Apotheekgegevens G-standaard
|
|
- Raphaël van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De InterActie DataBank groeit. De gegevensverzameling groeit, het aantal deelnemende apotheken groeit, steeds meer mensen werken met gegevens uit de databank, de kennis van methoden en technieken voor farmacoepidemiologisch onderzoek groeit, de organisatie van de databank groeit. Een van de consequenties van deze groei is, dat de communicatie vanuit de databank met de deelnemende apotheken verandert. Vier jaar geleden konden we alle apothekers meerdere malen per jaar uitnodigen voor min of meer informele avondvergaderingen, die door bijna iedereen bezocht werden. Daar praatten wij de apothekers bij over wat er gebeurde met de databank, en daar hoorden wij van apothekers wat er op dat moment speelde in de praktijk en wat voor onderzoeksonderwerpen zij belangrijk en interessant vonden. Onderlinge communicatie is nodig voor een -synergistische- InterActie van praktijk-apothekers met academische onderzoekers. Nu is het bijna onmogelijk geworden om alle InterActie apothekers tegelijk op dezelfde plaats bijeen te krijgen, maar we vinden het nog steeds belangrijk dat jullie weten wat er met jullie gegevens gebeurt. Daarom proberen we in deze nieuwsbrief een overzicht te geven van recente ontwikkelingen in de organisatie van en het onderwijs en onderzoek met de databank. InterActie is ook dat onderzoekers komen kijken in de apotheek en dat apothekers actief meewerken aan onderzoek. We hopen dan ook dat velen van jullie mee willen werken aan het onderzoek waarover Adrianne Faber in deze nieuwsbrief schrijft. Apotheekgegevens De InterActie DataBank (iadb) bevat nu aflevergegevens van 30 apotheken die geleverd worden door 10 aanleverunits, met in totaal meer dan 2,5 miljoen receptregels per jaar. De totale database bevat nu ruim 16 miljoen receptregels over de jaren 1994 t/m Het vergt enige logistieke organisatie om ervoor te zorgen dat de gegevens van al deze apotheken tijdig (elk kwartaal) en secuur ingelezen worden in de database. We hebben intern afspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat we na afloop van elk kwartaal de gegevens van alle dataleveranciers weer binnen krijgen. G-standaard In de apotheekgegevens zoals we die binnenkrijgen, staan geneesmiddelen (en andere producten) vermeld met hun Z-indexnummer. We hebben een abonnement op G- standaard, de verzameling gegevens van Z- index, om meer gedetailleerde Colofon: De InterActie DataBank is een samenwerkingsverband van de basiseenheid Sociale Farmacie, Farmacoepidemiologie en Farmacotherapie (SFF) van de RU Groningen met een aantal apotheken in Noordoost Nederland. De apotheken leveren hun aflevergegevens geanonimiseerd aan SFF ten behoeve van onderzoek en onderwijs op de vakgebieden sociale farmacie, farmacoepidemiologie en farmacoeconomie. Apothekers uit de deelnemende apotheken zijn actief betrokken bij dat onderzoek en onderwijs. De databank bevat momenteel gegevens van 30 apotheken (totale populatie ca mensen) over de jaren 1994 t/m 2003, in totaal ca. 20 miljoen receptregels. Eindredactie van deze nieuwsbrief: Paul van den Berg, tel: / , fax: ,
2 geneesmiddelgegevens van elke receptregel te kunnen opvragen (oa koppeling aan atckodes en ddd's). De G-standaard bevat echter alleen gegevens van middelen die op dit moment in Nederland verkrijgbaar zijn. We hebben daarom eigen programmatuur gemaakt om vervallen Z-index informatie te bewaren en up to date te houden (bij wijzigingen van atckodes en/of ddd s). Centraal Bureau voor de Statistiek We krijgen alleen gegevens binnen van mensen die geneesmiddelen gebruiken. Er zijn ook mensen die geen geneesmiddelen gebruiken, maar die vinden we niet terug in de apotheekgegevens. Daarom gebruiken we ook online-toegankelijke gegevens van het CBS, met name uit het Statistisch Bestand van Nederlandse Gemeenten, om elk jaar te kunnen beschikken over gedetailleerde populatiegegevens van de verzorgingsgebieden van InterActieapotheken. Vooruitzicht We zijn bezig de dataverzameling uit te breiden naar 45 apotheken (de hele stad Groningen). Deze uitbreiding is mede van belang omdat SFF medicatiegegevens verzamelt ten behoeve van PREVEND, een groot multidisciplinair bevolkingsonderzoek in de stad Groningen naar de betekenis van microalbuminurie voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. In het bevolkingsonderzoek worden ca personen regelmatig onderzocht, iadb wil de medicatiegegevens leveren van die personen die daarvoor informed consent gegeven hebben. PREVEND is recent aangewezen als belangrijke onderzoeksprioriteit met extra financiële ondersteuning door de RuG. De computerhardware van iadb bestaat uit: Firewall zorgt voor netwerkbeveiliging van iadbmachines, Staf-server machine voor het veilig opslaan en verwerken van apotheekbestanden I/O-machine input/output apparaat, kan lezen van floppies, zip-schijven, cd-rom's, QI-tapes; kan ook cd-rom's schrijven. Alleen DAT-tapes gaan in een andere machine. Intranet-server machine voor het raadplegen van (informatie opvragen uit) IADB Internet-server publiek toegankelijke machine Alle computers van de InterActie DataBank zijn met elkaar verbonden in een eigen netwerk. Dit netwerk is verbonden met het farmacie/rug netwerk door middel van een firewall, een computer die als enige taak heeft het doorlaten van bevoegd verkeer en het tegenhouden van onbevoegd verkeer. Het netwerk van iadb-computers zit netjes opgesloten in een afgesloten hok, met uitzondering de I/O-machine. Door de aard van de werkzaamheden met deze machine is het handiger dat die in een werkkamer staat. De DAT-recorder wordt ook gebruikt voor interne backup-procedures van iadb. Vooruitzicht Het iadb-hok begint aardig vol te worden. Daarom zal een 19" rack aangeschaft worden, in de toekomst zullen dan computers gekocht worden die in dit rack passen. Ook wordt een switch-kast gekocht die ervoor zorgt dat de verschillende machines met slechts een toetsenbord/beeldscherm bediend kunnen worden. De middelen voor deze aanschaffingen komen uit het exploitatiekrediet van SFF. We gebruiken wat in computer-vaktermen LAMP genoemd wordt, met als eigen toevoeging een S, dus LAMPS: Linux: multi-user, multi-tasking computer besturingssysteem, Apache: webserver, die zorgt ervoor dat gebruikers via hun webbrowser (Internet Explorer) kunnen werken met de computers, MySQL: relationeel database management pakket, voor het toegankelijk maken van de 2
