Protocol van Moed. Christel De Craim Dienst Strafrechtelijk Beleid (FOD Justitie)

Transcriptie

1 Protocol van Moed PILOOTPROJECT GERECHTELIJK ARRONDISSEMENT ANTWERPEN EEN EXPERIMENT INZAKE HET SPREEKRECHT EN HET CASEGEBONDEN OVERLEG BIJ SITUATIES VAN KINDERMISHANDELING Christel De Craim Dienst Strafrechtelijk Beleid (FOD Justitie)

2 Doelstellingen van het pilootproject Primair belang: bescherming van het kind/slachtoffer Modaliteiten van het spreekrecht verduidelijken bij situaties van kindermishandeling

3 Uitgangsprincipes Subsidiariteit Cliëntinformatie: cliënt wordt geïnformeerd, tijdstip is afhankelijk van de veiligheid van het kind Beschermingsmaatregelen nemen t.a.v. het kind Respect voor het beroepsgeheim en deontologisch kader van de verschillende hulpverleners

4 Doelgroepen Parket Antwerpen Alle politiediensten binnen het gerechtelijk arrondissement Antwerpen Alle hulpverleners werkzaam met slachtoffers van kindermishandeling Ook huisartsen en ziekenhuisartsen

5 Theoretisch kader en draaiboek Theoretisch kader inzake beroepsgeheim, spreekrecht werd algemeen en in functie van de betrokken actoren beschreven, rekening houdend met het (nieuwe) artikel 458bis SW. Zowel kindermishandeling als intra- en extrafamiliale kindermishandeling werden in het theoretische luik gedefinieerd De organisatie en het optreden van de diensten (hulpverleningssector, politionele sector en gerechtelijke sector) werd uitgewerkt Een draaiboek voor hulpverleners met concrete scenario s werd ook uitgewerkt

6 Trajecten werden beschreven voor dossiers vertrekkende vanuit de hulpverleningssector en vanuit de gerechtelijke sector waarbij een onderscheid werd gemaakt tussen intrafamiliale kindermishandeling en extrafamiliale kindermishandeling

7 Concrete afspraken Vaste procedure voor acute meldingen Uitzonderlijk een beperkte informatie-uitwisseling mogelijk met het oog op het maken van een risicoinschatting Niet-anoniem casusgebonden overleg tussen parket en hulpverlening Antwoorden op een vraag van het parket of hulpverlening werd aangevat, verder gezet of beëindigd en dit via mandaat politie

8 Cijfergegevens januari 2012 tot december 2013 Aantal kinderen/ daders Acute meldingen (kinderen) Overleg (kinderen) Risico inschatting (verdachte) 2012 N N Totaal Aantal zaken Acute meldingen Overleg Risicoinschatting Totaal 2012 N N

9 Voor meer informatie betreffende het theoretisch kader en het draaiboek:

10 Het Protocol van Moed getoetst dr. Hanne Op de Beeck prof.dr. Johan Put Leuvens Instituut voor Criminologie (LINC) KU Leuven

11 Overzicht presentatie Evaluatiestudie Protocol van Moed Doel: beschrijvend & evaluatief Soort: procesevaluatie o.b.v. vijf onderzoeksluiken Juridische analyse (1) Empirische analyse: analyse registratiebestand (2), websurvey (3), observaties casusgebonden overleg met telefonische terugkoppeling (4), focusgroepgesprekken (5) Conclusies Aanbevelingen

12 Overzicht presentatie Juridische consequenties Kracht Antwerps project en aanbevelingen eventuele uitbreiding Draagvlak Geschiedenis Positieve relaties Verschillende modaliteiten van uitwerking worden positief beoordeeld Aandachtspunten en algemene aanbevelingen Informatieplicht ten aanzien van cliënt Informatiedelingsstructuur Terugkoppeling Kennis/coördinatie

13 Beperkingen Beperkte context van het onderzoek Resultaten zijn mogelijk niet transfereerbaar naar andere arrondissementen Resultaten zijn wellicht niet representatief voor eventuele toekomstige (reguliere) werking In deze presentatie: slechts fragmenten uit het onderzoek

14 Juridische consequenties

15 Juridische consequenties Aanbeveling: creëren van wettelijke rechtvaardigingsgrond Vooral inzake risicotaxatie en vragen van parket Grondige maatschappelijke reflectie noodzakelijk Betrekken van belanghebbenden Geen verwettelijking van Antwerpse praktijk Aandacht voor bevoegdheidsrechtelijke kwesties Samenwerkingsakkoord Beroep op impliciete bevoegdheden

