Proefveldwerking Biologische landbouw

Transcriptie

1 - 1 - Proefveldwerking Biologische landbouw proefresultaten

2 - 2 - Deze brochure is een uitgave van: vzw PIBO-Campus Provinciaal Instituut voor Biotechnisch Onderwijs Provincie Limburg, Agrivisie, kenniscentrum voor landbouw De proefveldwerking gebeurt in samenwerking met: Bodemkundige Dienst, Heverlee (Ir. J. Bries) Suikerindustrie-suikerfabriek Oreye (J. Piffet) Inagro, afdeling biologische Productie Beitem (Ir. L. Delanote) Werkgroep biologische landbouw: Gunther Leyssens, Jos De Clercq Losse medewerkers: Miet Broux, Jos Fagard, Guido Haesen, Marc Van Eyck, Jos Claes, Dieter Cauffman, Morgan Carlens, Koen Vrancken, Nico luyx Eindredactie: Jessica ollislagers, Gunther Leyssens, Koen Vrancken en Elly Vanspauwen, Verantwoordelijke uitgever: Gunther Leyssens Sint-Truidersteenweg Tongeren biolandbouw@pibo.be Dit demonstratieproject wordt medegefinancierd door 2013 uitgegeven door vzw Pibo-campus Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigt worden door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever

3 - 3 - Inhoudsopgave TEELTROTATIE ALGEMEENHEDEN BIJ DE TEELTROTATIE BIJKOMENDE VOORDELEN DIE BEREIKT WORDEN DOOR TEELTROTATIE Bodemvruchtbaarheid Rustteelten Meststofgebruik Onkruidonderdrukking Teeltrotatie biologische teelten Organische bemesting op de bio-percelen...7 KORRELMAÏS PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS WAARNEMINGEN OPKOMST Opkomsttabel Opkomstgrafiek OOGST Aantal kolven en planten per ha hoogtemetingen opbrengsten Jaaroverzichten BESLUIT PROEFPLAN TRITICALE PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS RASSEN WAARNEMINGEN Opkomstpercentage Onkruidtelling Stand van de rassen Ziektetellingen Hoogtemeting Bloei OOGST Korrelopbrengst bij 15% vocht Vochtgehalte en hectolitergewicht Overzicht triticale BESLUIT Proefplan... 23

4 - 4 - AARDAPPELEN PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS RASSENPROEF Rassen aardappelen Opkomst Bodembedekking Phytophthora OOGST Opbrengst Relatieve opbrengst Procentuele verdeling van de sortering per varïeteit Bakproeven Evaluatie van de opbrengst van de laatste jaren Bakproeven laatste twee jaren Bespreking van de rassen Besluit PROEFPLAN CICHOREI PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS ONKRUIDBESTRIJDING WAARNEMINGEN GRASKLAVER PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS OOGST BESLUIT VELDBONEN PROEFOPZET PERCEELSGEGEVENS WAARNEMINGEN Opkomsttellingen Onkruidtellingen plagen Hoogtemeting OOGST Opbrengst BESLUIT PROEFPLAN... 46

5 - 5 - TEELTROTATIE 1 Algemeenheden bij de teeltrotatie Teeltrotatie is voor alle landbouwsystemen belangrijk. In de meest algemene vorm wordt teeltrotatie toegepast om bodemmoeheid te voorkomen. Dit leidde zelfs tot een uitzondering op de pachtwet in de vorm van cultuurcontracten. Deze contracten worden in Zuid-Limburg veel voor aardbeien, aardappelen, vlas en boomkwekerijgewassen gebruikt. In de biologische landbouw is het heel gewoon, zelfs noodzakelijk, om een ruime teeltrotatie aan te houden. 5 jaar is heel gewoon, zelfs 7 tot 8 jaar komen voor. Uiteraard is ook hier de bodemmoeheid een te voorkomen probleem. In biologische teelten tracht men met teeltrotatie echter meer te bereiken. 2 Bijkomende voordelen die bereikt worden door teeltrotatie 2.1 Bodemvruchtbaarheid Iedere teelt heeft een andere invloed op de bodem. Hakvruchten bijvoorbeeld, hebben meestal een negatieve invloed. De regelmatige grondbewerkingen, het traag dichtgroeien van de bodem en het - meestal - late oogsttijdstip zijn de voornaamste redenen voor dit probleem. Uiteraard is het gebruik van zware oogstmachines een bijkomend probleem dat niet te onderschatten is. Granen daarentegen vragen weinig grondbewerking, groeien de bodem snel dicht, de doorworteling van de bodem is zeer goed en ze worden in de zomer geoogst, meestal in droge bodemomstandigheden. 2.2 Rustteelten Het is voor iedereen duidelijk dat een braakjaar een rustjaar betekent voor de bodem. Hetzelfde effect kan ook met een aantal teelten bereikt worden. Granen en grassen zijn hiervan een gekend voorbeeld. Ze vragen relatief weinig meststoffen, de bodem heeft lang geen bewerking nodig. De structuur van de bodem verbetert. De bodem is na deze teelten in staat topprestaties te leveren. 2.3 Meststofgebruik Iedere teelt gebruikt meststoffen in andere verhoudingen. Dat ervaren we duidelijk door de verschillende hoeveelheden meststoffen die we moeten toedienen. Na de teelten blijven ook verschillende verhoudingen aan meststoffen over in de bodem. Met een uitgebalanceerde teeltrotatie kunnen we ook volgens meststofgebruik de teelten perfect op elkaar laten aansluiten. Met de beschikbare stikstof mag het duidelijk zijn: we komen er niet. Vlinderbloemigen zijn onontbeerlijk om een stikstoftekort te voorkomen. De juiste positie van de vlinderbloemige teelt in de rotatie is van groot belang om de stikstof optimaal te benutten. 2.4 Onkruidonderdrukking In cichorei kan gedurende een vrij lange periode onkruid kiemen, omdat er vrij lang licht tot op de bodem kan doordringen. Granen dekken de bodem veel sneller af. Hierdoor wordt het onkruid onderdrukt. De onkruiden die in graslanden voorkomen zijn van een gans andere aard dan de onkruiden in akkerbouwgewassen. De totaal andere beheersmaatregelen, zijnde enerzijds geen grondbewerkingen en