3 informatie die in de apotheekgegevens opgesloten zitten, PHP en Perl: programmeertalen, die we voornamelijk gebruiken voor het aansturen van mysql en/of apache, SSH: de secure shell, die zorgt voor een veilig (encrypted) verkeer tussen iadb-servers en de desktopmachines van de medewerkers. Ssh vervult een belangrijke rol in de meer omvattende security-policy. We gebruiken versies van bovenstaande programma's zoals ze geleverd worden door de stable release van Debian GNU/Linux, inclusief security patches. Wellicht kijken apothekers even verbaasd op van deze keuze voor vrij verkrijgbare (open source) producten, maar in de academische wereld (met bescheiden financiële middelen) is dit heel gewoon. Met behulp van deze technologie bouwen we zelf programma's. We hebben programma's voor het inlezen van apotheekbestanden, we hebben programma's die behulpzaam zijn bij het extraheren van informatie uit de database, en we hebben min of meer uitgewerkte epidemiologische methoden die je kunt gebruiken bij het extraheren van informatie. We zijn begonnen met het documenteren van zelfgeschreven programmatuur en onze eigen modificaties binnen het besturingssysteem. Een vereenvoudigde versie van onze programmatuur, die ook gebruikt kan worden door een apotheker met een eigen Windows-pc (met gegevens uit de eigen apotheek), is beschikbaar onder de naam Apodat. Vooruitzicht We zijn bezig het webinterface naar de database om te zetten naar php, als basis voor een verdere uitbouw van het systeem met meer gestandaardiseerde procedures voor het bepalen van epidemiologische maten en methoden zoals prevalentie, incidentie, refillrate, prescriptiesequentie analyse. Dit zal ook ingebouwd worden in ApoDat. De documentatie moet verder uitgebreid worden. In principe moet voor elke belangrijke handeling op de databasemachines een protocol klaar liggen. De InterActie DataBank staat onder leiding van professor Lolkje de Jong-van den Berg. De dagelijkse werkzaamheden worden uitgevoerd door Paul van den Berg, Bert Bijker en Sipke Visser, met secretariële ondersteuning van Bea van der Sleen. Onderzoek met gegevens uit de databank wordt veelal uitgevoerd door onderzoekers (staf, aio s, freelance) van de basiseenheid SFF, die daarbij ondersteuning krijgen van de iadb-staf en soms studenten. Wat er gebeurt met de databank wordt beoordeeld door een Raad van Toezicht, die bestaat uit 2 vertegenwoordigers van SFF, 2 apothekers die gegevens leveren en 2 externe deskundigen. Iadb vervult een belangrijke rol in het onderwijs van SFF. De databank wordt gebruikt in de cursus Practicum Farmacoepidemiologie en in diverse keuzevakken en onderzoeksprojecten. Bij de keuze van onderzoekonderwerpen spelen InterActie apothekers en het lopende onderzoek van SFF een rol. Verderop in deze nieuwsbrief kunnen jullie lezen wat er in de cursus van najaar 2002 onderzocht is. Verderop staat ook een lijst met wetenschappelijke publicaties in 2002 waarvoor iadb gebruikt is. Wetenschappelijk publiceren is vaak een langdurige zaak. Er zijn nog diverse lopende projecten. We organiseren jaarlijks in het voorjaar een wetenschappelijke dag voor apothekers die gegevens leveren aan iadb. Deze bijeenkomst levert nascholingspunten op. Elk najaar organiseren we een avondbijeenkomst voor huishoudelijke aangelegenheden en voor het brainstormen over mogelijke nieuwe onderzoeken, die dan vaak in eerste instantie in de komende farmacoepidemiologie cursus uitgewerkt worden. 3
4 ! " #" Dit jaar hebben de studenten wederom een eigen onderzoek uitgevoerd met de gegevens uit de InterActie databank. Een aantal van de onderzoeksvragen waren afkomstig van ideeën en suggesties van de InterActie apothekers. Hieronder worden de onderzoeken en de voorlopige resultaten kort besproken.!" Er is de laatste tijd veel aandacht voor het geneesmiddelengebruik bij kinderen in de wetenschappelijke literatuur. Ook binnen de basiseenheid Sociale Farmacie en Farmacoepidemiologie is dit een belangrijke lijn van onderzoek die door Hilde Tobi wordt gecoördineerd. Het promotieonderzoek van Eric Schirm en het Ritalin-project van Adrianne Faber zijn al eerder in de nieuwsbrief besproken.. Twee studenten hebben zich gebogen over de vraag of het gebruik van antibiotica onder kinderen de afgelopen tijd is afgenomen. Ze hebben gedurende de periode van 1995 tot en met 2001 de jaarprevalenties van antibiotica in het algemeen, maar ook van de belangrijkste individuele subgroepen, onder 0-16 jarigen in kaart gebracht. Onder deze groep kinderen schommelden de jaarprevalenties rond de 25 %. Er was geen duidelijke afname te zien over de periode 1995 tot en met 2001.Omdat kinderen van 0-16 jaar een verschillend zijn, hebben de studenten de kinderen verder opgesplitst in kleine leeftijdscategorieën: 0-1 jaar, 2-5 jaar, 6-11 jaar en jaar. Het antibiotica gebruik was het hoogst in de twee jongste leeftijdscategorieën. In de tabel is dat te zien. In deze beide jongste leeftijdscategorieën lijkt vanaf 1998 een lichte daling op te treden. (Dit hebben we echter niet getoetst). Het antibioticumgebruik is veel lager onder de oudere kinderen (6-11 en jarigen). De prevalentie in deze beide groepen is ongeveer 20 %. Het antibioticum amoxicilline wordt het meest frequent voorgeschreven. De helft van alle antibiotica die worden voorgeschreven is amoxicilline. Tetracyclines worden, conform de richtlijnen, niet voorgeschreven aan kinderen jonger dan 8 jaar. Het aantal kinderen dat betalactamase-resistente penicillines (ATC-code: J01CF) is in de loop van de studieperiode gestegen. In 1995 