16 Kracht Antwerps project Aanbevelingen uitbreiding Draagvlak Geschiedenis Positieve relaties Verschillende modaliteiten van uitwerking worden positief beoordeeld

17 Bestaansreden Protocol van Moed (n=344) Helemaal akkoord (%) Kracht Antwerps project Problematiek: een gebrek aan informatie en/of overlegmogelijkheden met andere actoren staat een snelle en adequate aanpak van kindermishandeling in de weg Tabel 1. Bestaansreden Protocol van Moed In de dagelijkse werking van mijn organisatie worden we met de hierboven beschreven problematiek geconfronteerd. (n=344) De hierboven beschreven problematiek wordt door mijn organisatie als urgent ervaren. (n=344) De hierboven beschreven problematiek wordt bij voorkeur aangepakt via samenwerking. (n=344) Akkoord (%) Niet akkoord (%) Helemaal niet akkoord (%) Geen mening (%) Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013 Het was eigenlijk moeilijk om deze oefening te doen, omdat het Protocol van Moed echt wel aan onze nood of vraag tegemoet komt. (extract focusgroepgesprekken).

18 Kracht Antwerps project Belang van gezamenlijke (positieve) geschiedenis [ ] met hetzelfde soort visie hé, en ook met dezelfde partners, dat is iets dat al jaren bezig was. Dat beide partners elkaar kenden en in [elkaar] geloofden [is] in verschillende projecten tot uiting gekomen (extract focusgroepgesprekken). Kwaliteitsvolle samenwerking Er werd met veel respect gehandeld in de groep, D ervoer dit als zeer fijn. D stelt dat je je kwetsbaar kan opstellen, en dat je eigen functioneren niet in vraag wordt gesteld (extract telefonische opvolging casusgebonden overleg).

19 Kracht Antwerps project Aanwezigheid geëngageerde trekkers van project Vb. vaste aanwezigen op casusgebonden overleg Verschillende modaliteiten worden positief geëvalueerd Vb. vorming, betrokken partners

20 Kracht Antwerps project Aanbeveling Uitbreiding Draagvlak Beleidsbeslissing Antwerps draaiboek vb. te betrekken partners, organisatie casusgebonden overleg, organisatie vormingsbijeenkomsten In Antwerpen: geschiedenis van goede relaties Voorbereiding (kick off, aanspreekpunt, vorming)

21 Aandachtspunten Algemene aanbevelingen Informatieplicht ten aanzien van cliënt Informatiedelingsstructuur Terugkoppeling Kennis/coördinatie

22 1. Informatieplicht t.a.v. cliënt Tabel 2. Informatie aan cliënt Informatie aan de cliënt % Heeft u aan uw cliënt gecommuniceerd dat u het Protocol van Ja, ik bracht de cliënt op de hoogte van alle relevante informatie 53.2 Moed zou gebruiken? (N=79) Ja, maar ik gaf de cliënt slechts een deel van de informatie 19.0 Neen, ik bracht de cliënt niet op de hoogte 27.8 Wat waren uw redenen om de cliënt niet, of slechts Ik wist niet dat ik de cliënt hiervan op de hoogte moest brengen 10.8 gedeeltelijk, te informeren? (N=37) Het was me onduidelijk welke informatie ik kon doorgeven 8.1 Door de cliënt te informeren, zou de veiligheid van het kind in het gedrang komen 35.1 Er werd afgesproken dat een andere partner uit het Protocol van Moed de cliënt op de hoogte zou stellen 16.2 Was het voor u duidelijk welke informatie u wel, en welke informatie u niet aan de cliënt kon of mocht communiceren? (N=79) Op welk moment bracht u de cliënt ervan op de hoogte dat u het Protocol van Moed zou gebruiken/gebruikt had? Andere reden 29.7 Dit was heel duidelijk 26.6 Dit was vrij duidelijk 45.6 Dit was eerder onduidelijk 15.2 Dit was zeer onduidelijk 0 Geen mening 12.7 Ik lichtte de cliënt in alvorens ik van het Protocol van Moed gebruik maakte en bracht de cliënt achteraf ook op 61.4 de hoogte van de resultaten Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013 Ik lichtte de cliënt in alvorens van het Protocol van Moed gebruik te maken, maarkoppelde daarnaniet terug 22.8 Ik bracht de cliënt op de hoogte na het gebruik van het Protocol van Moed 12.3

