oogziekenhuis in Rotterdam staat een citaat van Antoine de beperkingen goed praten, maar liever zie ik het positiever en

Transcriptie

1 Verkondiging Maartenskerk zondag 26 maart e zondag van de veertigdagentijd Johannes 9 Teun Kruijswijk Jansen I Op een wand in de wachtruimte op de 4e etage van het oogziekenhuis in Rotterdam staat een citaat van Antoine de Saint-Exupéry geschilderd: Enkel met het hart kan men goed zien, het essentiële is onzichtbaar voor de ogen. Je zou cynisch kunnen zeggen dat de artsen zo hun beperkingen goed praten, maar liever zie ik het positiever en sterker. Het is de boodschap van Jezus bij de genezing van de blind- geborene: alleen met het hart kun je goed zien; dat wat er echt toe doet is onzichtbaar voor onze ogen. Het evangelie van johannes maakt er een rijk en dramatisch verhaal van, waarin je hier in de preek altijd tekort schiet als je het weer geeft. Dat geeft niet, als je die kern er maar uit mag opdelven. En die kern begint met te constateren dat het wel heel vreemd is als er een wonder gebeurt, een teken wordt gedaan van de wereld zoals God die bedoeld heeft, dat niemand er blij om kan zijn! Wordt de macht van een ernstige aandoening doorbroken. en dan doet de hele omgeving doet z n best om het vooral te relativeren en klein te maken.

2 Tot uiteindelijk twee mensen over blijven die vanwege dit teken uit de tempel, het religieuze centrum, gegooid worden: Jezus, en de man zonder naam, die blind-geboren was. II De aanleiding voor de botsing met de religieuze elite ligt, lijkt me toe, in het hoofdstuk hiervoor. Jezus zegt daar Ik ben het licht voor de wereld. Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft. Licht dat leven geeft', maar constateert Jezus: jullie zijn ziende blind, en willen dat niet onder ogen zien. Wij beweren graag dat we zien, maar zijn we vaak niet blind? Stel dat dat waar is, dan hebben wij belang om te ontdekken waar onze blindheid uit bestaat. We worden in onze cultuur overspoeld met beelden, zijn vaak zelfs voyeurs, omdat we helemaal niet willen zien wat ons voorgeschoteld wordt. Wat is waar, wat is nep, wat zien we, en: wat moeten we zien om in het spoor van Christus te leven, te geloven Hebben we misschien oogkleppen voor? Staren we ons blind? Zitten we vast aan onze blinde vlekken? Houden we domweg onze ogen dicht? Als we zo het verhaal lezen ontdekken we dat we in het goede gezelschap zijn van verschillende blindgangers. Zij gaan ons in onze blindheid voor. Van hen kunnen we leren. Daar zijn allereerst de leerlingen, die de blinde alleen maar kunnen zien als het resultaat van zijn verleden.

3 Waarom is hij blind geboren? Dat komt omdat hij of zijn ouders hebben gezondigd! Jezus kijkt met heel andere ogen. Hij vraagt zich af, hoe in deze blinde het werk van God openbaar kan worden. Vanuit het verleden kijken is blindheid. Vanuit Gods toekomst kijken is: zien. Dan zijn er de buren en degenen, de bekenden, die hem vaak gezien hadden. Zij zien in de blinde de hinderlijke bedelaar, die met zijn aandacht trekkerij onze uitgestippelde route ontregelt. Maar hoe vaak ze hem ook gezien hadden: ze waren blind voor hemzelf. Ze kenden hem niet: toen hij genezen was wisten ze niet of hij het was! Zij waren blind geweest. Ze hadden alleen een bedelaar gezien, niet iemand die je aanziet. Maar ook een blinde bedelaar ziet jou aan. Wie dat niet ziet, is blind. Dan zijn er de farizeeën. Zij hebben een scherp oog voor wat mag en niet mag. Dit gezichtspunt houden ze koste wat kost vast. Zij weten precies wat God wil en wat niet. Zo weten ze bijvoorbeeld zeker dat God niet wil dat er op sabbat iemand genezen wordt. Als Jezus op de sabbat een blinde geneest weten zij zeker: zo iemand komt niet van God. Gods onvoorwaardelijke goedheid wordt ondergeschikt gemaakt aan de wet. Een blikvernauwing die door Jezus wordt ontmaskerd. In zijn ogen is de liefdevolle blik van God de bron