6 - 6 - maaien of grazen en anderzijds veelvuldige grondbewerkingen zorgen voor totaal verschillende biotoopsituaties met de daaraan gekoppelde plantengemeenschappen. Door op een perceel akkerland en grasland (grasklaver) met elkaar af te wisselen, worden de onkruiden van de beide biotoopsoorten verstoord en verzwakt. In de praktijk leidt dit tot een zeer goede onkruidonderdrukking. 2.5 Teeltrotatie biologische teelten achter PIBO achter PIBO tegen weg Romeinse kassei centrale tegen weg centrale midden centrale achterkant 2009 Gras-klaver Veldbonen Aardappel Triticale Cichorei Rode kool 2010 Rode kool Triticale Grasklaver Aardappel Veldbonen Cichorei 2011 Cichorei Aardappel Korrelmaïs Grasklaver Triticale Veldbonen 2012 Veldbonen Grasklaver Cichorei/Gras Korrelmaïs Aardappel Triticale 2013 Triticale Grasklaver Aardappel Cichorei Maïs Bonen 2014 Aardappel Korrelmaïs Gras Veldbonen Cichorei Triticale

7 Organische bemesting op de bio-percelen Perceelsnaam Teelt N advies RDM ton/ha E N / ha PIBO weg Gras klaver PIBO achter Veldbonen 80 / / Centrale weg Korrelmaïs Centrale midden Aardappelen Centrale achter Triticale Romeinse kassei Cichorei 30 / / Dit jaar is er voor het eerst gangbaar runderdrijfmest gebruikt in plaats van zeugendrijfmest. Op basis van de grondontledingen en de teelt zijn we de bemesting gaan afstemmen per perceel. We zijn gaan rekenen met de totale stikstof. De triticale heeft een 76 E N / ha gekregen. Dit was nodig om van start te gaan na de lange winter. Er was weinig of geen insporing. Door de ideale periode duurde het niet lang vooraleer men het verschil zag van de bemesting. Het gras heeft een 112 N eenheden gekregen. We zien aan het gras dat de runderdrijfmest minder snel werkt dan varkensdrijfmest. Na de eerste snede is er een kaliumbemesting (280 E K) gegeven en een 50 eenheden stikstof. De andere teelten hebben een 15 ton/ha toegediend gekregen. Dit is de maximum dosis die toegelaten is. We moeten niet alleen rekening houden met de maximale N Gift, maar ook met de toegelaten P dosis per ha per jaar wat de beperkende factor kan zijn.

8 - 8 - KORRELMAÏS 1 Proefopzet Aangezien de biologische landbouwers verplicht zijn biologisch vermeerderd zaadgoed te gebruiken, dient er een marktonderzoek uitgevoerd te worden. Dit marktonderzoek zal gericht zijn naar de beschikbaarheid van bio-zaadgoed bij verschillende zaadproducenten. De biologische kippenhouders zijn vragende partij om biologische korrelmaïs aan te kopen. Dit is dan ook een rendabele teelt naar akkerbouwers toe. Zij hebben een verzekerde afzet van hun geoogst product en de kippenhouders hebben biologisch voeder voor hun kippen. Wij zijn op zoek gegaan naar biologische korrelmaïsrassen. Er zijn niet zoveel korrelmaïsrassen beschikbaar. Wel dubbeldoelrassen. Maar we zijn uitsluitend op zoek gegaan naar korrelmaïsrassen. Deze rassen zijn we gaan uitzaaien en gaan we vergelijken t.o.v. elkaar. Dit is een tweejaarlijkse proef in samenwerking met Provincie Limburg. 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: gras-klaver De voorvrucht van klaver zorgt voor stikstoffixatie en een extra stikstofgift bij vertering van de klaver. De gras-klaver werd gescheurd op b Bemesting: Runderdrijfmest 26 ton/ha c Zaaien: 8 mei 22 mei d Variëteit: rassenproef in vier herhalingen en twee verschillende zaaitijdstippen nr Ras Verdeler BIO FAO 1. LG Limagrain ja PR39F58 PIONEER ja Lapriora KWS ja Farmduo FARMSAAT ja Farmoso FARMSAAT ja 240

9 - 9 - e Werkzaamheden: Scheuren gras-klaver Ploegen gras-klaver Afslepen Onderwerken drijfmest Aanleg vals zaaibed (compactor) Onkruid wieden vals zaaibed/opdrogen perceel (Canadese eg) Zaaien Wiedeg 1 ste zaai Schoffelen 1 ste zaai Schoffelen 2 de zaai Schoffelen Er werd eerst met de wiedeg door de vroeg gezaaide maïs gereden. Vlak erna werd er geschoffeld. Dit gaf een zeer goed resultaat. Wel moest men letten bij die rijen die een slechte opkomst hadden. Door de slechte weersomstandigheden is het perceel begin juni dicht geslempt. f Ontledingsuitslag van de bouwlaag ph: 7.3 (gunstig) %C: 1,5 (normaal) P: 15 (normaal) K: 26 (tamelijk hoog) Mg: 28 (hoog) Ca: 377 (Tamelijk hoog) Na 2,0 (laag) g Dieptestaal van de bouwvoor: Diepte in cm Grondsoort Nitrische stikstof in kg N/ha Ammoniakale stikstof in kg N/ha PH-KCL % C 0 30 cm Lichte leem 16,0 5,9 7,0 1, cm Lichte leem 11,9 2, cm leem 7,3 1,3 3 Waarnemingen Het perceel is gelegen aan de centrale. De twee zaaidata hadden een goede opkomst. Eind mei is er veel neerslag gevallen. Hierdoor is het perceel dicht geslempt. Door het schoffelen kunnen we de korst gaan verbreken.