werd het door 3% van de kinderen gebruikt terwijl dat in % was. Wijst dit op resistentie? Het voert te ver om hier alle voorgeschreven antibiotica te bespreken. Hilde Tobi gaat verder met deze resultaten en we hopen hier een publicatie van te maken. # $ " Dit is een onderzoekje waaraan we vorig jaar tijdens de cursus farepi ook al hebben gewerkt. Bij dit onderzoek hadden we twee vragen geformuleerd. De eerste vraag betrof in hoeverre het gebruik van aerosolen met corticosteroïden vaker aanleiding geeft tot orale candidiasis dan de poederinhalatoren. Vanuit de literatuur weten we dat het type inhalator, maar ook de manier van inhaleren bepalend kan zijn voor het ontstaan van orale candidiasis. Voor dit onderzoek hebben we de gegevens van 1998 tot en met 2001 gebruikt. Voor het vaststellen van een candidiasis infectie hebben we het afleveren van bepaalde antimycotica als proxy genomen. Allereerst zijn twee cohorts gedefinieerd: een met gebruikers van poederinhalatoren en een cohort met gebruikers van aerosolen. Bij de vergelijking van aerosolen met poederinhalatoren bleek dat bij de aerosolen vaker een candidiasis werd gesignaleerd vergeleken met poederinhalatoren. We hebben ook nog gekeken of een candidiasis vaker in een bepaalde leeftijdscategorie voorkomt. Momenteel werken we de analyses verder uit en bereiden een publicatie voor. Deze publicatie is onderdeel van het proefschrift van Ada Stuurman. 4
5 % " Dagelijks kunnen we in de krant lezen dat de kosten voor geneesmiddelen toenemen. Dat zou gedeeltelijk toe te schrijven zijn aan de dure specialités. Tijdens de InterActie bijeenkomst van september j.l. kwam het idee naar voren om in de IADB na te gaan wat er gebeurt met de kosten van twee geneesmiddelen die eind 1999 uit patent zijn geraakt. Dat waren de geneesmiddelen Prozac, het fluoxetine en het Renitec, enalapril. Onze hypothese was dat het omzetten van specialité naar generiek bij psychofarmaca minder snel zou gaan dan bij een antihypertensiva. De beide studenten zijn begonnen een plan te maken hoe deze vraag aan te pakken. Ze besloten om gedurende de periode per kwartaal het aantal patiënten, het aantal voorschriften, het aantal DDD s en het declaratiebedrag in kaart te brengen van de beide geneesmiddelen fluoxetine en enalapril. We vonden dat voor beide middelen de prevalentie en ook de incidentie (nieuwe gebruikers) over de periode 1999 tot en met 2001 vrijwel gelijk bleef. Voor beide geneesmiddelen werden er voor het eerst generieke producten voorgeschreven in het vierde kwartaal van Vanaf het eerste kwartaal van 2000 krijgen generieke producten de overhand. We zien vanaf het eerste kwartaal van 2000 dat ook het aandeel van de parallelle medicatie afneemt tot nagenoeg nul. Het beeld lijkt voor fluoxetine iets anders dan voor enalapril. In het laatste kwartaal van 2001 is bijna 100% van de enalapril recepten generiek tov rond de 80% voor fluoxetine. Dit verschil wordt echter veroorzaakt daar een tweetal formuleringen van fluoxetine die nog in patent zijn. Dit zijn de 20 mg tabletten en de siroop van 20mg/5ml. Als we hiervoor corrigeren is er geen verschil meer tussen beide middelen. Het declaratiebedrag per kwartaal voor fluoxetine begint te dalen medio 2001 Voor enalapril zien we medio 2000 een lichte daling optreden. In het vierde kwartaal van 2001 is het declaratiebedrag voor fluoxetine met ongeveer 40% gedaald tov de periode voor het aflopen van het patent. Voor enalapril is het gedeclareerde bedrag met de helft afgenomen. Waaraan deze daling is toe te schrijven willen we nauwkeuriger gaan uitzoeken in een vervolgstudie. Het lijkt erop dat dit is toe te schrijven aan de prijsmaatregel. Wordt vervolgd. & " Ook vanuit de apothekers kwam de vraag of we wilden nagaan in hoeverre patiënten die opiaten krijgen voorgeschreven tevens profylactisch laxantia krijgen. Obstipatie is namelijk een vervelende bijwerking. Het is algemeen geaccepteerd en het staat ook in de richtlijnen dat een adequate laxatie gewenst is bij het gebruik van opiaten. In de IADB zijn alle patiënten geselecteerd die meer dan 1 recept van ATC-code A02A (exclusief N02AX) kregen. Alle leeftijdsgroepen zijn meegenomen. Voor alle eerste recepten is nagegaan of er profylactisch een laxans werd voorgeschreven. Wanneer patiënten in de periode van 30 dagen voor het opium-recept tot 7 dagen na het opium-recept een laxans kregen afgeleverd, werd dat geduid als preventief gebruik van een laxans. Kregen de patiënten pas na 7 dagen vanaf de start van het opiumrecept een laxans dan werd dat geduid als curatief gebruik. Uit de resultaten kwam naar voren dat in ,4% van de opiaatgebruikers preventief een laxans kregen en dat percentage was in ,7%. Een duidelijke toename dus, maar nog steeds krijgen vele patiënten helemaal geen laxans. De apothekers aanwezig tijdens de presentatie waren verbaasd over de lage percentages en zij suggereerden om te analyses te herhalen voor de afzonderlijke middelen. Want het ene middel geeft vaker aanleiding tot obstipatie dan een ander middel. Dat zal gedaan worden en de resultaten willen we dan in het PW gaan publiceren. 5