4 van alles wat God met ons wil. Wie dat niet ziet is blind. Tenslotte zijn daar de ouders van de blinde. Natuurlijk weten zij dat het hun kind is. En ook dat hij dat vanaf zijn geboorte is. Maar vraag je hun wie hem heeft genezen en hoe hij dat heeft gedaan.. dan gaat het licht uit bij hen. Ze durven er niet voor uit te komen dat ze wel degelijk weten, dat Jezus hun kind genezen heeft. Ze zijn bang voor de Judeeërs en verschuilen zich achter hun kind: hij is oud genoeg, vraag het hemzelf. Ze zijn bang.. dus kijken ze weg. Angst als vorm van blindheid. Niet durven zien. Bang zijn. blind. De leerlingen, de buren, de bekenden, de Farizeeën, de ouders.. ze zijn onze collega s. Ze belichamen allemaal iets van onze blindheid. Ze zijn plaats vervangend blind. Ze zien niet hoe God kijkt. - Hij of zijn ouders zullen het er zelf wel naar gemaakt hebben, waar rook is, daar is vuur; - t is maar een bedelaar die op ons geld en goed uit is; -genezen op zondag? de wet verbiedt t nou eenmaal; -wij zijn bang dat het ons opbreekt als we erkennen wie hem genezen heeft: dan worden we ook verstoten. Jezus staat tegenover hen, tegenover ons: hij is de ziende. Hij pint niet vast op het verleden, hij geeft mee met Gods

5 scheppende toekomst. Hij ziet niet aan op bedelgedrag, maar speekt hem aan, als hij hem in het voorbijgaan nog wel (!) ziet. Hij lijdt niet aan een wettische bril: hij opent de ogen voor Gods werking en liefde. De anderen zijn onze collega s zij moeten ons overtuigen dat we werkelijk blind zijn. Dat we steeds weer vanuit ons eigen perspectief kijken, onze oordelen en vooroordelen, en de grote kans lopen dat we, beheerst door angst of huiver voor het onbekende of ongewilde, dat niet met Gods liefdevolle blik doen. Twee voorbeelden: Een nicht en een neef waren onderweg naar hun alleen-gaande tante die haar 78e verjaardag beleefde. Nou ja, alleen-gaand: ze woonde na een hersenbloeding al jaren in een verpleeghuis. Ze kon haar handen niet eens meer gebruiken. Hier is niet veel te vieren, zeiden ze in de auto tegen elkaar, dit is toch al lang voltooid leven. Ze kwamen bij haar kamer in het verpleeghuis. Tante zag ze: haar ogen straalden, al kon ze haar armen niet naar hen uitstrekken. Wat ontzettend fijn dat jullie er zijn! Op de terugweg vroegen ze zich af, hoe ze zich toch zo verkeken konden hebben, en wisten zich beschaamd als Adam en Eva toen ze eenmaal beter wisten. Een ander voorbeeld dicht bij huis: langzamerhand is er een steeds meer bekende dorpsgenoot waar ik nauwelijks iets van

6 weet. U kent hem ook, en misschien wel beter dan ik: hij staat bij de ingang van Albert Heijn. Ik moet altijd langs hem heen. Groeten kost niets, maar kijk ik hem echt aan, dan loop ik de kans dat ik me ook verplicht voel om de Straatkrant van hem te kopen. Hoe zou hij heten? Wat is zijn verhaal? waarom staat hij in weer en wind daar? Vlak voor Kerst gaf hij me een kaartje: ik wens u bij de geboorte van Christus Messias van harte een gelukkig Kerstfeest. III We zitten vast aan onze blindheid, onze manier van kijken, onze blikrichting onze belangen. Dat is precies onze blindheid. Gaan zien is: de blinde vlek van ons gezichtspunt verlaten, ons laten trekken in de onvoorwaardelijke blik van Gods goedheid. Dat is onze toekomst, Die trekt ons weg uit angstland, Die kijkt iedere dag met nieuwe ogen naar ons. We treffen Jezus en de blinde uiteindelijk samen buiten aan: buiten het dorp, buiten de synagoge. De blinde die gevraagd had naar de interesse voor Jezus van de Farizeeën, of ze misschien ook zijn leerlingen wilden worden, was het slachtoffer van de blinde woede van de menigte. Jezus was al vanaf zijn geboorte een buitenstaander: geen plek in de herberg, geen plaats om zijn hoofd neer te leggen, hij zal sterven buiten Jeruzalem, tussen twee misdadigers. Zijn verhouding met de Vader speelt zich af buiten ieder kader, buiten ieder gezichtspunt, in de eenzaamheid, in de woestijn.

7 Daar in het onherbergzame buitengebied, is de echte ontmoeting gaande, van mens tot mens, van aangezicht tot aangezicht. Geloof je in de mensenzoon? Wie is dat Heer? Je hebt Hem ontmoet. Het is degene die met je spreekt. Hier gaan onze ogen open: Hij is degene die met je spreekt, die je in jouw woestijn liefdevol aanziet. Die weet: mijn licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft dat licht niet kunnen grijpen. We worden genezen van onze blindheid als we het licht van Christus zien, in het lijden van de wereld, dat van onszelf en de mensen met wie we het leven delen. Christus leert ons met de ogen van God te kijken. Het wordt Pasen als je ogen zo geopend worden. (bronnen: Gideon van Dam, Kees Waaijman Laat mij horen jouw stem )