EUROPEANEN EN DE CRISIS

Transcriptie

1 Directoraat-generaal communicatie Directoraat C - Betrekkingen met de burgers EENHEID PUBLIEKE OPINIE Brussel, 21 oktober 2011 EUROPEANEN EN DE CRISIS Eurobarometer Europees Parlement (EB Parlemeter 76.1) Beknopte samenvatting Onderzoeksgebied: EU 27 ( Europese burgers) Populatie: Europeanen van 15 jaar en ouder Methodologie: Persoonlijke interviews (CAPI) Periode: 3 september - 18 september, uigevoerd door TNS opinion Dit Eurobarometer-onderzoek over "Europeanen en de crisis" is het vierde onderzoek dat door het Europees Parlement wordt uitgevoerd. Het eerste onderzoek werd in de maanden januarifebruari 2009 uitgevoerd, zes maanden voor de Europese verkiezingen, het tweede in september 2010 en het derde in april-mei Het onderhavige onderzoek werd tussen 3 en 18 september 2011 bij TNS opinion uitgevoerd met behulp van persoonlijke interviews bij Europese burgers van 15 jaar en ouder. Tussen de twee onderzoeken ligt een periode van vijf maanden met grote financiële en economische ontwikkelingen op nationaal, Europees en internationaal gebied. In verband met de staatsschuldencrisis, werd de kredietstatus van drie landen afgewaardeerd door de kredietbeoordelingsbureaus. Wat betreft de politieke ontwikkelingen, kan worden gedacht aan de parlementsverkiezingen die in vier lidstaten werden gehouden en twee andere verkiezingen die uiterlijk 20 november 2011 zullen plaatsvinden. Bovendien hebben in zes andere landen presidentiële, regionale of lokale verkiezingen plaatsgevonden. Bij het laatste onderzoek, zijn de Europeanen getoetst over de belasting op financiële transacties (BFT). De meerderheid van hen was hier een voorstander van (6). Dit keer zijn de ondervraagden, buiten de vragen over de stellingnamen van het Europees Parlement die al bij voorgaande onderzoeken zijn gesteld, voor het eerst ondervraagd over de kredietbeoordelingsbureaus (KBB's) en de euro-obligaties, meer algemeen bekend als "eurobonds". Alvorens te beginnen met het onderzoek, dient eerst te worden bedacht dat het om een gewogen Europees gemiddelde gaat en dat de zes meest dichtbevolkte lidstaten voor ongeveer 70% in dit gemiddelde meewegen. 1

2 Welke trends zijn uit dit onderzoek af te leiden? - Gedurende vijf maanden zijn de Europese gemiddelden betrekkelijk stabiel. Daarentegen is het van belang om in te gaan op afwijkingen die binnen de verschillende lidstaten erg groot kunnen zijn. - De trend van toenemende polarisatie van de publieke opinie, die al bij de laatste peilingen werd opgemerkt, wordt in dit onderzoek bevestigd. Zou dit een van de gevolgen zijn van het binnen de EU gevoerde debat over de vraag hoe op de mondiale crisis en de gevolgen van deze crisis voor de EU moet worden gereageerd, in het bijzonder in de eurozone? - Een meerderheid van de Europeanen blijft bezorgd over de gevolgen van de crisis voor hen persoonlijk. - Tegelijkertijd zijn de vooruitzichten pessimistisch: volgens steeds meer Europeanen zal de crisis heel wat jaren gaan duren. - Deze vrees kan, afhankelijk van de lidstaat, verschillend tot uiting worden gebracht, maar een meerderheid van de ondervraagden blijft voorstander van maatregelen die op het niveau van de EU worden gecoördineerd. - Het aantal Europeanen dat van mening is dat de euro in het geheel de negatieve gevolgen van de crisis heeft verzacht blijft stabiel, terwijl het aantal mensen met een tegenovergestelde mening, enigszins daalt. Er is sprake van opvallende veranderingen in de verschillende lidstaten ten aanzien van deze kwestie. - Het in de media gevoerde debat over de kredietbeoordelingsbureaus (KBB) in de politieke, economische en financiële wereld, kan verklaren waarom een meerderheid van de Europeanen al van de KBB's heeft gehoord. Binnen deze groep is een meerderheid voorstander van oprichting van een Europees kredietbeoordelingsbureau. - Het debat over de euro-obligaties binnen de EU is van meer recente datum: twee op de vijf Europeanen in de gehele EU27 heeft al van euro-obligaties gehoord; in de eurozone is dit 4. Binnen deze groep is een relatieve meerderheid van de ondervraagden die al van euro-obligaties hebben gehoord, voorstander van deze obligaties. 2