10 We zien voor het tweede jaar dat het ras La Priora een minder goede start heeft. Half juni zien we in de vroeg gezaaide maïs dat het ras Lapriora en LG32.02 ook een groeiachterstand hebben ten opzichte van de andere rassen. 4 Opkomst 4.1 Opkomsttabel nr Ras Opkomst 8 mei Opkomst 22 mei Opkomst % 2012 Opkomst % LG % 100 % 2. PR39F % / 3. Lapriora % 87 % 4. Farmduo % 95 % 5. Farmoso % 100 % Alle rassen staan goed. De rassen LG en het ras Lapriora hadden een mindere start groei. Dit zagen we vorig jaar ook. 4.2 Opkomstgrafiek

11 Oogst Eerst werden de stalen geoogst op 8 november in goede omstandigheden. Het perceel werd geoogst op dezelfde dag. We zien dat het vochtgehalte rond de 30 % ligt. In onderstaande tabel zien we het aantal planten, het aantal kolven per 100 planten en het aantal afhangende kolven. De zaai werd uitgevoerd in twee tijdstippen: 8 mei en 22 mei. 5.1 Aantal kolven en planten per ha nr Ras Verdeler Planten/ha 8 mei Aantal kolven/ 100 planten Afhangende kolven 1. LG Limagrain PR39F58 PIONEER Lapriora KWS Farmduo FARMSAAT Farmoso FARMSAAT mei 6 LG Limagrain % 7 PR39F58 PIONEER % 8 Lapriora KWS % 9 Farmduo FARMSAAT % 10 Farmoso FARMSAAT %

12 hoogtemetingen nr Ras Planthoogte 8 mei Planthoogte 22 mei Hoogte kolf cm 8 mei Hoogte Kolf cm 22 mei 1. LG PR39F Lapriora Farmduo Farmoso gemiddelde In bovenstaande tabel zien we dat er toch verschillen zijn tussen de rassen. Er zijn ook rassen die vrij lang waren. Er is geen verschil tussen de gemiddelden van vroege en latere zaai. 5.3 opbrengsten nr Ras Kg ds kolf 8 mei Kg ds kolf 22 mei % vocht 8 mei % vocht 22mei 1. LG ,2 45,4 2. PR39F ,8 40,1 3. Lapriora ,0 34,6 4. Farmduo ,3 40,3 5. Farmoso ,8 40,6 gemiddelde ,2 40,2 In bovenstaande tabel zien we de opbrengsten van de rassen. De opbrengsten worden weergegeven bij 15% vocht. We zien dat het ras Farmoso de beste opbrengst heeft ( kg/ha). Lapriora heeft de minst goede opbrengst (10 662kg/ha). Toch zien we dat dit ras nog een goede opbrengst heeft. In het algemeen zien we dat de maïs geoogst is aan een vochtgehalte van 35% bij vroege zaai en 40 % bij late zaai.

13 Jaaroverzichten nr Ras verdeler mei mei 1. LG Limagrain PR39F58 PIONEER / Lapriora KWS Farmduo FARMSAAT Farmoso FARMSAAT Ronaldinio KWS / / gemiddelde / In bovenstaande tabel zien we de opbrengsten over 2 jaren proef. Deze opbrengsten worden uitgedrukt bij 15% vocht. 6 Besluit Uit deze proeven kunnen we al besluiten trekken. We zien dat het ras La priora vorig jaar vrij klein bleef en er veel onkruid tussen stond. De opbrengst viel ook tegen. Dit jaar zien we dat er geen verschillen zijn tussen de rassen en onkruiddruk. We zien dat Ronaldinio de beste opbrengst heeft. We zien dat de latere zaai een hoger vochtgehalte geeft. Voor korrelmaïs is een vroege zaai belangrijk. Dit kunnen we ook zien aan de opbrengsten en vochtgehalten. In de bovenstaande tabel zien we een overzicht over de jaren heen. Het is een teelt die in moeilijke omstandigheden ook goed zuiver te houden is. Dit hebben we al twee jaar gezien. Ook de opbrengsten vallen goed mee. Wel op tijd zaaien om te oogsten voor korrelmaïs. La priora valt sterk op tussen de rassen. Doordat het ras kleiner blijft en het vroeger rijp is.

14 Proefplan Proefplan Bio korrelmaïs ste zaai 2 de zaai Verkavelingsweg

15 TRITICALE 1 Proefopzet Het opzet van deze proef is het opvolgen van de biologische teelt van triticale. Er is een rassenproef uitgezaaid met 7 verschillende rassen. De bedoeling is de rassen onderling gaan te vergelijken met elkaar. Per ras zijn er drie herhalingen aangelegd. Het doel van deze proef is om de rassen te vergelijken op twee locaties. De andere proef ligt in West-Vlaanderen. De bedoeling is om de technische en de economische haalbaarheid van de teelt verder te bestuderen. Ook is het belangrijk om te kijken welke verschillen we kunnen waarnemen. Het gaat dan over de groei, grondbedekking, de ziekten en de opbrengsten van de verschillende rassen. Triticale kan geoogst worden voor zowel de korrel als de gehele plant silage (GPS) Voor de aanleg van de proef werken wij volgens het protocol van LCG en WPA (D. Wittouck). Bij ons wordt ze enkel geoogst voor de korrelopbrengst. Dit is een demonstratieproef in samenwerking met Inagro Afdeling biologische productie. 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: veldbonen b Zaaidatum: c Zaaidichtheid: 400 korrels per m 2 d Onkruidbestrijding: wiedeggen De eerste wiedegbeurt was op 20 maart. Dit was vroeg. De grond was net voldoende opgedroogd, zo bekomt men de ideale omstandigheden. Te droog is niet goed (weinig effect) e Bemesting: 1 e fractie Runderdrijfmest 76 E N De bemesting gebeurde vroeg. De triticale stond er goed bij. De bemesting werden uitgevoerd in ideale omstandigheden. Er is geen tweede fractie gezet door de enorme stand van het gewas. f Ontledingsuitslag van de bouwlaag: ph: 6,5 (gunstig) %C: 1,8 (tamelijk hoog) P: 20 (normaal) K: 19 (normaal) Mg: 14 (normaal) Ca: 205 (normaal) Na: 1,2 (laag)