6 ! ' ' " Al eerder hadden we tijdens en farepi cursus het gebruik van antidepressiva in kaart gebracht en dit wilden we nu herhalen met recentere gegevens. Gedurende de periode is het gebruik van antidepressiva in kaart gebracht van de populatie boven de 20 jaar. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen de klassieke TCA s, de SSRI s en overige antidepressiva. Zoals ook uit andere publicaties blijkt neemt het gebruik van antidepressiva over de periode 1995 tot 2001 enorm toe. In 1995 was de prevalentie 3,6% en in ,6%. Dat is dus bijna een verdubbeling van het aantal mensen dat een antidepressivum krijgt voorgeschreven. De toename is vooral toe te schrijven aan de SSRI s en de overige antidepressiva. Vrouwen gebruiken vaker antidepressiva dan mannen. We hebben eveneens gekeken hoe lang de mensen antidepressiva gebruiken. Dat hebben we gedaan met een Kaplan-Meier survival curve Hieruit blijkt dat SSRI s korter worden gebruikt dan de TCA s en hiermee komen onze resultaten overeen met de resultaten van een Deense studie. De resultaten van dit project zullen worden gebruikt voor een internationale publicatie. $% &'& &" '( ) * + Adrianne Faber In de vorige nieuwsbrief heb ik het een en ander verteld over de achtergrond en de opzet van het onderzoek naar methylfenidaat. Hierbij zal ik een kort verslag doen van wat er in de afgelopen maanden m.b.t. het onderzoek is gebeurd. Om enigszins voorbereid te zijn op wat we in het landelijk onderzoek kunnen verwachten hebben we in oktober jl. in Noord-Nederland, Twente en Utrecht e.o. discussie-bijeenkomsten gehouden. Met een kleine groep kinder- en jeugdpsychiaters, kinderartsen, schoolartsen en huisartsen werd steeds gesproken over het toepassen van methylfenidaat bij kinderen en de ervaringen met deze medicatie. Wat bij deze bijeenkomsten onder meer opviel is dat het sterk regionaal bepaald is welk specialisme de behandeling van kinderen met ADHD en aanverwante problematiek (en daarmee het voorschrijven van methylfenidaat) voor haar rekening neemt. Zo werken er in Twente bijvoorbeeld slechts enkele kinder- en jeugdpsychiaters en wordt de stroom kinderen met gedragsproblemen daar voornamelijk gezien en behandeld door kinderartsen. In die regio zijn er bovendien huisartsen die niet-gecompliceerde gevallen van ADHD zelf behandelen. In Groningen daarentegen spelen kinderartsen en huisartsen nauwelijks een rol en worden kinderen met gedragsproblemen doorverwezen naar de kinder- en jeugdpsychiatrie. We zullen in het onderzoek dus ook rekening moeten houden met regionale verschillen t.a.v. het beleid van het voorschrijven van methylfenidaat. Ook bestaat er een enorme diversiteit in de manier waarop artsen uitzoeken wat het meest optimale doseringsschema is en waarop de (bij)werking van methylfenidaat wordt geëvalueerd. De informatie uit de discussiebijeenkomsten hebben we verwerkt in vragenlijsten die in het onderzoek gebruikt gaan worden. Het onderzoeksprotocol en de vragenlijsten liggen op dit moment ter beoordeling bij de Medisch Ethische Commissie. Dit geeft ons de gelegenheid om te beginnen met het werven van apothekers, zoals jullie. Apothekers gezocht Aangezien de apotheek het meest volledige en actuele overzicht heeft van wat een individueel kind van verschillende voorschrijvers krijgt, kunnen we gebruikers van methylfenidaat het beste via de apotheek detecteren. Ook voor de regio Noord-Nederland zijn we op zoek naar groepen apotheken (bv. een kwaliteitskring of ander 6
7 samenwerkingsverband) die mee willen werken aan het onderzoek. Daarbij vragen we de apotheker met behulp van het apotheekinformatiesysteem een aantal selecties uit te voeren om zo gebruikers van methylfenidaat te detecteren. Vervolgens zal vanuit de apotheek aan de ouders van deze kinderen een vragenlijst gestuurd worden. Ook apothekers uit Twente en de Randstad zullen aan dit onderzoek deelnemen. Natuurlijk hopen we dat ook veel InterActie-apothekers, met hun kwaliteitskring o.i.d., meedoen. Als u geïnteresseerd bent of eerst meer informatie wilt kunt u contact opnemen met Adrianne Faber via A.Faber@farm.rug.nl of op tel.nr Ritalin-onderzoek Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de overwegingen, criteria en verwachtingen die leiden tot het starten, het continueren en het stoppen van de behandeling met methylfenidaat en/of dexamfetamine. De uitkomsten van dit onderzoek zullen een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en de implementatie van multidisciplinaire richtlijnen m.b.t. de diagnose en behandeling van ADHD. ( )!! " Net als de voorafgaande jaren willen we voor de InterActie apothekers weer een nascholing organiseren. Omdat er veel nieuwe en jonge apothekers bij zijn gekomen, denken wij dat een cursus: 'methoden van onderzoek' interessant zal zijn. Hilde Tobi zal deze cursus van ½ dag gaan verzorgen en zij zal het vooral gaan hebben over onderzoeksopzetten voor praktijkonderzoek. De cursus wordt gehouden op donderdagmiddag 15 mei. Deze cursus levert nascholingspunten op voor apothekers. Er zal nog nadere informatie over deze cursus rondgestuurd worden, maar je kunt je nu al opgeven via aan Bea van der Sleen. B.F.van.der.Sleen@farm.rug.nl *!!+,, +! van Dijk KN, ter Huurne K, de Vries CS, van den Berg PB, Brouwers JRBJ, de Jong-van den Berg LTW. Prescribing of gastroprotective drugs among elderly NSAID users in the Netherlands. Pharmacy World & Science 2002; 24(3): van Dijk KN, de Vries CS, ter Huurne K, van den Berg PB, Brouwers JRBJ, de Jong-van den Berg LTW. Concomitant prescribing of benzodiazepines during antidepressant therapy in the elderly. Journal of Clinical Epidemiology 2002; 2002(55): Klok RM, Brouwers JRBJ, van den Berg PB, de Jong-van den Berg LTW, Tolley K. Continued utilization and costs of proton pump inhibitors after Helicobacter pylori eradication in chronic users of gastrointestinal drugs. Aliment Pharmacol Ther 2002; 16: Schirm E, Tobi H, de Jong-van den Berg LTW. Unlicensed and off label drug use by children in the community: cross sectional study. BMJ 2002; 324: Schirm E, Tobi H, Gebben H, de Jong-van den Berg LTW. Anti-asthmatic drugs and dosage forms in children: a cross-sectional study. Pharmacy World & Science 2002; 24(4): * Naast de publicaties die in 2002 zijn verschenen noemen we hier een aantal projecten waar nu aan wordt gewerkt: 7