3 Kredietbeoordelingsbureaus ("KBB's") Waarschijnlijk als gevolg van achtereenvolgende afwaarderingen van de kredietstatus van bepaalde lidstaten, hebben burgers al van KBB gehoord. Inmiddels heeft 50% van de Europeanen van kredietbeoordelingsbureaus gehoord (2 weet wat het zijn; 2 weet niet echt wat het zijn), tegen 4 die er niet van hebben gehoord. De 50% van de Europeanen die hebben gehoord van KBB's, zijn vervolgens ondervraagd over drie specifieke punten: - 6 van hen is van mening dat KBB's "een belangrijke rol hebben gespeeld in het ontstaan van de crisis", tegenover die het niet eens is met deze stelling. - 6 zegt het uiteindelijk eens te zijn met de stelling "het opzetten van een onafhankelijk Europees kredietbeoordelingsbureau zou een tegenwicht vormen voor de macht van de bestaande bureaus". - 6 van de ondervraagden is het eens met de stelling "de informatie die door kredietbeoordelingsbureaus wordt verstrekt is nuttig voor economische partijen" op het moment dat zij keuzes moeten maken. 2 is het hier niet mee eens. De rol van de euro Terwijl een bijzonder felle discussie over de toekomst van de euro wordt gevoerd, is sprake van een tot op zekere hoogte bestendige opvatting bij de EU27 van haar rol, hoewel deze opvatting in de verschillende lidstaten krachtig wordt bestreden. "Over het algemeen heeft de euro de negatieve effecten van de crisis verzacht": - het aantal ondervraagden dat het NIET eens is met deze stelling is 5 (-3). Er is sprake van een daling in 14 landen, met grote veranderingen in het Verenigd Koninkrijk (-21), Bulgarije (-11), Spanje (-10) en Roemenië (-9). Daarentegen is in 13 landen sprake van een stijging van het aantal ondervraagden dat het niet eens is met de stelling, met name in Zweden (+14), Finland (+12), Nederland (+11), Oostenrijk (+10) en Slowakije (+7). - het aantal ondervraagden dat het eens is met deze stelling blijft gelijk binnen de EU27. In 7 landen is sprake van een stijging. Opvallend is dat inmiddels 4 van de Britse ondervraagden (+17) zich op deze wijze uitspreken. Zou dit verschijnsel te wijten zijn aan de intensivering van het debat over de financiële en economische crisis in dat land? Na het VK komt Spanje met (+5), Griekenland met 40% (+4) en Cyprus met 30% (+4). 3

