DVT GM4. Zetoefeningen in Indesign 2.0 Deel 2 De kopijvoorbereiding

Transcriptie

1 Deel 2 Bron: Eigen nota s

2 WAT IS BELANGRIJK? WAT MOET JE WETEN? WAT MOET JE KUNNEN? WAT ONHOU JE VAN DEZE OEFENING? JE MOET Vlot en zelfstandig het picastelsel en de typografische meetgereedschappen hanteren. Correct kunnen meten en rekenen met picamaten. Kunnen omrekenen van metrische maten naar picamaten en omgekeerd. De zetspiegel, corps, regelafstand en insprongen kunnen opmeten. De afspraken kennen die voor een kopijvoorbereiding gelden. De basisparameters kennen voor het aanduiden van de tekstgegevens. Weten dat alle gegevens worden aangeduid op kalkpapier. Weten dat alle gegevens zo duidelijk mogelijkmoeten worden aangebracht zodat ook andere personen dit werk zonder problemen kunnen uitvoeren. Aan de hand van een ruwe schets een kopijvoorbereiding kunnen maken. Zo ordelijk en netjes mogelijk werken. LICAP - BRUSSEL D/2006/0279/045 Blz. 18 nr 46 Bron: Eigen nota s

3 Het is de volledige technische voorbereiding van een zetwerk. Meestal gebeurt dit door de lay-out man. De bedoeling is dat de opmaak van het drukwerk zeer vlot kan verlopen door middel van die technische uittekening. Nodige materiaal: Voorbereiding: Kalkpapier, een typometer, een corpscaliber, een meetlat (met 1/2 mm aanduiding), een fijn potlood, dunne artline-stiftjes (0,1 of 0,2) in blauw, zwart, groen en rood. Leg steeds een blad kalkpapier over de kopij en kleef het enkel bovenaan vast met stukjes kleefband. De belangrijkste delen 1. De bladspiegel, zetspiegel en marges A. De bladspiegel Staand Liggend Hoe aanduiden? Je kan enkel de bladspiegel uittekenen indien die kleiner is dan een DIN A4. In dit geval ga je steeds de snijlijntjes verbinden (zwart) en de breedte en de hoogte opmeten van de bekomen bladspiegel. De breedte wordt horizontaal gemeten en tekenen we daarom uit in het groen. De hoogte wordt verticaal gemeten en tekenen we uit in het rood. De maateenheid is millimeter. Bron: Eigen nota s

4 B. De zetspiegel Hoe aanduiden? Teken een rode kader binnen de bladspiegel die dus tekst en beeld omvat. Plaats steeds in de linkerbovenhoek van de zetspiegel het nulpunt. Vanuit dit punt gaan we later plaatsing van tekst en beeld bepalen (opmeten). C. De marges... Hoe aanduiden? Voorbeeld: De marges die horizontaal opgemeten worden (LINKS en RECHTS bij enkelzijdige pagina, BINNEN en BUITEN bij dubbelzijdige pagina), teken je uit in het groen. De marges die verticaal opgemeten worden (BOVEN en ONDER), teken je uit in het rood. De maateenheid is opnieuw millimeter! Zie volgende bladzijde Bron: Eigen nota s

5 De vier seizoenen Elk jaar maakt de aarde haar jaarlijkse ronde van 965 miljoen kilometer rond de zon. Het duurt 365 dagen, vijf uur, 48 minuten en 46 seconden om een baan om de zon te maken. Elke dag draait, of roteert, de aarde van west naar oost met op de evenaar een snelheid van bijna km/u. Deze rotatie van west naar oost veroorzaakt het verschil tussen dag en nacht. De seizoenen ontstaan doordat de aarde scheefhangt terwijl ze rond de zon draait. De rotatie-as van de aarde, de as waar de aarde omheen draait, heeft een hellingshoek van 23.5 graden ten opzichte van het vlak van de omloopbaan. Dit betekent dat sommige streken op aarde op bepaalde momenten van de zon afgewend zijn en andere streken naar de zon toegekeerd zijn. Het noordelijk halfrond wijst gedurende het midden van het jaar naar de zon toe, vandaar dat juni en juli de warme zomermaanden van het noordelijk halfrond zijn. In deze periode is het zuidelijk halfrond van de zon afgekeerd en daarom is het dan in de landen van het zuidelijk halfrond winter. Zes maanden later is de situatie omgedraaid: het is zomer op het zuidelijk halfrond en winter in de noordelijke streken. Naam Voornaam Klas Bron: Eigen nota s

