Wegwijzer Wmo bij psych(iatr)ische problemen. VNG congres Toegang en Teams, 7 april2015

Transcriptie

1

2 Wegwijzer Wmo bij psych(iatr)ische problemen VNG congres Toegang en Teams, 7 april2015

3 Wegwijzer Wmo bij psych(iatr)ische problemen ontwikkeld in een tijd van grote veranderingen Context Gekantelde werkwijze en oprichting sociale wijkteams in Wmo Welzijn nieuwe stijl Substitutie gespecialiseerde GGz naar Basis GGz en huisartsenzorg (incl. POH-GGz) Plan van Aanpak MO Plan van Aanpak EPA Afbakening: fase 1 van breder screeningsinstrument langdurige GGz Screeningsinstrument GGZ-Wmo Afwegingskader indicatie Wlz (HHM) Criteria medisch noodzakelijk verblijf ZvW (Tangram) 3

4 Wegwijzer Wmo/psych moet een praktische en specifieke toevoeging zijn in de nieuwe praktijk Ontwikkeling van screeningsinstrument dat ondersteunt bij het bepalen van de best passende voorziening in de Wmo Specifiek voor mensen met psychische en/of psychiatrische kwetsbaarheid (GGZ problematiek) Routes in kaart brengen die burgers volgen voorafgaand aan hun verzoek tot een Wmo-voorziening Screening voor Wmo geeft inzicht in hoeverre iemand ambulant begeleid kan worden of beschermende woonomgeving nodig heeft 4

5 De wensen van sociale wijkteams lopen uiteen door wisselende ervaring en wijkproblematiek Ervaring: nieuwe, niet-erkende psych(iatr)ische problemen in de wijk. Specifiek lastig: multiprobleemhuishoudens met weinig netwerk en lastig gedrag (psych(iatr)ische problemen én verslaving). Wensen: Hoe stel je psych(iatr)ische problemen vast? Voor teamleden zonder GGz-achtergrond of steun. B.v. door checklist pluis/niet pluis. Maar: dit is géén start van intake voor behandeling! Hoe bepaal je doeltreffende ondersteuning, die (preventief) vooraf gaat en/of aansluit op behandeling GGz? Welke optimale mix van ondersteuning en behandeling? Hoe intensief moet ondersteuning zijn? Dilemma: lichte leun en steun of intensief maatwerk? Burgerkracht versus matched care. Ondersteuning bieden én weer afbouwen. Observatietijd nodig. 5

6 Het instrument geeft zicht op diverse vindplaatsen en de daar werkzame professionals Vindplaatsen Lokale ondersteuning - Sociaal wijkteam - CJG/jeugdhulp - Onderwijs/RMC - UWV/Sociale dienst Bemoeizorg/ crisishulp - OGGZ/ MO/VO - Crisisdienst - Veilig thuis (AMHK) Medische (G)GZ - Huisarts/POH - Wijkverpleegkundige - BasisGGZ - Ambulante (FACT) behandelteams - Opname/ detox voorzieningen Veiligheid - Politie/justitie - Meldpunt overlast - Veiligheidshuis - Reclassering - Terugkeer na detentie Screening Ondersteuningsvraag & voorwaarden Ondersteuning Wmo 2015 Wmo - Sociaal steunsysteem - Algemeen dagelijks leven en (beschermd) wonen - Psychisch welbevinden - Participatie (zinvolle dagbesteding, werk en opleiding)

7 In de veelzijdigheid van unieke trajecten kunnen we onderscheid maken in drie grote cliëntenstromen Instromers Enkelvoudige of meervoudige problematiek Relatief grote mate van zelfredzaamheid Gericht op herstel en snelle uitstroom Draaideur -stromers Complexe problematiek, weinig uitzicht op herstel Lage zelfredzaamheid, meer langdurige trajecten Gericht op stabilisatie en/of beperking van problematiek Terug -stromers Afnemende of gestabiliseerde problematiek Nazorg tijdens en na behandeling/reclassering Gericht op herstel/terugkeer in de maatschappij