4 Gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten o Als zij worden ondervraagd over het mogelijk gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten, vindt 6 van de Europeanen dat dit "noodzakelijk zou zijn in naam van solidariteit", 5 dat dit "de financiële stabiliteit van de lidstaten zou versterken" en 50% dat dit "de kosten van de crisis zou kunnen laten dalen". o Wie profiteert van het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld of wie wordt hierdoor benadeeld? 6 van de ondervraagden is van mening dat deze maatregel vooral ten goede komt aan de lidstaten met de meeste problemen en vindt dat vooral de lidstaten die niet in moeilijkheden verkeren, worden benadeeld. Euro-obligaties/eurobonds De afgelopen maanden is sprake van een opleving van het debat over euro-obligaties in de eurozone. Hoewel het hier om iets nieuws gaat, hebben meer dan 2 op de 5 Europeanen binnen de EU27 en bijna 1 op de 2 Europeanen in de eurozone, van euro-obligaties gehoord. o Kennis van euro-obligaties: voor de publieke opinie is het een nieuw begrip. Dat is de reden dat, op de vraag aan alle ondervraagden of zij wel eens hadden "gehoord van euro-obligaties", 5 antwoordde met "nee" en met "ja". Het gaat hier om de resultaten van de EU27, die nog nader moeten worden onderzocht; van de ondervraagden in de eurozone heeft 4 gehoord van euroobligaties, tegenover 5 die er niet van heeft gehoord. Buiten de eurozone heeft daarentegen slechts van de burgers ervan gehoord. o Opinie over euro-obligaties: er is vervolgens aan de 4 van de ondervraagden in de eurozone die "ervan hadden gehoord", gevraagd of zij, op basis van wat zij ervan weten, voor of tegen euro-obligaties waren; 3 was voor en 3 tegen. Budgettaire convergentie Van de geplande maatregelen om het Europese economische bestuur te versterken, heeft het op elkaar afstemmen van het begrotingsbeleid van de lidstaten een van de hoogste prioriteiten. o Bij de vraag over het wel of niet opnemen van een "voorafgaand overleg tussen Europese instanties en nationale politieke instanties" voor het opstellen van nationale begrotingen, was 6 voor en tegen. o Als bepaalde lidstaten niet voldoen aan "de gezamenlijk vastgestelde regels over schulden en overheidstekorten", is 6 van de Europeanen voor "het automatisch toepassen van oplopende financiële boetes". 4

5 o Er zijn belangrijke verschillen tussen de eurozone en de landen daarbuiten. - Bij de eerste vraag zitten er 14 procentpunten tussen de ondervraagden die voorstander zijn in de eurozone (72%) en buiten de eurozone (5). - Bij de tweede vraag zitten er 11 procentpunten tussen de eurozone (72%) en de landen daarbuiten (6). Financiële solidariteit bij crisis o Deze vraag werd voor het eerst in september 2010 gesteld, na oprichting van het Europees Financieel Stabiliteitsfonds (EFSF, mei 2010). Toentertijd vond 4 van de Europeanen het "wenselijk" dat hun land "financiële hulp geeft aan een andere lidstaat van de EU die te maken heeft met ernstige financiële moeilijkheden" en was daartegen. o Het onderhavige onderzoek vond plaats ten tijde van de debatten over de spannende ratificatie van het Europees Financieel Stabiliteitsfonds (EFSF). Het percentage voorstanders verschilt op het niveau van de EU niet veel: 50% (+1). Daarentegen is inmiddels 4 (+5) van de ondervraagden tegenstander van een dergelijke solidariteit, met grote verschillen per land. Reacties op de crisis o De Europeanen zijn nog altijd voorstander van coördinatie tussen lidstaten om de crisis te bestrijden. Een meerderheid van hen (5) is van mening dat zij "beter beschermd zouden worden tegen de huidige crisis" als hun land op gecoördineerde wijze samen met de andere EU-landen maatregelen zou nemen, tegen die zich "beter beschermd" zou voelen als hun land "individueel zou optreden". o Wat betreft het beeld dat de ondervraagden hebben van de maatregelen van de lidstaten van de EU, is sprake van een sterke stijging van het aantal ondervraagden dat vindt dat de lidstaten "eerder op gecoördineerde wijze met de andere EU-landen optraden": 4 (+10). 5

6 Herstel van de groei; wanneer? Ook al heeft een meerderheid van de Europeanen het gevoel dat de lidstaten op gecoördineerde wijze een antwoord proberen te geven op de crisis, ze zijn niet erg optimistisch over de nabije toekomst. Zo vindt 4 (+5) van de ondervraagden dat "de crisis nog vele jaren gaat duren". Slechts (-6) is van mening dat "de groei zich al herstelt". *** NB: De bij deze nota gevoegde bijlage bestaat uit tabellen en grafieken waarin de belangrijkste onderzoeksresultaten zijn verwerkt. Voor de overige gegevens verwijzen wij de lezer naar de twee bijlagen: overzichten per land en de PowerPoint-presentatie. Voor nadere informatie: Eenheid Monitoring Publieke Opinie EPEurobarometer@europarl.europa.eu Jacques Nancy Onderzoek en nationale overzichten op de "Eurobarometer"-pagina van het Europees Parlement: 6

