Kwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen. Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013

Transcriptie

1 Kwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013

2 Inhoud presentatie 1. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 2. Monitoren voorschrijfgedrag, hoe doe je dat? 3. Praktijkvariatie in de eerste lijn 4. Praktijkvariatie in de tweede lijn

3 Wat is het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM)? Bevordert kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van het medicijn- en hulpmiddelengebruik Gespecialiseerd in het verspreiden van praktijkgerichte kennis en bewezen effectieve oplossingen Projecten in opdracht van VWS, zorgverzekeraars, beroepsorganisaties, gezondheidsfondsen, patiëntenorganisaties en zorginstellingen. Ruim 20 adviseurs met een medische, farmaceutische, epidemiologische, economische, organisatiekundige of communicatie achtergrond

4 Wat voor type projecten? Ontwikkelen prescriptie-indicatoren en prescriptiematen voor eerste en tweede lijn Begeleiden doelmatigheidsprojecten rond indicatoren in eerste en tweede lijn Implementatieprojecten rondom richtlijnen in de eerste lijn Verbeteren medicatieproces inclusief geneesmiddeldistributie in zorginstellingen Begeleiden aanbesteding farmaceutische zorg van instellingen

5 Doel van monitoren voorschrijfgedrag Inzicht kwaliteit en doelmatigheid voorschrijfgedrag Variaties in voorschrijfgedrag identificeren Verschillen terugdringen

6 Wat is een prescriptie-indicator? aantal gebruikers dat richtlijn volgt totaal aantal gebruikers of aantal voorschriften van voorkeursmiddel totaal aantal voorschriften

7 Wat zijn de kenmerken van een prescriptie-indicator? - Gebaseerd op farmacotherapeutische adviezen in behandelrichtlijnen eigen beroepsgroep of Farmacotherapeutisch Kompas - Gebaseerd op declaratiegegevens apotheek - Streefwaarde - Betrouwbaar en valide

8 Wat zijn de voor- en nadelen van prescriptie-indicatoren? Voordelen: - Eenvoudig en snel te meten. De gegevens zijn er al. Geen aparte registraties nodig - Goed beeld van verschillen tussen huisartsen, ziekenhuizen, regio s Nadelen: - Kans op enige invloed confounders (praktijkvariatie) - Sommige aspecten van voorschrijven niet met prescriptie-indicatoren in beeld te brengen (ontbreken diagnostische gegevens)

9 Welke type prescriptie-indicatoren bestaan er? Kwaliteit: voorschrijven conform richtlijnen beroepsgroep Doelmatigheid: voorschrijven goedkoopste variant binnen een groep/groepen van onderling vergelijkbare geneesmiddelen Medicatieveiligheid: nemen van adequate maatregelen om mogelijke schadelijke nevenwerkingen van geneesmiddelen te voorkomen

10 Welke subtypes zijn te onderscheiden? Keuze Dosering Onderbehandeling Overbehandeling Therapietrouw

11 Hoe ontwikkelt het IVM prescriptie-indicatoren? 1. Selectie richtlijnen (inclusief selectie voorkeursmiddelen) 2. Opstellen indicatoren door arts en apotheker 3. Operationaliseren indicatoren door apotheker en methodoloog 4. Controle/schatting noemer indicator (> 20 per arts of > 50 ziekenhuis) 5. Voorleggen aan experts (o.a. beroepsgroepen, wetenschappers, zorgverzekeraars) 6. Betrouwbaarheid en validiteit (o.a. noemer groot genoeg, voldoende discriminerend vermogen, controle indicaties waarvoor geneesmiddelen worden voorgeschreven, herkennen de artsen zich in de scores et cetera) 7. Jaarlijks updaten van de indicatoren

12 Publicaties van het IVM

13 Monitor voorschrijfgedrag huisartsen Sinds 2006, jaarlijks een rapport In 2011: 18 indicatoren, waarvan 6 indicatoren met 2 vormen Landelijk rapport Webrapportage voor huisartsen met eigen cijfers

14

15 Praktijkvariatie in de eerste lijn voorbeeld 1 Indicator Voorkeursmiddelen RAS-remmers Aantal nieuwe gebruikers ACE-remmers (incl. combinaties) Aantal nieuwe gebruikers RAS-remmers Definitie nieuwe gebruiker: Iemand met een voorschrift ATC-code C09 (RAS-remmers) die in de 365 dagen daaraan voorafgaand geen voorschrift C09 heeft gehad.

16 Voorkeursmiddelen RAS-remmers

17 Praktijkvariatie in de eerste lijn: voorbeeld 2 Indicator Behandeling diabetespatiënten met statines Gebruikers (40-79 jr) orale bloedglucoseverlagende middelen met statine Gebruikers (40-79 jr) orale bloedglucose verlagende middelen

18 Behandeling diabetespatiënten met statines

19 Wat zijn de verklaringen voor de verschillen? Wat weten we en zien we? Vrouwelijke huisartsen en jongere huisartsen schrijven vaker volgens de richtlijnen voor dan mannelijke en oudere huisartsen. Apotheekhoudende huisartsen scoren anders dan gewone huisartsen. Stimuleren FTO en/of gebruik Monitor werkt positief op indicatorscores. Regionale invloed Samenstelling praktijk huisarts?

