer/mevrouw, Wij vragen
Nadere informatieInformatieformulier MRI onderzoek. Verbetering van MRI scan protocollen
Informatieformulier MRI onderzoek Verbetering van MRI scan protocollen Geachte heer, mevrouw, U bent door uw behandelend arts gevraagd deel te nemen aan een wetenschappelijk onderzoek naar het optimaliseren
Nadere informatieCONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS
INFORMATIEBROCHURE CONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS Contactgegevens Maria Montero Diaz en Anika Oppermann Telefoon: 0317 485435 E mail: canyoufeelit@wur.nl Onderzoekscentra Axis Y, kamer 1029 (gebouw 118)
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. De FLAVO-studie is een samenwerking tussen Top Institute Food & Nutrition en de Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit
INFORMATIEBROCHURE De FLAVO-studie is een samenwerking tussen Top Institute Food & Nutrition en de Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: James
Nadere informatieCONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS
INFORMATIEBROCHURE CONTACTINFORMATIE ONDERZOEKERS Contactgegevens Anika Oppermann Telefoon: 0317-485435 E-mail: wow.studie@wur.nl Onderzoekscentrum Axis X gebouw, kamer Grote Zaal (gebouw 118) Bornse Weilanden
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Bloedonderzoek als voorspeller van de kans op een tekort aan schildklierhormoon na verwijdering van één schildklierhelft Externe validatie van een risicostratificatie
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Bloedonderzoek als voorspeller van de kans op een tekort aan schildklierhormoon na verwijdering van één schildklierhelft Externe
Nadere informatie1. Titel van het onderzoek: Primaire Baerveldt implant versus Trabeculectomie bij een oogdrukverlagende glaucoomoperatie.
Schiedamse Vest 180 Postbus 70030 3000 LM Rotterdam tel.: 010-4017777 email: www.oogziekenhuis.nl 1. Titel van het onderzoek: Primaire Baerveldt implant versus Trabeculectomie bij een oogdrukverlagende
Nadere informatiePatiënten informatie formulier
Patiënten informatie formulier Evaluatie van VEGF expressie met 89 Zr-bevacizumab PET scan in patiënten met een recidief van het multipel myeloom; een pilotonderzoek. Inleiding en doel. Uw behandelend
Nadere informatieGastric emptying of a protein hydrolysate- and carbohydrate-containing preoperative beverage. PrePro studie
Gastric emptying of a protein hydrolysate- and carbohydrate-containing preoperative beverage (Evaluatie van de maagledigingstijd van een eiwit-hydrolysaat en koolhydraatdrank) Informatiebrochure Ziekenhuis
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF VOOR DE PATIËNT
INFORMATIEBRIEF VOOR DE PATIËNT Titel van het onderzoek Een gerandomiseerd onderzoek naar operatieve versus niet-operatieve behandeling van breuken van het kopje van het spaakbeen. Inleiding Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatieINTENSE studie Informatiebrochure
INTENSE studie Informatiebrochure Afdeling Geriatrie Radboudumc, Nijmegen april-november 2015 1 Contactinformatie Het onderzoeksteam: Dr. Ondine van de Rest, projectleider (Afdeling Humane Voeding, Wageningen
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR GEZONDE VRIJWILLIGERS
INFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR GEZONDE VRIJWILLIGERS Titel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte. Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Bloedonderzoek als voorspeller van de kans op een tekort aan schildklierhormoon na verwijdering van één schildklierhelft Externe validatie van een risicostratificatie
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Bloedonderzoek als voorspeller van de kans op een tekort aan schildklierhormoon na verwijdering van één schildklierhelft Externe
Nadere informatieAfdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit. Informatiebrochure
Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Informatiebrochure Onderzoeksteam Ir. Vera van der Velpen Dr. Ir. Anouk Geelen Prof. Dr. Evert Schouten Prof. Dr. Ir. Pieter van t Veer Contactgegevens Ir.
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieMedisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon
Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen
Nadere informatiePatienteninformatiebrief. De Rapid studie
Patienteninformatiebrief De Rapid studie Studie waarin de standaard dotter behandeling met stent voor een vernauwde of afgesloten bovenbeenslagaders wordt vergeleken met een Paclitaxel gecoate dotter ballon
Nadere informatieInformatie voor de wettelijke vertegenwoordiger voor deelname aan het onderzoek
PAIS 2: Het effect van hoge dosis paracetamol op de uitkomst na een beroerte bij mensen met een lichaamstemperatuur van 36.5 graden Celsius of hoger Geachte heer/ mevrouw, Uw partner/familielid is in ons
Nadere informatiePlaatsing van voedingssondes in de dunne darm via elektromagnetische geleiding op de verpleegafdeling of via kijkonderzoek op de endoscopie-afdeling
Patiënt informatiebrief Plaatsing van voedingssondes in de dunne darm via elektromagnetische geleiding op de verpleegafdeling of via kijkonderzoek op de endoscopie-afdeling Geachte heer/mevrouw, Wij vragen
Nadere informatiePatiënten informatie over een studie naar zwangerschaps-complicaties bij vrouwen met het Polycysteus Ovarium Syndroom:
Patiënten informatie over een studie naar zwangerschaps-complicaties bij vrouwen met het Polycysteus Ovarium Syndroom: Geachte mevrouw, de C opper studie Uw behandelend arts heeft u geïnformeerd over de
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Bloedonderzoek als voorspeller van de kans op een tekort aan schildklierhormoon na verwijdering van één schildklierhelft Externe validatie van een risicostratificatie
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatiePET/CT PET/CT. PET/CT is een combinatie van twee onderzoeken.
Binnenkort komt u naar het Medisch Centrum Leeuwarden voor een PET/CT onderzoek op de afdeling nucleaire geneeskunde. Uw behandelend arts heeft met u besproken waarom de PET/CT scan gedaan wordt. In deze
Nadere informatieHet onderzoeksteam bestaat uit. BLOB studie Informatiebrochure versie 3 18-8-2015
Informatiebrochure Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de BLOB studie naar Maag- en hersenprocessen die gepaard gaan met een opgeblazen gevoel. Daarnaast staat beschreven wat dit
Nadere informatieAfdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit. Informatiebrochure
Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Onderzoeksteam Ir. Vera van der Velpen Dr. Ir. Anouk Geelen Prof. Dr. Evert Schouten Prof. Dr. Ir. Pieter van t Veer Contactgegevens Ir. Vera van der Velpen
Nadere informatieDeelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek
Deelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek Zelfzorgberichtjes via de app ter bevordering van diabetes zelfmanagement bij insuline gebruikende type 2 diabetes patiënten (TRIGGER studie) Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatiePatiënteninformatie voor deelname aan het onderzoek
PAIS2: Het effect van hoge dosis paracetamol op de uitkomst na een beroerte bij mensen met een lichaamstemperatuur van 36.5 graden Celsius of hoger Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u via deze brief mee
Nadere informatieInformatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn
Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn Beste leerlingen, ouders en/of wettelijk vertegenwoordigers, Dat het eten van vis (rijk aan omega-3 vetzuren) goed is voor het functioneren van
Nadere informatieDrie-dimensionale echografie voor het verbeteren van cosmetisch resultaat bij borstkanker patiënten; TURACOS trial
Drie-dimensionale echografie voor het verbeteren van cosmetisch resultaat bij borstkanker patiënten; Geachte mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieInformatie voor de wettelijke vertegenwoordiger voor deelname aan het onderzoek
PAIS2: Het effect van hoge dosis paracetamol op de uitkomst na een beroerte bij mensen met een lichaamstemperatuur van 36.5 graden of hoger Geachte heer/ mevrouw, Uw partner/familielid is in ons ziekenhuis
Nadere informatieOnderzoek naar het effect van body mass index (BMI) en het roken van sigaretten op de opname van fentanyl
Patiënteninformatie Onderzoek naar het effect van body mass index (BMI) en het roken van sigaretten op de opname van fentanyl Geachte heer/mevrouw, U bent in het Erasmus MC onder behandeling voor een vorm
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieVoedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap
Voedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap 2 Bij de Glucose Tolerantie Test was uw bloedsuiker (ook wel bloedglucose genoemd) te hoog. Daarom ontvangt u deze informatie. Wat is glucose?
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE FOLDER Vaststellen van de waarde van nieuwe MRI technieken bij de behandeling van endeldarmkanker
PATIËNTEN INFORMATIE FOLDER Vaststellen van de waarde van nieuwe MRI technieken bij de behandeling van endeldarmkanker Dit studieprotocol en de bijbehorende patiënteninformatie en het toestemmingsformulier
Nadere informatieTEMPO 2 studie - Proefpersoneninformatie Maart Proefpersoneninformatie voor deelname aan wetenschappelijk onderzoek.
studie - Proefpersoneninformatie Maart 2017 Proefpersoneninformatie voor deelname aan wetenschappelijk onderzoek studie Welke smaak, textuur en emoties beleeft u tijdens het eten van verschillende yoghurts?
Nadere informatieGlucose Tolerantie Test (GTT)
Glucose Tolerantie Test (GTT) Klinisch Chemisch Laboratorium Op verzoek van uw arts wordt bij u een glucose tolerantie test (GTT) uitgevoerd. Met deze test wordt onderzocht hoe uw lichaam reageert op een
Nadere informatieMeedoen aan de studie Zicht op gewicht
VOEDING & DIEET Meedoen aan de studie Zicht op gewicht Informatie voor deelnemers Meedoen aan de studie Zicht op gewicht U bent uitgenodigd om mee te doen aan een studie. Of u deelneemt of niet, is helemaal
Nadere informatieProefpersoneninformatie Gastric Layering And Milk Studie (GLAM) Informatiebrochure. GLAM Studie. NL59671 pagina 1 van 10
Informatiebrochure GLAM Studie NL59671 pagina 1 van 10 Deze brochure bevat informatie over het doel en de opzet van de GLAM Studie. Daarnaast staat beschreven wat dit onderzoek inhoudt, wat wij van u als
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE. Neuron
INFORMATIEBROCHURE Neuron Contactinformatie onderzoekers Contactpersoon: Inge van Rijn Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-480759 E-mail: neuron@wur.nl Bezoekadres: Biotechnion
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. 16 jaar en ouder.
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. 16 jaar en ouder. Allo-antistofvorming bij sikkelcelziekte na transfusie: Wat is de rol van ontsteking en erfelijke aanleg?
Nadere informatie