7 BIJLAGEN RESULTATEN PER LIDSTAAT I. KREDIETBEOORDELINGSBUREAUS ("KBB's")...8 II. DE ROL VAN DE EURO...9 III. HET GEZAMENLIJK DRAGEN VAN EEN DEEL VAN DE SCHULD VAN DE LIDSTATEN...10 IV. EURO-OBLIGATIES...16 V. ONDERLINGE AFSTEMMING VAN HET BEGROTINGSBELEID...18 VI. FINANCIËLE SOLIDARITEIT BIJ CRISIS...20 VII. REACTIES OP DE CRISIS...21 VIII. HERSTEL VAN DE GROEI: WANNEER?...23 In de onderstaande tabellen zijn de volgende onderzoeken verwerkt: Periode: 3 september 16 september 2011 Onderzoeksgebied: persoonlijk geïnterviewde personen. Bevolking: Europeanen van 15 jaar en ouder TNS opinion voor het Europees Parlement EB 75 Periode: 13 april - 2 mei 2011 Onderzoeksgebied: persoonlijk geïnterviewde personen. Bevolking: Europeanen van 15 jaar en ouder TNS opinion voor het Europees Parlement EB 74 Periode: 26 augustus - 16 september 2010 Onderzoeksgebied: persoonlijk geïnterviewde personen. Bevolking: Europeanen van 15 jaar en ouder TNS opinion voor het Europees Parlement NB: De resultaten van een peiling zijn schattingen, waarvan de juistheid, bij overigens gelijkblijvende omstandigheden, afhangt van de grootte van de steekproef en van het onderzochte percentage. Voor steekproeven van ongeveer interviews (grootte van de in het algemeen gebruikte steekproef per lidstaat), schommelt het reële percentage - dat wil zeggen: als de gehele bevolking zou zijn ondervraagd tussen de hiernavolgende betrouwbaarheidsintervallen: Onderzochte percentages Betrouwbaarheidsgre nzen of 90% of 80% 30% of 70% 40% of 60% 50% +/-1,9 punten +/-2,5 punten +/-2,7 punten +/-3,0 punten +/-3,1 punten 7

8 I. KREDIETBEOORDELINGSBUREAUS ("KBB's") Q: Vertelt u mij in welke mate u het eens of oneens bent met elk van de volgende uitspraken over kredietbeoordelingsbureaus, op basis van wat u ervan weet. Het opzetten van een onafhankelijk Europees kredietbeoordelingsbureau zou een tegenwicht vormen voor de macht van de bestaande bureaus Totally agree Tend to agree Tend to disagree Totally disagree CY 5 BE 4 NL 3 DE 4 30% AT SK 5 2% HU 30% 4 FI 4 SI 3 LU 2 IT 2 4 EL FR SE 2 ES 3 2 EU PL 2% PT CZ LV 4 1 EE 4 BG 1 40% 2% IE 1 3 MT 4 3 LT 1 2 UK 1 RO 3 4 8

9 II. DE ROL VAN DE EURO Q: Kunt u aangeven of u het eerder eens of eerder oneens bent met de volgende stelling: over het algemeen heeft de euro de negatieve effecten van de crisis verzacht: Euro Total 'Agree' Total 'Disagree' EB 75 Diff. EB 75 Diff. EB 75 Diff. April 2011 September EB75 April 2011 September EB75 April 2011 September EB75 UK ES EL 3 40% CY 30% BG % FR RO PL 2 2 = PT 3 3 = EU = IE LV LT HU SI % EE LU 4 40% -5 50% CZ % BE % + 1 MT % 52% IT DE SK % FI 50% NL = SE AT