16 g Dieptestaal van de bouwvoor: Diepte in cm Grondsoort Nitrische stikstof in kg N/ha Ammoniakale stikstof in kg N/ha PH-KCL % C 0 30 cm Lichte leem 14,4 7,3 6,2 1, cm Lichte leem 26,8 5, cm leem 26,7 3,5 3 Rassen nr Ras Verdeler BIO DKG Kg/ha 1. Orval Limagrain NCB Aprim Lemaires deffontaines NCB Grandval Agri-obtentions NCB Tribeca Limagrain NCB Constant Lemaires deffontaines NCB Grandval Agri-obtentions BIO Sequenz Agrifirm NCB (zaai aan 400 korrels/m²) De rassenkeuze gebeurt in samenwerking met het PCBT. De rassen werden uitgezaaid in 4 herhalingen. In totaal zijn er 7 variëteiten uitgezaaid. De buitenste zaaipijpen van het graanzaaimachine werden dicht gezet. Zo creëren we een opening van 25 cm tussen de rassen onderling. We voorkomen zo dat de rassen door elkaar gaan groeien en krijgen we een correcter beeld per ras tijdens de tellingen en de oogst.

17 Waarnemingen 4.1 Opkomstpercentage De opkomsttelling is uitgevoerd begin februari. De stand van de rassen was beter dan de laatste jaren. Dit heeft te maken met de zaai begin november. De goede rassen hebben een 330 pl/m² staan. De minder goede rassen hebben een 270 pl/m². door het goede droge najaar was de opkomst ideaal. We zien dat het percentage tussen de 70 en 90% ligt, wat heel goed is. Aprim en Sequenz hadden een mindere stand na de winter.

18 Onkruidtelling De onkruidtelling werd uitgevoerd voor de winter, vlak na de opkomst. De eerste wiedegbeurt werd ook uitgevoerd in ideale omstandigheden. De meest voorkomende onkruiden waren kamille, perzikkruid en akkerdistel. Er stonden zo een 30 tot 40 onkruiden per m². Elk jaar staan er zo n 30 onkruiden de vierkante meter.

19 Stand van de rassen 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Bodembedekking en gewasstand 27/02/ /04/ Ziektetellingen In onderstaande tabel zijn de ziektetellingen weergegeven. Ras Bladseptoria Gele roest Bruine roest witziekte Orval 6, Aprim 8, ,6 Grandval 7, Tribeca 7,1 9 6,2 6 Constant 6, Grandval bio 7,2 9 7,5 9 Sequenz 7, Score: 1 ziek Score: 9 Gezond

20 Hoogtemeting De hoogtemeting is uitgevoerd op 31 mei De hoogtemeting gaan we bepalen om de stro opbrengst te kennen. We doen dit voor elk ras apart. Ook kan dit een maat zijn om de legering te voorspellen. Een ras van 1,2 m zal minder lang recht blijven staan dan een ras dat maar 1 meter hoog is. Toch is dit geen referentie. Een hoger ras kan langer recht blijven dan een minder hoog gewas. Tussen de rassen onderling zijn er vele verschillen. We zien wel duidelijk dat Sequenz veel minder hoog is als de rest. Tot op heden was geen enkel ras gaan legeren. 4.6 Bloei Zoals jaarlijkse traditie staat de triticale begin juni in bloei. We zagen ook weinig schade van ziekten.. Er was weinig schade van het graanhaantje. Allesinds minder dan het jaar ervoor.

21 Oogst Op 12 augustus werd de triticale geoogst. Door de goede omstandigheden was het vochtgehalte ideaal en kon er vlot geoogst worden. Die periode was er nog goed weer. Sindsdien is het weer minder geweest. Er werden 4 herhalingen geoogst van de 7 rassen. 5.1 Korrelopbrengst bij 15% vocht In de onderstaande tabel vinden we de oogstgegevens terug van de rassen uitgedrukt in kg/ha. Nr Ras Kg/ha (15% vocht) Rel. tov gem 1 Orval ,9 2 Aprim ,8 3 Grandval ,8 4 Tribeca ,0 5 Constant ,2 6 Grandval bio ,9 7 Sequenz ,4 gemiddelde ,0 In de tabel zien we dat de opbrengsten veel hoger liggen dan het voorgaande jaar. Dit heeft te maken met de goede start van de teelt. Het perceel leverde een gemiddeld gewicht van kg/ha. Het ras Grandval had de hoogste opbrengst (8 509 kg/ha). Sequenz had de laagste opbrengst (7 739 kg/ha).

22 Vochtgehalte en hectolitergewicht In deze tabel zien we de opbrengsten met daarnaast het vochtgehalte en het hectolitergewicht. Zo kunnen we de rassen onderling gaan vergelijken. Het graan was sneller droog door de goede weersomstandigheden en de stand van het gewas (geen legering). Nr Ras Opbrengst kg/ha Vochtgehalte hectolitergewicht 1 Orval ,4 67,6 2 Aprim ,1 66,6 3 Grandval ,4 69,6 4 Tribeca ,6 66,3 5 Constant ,4 70,1 6 Grandval bio ,5 69,6 7 Sequenz ,4 72,2 5.3 Overzicht triticale 2012

23 Besluit De zaai gebeurde in goede omstandigheden en niet te laat (1/11/11). Door de vroege zaai was de opkomst goed. het gewas ging ideaal de winter in. Na de winter groeide de rassen snel uit tot een fors gewas. Één bemesting gift met runderdrijfmest (76 E N) was meer als voldoende. Er is maar twee keer gewied. De onkruidbestrijding is goed gelukt. Er was weinig ziekte of aantasting van het graanhaantje. De opbrengst was dit jaar heel goed. Grandval heeft weer de beste opbrengst (8 500kg/ha). Elk jaar is Grandval het beste ras. Sequenz heeft de minst goede opbrengst. Het is een teelt die zekerheid geeft naar haalbaarheid toe. 6.1 Proefplan m 12 m hennep totaal 160 m lang centrale weg totaal 30 m breed