8 Geneesmiddelengebruik van vaders voor conceptie (Eric Schirm) Geneesmiddelengebruik voor en tijdens de zwangerschap (Eric Schirm, Willemijn Meijer) Formuleringen van astma-medicatie bij kinderen (Eric Schirm) Keuze antihypertensivum bij diabetes (Taco Monster, Sipke Visser) gebruik Ritalin (Adrianne Faber) Kosten van maagmiddelen (Rogier Klok) Anticoagulantia en ssri's (Jeroen de Jong) Gebruik van osteoporosepreventie bij chronische corticosteroidgebruikers. (Rene Lub en Christel de Vries) Op vrijdag 31 januari 2003 verdedigt T.B.M. Monster zijn proefschrift, getiteld: Assessing drug influences on urinary albumin excretion Het is al enige tijd bekend dat eiwitverlies via de urine (microalbuminurie) een eerste aanwijzing is voor nierziekten en ook voor hart- en vaatziekten. Taco Monster stelt in zijn promotieonderzoek vast dat geneesmiddelen invloed hebben op eiwitverlies. Bepaalde middelen remmen of voorkomen het eiwitverlies, maar andere veroorzaken of verergeren het juist. Zo blijkt het gebruik van de anticonceptiepil en hormonen tegen overgangsklachten samen te hangen met eiwitverlies en daarom waarschijnlijk met een risico op hart- en vaatziekten. Taco Monster toonde de relatie aan, maar het blijft moeilijk vast te stellen of de geneesmiddelen het eiwitverlies veroorzaken, of dat de ziekten waarvoor de middelen worden gebruikt de oorzaak zijn. Wel is nu duidelijk dat eiwitverlies in de urine een handig signaal kan zijn om bij mensen die al een hoog risico lopen op hart- en vaatziekten voorzichtig te zijn met bepaalde geneesmiddelen die het risico ook nog eens verhogen. Taco Monster heeft bij apotheken in de stad Groningen medicatiehistories verzameld van deelnemers aan het bevolkingsonderzoek PREVEND. Sinds 1997 zijn hiervoor de medische en farmaceutische gegevens van 8500 Groningers verzameld. In dit project wordt de rol van microalbuminurie als risicofactor voor hart- en vaatziekten en nierziekten bestudeerd. Eiwitverlies heeft een sterke relatie met hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte; daarom was de verwachting dat bloeddruken cholesterolverlagende medicijnen een beschermend effect zouden hebben. Maar Taco ontdekte dat er verschillen zijn tussen verschillende typen bloeddrukverlagers: zo lijken ACE-remmers en plastabletten een gunstig effect te hebben, terwijl dihydropyridine calciumkanaal blokkers voor een ongunstig effect zorgen. Geneesmiddelen die eiwitverlies lijken te veroorzaken zijn de anticonceptiepil en hormonen voor overgangsklachten. Gebruikers van deze middelen blijken vaker microalbuminurie te hebben. Dit geldt ook voor mensen die tegelijkertijd verschillende typen corticosteroïden gebruiken. Deze onderzoeksresultaten bevestigen het al bekende licht verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij het gebruik van de genoemde middelen. Het PREVEND-onderzoek gaat door. De InterActie DataBank gaat in het vervolg zorgen voor de continuïteit van de farmaceutische dataverzameling binnen PREVEND. 8
Eric Schirm schrijft over zijn onderzoek naar het koppelen van kinderen aan hun ouders in IADB.
We zijn druk bezig zijn met het bouwen van een nieuwe versie van de IADB database met alle gegevens tot en met het jaar 2001. Daardoor komt deze nieuwsbrief een beetje laat. Maar we willen jullie toch
Nadere informatieJaar recepten populatie
Het team van de InterActie DataBank heeft het afgelopen half jaar veel nieuwe dingen aangepakt. We hebben bij alle apotheken in de stad Groningen zoveel mogelijk jaren medicatiehistorie verzameld. Deze
Nadere informatiepatco recept apco patient apoco apot
De InterActie databank is weer uitgebreid. We verwelkomen alle 4 apotheken uit Hoogezand-Sappemeer en 8 van de 11 apotheken uit Zwolle. De contactpersonen zijn Anne de Vries-Bots en Marius van der Plas
Nadere informatieEditorial. Recente ontwikkelingen
Editorial In deze nieuwsbrief geven we het woord aan verschillende medische onderzoekers die gebruik maken van gegevens uit de InterActie databank. Hieruit blijkt dat ook diverse medische disciplines belang
Nadere informatiemet enkele vragen, die we jullie in de loop van het komende voorjaar zullen toesturen. We hopen op een hoge respons!
De interactie DataBank is in 5 tijd gegroeid van 9 naar meer dan 5 apotheken. We beschikken nu over de medicatiehistories van een populatie van bijna 5. personen, van wie we sommigen al 1 terug kunnen
Nadere informatieEditorial. IADB Enquête
Editorial Sinds kort is de InterActie databank voor iedereen online toegankelijk. Bezoek http://www.iadb.nl. In deze nieuwsbrief geven we alvast een voorproefje van wat op de website te vinden is. We denken
Nadere informatiezodat medicatiehistories individueel te vervolgen zijn, onafhankelijk van de vraag door welk softwaresysteem de receptregels gegenereerd zijn.
Het is de afgelopen tijd druk geweest rond de InterActie databank. Het samenstellen van een nieuwe database met alle gegevens tot en met 2001 heeft voor wat hoofdbrekens gezorgd doordat gegevens in een
Nadere informatieData Hardware Leveren van gegevens Prevend
Hier is een nieuwe nieuwsbrief. We proberen weer een beeld te geven wat we allemaal gedaan hebben met de voor onderzoek beschikbaar gestelde data. Ook vertellen we over nieuwe plannen: de InterActie DataBase
Nadere informatieMet de huidige manier van gegevens verzamelen voor de InterActie databank, door middel van FTObestanden,
We hebben deze keer een dikke nieuwsbrief. Dat duidt erop dat er de afgelopen tijd hard gewerkt is aan en met de InterActie databank. De databankgegevens zijn overgebracht naar een nieuwe centrale computer.
Nadere informatieAtcnaam prev04 prev05 diff
Elk voorjaar maken we weer een nieuwe centrale database waarin alle aflevergegevens tot het eind van het voorgaande jaar opgeno-men zijn, en uit deze gegevens berekenen we jaarprevalenties voor alle groepen
Nadere informatieRapport. Cardiovasculair risicomanagement. Simvastatine: keuze en dosering 2009-2010
Rapport Cardiovasculair risicomanagement Simvastatine: keuze en dosering 2009-2010 Colofon Auteur Daniëlla Theunissen, apotheker Met medewerking van Marianne Nijpels, apotheker Illustratie Len Munnik september
Nadere informatieHoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond
Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond Het wordt algemeen erkend dat de werkzaamheid van geneesmiddelen bij kinderen kan afwijken van die bij volwassenen. Om te komen tot passende farmacotherapeutische
Nadere informatieCitation for published version (APA): Faber, A. (2006). Stimulant treatment in children: A Dutch perspective s.n.