6 2. De basisparameters van tekst A. Het lettertype Dit jaar is het voldoende dat je twee lettertypes herkent, nl. Times en Helvetica. Times is een geschreefde letter en Helvetica is een niet-geschreefde letter. Times Helvetica Elk lettertype heeft dan nog een reeks varianten (schriftsoorten genoemd ). Enkele hiervan zijn: Times Times Times Times Times Times Times Tim es Tim es Helvetica Helvetica Helvetica Helvetica Helvetica Helvetica Helvetica Helve tica Helve tica Hoe aanduiden? Indien de volledige tekst in hetzelfde lettertype (en eventueel dezelfde schriftsoort) is opgemaakt, kan je dit vermelden rechtsbovenaan de kopijvoorbereiding. Als er dan in de tekst wijzigingen zijn hierop, duid je dat dan op de plaats zelf aan. Als er af en toe een woord in een andere schriftsoort staat, onderlijn je deze woorden op een bepaalde manier en herhaal je dat in de kantlijn waarbij je dan vermeld in welke schrifsoort deze woorden moeten staan. (zie voorbeeld) Bron: Eigen nota s

7 Op een dag... Het Tobameer leek blauwer dan anders. Ledjo voelde dat het een bijzondere dag zou worden. En jawel: Hij ving een grote, goudgele vis. Het leek of de stralen van de zon zich hadden willen afkoelen in het water, zo glanzend geel waren de schubben van de vis. Ledjo draaide zich om, want zijn ogen konden de schittering niet verdragen. Toen hij toch weer voorzichtig keek, was de vis veranderd in een mooie vrouw... Uit het boek: De dans van de paarden, Peter Vervloed Naam Voornaam Klas Bron: Eigen nota s

8 B. Het corps Hdxp Hoe opmeten? Hoe aanduiden? Het corps wordt opgemeten met een corpscaliber. Gebruik de geschreefde letters om geschreefden op te meten en de niet-geschreefde letters om niet-geschreefden op te meten. De bekomen waarde is uitgedrukt in picapunten. Vermeld het corps bij elk stukje tekst of telkens als het corps verandert doorheen de tekst. Indien het corps voor het volledige zetwerk gelijk is, kan je het ook vermelden rechtsboven de kopijvoorbereiding. Voorbeeld: Wist je dat Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen. Bron: Eigen nota s

9 Oost west thuis best C. De regelafstand... Hdxp Hdxp Hoe opmeten? De regelafstand wordt opgemeten met een typometer. De waarde wordt uitgedrukt in het Angelsaksisch maatstelsel, namelijk in picapunten. Meet de regelafstand op over meerdere tekstregels, indien mogelijk. Dan is de bekomen waarde veel exacter. Hoe aanduiden? Indien de regelafstand geldt voor de volledige tekst vermeld je dit rechtsbovenaan de kopijvoorbereiding. Indien de regelafstand varieert doorheen de tekst duid je telkens goed aan van welk stukje tekst je opgeschreven waarde is. Bron: Eigen nota s

10 Voorbeeld: Oost west thuis best Wist je dat Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen. Bron: Eigen nota s 10

11 D. De regelval Mogelijkheden: Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Bron: Eigen nota s 11

12 Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmosfeer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... Bron: Eigen nota s 12

13 Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen.... W I S T J E D A T... U I T V U L L E N... Hoe aanduiden? De regelval wordt symbolisch aangegeven: linkslijnend: rechtslijnend: gecentreerd: blokzetsel: sterk uitvullen: Indien de regelval geldt voor het volledige zetwerk, vermeld je dit opnieuw rechtsboven de kopijvoorbereiding. Indien de regelval geldt voor een stukje tekst moet je duidelijk aanduiden bij welk stukje tekst je symbool hoort. Bron: Eigen nota s 13

14 E. De zetbreedte... Hoe opmeten? Meet tussen de linker en rechter kantlijn van de tekst de breedte op (in millimeter). Werk in het groen, het is een horizontale maat. XXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Je kan ook de twee horizontale maten vermelden met behulp van hulplijnen (in millimeter XXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Voorbeeld: Op zoek naar webpagina s van Algemeen Nut, zoals dat zo mooi heet, bots ik op Erik Heymans. Erik schikt alles netjes in rubrieken: geldkwesties, een avondje uit, krantenkiosk, post en telefoon, mobiliteit en webgoodies. Die laatste rubriek is een meenemer voor iedereen die materiaal nodig heeft om zijn webpagina s wat leven in te blazen. Bron: Eigen nota s 14

15 F. De plaatsing van een tekstblok Het tekstblok moet juist geplaatst worden binnen de zetspiegel. Hiervoor gaan we gebruik maken van de linialen en de hulplijnen. We zullen telkens de basislijn van de eerste tekstregel juist positioneren. Hoe aanduiden? Heeft u de kinderen al eens meegenomen naar de walvissen? De tentoonstelling Walviswereld toont het leven van de verschillende walvissoorten. De tentoonstelling Walviswereld is georganiseerd door Greenpeace. U kan ze tot 31 januari 1999 bezoeken in de gebouwen van de ASLK, te Brussel. Wist je dat Een deel van de lucht die je vandaag inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig over de gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er bij elke volgende ademhaling een paar in de longen terecht zouden komen. Bron: Eigen nota s 15

16 3. Lijnen en kaders A. Lijndiktes De mogelijkheden van Indesign zijn terug te vinden bij: Venster-menu /Lijn en kies voor Soort. De lijndikte wordt uitgedrukt in picapunten. het is dus nodig de lijndikte zo correct mogelijk op te meten met je typometer. Bron: Eigen nota s 16

17 B. Vullingen en kleuren Vlakken hebben niet alleen een lijndikte, maar ook een vulling. Tracht zo nauwkeurig mogelijk het percentage zwart (of een andere kleur) te weten. Baseer je voor de grijswaarden op de volgende percentages en overleg desnoods met je leerkracht. 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 55% 50 % 45 % 0 % 5 % 15 % 20 % 25 % 30 % 35 % 40 % C. Plaatsing van lijnen en kaders Hoe aanduiden? Een lijn: Indien enkel gewerkt wordt met hulplijnen: Indien er gewerkt wordt met het regelpalet: Een rechthoek: Bron: Eigen nota s 17

18 Een vierkant: Een ovaal: Een cirkel: Bron: Eigen nota s 18

19 4. Andere parameters A. Harde en zachte returns Een harde return: Toets op het toetsenbord:... Hoe aanduiden op de kopijvoorbereiding?... Een zachte return: Toets op het toetsenbord:... Hoe aanduiden op de kopijvoorbereiding?... Voorbeeld: Oost west thuis best Bron: Eigen nota s 19

20 De vier seizoenen Elk jaar maakt de aarde haar jaarlijkse ronde van 965 miljoen kilometer rond de zon. Het duurt 365 dagen, vijf uur, 48 minuten en 46 seconden om een baan om de zon te maken. Elke dag draait, of roteert, de aarde van west naar oost met op de evenaar een snelheid van bijna km/u. Deze rotatie van west naar oost veroorzaakt het verschil tussen dag en nacht. De seizoenen ontstaan doordat de aarde scheefhangt terwijl ze rond de zon draait. De rotatie-as van de aarde, de as waar de aarde omheen draait, heeft een hellingshoek van 23.5 graden ten opzichte van het vlak van de omloopbaan. Dit betekent dat sommige streken op aarde op bepaalde momenten van de zon afgewend zijn en andere streken naar de zon toegekeerd zijn. Zeg, kind uit El Salvador waar is je moeder gebleven even naar de winkel en nog steeds niet terug ik dacht nog te zeggen was je maar bij je moeder gebleven maar in dit land van wezen zwijg je Naam Voornaam Klas Bron: Eigen nota s 20

21 B. Alinea-instellingen aanduiden Het wit tussen de alinea s duid je aan met EXTRA WIT (EW). De waarde van dat extra wit druk je uit in pica s en picapunten. De alinea-insprongen (links, rechts of eerste) meet je op in millimeter. Het zijn horizontale maten, dus aan te duiden in het groen. LET OP: Deze insprongen zijn steeds te meten vanaf het begin of einde van de zetbreedte en NIET vanaf het nulpunt. Hoe aanduiden? De bril Er lag zomaar een bril in t gras en niemand die wist van wie hij was. Was hij van Jan? Was hij van Piet? Weet jij het? Nee, ik weet het niet. Miauw... een bril, riep Floepertje de kat ik heb nog nooit een bril gehad. Nou kan ik dus voortaan misschien de muizen duidelijker zien. Daar loopt dan Floepertje, de kat. Ze heeft de bril op, zie je dat? Maar plotseling wordt ze zo bang... er zit een monster in de gang... Een heel groot monster met een staart, een monster met een snorrebaard. En wat doet Floepertje? Ze rent! O, dom klein poesje dat je bent, het is een muis, jij idioot. Maar ja, die bril maakt alles groot. En wie kreeg de bril toen? Bron: Eigen nota s 21

22 Strafwerk Ik moet niet zo lollig zijn. Ik moet niet zo lollig zijn. Honderd keer moet ik dit schrijven. t Is toch onzin: honderd keer! Omdat ik een vlieg liet drijven in de thee van de mijnheer. En het was niet eens een echte een van plastic, heel mooi groen. k Vond t een goeie, hij een slechte. Zoiets hoorde ik niet te doen. Dus nou mag ik regels schrijven. Stom gedoe, bah, flauwe vent. Ik zal nog eens iets bekennen. Leuk hoor, als je eerlijk bent! Ik moet niet zo lollig zijn. U moet niet zo lullig zijn. Frank Eerhart Bron: Eigen nota s 22

23 C. Beelden plaatsen Indien een gescand beeld op ware grootte kan geplaatst worden, is het voldoende om twee hulplijnen uit te tekenen (twee raaklijnen van het beeld) Hoe aanduiden? Indien het gescand beeld in een andere grootte in je document moet geplaatst worden, is het ook nodig het percentage van vergroten of verkleinen te vermelden op je kopijvoorbereiding. Dit wordt dan in Indesign in het palet Transformeren ingegeven. Bron: Eigen nota s 23

24 Indien het percentage ongekend is, kan je nog steeds je beeld juist plaatsen op de gewenste grootte door met drie hulplijnen te werken. Het zijn dan drie raaklijnen tegen je beeld. In Indesign kan je dan de grootte van het beeld slepen. Bron: Eigen nota s 24