24 AARDAPPELEN 1 Proefopzet Variëteitenproef in samenwerking met het PCBT te Beitem. Doel is om samen met het PCBT op zoek te gaan naar variëteiten die geschikt zijn voor de biologische teeltwijze. Hiertoe worden 7 verschillende variëteiten vergeleken op gebied van grondbedekking, groei, ziekteaantasting, productie en economische waarde per ha. Dit jaar ligt de proef specifiek richting chipsafzet. We gaan rassen vergelijken qua bakkleur. De proeven gebeuren telkens in drie herhalingen waarbij een buffer van Désireé wordt voorzien om de phytopthoradruk in het perceel homogeen te houden. Binnen de proef wordt er ook onderzoek gedaan naar mechanische onkruidbestrijding. Dit is een demonstratieproef in samenwerking met Inagro afdeling biologische productie 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Triticale b Plantdatum: c Variëteiten d Plantafstand per variëteit: 30 cm x 75 cm e werkzaamheden: - Ploegen Bemesten drijfmest Onderwerken drijfmest (vaste tand cultivator) Klaarleggen aardappelperceel rotoreg (diep) Poten aardappelen Poten van proeven Wiedeggen Aanaarden Wiedeggen Aanaarden f Ontledingsuitslag bodemstaal: ph: 6,7 (gunstig) %C: 1,8 (tamelijk hoog) P: 19 (normaal) K: 25 (tamelijk hoog) Mg: 16 (tamelijk hoog) Ca: 234 (normaal) Na: 2,1 (laag) g Bemesting: runderdrijfmest 93 E N Patentkali 290 E K

25 Rassenproef 3.1 Rassen aardappelen Ras Pootgoedbedrijf Kookeig. Biologisch pootgoed 1 Agria Agrico Vast kokend/chips NCB 2 Sarpo mira Danespo Vast kokend NCB 3 Lady Jo Meijer Chips NCB 4 Lady Lenora Meijer Chips NCB 5 Osira Europlant Chips NCB 6 Antina Europlant Chips NCB 7 Saturna Europlant Chips NCB

26 Opkomst De aardappelen zijn eind maart gepland. Door de koude weersomstandigheden was er pas anderhalve maand later een opkomst. Daarna hebben de rassen enorm snel gegroeid. Eind mei waren de rijen bijna dicht. De rassen Lady Jo en Lady Lenora hadden een goede start. Deze hadden een gelijkmatige en mooie opkomst. De rassen Sarpo mira, Osira en Antina hadden een mindere startgroei. De startgroei kan belangrijk zijn voor de onkruidbestrijding. Opkomst gewas 22 mei opkomst 11 mei 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Toch heeft Agria zich goed herpakt. We zien wel dat de rassen Agria, Lady Jo en Lady Lenora een goede eind opkomst hadden. Het is belangrijk in de bioteelt een ras te hebben dat snel de rijen dicht heeft. Het ras moet wel geschikt zijn voor de afzet per bedrijf.

27 Bodembedekking De aardappelen stonden mooi voor de zware regenval van de maand juni. De rijen waren voor de helft gesloten. Op het laagste punt in het perceel heeft er veel water gestaan en is de structuur veel minder. Dit zien we ook aan de aardappelen. We zijn de rassen gaan beoordelen na de zware regenval. We zien dat alle rassen ongeveer een 6 krijgen qua score. We zien dat Sarpo mira en Antina iets minder scoren. Ook zien we dat Lady claire ook vrij goed scoort.

28 Phytophthora De waarnemingen werden telkens in 3 herhalingen uitgevoerd. De schadebeoordeling gebeurde volgens de PD- schaal. PD-schaal % aangetast Score Ziektebeeld 0 10 niet aangetast 0-1 9,5 1 ziek blaadje per plant zieke blaadjes per plant zieke blaadjes per plant Meer dan 10 zieke blaadjes % vlekjes (ziek) % vlekjes (ziek) % blad is vernietigd % blad is vernietigd % blad is vernietigd nagenoeg 100% van het blad is afgestorven, de stengels zijn afgestorven maar staan nog overeind alle planten zijn afgestorven, blad en stengel verdroogd PD-scores per variëteit Nr Ras 27/06/12 12/07/12 1 Agria 7,0 3,0 2 Sarpo mira 8,0 9,3 3 Lady Jo 5,0 0,0 4 Lady Lenora 6,0 2,5 5 Osira 3,7 0,0 6 Antina 6,0 4,5 7 Saturna 7,5 5,0 8 Lady Claire 5 0 Koperbehandeling: 26/6/12 02/07/12

29 Oogst Door de natte maanden mei en juni was de groei van de aardappelen toch goed. De ruggen en de aardappelen stonden goed. door de ligging van het perceel was het half juni alvorens de ziekte het perceel bereikte. We konden niet gaan behandelen met koper. Zo nat was het perceel. Het loof was begin juli volledig afgestorven door de ziekte. Wel zien we grote verschillen tussen de rassen. We zijn drie keer moeten gaan loofklappen. Op het einde van de teelt was het onkruid goed onder controle gehouden. We zijn gaan oogsten op 17 september. De oogst verliep onder goede omstandigheden. Twee dagen eerder hadden we de proeven uit het perceel gehaald. Door de structuur werden er veel grote kluiten aarde mee geoogst. 4.1 Opbrengst nr ras Opbrengst (kg/ha) Middenmaat (kg/ha) Groot (kg/ha) Martkbare Opbrengst (kg/ha) 1 Agria Sarpo mira Lady Jo Lady Lenora Osira Antina Saturna Gemiddeld Door de structuur en ligging van het perceel moeten we de opbrengsten met een korreltje zout nemen. In de tabel zien we de opbrengsten van de verschillende rassen. Enkel de rassen Agria en Sarpo Mira hebben een redelijke goede opbrengst. Het gemiddelde ligt ook een stuk lager dan voorgaande jaren. Enkel het ras Agria en Sarpo Mira hebben een goede diktemaat. We zien dit jaar grote verschillen tussen de rassen. Zo heeft het ras Antina een zeer lage opbrengst. Het ras agria heeft dan veel dikke knollen. Ook in de marktbare opbrengst zien we verschillen. Er is weinig diktemaat bij de rassen. Dit komt doordat het rassen zijn specifiek voor de chipsindustrie. Deze rassen mogen ook weer niet te dik zijn.

30 Relatieve opbrengst nr ras Opbrengst in % Middenmaat % Groot % % Marktbare opbrengst 1 Agria Sarpo mira Lady Jo Lady Lenora Osira Antina Saturna Gemiddeld Procentuele verdeling van de sortering per varïeteit nr ras Opbrengst Kg/ha Middenmaat % Groot % % Marktbare opbrengst 1 Agria % 4% 67% 2 Sarpo mira % 6% 75% 3 Lady Jo % 0% 48% 4 Lady Lenora % 0% 54% 5 Osira % 0% 37% 6 Antina % 0% 38% 7 Saturna % 0% 63% Gemiddeld % 1% 55%

31 De marktbare opbrengst ligt gemiddeld rond de 55 %. Dit is laag aangezien de opbrengsten ook laag zijn. 4.4 Bakproeven nr ras OWG PIBO OWG lani Suikers Bakkleur 1 Agria / Sarpo mira 449 / Lady Jo Lady Lenora Osira Lady Claire Saturna Zo te lager het suikergehalte, zo te beter de bakkwaliteit Bakkleur: 0= slecht 10 = super 7 = goed en aanvaarbaar 4.5 Evaluatie van de opbrengst van de laatste jaren nr variëteit Agria Biogold / / 3 Lady claire / / Sarpo Mira / / Triplo / / / / 6 Bionica / / / 7 Toluca / /

32 Bakproeven laatste twee jaren variëteit Agria Lady claire OWG OWG Bakkleur OWG OWG 2012 / 335 Bakkleur Bespreking van de rassen De rassen zijn half september geoogst. De rassen zijn bijna allemaal voor de chipsindustrie. De aardappelen buitenproef zijn twee dagen later gerooid. Door de droogte kwamen er vele kluiten mee naar boven. Door het oogsmachientje van de school worden de aardappelen van het midden naar de zijkant gelegd. Zoandanig dat we enkel aardappelen hebben in de zak. Door de ligging van het perceel was de proef half juni ook ondergelopen en was de goede structuur weg. We zien dit ook aan de opbrengsten van de proeven. Doordat er snel de ziekte was opgetreden half juni, bleven er twee rassen overeind. Namelijk Agria en Sarpo Mira. Deze bleven groen tot het einde van het seizoen. Er zijn vele verschillen tussen de rassen. Sommige rassen hadden een snelle opkomst en een snelle bodembedekking. Andere rassen groeiden minder snel door de droogte. Osira had eerst last van de ziekte. Sarpo mira had de beste opbrengst, maar de kwaliteit is minder. De rest van de rassen hadden een zeer lage opbrengst Agria Agria heeft zich dit jaar weer eens bewezen. Het blijft een goed standaard ras. We zien dat het ras goed tegen de droogte en nattigheid kan. Dit zien we over meerdere jaren heen. Vrijwel het beste ras in onze rassenproef. Het ras had een opbrengst van kg/ha. Ook had het ras een mooie diktemaat. Dit ras blijft zich bewijzen in de biolandouw. Buiten Sarpo Mira heeft Agria dikke knollen. Alle rest van rassen hadden geen dikke knollen. Het ras heeft een goede marktbare opbrengst. Misschien is dit een ras dat geschikt is voor de chipsindustrie voor onze gronden. Agria heeft een goede opbrengst, een goede korte bewaring maar een minder goede lange bewaring. Dit is het beste ras in onze streken qua plaaggevoeligheid en opbrengst.

33 Sarpo Mira Dit is een ras dat bijna resistent is tegen de aardappelplaag. Het heeft elk jaar de hoogste opbrengst. En elk jaar heeft deze weinig last van de ziekte, ondanks de omstandigheden. Dit jaar had het ras een opbrengst van kg/ha. Dit is hoog ondanks de structuur en zware druk van de plaag. Het enige probleem is de verwerking van dit ras. Voor chips is het ras niet geschikt en voor de versmarkt zouden er ook problemen zijn. Dit ras heeft de hoogste marktbare opbrengst. Ook het hoogste aantal dikke knollen Lady Jo Lady Jo is ook een chipsras van pootgoedbedrijf Meijer. Dit ras heeft een lagere opbrengst dan Lady Lenora. Dit ras is een beetje evenwaardig dan Lady Claire. Ook een typisch chips ras. Het ras heeft ook de goede eigenschappen van bakkwaliteit Lady Lenora Lady Lenora is ook afkomstig van Meijer. Het ras Lady Lenora zou een iets betere opbrengst hebben dan Lady Claire. Toch raad Meijer aan om Lady Claire te zetten wegens het rhizoctonia gevaar bij Lady Lenora. Meijer is zelfs gestopt bij het aanraden van Lady Lenora. Lady Lenora is ook een echt chipsras met een opbrengst in proeven bij ons van kg/ha Osira Dit ras is gevraagd om in proef te leggen van het chipsbedrijf. Door de latere aankomst zijn we deze aardappelen een 14 tal dagen later gaan planten. Het heeft de goede bakeigenschappen. Dit ras heeft de tweede laagste opbrengst. Osira heeft de laagste marktbare opbrengst Antina Dit ras was ook gevraagd om in proef te leggen van de afnemer. Dit ras had de laagste opbrengst. De opbrengst lag rond de kg per ha. Dit is de helft minder dan de lady claire buiten proef. Deze opbrengst lag nog de helft lager dan onze lady claire. Antina lag niet aan de bakproeven, omdat de opbrengst zo laag was en de aardappelen zo klein waren Saturna Via het technisch comité is er gevraagd om dit ras weer in proef te leggen. Dit ras hadden we altijd in buiten proef. We waren elk jaar zeker van de afzet (chips). Maar de opbrengst was te laag. Daardoor zijn we op zoek gegaan naar een evenwaardig ras en juist Lady Claire evenaart dit ras, richting afzet bedoeld. We zien dit jaar dat Saturna een hogere opbrengst ( kg) heeft dan de andere chipsrassen 4.8 Besluit Het was een goede start van het aardappeljaar. Maar dit was eind mei al snel anders. Door de enorme wateroverlast was de structuur al snel verdwenen en was er een week later al aardappelplaag. Ook de rassen hadden er last van. Dit merkten we al snel in de resultaten. De bakkwaliteit van de chipsrassen was allemaal goed. We willen nog enkele jaren Agria testen om te gebruiken voor de chips industrie. Dit is een ras dat geschikt is op onze grond om bio te kweken. Om weinig ziekteaantasting te hebben, minder onkruid en een goede opbrengst.

34 Proefplan 1 Agria 2 Sarpo Mira 3 Lady Jo 4 Lady Lenora 5 Osira 6 Antina 7 Saturna Verkavelingsweg 1.1

35 CICHOREI 1 Proefopzet In deze proef ligt de onkruidbestrijdingsproef. Er wordt onderzoek uitgevoerd naar de verschillende onkruidbestrijdingstechnieken. Met de nieuwe machines kunnen we de onkruidbestrijding gaan optimaliseren. De biologische cichorei is een teelt die zeer arbeidsintensief is. Er is enorm vraag om deze teelt te telen. Door het arbeidsintensieve werk is de interesse voor deze teelt klein. Toch blijft de prijs en de vraag stijgen naar dit product en wordt er onderzoek gedaan naar de ideale teeltomstandigheden en verschillen tussen de rassen. 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Korrelmaïs b Zaaidatum: c Zaaiafstand: 6,00 x 45cm d Zaaimachine: Monosem 6 rijen e Variëteiten: pillenzaad Orchies f Bodembewerkingen: - Ploegen Afslepen klaarleggen + dichtrollen Klaarleggen met compactor (2) g Ontledingsuitslag van de bouwlaag: ph: 6,7 (gunstig) %C: 1,6 (normaal) P: 20 (tamelijk hoog) K: 21 (normaal) Mg: 18 (tamelijk hoog)) Ca: 256 (normaal) Na: 2,8 (tamelijk laag) 3 Onkruidbestrijding De zaai van de cichorei was vroeg (eind maart). Door de koude en natte weersomstandigheden was de opkomst minder goed. Het onkruid kwam veel sneller op dan de cichorei. Door de mindere omstandigheden stond het onkruid groter dan de cichorei. De duiven wisten alsnog de cichorei te vinden. Door de vraatschade bleef deze nog in hetzelfde stadium. Hier onder de werkzaamheden in de cichorei. Schoffelen cichorei (kantmessen) Schoffelen cichorei (kantmessen) Handmatig Handmatig

36 We hadden de helft van het perceel goed zuiver gekregen met de hand. Maar zagen dat de cichorei niet groter werd. Op 29 mei is er een einde aan de teelt gezet. 4 waarnemingen Na de teelt van cichorei is er gras gezaaid op het perceel. Ten eerste om het onkruid te reduceren en ten tweede om nog een snede te kunnen oogsten. Eind september is er dan ook nog een snede kunnen worden geoogst.

37 GRASKLAVER 1 Proefopzet We hebben dit jaar geopteerd om één variëteit te zaaien. Wel zijn we op zoek gegaan naar biologisch zaad. Ook zijn we direct de rode klaver gaan mengen. Voor een akkerbouwbedrijf is het ook niet gemakkelijk om biologische afnemers te vinden. De biologische veehouders hebben zelf voldoende gras. Het gras is afkomstig van het zaaizaadbedrijf Neutkens. 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: aardappelen b Zaaidatum: c Zaaidichtheid 45 kg/ha d variëteit: Italiaans raaigras: Star BIO (Neutkens) e Bodembewerkingen: Vaste tand cultivator Rotoreg en zaaimachine f Bemesting: Runderdrijfmest 112 E N Patentkali 280 E K Monterra E N g Ontledingsuitslag van de bouwlaag ph: 7,0 (tamelijk hoog) %C: 1,6 (normaal) P: 23 (tamelijk hoog) K: 21 (normaal) Mg: 16 (normaal) Ca: 283 (normaal) Na 2,6 (tamelijk laag) h Dieptestaal van de bouwvoor: Diepte in cm Grondsoort Nitrische stikstof in kg N/ha Ammoniakale stikstof in kg N/ha PH- KCL % C 0 30 cm leem 12 1,0 7,2 1, cm leem 13 1, cm leem 47 1,0

38 Oogst We zijn gaan zaaien aan 45 kg/ha. Door het goede voorjaar is er één keer bemest. Hierdoor is het gras sterk gaan groeien. De eerste snede was vrij goed. Er werden 11 ronde balen geoogst van een 65 are opp (17 balen/ha). Deze balen zijn ingewikkeld en verkocht. Na de eerste snede zijn we het gras gaan bemesten met patentkali en een N meststof(monterra 13). De tweede snede zijn we gaan oogsten begin juli. De opbrengst lag hoog voor een tweede snede. Er werden 9 balen geoogst (13 balen/ha) De derde snede is geoogst op 9 augustus. De opbrengst lag laag en leverde twee gewikkelde balen op. De vierde snede is geoogst op 24 september. Deze snede leverde 1 gewikkelde baal op. 4 Besluit Ondanks de late zaai van het gras ging het gelukkig voldoende groot de lange winter in. Door de goede start in het voorjaar was de eerste en de tweede snede goed. de derde en vierde snede was minder. Het eerste jaar was er weinig klaver zichtbaar. We gaan het tweede jaar het gras laten staan om de klaver te laten ontwikkelen. We gaan zo een kosten besparing doen voor het graszaad en hebben een betere opbrengst dan éénjarig gras.