20 Hoe is het voorschrijfgedrag te verbeteren? Duidelijke richtlijnen die gedragen worden door beroepsgroep Goed FTO Regionale afstemming eerste en tweede lijn Belonen voor goed voorschrijven Onafhankelijk artsenbezoek Medicatiereview EVS met strikte formulariumafspraken.

21 Wat levert simuleren zwak voorschrijvende huisarts op? Type besparing Lagere geneesmiddelkosten als gevolg meer doelmatige keuze - Voorkeursmiddelen RAS-remmers (nieuwe gebruikers) - Voorkeursmiddelen statines (nieuwe gebruikers) - Voorkeursmiddelen antidepressiva (nieuwe gebruikers) - Voorkeursmiddelen protonpompremmers (alle gebruikers) - Voorkeursmiddelen bisfosfonaten (nieuwe gebruiker) Besparing zorgkosten per huisarts in 3.5 jaar Minder zorgkosten als gevolg van kwalitatief beter voorschrijven - Behandeling diabetespatiënten met statines - Behandeling HVZ-patiënten met statines Totaal

22 Hoe schrijft de tweede lijn voor? Tot ongeveer > onduidelijk, wel signalen dat het beter kan. VWS en de Orde hebben daarom de volgende lijnen uitgezet: Lijst van fabrikanten en ziekenhuizen die de meeste specialité s in de extramurale circulatie brengen (Vektis) Monitor poliklinisch voorschrijven medisch specialisten (IVM) Leidraad doelmatig voorschrijven (Orde)

23 Het Vektis onderzoek. Wat is onderzocht? Op basis van geneesmiddeldeclaraties ( ) is gekeken per ziekenhuis naar het aandeel merkgeneesmiddelen. Uitsplitsing naar geneesmiddelgroep (cholesterolverlagers, maagzuurremmers, bloeddrukverlagers, triptanen, antidepressiva, astma-middelen en overige middelen) Uitsplitsing naar type ziekenhuis (algemeen, topklinisch, academisch)

24

25 Wat zijn de belangrijkste resultaten van het Vektis onderzoek? Aandeel merkgeneesmiddel nagenoeg constant over de jaren ; in % Algemene ziekenhuizen schrijven de meeste merkgeneesmiddelen voor (57% versus 54% in topklinische en 55% in academische ziekenhuizen) Grote verschillen tussen ziekenhuizen; aandeel merkgeneesmiddel over alle geneesmiddelgroepen tussen de 43 en 70% Bij algemene ziekenhuizen varieert aandeel merkgeneesmiddelen bij maagzuurremmers tussen de 24 en 77%

26 Monitor poliklinisch voorschrijven medisch specialisten In 2010/2011 heeft het IVM een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Resultaten: 28 prescriptie-indicatoren voor voorschrijven van astma- en COPDmiddelen, CVRM-middelen, antidepressiva, pijnstillende middelen en maagmiddelen Indicatoren bij voorkeur berekend op bestand van zorgverzekeraar/vektis

27 Praktijkvariatie in de tweede lijn een voorbeeld Indicator Voorkeursmiddelen RAS-remmers Aantal nieuwe gebruikers ACE-remmers (incl. combinaties) Aantal nieuwe gebruikers RAS-remmers Definitie nieuwe gebruiker: Iemand met een voorschrift ATC-code C09 (RAS-remmers) die in de 365 dagen daaraan voorafgaand geen voorschrift C09 heeft gehad.

28 Voorkeursmiddelen RAS-remmers 2 regio s Cardiologen Internisten Huisartsen Eindhoven 71% 70% 59% Rotterdam 66% 72% 66% Rotterdam Cardiologen Internisten Ziekenhuis A 57% 88% Ziekenhuis B 66% 72% Ziekenhuis C 78% 58%

29

30 Voorkeursmiddelen RAS-remmers landelijk Gemiddeld Minimum Maximaal Internisten 65% 14% 100% Cardiologen 75% 20% 100%

31 Leidraad doelmatig voorschrijven

32 Hoe voorschrijfgedrag medisch specialisten voorschrijven te verbeteren? Stimuleren voorschrijven op stofnaam Inzicht verschil in kosten geneesmiddelen Inzichtelijk maken voorschrijfgedrag medisch specialisten en afzetten tegen landelijk beeld Belonen voor goed voorschrijven FTO op maatschap- of vakgroepsniveau Regionale afspraken met eerste lijn Richtlijnen die gedragen worden door beroepsgroepen