10 III. HET GEZAMENLIJK DRAGEN VAN EEN DEEL VAN DE SCHULD VAN DE LIDSTATEN Q: Vertelt u mij in welke mate u het eens of oneens bent met elk van de volgende uitspraken over dit onderwerp. Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Totally agree Tend to agree Totally disagree Tend to disagree Would benefit only those Member States which are in the worst difficulties 40% 1 Would penalise those Member States which are not in difficulty 3 Would be necessary in the name of solidarity between Member States Would reinforce the financial stability of the Member States 1 1 Would allow to reduce the cost of the crisis

11 Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Zou alleen gunstig zijn voor de lidstaten met de grootste problemen Total 'Agree' Total 'Disagree' LV 80% 1 SI 7 1 AT 7 1 LU 7 1 CY 7 2 SK 7 FI 7 FR 7 1 LT 7 BE 72% 2% EE 72% 1 BG DE 7 2 PL SE 7 CZ 6 2 HU 6 2 EU PT NL 6 3 UK 6 2 IT 2 RO 6 2 MT IE 5 ES 5 2 EL 5 40% 11

12 Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Zou de lidstaten straffen die niet in de problemen zitten Total 'Agree' Total 'Disagree' FI 7 2% AT 7 1 LV 7 2 DE 7 2 SK 72% SE 6 2 LU 6 FR 6 2 SI 6 BE 6 3 2% LT 6 UK 6 EE 6 2 CZ EU27 2 PT PL 60% 2 1 NL 60% IT 5 3 BG HU 5 3 IE 5 2 RO 50% 2 2 CY 4 4 ES 4 30% 2 MT EL

13 Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Zou noodzakelijk zijn uit solidariteit tussen lidstaten Total 'Agree' Total 'Disagree' EL 8 CY 82% 1 PT 7 IT 72% BE 7 2 2% HU NL 6 2 ES CZ 6 30% IE 6 PL 6 1 LT 6 LU 6 30% MT 1 EU EE 60% 3 FR 60% 2 DE 5 40% SK 5 SE 5 4 BG RO SI 5 AT 52% 4 LV 5 4 UK FI 13

14 Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Zou de financiële stabiliteit van de lidstaten versterken Total 'Agree' Total 'Disagree' CY 8 EL 7 72% NL 70% 2 PT HU 6 BE 6 2 IT 6 1 ES 1 2 CZ 3 MT 6 2 SE 60% 3 SK 5 IE 5 3 EU PL 5 2 LT 5 30% 1 EE 5 3 LU 5 3 LV 5 3 UK RO 5 FR 50% 1 SI 4 BG AT 4 4 DE 4 4 FI 52% 14

15 Het gezamenlijk dragen van een deel van de schuld van de lidstaten Zou de kosten van de crisis kunnen laten dalen Total 'Agree' Total 'Disagree' EL 7 CY 7 1 PT HU 6 IT 6 1 NL 5 2 BE 5 IE 5 3 CZ 5 ES 5 2 SK 5 LV 5 3 MT 5 1 LT 52% 3 1 PL 5 2 EU27 50% 3 1 EE 50% 3 SE 4 4 UK 4 RO 4 30% SI 4 FR LU FI 40% 5 BG 2 AT 50% DE 5 15

16 IV. EURO-OBLIGATIES Q: Heeft u wel eens gehoord van euro-obligaties? No Yes, and you know what they are Yes, but you do not really know what it is 80% RO 7 1 PT 7 1 FR 7 1 SE 6 2 LT 6 LV 6 HU 6 PL UK 1 2 BE 1 2 BG 6 3 CY 5 1 MT ES EE 5 3 EU SK 5 AT 5 30% 2% IT 5 3 2% FI 52% SI 5 2 LU CZ 4 3 IE 2 3 DE 3 2 NL 3 EL

17 Q: Zou u zeggen dat u voor of tegen het creëren van euro-obligaties bent, op basis van wat u ervan weet?* Totally in favour Fairly in favour Fairly opposed Strongly opposed PT 4 2 BE 4 IT 4 2 SK 4 1 LU EL AT 3 2 NL 3 1 CY % FR 3 ES 1 2 IE 3 4 MT 3 50% EURO ZONE SI EE FI DE *Basis: vraag gesteld aan van de ondervraagden die wel eens gehoord hebben van euro-obligaties, alleen in de lidstaten van de eurozone 17

18 V. ONDERLINGE AFSTEMMING VAN HET BEGROTINGSBELEID Q: Specifiek met betrekking tot het op elkaar afstemmen van het budgetbeleid van de lidstaten van de EU, vertelt u mij of u voor of tegen elk van de volgende maatregelen bent. 1. Een voorafgaand overleg tussen Europese instanties en nationale politieke instanties in het proces voor het opstellen van nationale begrotingen Total 'In favor' Total 'Opposed' NL 82% CY 80% DE 7 1 SI 7 IT 7 1 BE 7 FI 7 SK 7 1 HU 7 1 PT 7 1 EL 70% 1 AT 6 EU LU LT BG 6 RO 6 CZ 6 2 FR 6 1 ES 6 1 PL 1 2 SE LV EE 5 1 MT 5 IE 4 1 UK

19 2. Het automatisch toepassen van oplopende financiële boetes voor lidstaten van de EU die niet voldoen aan gezamenlijk vastgestelde regels over schulden en overheidstekorten Total 'In favor' Total 'Opposed' FI 8 SK 8 NL 7 CY 7 7 BE 7 2 2% SE 7 2 HU 7 1 IT 7 1 SI 7 1 FR 7 1 DE 7 AT 72% 2 PT CZ 70% 2 LU 6 2 LT EU ES 6 1 PL 6 1 EL 2 RO EE BG 5 UK MT 52% 3 LV IE 4 19

20 VI. FINANCIËLE SOLIDARITEIT BIJ CRISIS Q: In welke mate bent u het eens of oneens met de volgende uitspraak: in tijden van crisis is het wenselijk dat (ONS LAND) financiële hulp geeft aan een andere lidstaat van de EU die te maken heeft met ernstige economische en financiële moeilijkheden EB 74 Aug - Sept 2010 Total 'Agree' Total 'Disagree' Sept 2011 Diff - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 LU 5 72% NL % DE % -7 PL EL 4 52% = 2% -4 MT % BG ES 4 52% % CZ % 60% = = -2 RO FR 5 52% HU EU % IT 5 5 = SE 6 6 = BE 6 60% % -1 UK % LT 40% IE LV % -3 SK PT SI AT 5 50% FI 5 52% EE CY 70% Diff - EB 74 20

21 VII. REACTIES OP DE CRISIS Q: Zou u als burger zeggen dat u beter beschermd zou worden ten aanzien van de huidige crisis wanneer? (OUR COUNTRY) adopted measures and applied them individually (OUR COUNTRY) adopted measures and applied them in a coordinated way with the other EU countries EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 SE CY % % + 1 FI EE FR = HU IE 30% LT 2 30% BG SK AT 40% 40% = 52% 50% ES = 70% NL = 72% PT 2 2 = RO 3 3 = 52% CZ 50% = + 1 LU = + 1 MT PL % EU BE % + 1 LV DE 30% IT % 60% = + 4 UK 6 60% = + 4 SI -7 50% EL %

22 Q: : Als het gaat om het omgaan met de crisis, zou u zeggen dat tot nu toe de verschillende lidstaten van de EU? Tended to act in a coordinated way with the other EU countries Tended to act individually EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 DE % BG % 1-11 PT FR BE LV UK RO SE 3 50% SK 4 52% EU LT LU = 1-9 IT IE MT PL EE % -6-1 EL % AT 4 50% CY HU 4 50% % SI FI 6 70% ES % NL CZ 52%

23 VIII. HERSTEL VAN DE GROEI: WANNEER? Q: Als het herstel van de groei in (ONS LAND) betreft, welke van de volgende meningen ligt het dichtst bij die van uzelf? The crisis is going to last for many years A return to growth will start in the coming years A return to growth will start in the coming months We are already returning to growth EL PT FR HU SI LT ES IE RO BG CY LV UK IT EU27 SK CZ EE BE DE PL NL AT LU MT FI SE % 50% 50% % % % 2% 2% 2% 2% 2% 1 2% %