8 Bestaande specifieke instrumenten voor verwijzing Wmo bij psych(iatr)ische problemen Primaire screeningsinstrumenten (voorbeelden) Zelfredzaamheidmatrix (ZRM) Taxatie Sociale Uitsluiting (Taks-Su) Impact op Participatie en Autonomie (IPA) Verdiepende screeningsinstrumenten (voorbeelden) VierDimensionale KlachtenLijst (4DKL) CAGE AID, specifiek voor alcohol en drugs-problemen Behoefte: toevoeging specifieke simpele screening aan de voorkant Wat doe ik bij een vermoeden van psychische/psychiatrische problematiek/aandoening? Hoe bepaal ik de eventuele noodzaak van doorverwijzing naar centrale toegang? Wat kan ik de cliënt bieden binnen de Wmo? 8

9 Het prototype van de wegwijzer Wmo/Psych bevat 3 elementen, in te zetten naar behoefte Verheldering psychische problematiek Is er sprake van ernstige psychische problematiek? Acute hulpvraag 9 Specifieke beperkingen en behoeften Benodigde zorg Niet bekend Bekend Checklist centrale toegang Voldoet lokale ondersteuning? Hulpvraag Uitstel Risico s Omgeving Nee Ja Graadmeter keuzes voor ondersteuning en verwijzing Op welke gebieden vraagt de situatie van de cliënt om ondersteuning? Sociaal steunsysteem Algemeen dagelijks leven (ADL) + wonen Huishouden voeren Dagstructuur Budgetbeheer Psychisch welbevinden Toezicht/ controle Geestelijk stabiel Participatie Onderbouw vermoeden m.b.v. de checklist pluis/ niet-pluis Neem contact op met POH- GGZ en/of betrokken behandelaar Checklist centrale toegang De zwaarte van de inzet van ondersteuning hangt af van de situatie van de cliënt. Algemene voorzieningen Maatwerk Toewijzing regie/coördinatie