University of Groningen Stimulant treatment in children Faber, Adrianne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieVEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS
VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieVeel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke
107 Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed bekend. Onderzoek naar welke medicijnen gebruikt worden
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieWat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur. ZorgVoor. Foliumzuur bij kinderwens
Wat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur ZorgVoor Foliumzuur bij kinderwens Wat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur Een vrouw die in verwachting raakt, heeft extra foliumzuur nodig. Foliumzuur
Nadere informatieNa consultatie herziene vertaling van de QRD-template
Na consultatie herziene vertaling van de QRD-template Deelrapport voortkomend uit het adviestraject Het verbeteren van de begrijpelijkheid van patiëntenbijsluiters 10 juli 2009 Dr. Leo Lentz UiL-OTS Universiteit
Nadere informatieTSC op vakantie. Informatie en Tips. voor mensen met TSC die op vakantie willen
TSC op vakantie Informatie en Tips voor mensen met TSC die op vakantie willen De vakantietijd is weer aangebroken! Veel mensen kiezen ervoor om naar het buitenland op vakantie te gaan. Voor een bepaalde
Nadere informatieResultaten: medisch-inhoudelijk
Hoofdstuk 4: Resultaten: medisch-inhoudelijk 4.1 Inleiding In het voorgaande hoofdstuk zijn de beleidsmatige resultaten van het onderzoek beschreven. Hiermee werden de eerste drie doelstellingen van het
Nadere informatieDatum 1 juli 2014 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over het onderzoek naar het verband tussen medicijngebruik en agressie
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieJouw rechten en plichten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Jouw rechten en plichten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Recht op informatie over medicijnen 4 Spreekkamer 5 Ophalen van medicijnen 6 Verplicht
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) De eerste doelstelling van dit proefschrift was het onderzoeken van de farmacoepidemiologische aspecten van bevolkingsonderzoek op albuminurie. Hiervoor is gebruik gemaakt
Nadere informatieStoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de
Nadere informatieBijlage 3 Geïntegreerde KwaliteitZZorg Farmacie 3 (GKF3)
Bijlage 3 Geïntegreerde KwaliteitZZorg Farmacie 3 (GKF3) Zorg en Zekerheid benadrukt de geïntegreerde samenwerking tussen de huisarts en de apotheker. In 2012 zijn wij daarom gestart met het inkopen van
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid (Arno) Rutte (VVD) 2016Z03888).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieIn afbeelding 2 ziet U de onderzoekspopulatie gedeeld door de bevolking onderverdeeld naar leeftijd. De verschillen worden enigzins uitvergroot.
Statis2008.odt 1 Statistisch onderzoek van geneesmiddelverstrekkingen uit de openbare apotheken te Curacao voor de aandoeningen Hart en Vaatziekten en Diabetes Mellitus in het jaar 2008 De gegevens voor
Nadere informatieInformatiebrochure voor deelnemers
De Transplantatiebiobank Informatiebrochure voor deelnemers U bent bij het Universitair Groningen Transplantatie Centrum (GTC) omdat u een transplantatie dient te ondergaan of in het verleden heeft ondergaan.
Nadere informatieKwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen. Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013
Kwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013 Inhoud presentatie 1. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 2. Monitoren voorschrijfgedrag,
Nadere informatieHet Utrecht Infectie & Immuniteit Cohort
Het Utrecht Infectie & Immuniteit Cohort Zorg en wetenschappelijk onderzoek op het gebied van infectie en immuniteit in één Beste meneer/mevrouw, Het UMC Utrecht is continu bezig om de zorg te verbeteren.
Nadere informatieBenchmark Voorschrijven in vergelijking met MVH en KISS-matrix
Benchmark Voorschrijven in vergelijking met MVH en KISS-matrix Overeenkomsten en verschillen De Benchmark Voorschrijven is ontwikkeld door de Stichting Farmaceutische Kengetallen in samenwerking met de
Nadere informatieBeveiligingsaspecten van webapplicatie ontwikkeling met PHP
RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN Beveiligingsaspecten van webapplicatie ontwikkeling met PHP Versie 1.0 Wouter van Kuipers 7 7 2008 1 Inhoud 1 Inhoud... 2 2 Inleiding... 2 3 Probleemgebied... 3 3.1 Doelstelling...
Nadere informatiehoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Om de herkenning van patiënten met depressieve stoornis in de eerste lijn te verbeteren wordt wel screening aanbevolen. Voorts worden pakketinterventies aanbevolen om de kwaliteit van zorg en de resultaten
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen. 'Zuinig met maagprotectie bij NSAIDgebruik is zuur voor de maag Voorbeeld
Workshop voor apothekers en huisartsen 'Zuinig met maagprotectie bij NSAIDgebruik is zuur voor de maag Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Onderzoeken van PHARMO en Vonkeman Presentatie van regionale
Nadere informatieRationeel voorschrijven 3.0
Symposium Kennismanagement. Op weg naar medicatieveiligheid 3.0 Rationeel voorschrijven 3.0 Over EVS, FTO en Formularium Nieuwegein, 17 juni 2014 Gertjan Hooijman, FTO Asten Er was eens (20 jaar geleden)
Nadere informatieDGV rapport. Cardiovasculair risicomanagement. Simvastatine: keuze en dosering in 2007 DGV NEDERLANDS INSTITUUT VOOR VERANTWOORD MEDICIJNGEBRUIK
DGV rapport Cardiovasculair risicomanagement Simvastatine: keuze en dosering in 2007 DGV NEDERLANDS INSTITUUT VOOR VERANTWOORD MEDICIJNGEBRUIK Colofon Auteur drs. Geert Westerhuis DTP Ellen Wiggemansen
Nadere informatieLangdurige werkloosheid in Nederland
Langdurige werkloosheid in Nederland Robert de Vries In 25 waren er 483 duizend werklozen. Hiervan waren er 23 duizend 42 procent langdurig werkloos. Langdurige werkloosheid komt vooral voor bij ouderen.
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 2
CHAPTER 10 Nederlandse Samenvatting Samenvatting De aandoening diabetes mellitus wordt gekenmerkt door een chronisch verhoogd glucosegehalte in het bloed, oftewel hyperglykemie. Karakteriserend voor patiënten
Nadere informatieTrends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe, G. Waverijn
Nadere informatieRapport. Het effect van onafhankelijk artsenbezoek op het voorschrijven door huisartsen
Rapport Het effect van onafhankelijk artsenbezoek op het voorschrijven door huisartsen februari 2010 Wij hebben de grootst mogelijke zorg besteed aan deze uitgave. Aan de inhoud hiervan kunnen echter geen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 september 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieGraag omlaag. Wat kunt u zelf doen?
Hebt u hoge bloeddruk? Dat is op zichzelf geen ziekte en u hebt er waarschijnlijk niet echt last van. Maar toch is het belangrijk om uw bloeddruk omlaag te krijgen. want hoge bloeddruk kan een risico betekenen.
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieCBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen
CBS: Lichte toename werkenden, minder werklozen Het aantal mensen met werk is in de periode februari-april met gemiddeld 2 duizend per maand toegenomen. Vooral jongeren en 45-plussers gingen aan de slag.
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatieM Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel
M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg
Nadere informatieVitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011
Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem
Nadere informatieDefinitie Onder polyfarmacie wordt in dit document verstaan: het gelijktijdig gebruik van 5 of meer verschillende geneesmiddelen.
Toolkit polyfarmacie en medicatieveiligheid Doel 1. De medicamenteuze behandeling van de patiënt optimaliseren 2. Zoveel mogelijk voorkomen van (vermijdbare) bijwerkingen van medicatie 3. De continuïteit
Nadere informatieArtikelen. Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in Ingrid Beckers en Birgit van Gils
Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in 23 Ingrid Beckers en Birgit van Gils In 23 vonden ruim 9 duizend mensen een nieuwe baan. Dat is 13 procent van de werkzame beroepsbevolking. Het aandeel
Nadere informatieStatistisch Bulletin. Jaargang 71 2015 13
Statistisch Bulletin Jaargang 71 2015 13 26 maart 2015 Inhoud 1. Arbeid en sociale zekerheid 3 CBS: Werkloosheid gedaald door afname beroepsbevolking 3 Werkloze beroepsbevolking 1) 5 2. Inkomen en bestedingen
Nadere informatieModel informatiebrief medisch onderwijsonderzoek Met voorbeeldpassages versie juli 2017
Model informatiebrief medisch onderwijsonderzoek Met voorbeeldpassages versie juli 2017 De brief kan voor studenten op HBO/WO niveau geschreven worden omdat de doelgroep in onderwijsonderzoek meestal studenten
Nadere informatieSamenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid
1 Samenvatting van de IMA-studie Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten alsook de betaalde uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 477 Geneesmiddelenbeleid Nr. 269 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 7 februari 2014 In de vaste commissie voor Volksgezondheid,
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieClinical Patterns in Parkinson s disease
Clinical Patterns in Parkinson s disease Op 28 november 2012 promoveerde Stephanie van Rooden aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Clinical Patterns in Parkinson s disease. Haar promotor
Nadere informatieNAN 2006 Richtlijn 1 Behandelingsovereenkomst
NAN 2006 Richtlijn 1 Behandelingsovereenkomst Versie: 26 februari 2007 Auteur: KNMP/WINAp Leeswijzer richtlijn 1 Hoofdstuk 1 van de NAN 2006 gaat over de behandelingsovereenkomst conform de Wet op de geneeskundige
Nadere informatiegegevens van de mannen die aan het begin van het onderzoek nog geen HVZ en geen diabetes hadden.
Samenvatting In hoofdstuk 1 hebben we het belang en het doel van het onderzoek in dit proefschrift beschreven. Wereldwijd vormen hart- en vaatziekten (HVZ) de belangrijkste oorzaak van sterfte. Volgens
Nadere informatieBent u gevraagd voor medisch wetenschappelijk onderzoek?
Bent u gevraagd voor medisch wetenschappelijk onderzoek? Inhoud Pagina Inleiding... 2 Medisch wetenschappelijk onderzoek... 3 Waarom zou u meedoen... 4 Onderzoeksfasen... 5 Medisch Ethische Commissie...
Nadere informatieMonitor. alcohol en middelen
Gemeente Utrecht, Volksgezondheid Monitor www.utrecht.nl/gggd alcohol en middelen www.utrecht.nl/volksgezondheid Thema 3 Gebruik van de verslavingszorg in Utrecht - 2012 1 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht,
Nadere informatieHeeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind?
Ritalin maar er zijn ook bijwerkingen. Dit vindt ook kinderpsychiater van der Zuilen. Kinderpsychiater van der Zuilen: Onlangs is er vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de bijwerkingen
Nadere informatieSamenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)
Home no. 1 Februari 2018 Themanummer Cardiovasculair Eerdere edities Verenso.nl Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO) Geen bewijs voor effectiviteit van preventieve cardiovasculaire medicatie
Nadere informatieProgramma Doelmatigheid Cardiovasculair Risicomanagement. Welke rol speelt u bij de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten?
Programma Doelmatigheid Cardiovasculair Risicomanagement Welke rol speelt u bij de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten? DGV_08_DEF1.indd 1 01-09-2008 10:19:43 NHG DGV Hoge sterfte door hart-
Nadere informatieElektronisch patiëntendossier Zoetermeer - Benthuizen
Elektronisch patiëntendossier Zoetermeer - Benthuizen Informatiefolder voor patiënten Uitgave: Stichting Georganiseerde eerstelijnszorg Zoetermeer Versie: oktober 2012 Deze folder wordt u ter beschikking
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (DUTCH SUMMARY)
NEDERLANDE AMENVATTING (DUTCH UMMARY) 189 Nederlandse amenvatting (Dutch ummary) trekking van proefschrift Patiënten met een chronische gewrichtsontsteking, waaronder reumatoïde artritis (RA), de ziekte
Nadere informatieMet medicijnen alléén bent u er niet
Cholesterolverlagers Met medicijnen alléén bent u er niet Steeds meer mensen gebruiken medicijnen tegen een te hoog cholesterol. Maar wie niet tegelijkertijd zijn leefstijl aanpast (stoppen met roken,
Nadere informatie1 Wat is een geneesmiddel?