23 Informatieplicht t.a.v. cliënt Mogelijke verklaring: schroom/angst Ja, om dat te vertellen, dat is ook niet simpel denk ik hé. Dat is voor een stuk ook de organisatie, ik denk dat de organisatie dat mee moet backuppen hé (extract focusgroepgesprekken) Aanbeveling Benadrukken in draaiboek Leidinggevende betrekken Verwijzen naar vertrouwenscentrum

24 2. Informatiedelingsstructuur overleg Besluitvorming: eerder vrije brainstorm dan gestructureerde uitwisseling Bv. soms aandacht voor positieve elementen, soms niet Bv. soms discussie informatie cliënt, soms niet Voordeel: veel creatieve keuze alternatieven Nadeel Arbitrair karakter Invloed van aanwezige personen Aanbeveling Duidelijke informatiedelingsstructuur voorzien

25 3. Terugkoppeling Tabel 3. Negatieve aspecten casusgebonden overleg Zijn er ook negatieve aspecten aan het overleg? % aangekruist Door het overleg was mijn vertrouwensrelatie met de cliënt geschonden 4 Het overleg gaf me het gevoel geen controle meer te hebben over de zaak 12 Achteraf bekeken vind ik dat ik op het overleg te veel informatie heb gegeven over 0 de zaak, waardoor ik het gevoel heb het vertrouwen van mijn cliënt te beschamen Andere 17 Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013 Er is achteraf geen terugkoppeling gebeurd over hoe het met de cliënten verder is gelopen en wat onze rol nog kan zijn (extract websurvey)

26 Terugkoppeling Focusgroep: Werkdruk vs. positieve argumenten: Verderzetting hulpverleningstraject Veiligheid kind Voorkomen negatieve hulpverleningservaring Aanbeveling Gerichte feedback Need to know Enkel blijvende hulpverleners

27 4. Kennis/coördinatie Tabel 4. Evaluatie informatie De informatie aangeboden op/in werd op een toegankelijke manier gepresenteerd (% aangekruist ) heeft me inhoudelijk veel bijgebracht (% aangekruist ) is relevant voor de praktijk (% aangekruist) de kick off (n=59) de vorming (n=70) het draaiboek (n=137) Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013

28 Kennis/coördinatie Tabel 5. Ondersteuning bij het Protocol van Moed Ondersteuning bij het Protocol van Moed (n=261) Mijn organisatie (collega s, management, raad van bestuur) staat achter het Protocol van Moed. Ik beschik over voldoende kennis over de werking en het gebruik van het Protocol van Moed. Het is mij voldoende duidelijk waar/bij wie ik terecht kan met vragen of opmerkingen over het Protocol van Moed. Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013 Helemaal akkoord (%) Akkoord (%) Niet akkoord (%) Helemaal niet akkoord (%) Geen mening (%)

29 Tabel 6. Coördinatie van het Protocol van Moed Kennis/coördinatie Coördinatie van het Protocol van Moed (n=261) Binnen mijn organisatie is het duidelijk wie er verantwoordelijk is voor de coördinatie van het Protocol van Moed. Bij deze perso(o)n(en) kan ik terecht voor alles wat met het Protocol te maken heeft. Ik ben van mening dat er binnen mijn eigen organisatie nood is aan een sterkere coördinatie van het Protocol van Moed. Ik ben van mening dat er nood is aan een sterkere algemene coördinatie van het Protocol van Moed (m.a.w. een sterkere coördinatie van de samenwerking over de verschillende deelnemende organisaties heen). Helemaal akkoord (%) Bron: Websurvey Evaluatie Protocol van Moed, januari-maart 2013 Akkoord (%) Niet akkoord (%) Helemaal niet akkoord (%) Geen mening (%)

30 Focusgroepgesprekken: nuancering Kennis/coördinatie En dat hadden we in het begin gezegd in de stuurgroep: we moeten niet de ambitie hebben om iedere hulpverlener op het veld die informatie te geven. Maar de directies of de coördinatoren of de kwaliteitscoaches of weet ik veel wie, die moeten het wel kennen hé. Focusgroepgesprekken: nood aan systematische vorming Aanbeveling: Aanspreekpunt: algemeen en per partnerorganisatie Verschil met CO3 Onafhankelijke website Systematische vormingen

31 Bedankt! Studie door het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ( Onderzoekers: Hanne Op de Beeck en Anne Tans Promotor: Johan Put Co promotoren: Stefaan Pleysier en Koen Hermans Contact: