Zorgplicht en Aansprakelijkheid medewerkers in het onderwijs. Marion Scholtes. Arbo congres 24 januari 2018

Transcriptie

1 Zorgplicht en Aansprakelijkheid medewerkers in het onderwijs Marion Scholtes Arbo congres 24 januari

2 Programma Introductie Zorgplicht versus aansprakelijkheid in het onderwijs Kunnen leerkrachten ook rechtstreeks aangesproken worden op hun zorgplicht? Wat is jullie ervaring? Hebben jullie specifieke vragen? 2

3 Welke procesgang is mogelijk voor aansprakelijkheidsvraagstukken? Doel/effect van de procesgang? Wie kan worden aangeklaagd? Over welke onderwerpen? 6

4 Rechtsgang Strafrecht Civiel recht Tuchtrecht Sociale Media? (Publieke verantwoording/schandpaal? 4

5 Strafrechtelijke aansprakelijkheid: Doel? Voorbeelden uit de rechtspraktijk? Effect van strafechtelijke procedures op het onderwijssector? 6

6 Rechtsgang Strafrecht Natuurlijk persoon of rechtspersoon door de overheid gesanctioneerd bij misdrijf /overtreding Onderwijs: Meld en aangifteplicht bij vermoeden van zedenmisdrijf Vervolg monopolie bij Openbaar Ministerie Mogelijkheid van vervolging Geen verplichting, tenzij artikel 12 afgedwongen vervolging door gerechtshof wordt bekrachtigd 6

7 Strafrechtelijke vervolging zeldzaam? Schoolkamp (School)zwemmen 7

8 Voorbeeld uit de rechtspraktijk: Fataal incident tijdens schoolzwemmen Feiten: Na zwemles, tijdens vrijzwemmen, is een 9-jarig Syrisch meisje zelf naar het diepe bad gegaan en aldaar verdronken. Ze kon niet zwemmen en had les in het ondiepe bad gehad. Vervolging van 2 leerkrachten + 3 zwemleraren Bevoegd gezag/rechtspersoon niet vervolgd Anders in Hof 17 feb 2005 en Rechtbank 5 juli 2016: zwembad exploitant /school vervolgd wegens nalatige zorg voor voldoende toezicht of instructies aan personeel 8

9 Casus verdronken leerling tijdens schoolzwemmen-1 Vervolging OM: Dood door schuld (artikel 307 lid 1 Wetboek Strafrecht) Hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste 12 jaar of geldboete van de 4 e categorie. Gradaties in schuld Doleuze delicten, waaronder (voorwaardelijke) opzet Culpoze delicten, waaronder bewuste of onbewuste schuld men denkt niet na, waar men wel had moeten nadenken / afwezigheid van bepaalde gedachten 9

10 Casus verdronken leerling tijdens schoolzwemmen-2 Toetsingskader strafrecht: Heeft verdachte een of meer fouten gemaakt? Garantenstellung: bij uitoefening beroep geldt een verzwaarde norm dan bij gemiddeld menselijk handelen. Is er voldoende oorzakelijk verband? Is er sprake van schuld in de strafrechtelijke zin Wettelijk kader schoolzwemmen: Wet Hygiëne en Veiligheid badinrichting en zwemaangelegenheden Protocol Veilig Schoolzwemmen 10

11 Casus verdronken leerling tijdens schoolzwemen-3 Verdediging: Geen (on)bewuste schuld Gebrek aan duidelijke instructies leerkrachten Vanuit school weinig aandacht voor protocollen 11

12 Casus verdronken leerling tijdens schoolzwemen-4 Rechtbank Meerdere fouten zijn gemaakt Causaal verband door onvoldoende (ondersteunend) toezicht Mate van schuld: beperkt Gebrek aan duidelijke instructies leerkrachten Vanuit school weinig aandacht voor protocollen Garantenstellung, geen verhoogde norm voor leerkrachten, wel voor zwembad medewerkers. 12

13 Hoe nu verder Afschaffen (verantwoordelijkheid leerkracht voor) schoolzwemmen? Toezicht uitwerking zowel in protocol als in praktijk 13

14 Tuchtrecht: Klachtencommissies Doel? Wie kan klagen? Over welke onderwerpen? Effect van een klacht? 6

15 Klachten (tucht)recht functie Signaalfunctie Genoegdoening Bijdragen aan klimaat waarbij onvrede op school aan de orde komt (conflictoplossing) Bijdragen aan treffen maatregelen ter verbetering door de school (leervermogen schoolorganisatie) MvT Kwaliteitswet: Met de invoering van de klachtenregeling wordt beoogd de leerlingen, de ouders en de personeelsleden een laagdrempelige voorziening te bieden voor klachten over het bevoegd gezag van de school en al degenen die in en voor de school werkzaam zijn 15