10 Wegwijzer Wmo-Psych is uitgewerkt in een werkblad Verheldering psychische problematiek Checklist centrale toegang Graadmeter keuzes voor ondersteuning en verwijzing aangevuld Is er sprake van ernstige psychische problematiek? met een Voldoet toelichting lokale ondersteuning? Op welke per gebieden onderdeel vraagt situatie van cliënt om ondersteuning? Urgentie: Is er sprake van (acuut) gevaar voor de cliënt zelf en/of zijn omgeving? Indien ja: schakel direct bemoeizorg in Heeft de cliënt specifieke beperkingen en behoeften voor 10 hulp en ondersteuning door psychische problemen? Krijgt de cliënt de benodigde zorg voor zijn/haar problemen? Niet bekend Onderbouw vermoeden m.b.v. de checklist pluis/ niet-pluis (voor voorbeeldvragen zie bijlage 1 in de toelichting) Algemene indruk, alertheid, affect, angst algemene indruk: het vóórkomen van de persoon, hygiëne, kleding alertheid: bewustzijnsniveau, mate van alertheid affect: opgetogen of depressief: houding, gezichtsuitdrukking, spraak angst: is de persoon opvallend nerveus, fobisch of zeer angstig? Gedrag motoriek: frequentie (hyperactief, sloom, abrupt, constant)? samenhang: coherent en doelgericht? doelbewust: bizar, stereotiep, gevaarlijk, of impulsief? spraak: snelheid, doelgericht, coherentie, inhoud Cognitie oriëntatie: persoon, plaats, tijd en omstandigheid denkvermogen: geheugen en eenvoudige taken redeneren: inzicht, beoordelingsvermogen, probleem oplossing coherentie: incoherente ideeën, wanen, of hallucinaties? Bekend Neem contact op met POH- GGZ en/of betrokken behandelaar Cliënt is in staat om een hulpvraag te stellen indien hij/zij ondersteuning wenst of heeft iemand die dat met of voor hem/haar kan doen Cliënt kan de hulpvraag op eigen kracht of met hulp van zijn/haar omgeving uitstellen: bijvoorbeeld naar de volgende dag om een spreekuur te bezoeken (zonder verergering van problemen) Cliënt staat in voor zijn/haar veiligheid en vormt geen risico voor de maatschappij (agressie, gevaar, verwaarlozing, overlast) Cliënt bevindt zich in een gezonde (stabiele) omgeving die hem/haar voldoende kan ondersteunen als dit nodig is. Nee Checklist centrale toegang (zie bijlage 2 in de toelichting) Ja Sociaal steunsysteem Cliënt heeft een sociaal steunsysteem van familie en/of vrienden Het sociaal steunsysteem is gezond (omgeving is stabiel en voldoende in staat om cliënt te ondersteunen) Algemeen dagelijks leven + wonen Cliënt is in staat een huishouden te voeren en de eigen woning schoon te houden Cliënt heeft genoeg structuur om de dag in te vullen (inclusief dag- en nachtritme) Cliënt is in staat een weekbudget te (laten) beheren Psychisch welbevinden Cliënt kan zonder toezicht of controle toe (geen begrenzing in gedrag benodigd) Cliënt is geestelijk stabiel en de kans op terugval in (acute) psychische of verslavingsproblematiek is niet groot Participatie Cliënt neemt deel aan maatschappelijk verkeer en heeft daarvoor genoeg vaardigheden (zinvolle dagbesteding, opleiding, werk) De zwaarte van de inzet van ondersteuning hangt af van de situatie van de cliënt. Onderstaande tabel toont voorbeelden van typen en niveaus van ondersteuning. Ondersteuning gericht op versterking van: Sociale contacten ADL + Wonen Psychisch welbevinden Participatie Coördinatie ligt dan bij: Algemene voorzieningen Inloop GGZ Mantelzorgondersteuning Buurthuis AMW Welzijnswerk AMW Woontraining (collectief) AMW Inzet lokale zorgcoöperatie Dagbesteding (generiek) Welzijnswerk Sociaal wijkteam Lichte maatwerkondersteuning Eigen kracht conferentie Maatjesprojecten Leun- en steun Maatjesprojecten Leun- en steun Begeleiding wijkteam Eigen kracht conferentie Huishoudelijke hulp (HBH-I) Cliëntondersteuning Lotgenotencontact Leun- en steun Preventie-aanbod E-mental health Begeleiding wijkteam Vrijwilligerscoach Persoonlijk begeleider Intensieve maatwerkondersteuning Kortdurend verblijf (respijtzorg) Maatschappelijke steunsystemen (langdurig) Individuele begeleiding Verpleging & verzorging Huishoudelijke hulp (HBH-II) Verblijf (zorgboerderij) Individuele begeleiding Preventie-aanbod Dagbesteding (specifiek) Persoonlijk begeleider en/of GGz-behandelaar

11 Om het instrument toegankelijk te houden wordt voor aanvullende kennis verwezen naar de bijlagen Bijlage 1: Voorbeeldvragen bij vermoeden van psychische problematiek ( pluis/niet pluis ) Bijlage 2: Checklist centrale toegang beschermd wonen Bijlage 3: Cliëntstromen in beeld Bijlage 4: Nog wijzer: aanvullende screeningsmogelijkheden GGZ 11

12 Het prototype wordt voorjaar 2015 doorontwikkeld door toetsing in de nieuwe praktijk Ophalen reacties op het prototype in een (vervolg)expertmeeting Praktijktoetsing prototype in de nieuwe praktijk met reeds betrokken sociale teams (Utrecht, Midden-Drenthe, Enschede) Ophalen eerste gebruikerservaringen bij enkele nieuwe gemeenten via oproep VNG (Landerd, Leiden) Uitwerking prototype tot een definitief instrument, met een advies voor de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke vorm (bv. app) Vooruitblik op bouwstenen voor fase 2 van het project screeningsinstrument langdurige GGZ (afwegingskader Wlz HHM/ Tangram) 12

13 We nemen uw input graag mee in de uitwerking van het prototype Is de positionering van het instrument voor u voldoende helder? Gaat de vraagstelling in het instrument op de situatie van elk van de drie cliëntstromen? Is de genoemde ondersteuning passend/ wat voor ondersteuning zou nog ontwikkeld moeten worden? Hoe borgen we dat in de doorverwijzing naar ondersteuning de eigen regie voldoende overeind blijft? Het instrument is nu gericht op de professional in de frontlijn. Zijn er nog andere probleemeigenaren? 13