1 Wat is een geneesmiddel? Inleiding In de Wet op de geneesmiddelenvoorziening worden geneesmiddelen omschreven als: stoffen die bestemd zijn om te worden gebruikt of die worden aangeduid of aanbevolen
Nadere informatieMeer geneesmiddelen! Meer melden! Meer bijwerkingen? Corrie Hermann prijs Utrecht, 30 maart 2019 Agnes Kant
Meer geneesmiddelen! Meer melden! Meer bijwerkingen? Corrie Hermann prijs Utrecht, 30 maart 2019 Agnes Kant Meldpunt bijwerkingen Kenniscentrum Onafhankelijke stichting Subsidie VWS CBG CBGoverheid Kerntaak
Nadere informatie17/04/2013. 1. Epidemiologische studies. Children should not be treated as miniature men and women Abraham Jacobi
Aanpak en interpretatie van een epidemiologische studie Aanpak en interpretatie van een epidemiologische studie Katia Verhamme, MD, PhD Epidemioloog OLV Ziekenhuis-Aalst Erasmus MC Rotterdam 20 april 2013
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieWerkloosheid Redenen om niet actief te
Sociaal Economische Trends 2013 Sociaaleconomische trends Werkloosheid Redenen 2004-2011 om niet actief te zijn Stromen op en duren de arbeidsmarkt Werkloosheidsduren op basis van de Enquête beroepsbevolking
Nadere informatieDOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE
DOELGROEPENONDERZOEK CHRONISCHE NIERSCHADE Samenvatting Opdrachtnemer: Hans Mak Instituut Uitgevoerd door: Gezonde Nieren B.V. Opdrachtgever: Nierstichting Nederland Het volledige rapport is op te vragen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 10 december 2012 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieFACTSHEET CONTINU ONDERZOEK ROOKGEWOONTEN 2013
FACTSHEET MAART 2014 FACTSHEET CONTINU ONDERZOEK ROOKGEWOONTEN 2013 KERNPUNTEN Een kwart (25%) van de Nederlandse bevolking vanaf 15 jaar rookt in 2013: 19% rookt dagelijks en 6% niet dagelijks. Het percentage
Nadere informatieCZ-Kwaliteitsmonitor Apotheken 2015. (ook van toepassing op OHRA en Delta Lloyd)
CZ-Kwaliteitsmonitor Apotheken 2015 (ook van toepassing op OHRA en Delta Lloyd) Inhoud 1 Kwaliteit openbare farmacie 2 2 Visie CZ ten aanzien van openbare farmacie 3 3 Doelen in de openbare farmacie 4
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatieGIRO 5057. Voor meer informatie:
Deze brochure kwam tot stand met medewerking van dr. Rogier Hintzen, neuroloog en hoofd van het Rotterdams MS-centrum voor patiëntenzorg en onderzoek (ErasMS). In dit centrum wordt o.a. onderzoek gedaan
Nadere informatieHoofdstuk 5: Conclusie en discussie
Hoofdstuk 5: Conclusie en discussie Dit afsluitende hoofdstuk bevat de conclusies uit het onderzoek met de volgende doelstellingen: 1. In kaart brengen van de knelpunten die een optimale farmacotherapeutische
Nadere informatieMinder diëtistische behandeling door grotendeels schrappen van dieetadvisering uit de basisverzekering
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (J.Tol, I.C.S. Swinkels, C.J. Leemrijse, C. Veenhof, Minder diëtistische behandeling door grotendeels schrappen diëtetiek
Nadere informatieAdvies, thuisbezorging en alle andere diensten van uw apotheek
Advies, thuisbezorging en alle andere diensten van uw apotheek Bij de apotheek kunt u terecht voor medicijnen. Dat weet iedereen. Maar wat doet de apotheek nog meer voor u? En wat gebeurt er eigenlijk
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieBrief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
29689 Herziening Zorgstelsel 31016 Ziekenhuiszorg Nr. 623 Brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 23 juni 2015 Hierbij
Nadere informatieMFB s en de openbaar apotheker
MFB s en de openbaar apotheker Introductie Apothekers streven naar optimale farmaceutische patiëntenzorg. Deze zorg wordt steeds vaker afgestemd op de individuele patiënt. Dit is ook nodig, omdat er steeds
Nadere informatieVerminderde nierfunctie en medicijnen
Verminderde nierfunctie en medicijnen VERMINDERDE NIERFUNCTIE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL VERMINDERDE
Nadere informatieMedicatieveiligheid : focus op de patiënt
Medicatieveiligheid : focus op de patiënt 26 mei 2011 Froukje Boersma, specialist ouderengeneeskunde UMCG, Lentis/Dignis Opbouw presentatie 1. Medicatieveiligheid achtergrond 2. Patiënt risicofactoren
Nadere informatieInhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat
In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieReumatologie. Patiënteninformatie. NSAID's. Ontstekingsremmende pijnstillers. Slingeland Ziekenhuis
Reumatologie NSAID's i Patiënteninformatie Ontstekingsremmende pijnstillers Slingeland Ziekenhuis Algemeen NSAID's (Niet Steroïde Anti Inflammatoire Drug) zijn ontstekingsremmende pijnstillers. Deze medicijnen
Nadere informatieBK GRZ- Ziekenhuisverplaatste zorg IR V-1-1-1
25 november 2014 1/9 Z-Index Alexanderstraat 11 2514 JL Den Haag Postbus 16090 2500 BB Den Haag T 070-37 37 400 F 070-37 37 401 info@z-index.nl www.z-index.nl KvK: Haaglanden 27177027 Auteurs N. Speksnijder
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieDe studie had betrekking op een groep van. Therapietrouw bevorderen van bij het begin. Studie. Tabel 1
Therapietrouw bevorderen van bij het begin Hypertensie is een sluipmoordenaar. Een levenslange behandeling is dan ook een noodzaak. Maar hoe reageren patiënten die pas hun diagnose gekregen hebben op die
Nadere informatieMicrodata Services. Documentatie Eigen bijdrage Wmo zorg thuis (EBWMOZTHTAB)
Documentatie Eigen bijdrage Wmo zorg thuis (EBWMOZTHTAB) Datum: 13 februari 2019 Bronvermelding Publicatie van uitkomsten geschiedt door de onderzoeksinstelling of de opdrachtgever op eigen titel. Verwijzing
Nadere informatieEvalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2
Nadere informatieDementie. Havenziekenhuis
Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.
Nadere informatieVergelijking van de ontwikkeling van het voorschrijven van de nieuwere bloedglucoseverlagende middelen in Nederland met Duitsland
Vergelijking van de ontwikkeling van het voorschrijven van de nieuwere bloedglucoseverlagende middelen in met Samenvatting De hiernavolgende berekeningen laten zien dat wanneer een gelijksoortig voorschrijfpatroon
Nadere informatiehoofdstuk 3 hoofdstuk 4
Samenvatting Samenvatting Veneuze trombose is een veel voorkomende ziekte. Jaarlijks krijgt ongeveer 1 op de 1000 mensen een trombosebeen of een longembolie wat neerkomt op ongeveer 16 duizend gevallen
Nadere informatie10 Samenvatting Stimulantia zijn medicijnen geregistreerd voor de behandeling van aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) bij kinderen. ADHD is met een prevalentie van 3-5% de meest voorkomende
Nadere informatieStatistisch Bulletin. Jaargang 71 2015 35
Statistisch Bulletin Jaargang 71 2015 35 27 augustus 2015 Inhoud 1. Arbeid en sociale zekerheid 3 Werkloosheid verder gedaald 3 Werkloze beroepsbevolking 4 2. Inkomen en bestedingen 5 Consumenten zijn
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Wierden
Wierden Twente Nederland Kernboodschappen Gezondheid Wierden De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Wierden epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Wierden en de factoren
Nadere informatie