39 VELDBONEN 1 Proefopzet De afzetmarkt voor veldbonen is moeilijk. Wel is er vraag naar geoogst product. Toch is de teelt niet zo gemakkelijk. Dit jaar hebben we géén variëteitenproef aanliggen. We zijn de veldbonen gaan mengen met andere teelten (wikken, erwten, klaver en zomertarwe) om het onkruid te onderdrukken. Ook is het belangrijk voor de veehouder dat hij weet welk ras te zaaien dat past op zijn bedrijf (100% bio). De akkerbouwer heeft hierdoor een verzekerde afzet en de veeteler heeft voor een redelijke prijs krachtvoeder voor zijn vee. 2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Cichorei b Zaaidatum: c Zaaidichtheid: 50 korrels per m² zaaidiepte 5 cm d bodembewerkingen: - Ploegen Opentrekken akker (2 keer Canadese eg) Rotoreg + graanzaaimachine (breedzaaikouter af) e Onkruidbestrijding: Wiedeg De uitval door wiedeggen was nihil, er werden geen verschillen geteld voor en na het wieden. Tijdens de eerste wiedegbeurt waren de veldbonen nog klein. Toch is het wieden in ideale omstandigheden uitgevoerd. Deze ideale omstandigheden was telkens in het weekend. Het wieden gebeurde tot op het bladstadium, de steeltjes van de bonen zijn dan nog flexibel genoeg om terug recht te komen na het wieden. Vanaf het moment dat de bonen meer dan 14 bladeren gevormd hebben is het wieden niet meer mogelijk doordat de stengels te hol zijn geworden. Het gewas groeit de bodem zeer snel dicht, daardoor wordt het onkruid dat nog laat opkomt verstikt door de bonen. Er werd gewied met een tractor met smalle banden om schade te voorkomen. Zo stonden de veldbonen er onkruidvrij bij. Het onkruid bleef klein en verstikte door de veldbonen. f Ontledingsuitslag bodemstaal ph: 6,6 (gunstig) %C: 1,2 (normaal) P: 24 (tamelijk hoog) K: 22 (tamelijk hoog) Mg: 13 (normaal) Ca: 210 (normaal) Na: 2.6 (tamelijk laag)

40 g Dieptestaal van de bouwvoor: Diepte in cm Grondsoort Nitrische stikstof in kg N/ha Ammoniakale stikstof in kg N/ha PH- KCL % C 0 30 cm leem ,4 1, cm leem cm leem Waarnemingen 3.1 Opkomsttellingen De opkomst was goed tot zeer goed. Toch zijn er verschillen tussen de rassen. Betty heeft de beste opkomst. Louxor heeft een iets mindere opkomst, maar zit nog altijd aan 47 pl/m². we zijn dieper gaan zaaien en hebben weinig last gehad van plagen.

41 Onkruidtellingen In deze grafiek zien we de onkruiden per object. We zien het aantal onkruiden stijgen van rechts naar links. Het object bonen met tarwe aan 75 kg/ha zouden de minst onkruiden moeten opleveren. Maar dit is niet zo. het heeft waarschijnlijk met de geschiedenis van het perceel te maken. Nu we weten dat de bodem onbedekt was en dat alles ging kiemen wanneer de bonen klein waren. Het is belangrijk om dit op te volgen hoeveel onkruiden bijkomen en hoe de teelt op het einde er bij staat.

42 plagen wanneer de veldbonen net boven staan kan er schade zijn door duiven. Vorig jaar hadden we veel last van duiven. We zijn dieper gaan zaaien. Dit had effect. Ook zijn we uit voorzorgen linten gaan spannen. 3.4 Hoogtemeting cm Bonen Tarwe Erwten Wikke Bonen + T / / Bonen + T / / Bonen + T / / Bonen + erwten (25) 107 / 55 / Bonen + wikke (25) 114 / / 77 Betty 123 / / / Louxor 113 / / / Imposa 111 / / / Pyramid 113 / / /

43 Tabel enkel de hoogte van de bonen 4 Oogst We zijn de bonen gaan oogsten op 23 augustus. De bonen waren voldoende droog. Dit is niet gemakkelijk om de bonen rond de 14% vocht te krijgen en is niet elk jaar haalbaar. We zien dit jaar goede opbrengsten. Ook de bonen stonden hoog en waren niet gelegerd. Na de oogst was er zichtbaar welke mengteelt het beste onkruidwerend werkt. De stoppels van de granen waren direct zichtbaar tijdens de oogst.

44 Opbrengst Teelt Opbrengst kg/ha Vochtgehalte Hectoliter gewicht Bonen + tarwe ,4 69,7 Bonen + tarwe ,6 75,1 Bonen + tarwe ,9 76,6 Betty ,8 72,7 Louxor ,6 Imposa ,1 Pyramid ,8 77,6 Bonen alleen ,8 72,1 Bonen + wikke ,8 72,5 Bonen + erwten ,5 71,4

45 Bij de oogst zien we dat de bonen de mengteelten sterk onderdrukken. Enkel de tarwe kan zich ontwikkelen. Vorig jaar zagen we dit ook dat een mengteelt als tarwe het beste effect heeft. In de studies blijkt ook dat een mengteelt tussen bonen en tarwe het beste resultaat heeft. In de studies spreekt men dan ook van 75 kg/ha tarwe bij mengen. 5 Besluit De opkomst was goed en er was weinig of geen plaag aanwezig op het perceel. Door de minder goede weersomstandigheden was de groei goed van de bonen. De onkruidbestrijding was niet zo gemakkelijk. Door drie wiedegbeurten was het perceel zuiver. De opbrengsten waren goed. Alleen Betty en Pyramid hebben een lagere opbrengst. We zien dat de andere mengteelten weinig of geen kans krijgen. We zagen wel dat de tarwe al een tweede jaar op rij een goede onkruidonderdrukking heeft. Zowel bij een snelle start van de bonen als een trage start van de bonen.

46 Proefplan Proefplan veldbonen I II rassen 8 are/vak III IV Perceel: 270 m lang 1 Bonen + tarwe 50 kg/ha 2 Bonen + tarwe 75 kg/ha 3 Bonen + tarwe 25 kg/ha 4 Bonen alleen 5 Bonen (pyramid) 6 Bonen + erwten 7 Bonen + wikke 8 Bonen + tarwe Verkavelingsweg