16 Klachtencomissie artikel 14 WPO Wie? Ouders/verzorgers, personeelsleden Waarover? Gedragingen en beslissingen bevoegd gezag of personeelsleden Waar? Klachtenregeling op school, veelal bij klachtencommissie aangesloten Welk reglement? Klachtenregeling, reglement klachtencommissie Advies? Niet-ontvankelijk, gegrond, ongegrond 16

17 Verloop klachtprocedure Op schoolniveau? Interne klachtenprotocol gevolgd? Wie betaalt juridische ondersteuning leerkracht? Bij Landelijke klachtencommissie Schriftelijk hoor/wederhoor, gevolgd door mondelinge behandeling Beraadslaging Commissie Advies: termijn, formele vereisten, gronden klacht, oordeel ontvankelijkheid, gegrondheid, evt. Aanbevelingen Reactie bevoegd gezag (4 weken) 17

18 Wijze van toetsing door Klachtencommissie Over het algemeen: Marginaal (beperkt) Redelijkheidstoets Zijn procedures gevolgd Belangenafweging 18

19 Onderwerpen Gedragingen en beslissingen bevoegd gezag of personeelsleden Communicatie Communicatie/informatieverstrekking gescheiden ouders Onderwijskundige begeleiding Passend onderwijs Schoolorganisatie Veiligheid Pesten Ongewenste intimiteiten Klachtbehandeling (intern) 19

20 Voorbeeld klacht communicatie Advies LKC, 22 februari 21016, nr Klacht jegens leerkracht en directeur Klager stelt biologische vader van kind te zijn Niet wettelijke vader (erkenning) en geen ouderlijk gezag School nodigt klager niet uit voor oudergesprekken of over vorderingen rapporteren leerkracht professioneel gehandeld Oudervervreemding, kindermishandeling? Is (desgevraagd) aan de rechter, aldus LKC Tegenklacht school is niet-ontvankelijk 20

21 Voorbeeld klacht over veiligheid School en daarmee leerkracht is verantwoordelijk voor bieden van een veilige omgeving Klager dient klacht aannemelijk te maken (algemeen) (LKC 16 februari 2016, ) 100% voorkomen van incidenten mag niet worden verwacht (LKC 4 juni 2012, ) 21

22 Impact klacht op leerkracht? 22

23 Civiele aansprakelijkheid: Doel? Voorbeelden uit de rechtspraktijk? Effect van civiele procedures op onderwijssector? 6

24 Voorbeelden Civiele procedure - 1 Rechtbank Middelburg, 26 januari 2011 Leerkracht stelt directeur persoonlijk aansprakelijk voor mislukte begeleiding bij re-integratie Rechtbank 's-hertogenbosch, 27 februari 2006 Ouders stellen school aansprakelijk voor onzorgvuldige afhandeling van klacht die gericht was op gedrag van leerkracht. Onrechtmatige wijze van klachtbehandeling in het onderwijs? Rol burgerlijke rechter na uitspraak klachtencommissie. Overweging: aan de motivering van uitspraken van klachtencommissies kunnen niet dezelfde eisen worden gesteld als aan de motivering van vonnissen van de burgerlijke rechter. 24

25 Voorbeeld Civiele procedure 2 Rechtbank Zwolle-Lelystad, 6 januari 2010 Is school(medewerker) verantwoordelijk voor het feit dat leerling slachtoffer is geworden van een loverboy en de daaruit voortvloeiende schade? Klacht LKC, gegrond verklaard (zorgdragen voor veilig schoolklimaat i.r.t. loverboy-problematiek) Rechtbank: waardering van feiten/bewijsstukken, geen wanprestatie 25

26 Sociale Media Publieke schandpaal Voorbeelden uit de praktijk? Wat te doen? 6

27 Voorbeeld Civiele procedure 2 Rechtbank Noord Nederland 16 september 2016 Mogen ouders op facebook de school(medewerkers) een Gülenschool noemen? Bescherming goede naam versus Vrijheid van meningsuiting tegenover bescherming van de goede naam. Rechtbank: Aanduiding Feto-school of terroristenschool onrechtmatig, overige voorzieningen geweigerd. Te ingrijpend dan wel niet kunnen bijdragen aan beoogde doel van bevorderen rust op school. 27

28 Aandachtspunten voor onderwijs Beleid en protocollen Kennis bij medewerkers bijhouden/stimuleren Verschaffen middelen juridische bijstand Nazorg aan leerkracht Rehabilitatie.. 28

29 Marion Scholtes Brussee Lindeboom Advocaten Nassau Ouwerkerkstraat CC Den Haag t (070) m.scholtes@bl-advocaten.nl 29