Transcriptie

1

2

3 De laatste jaren hebben veel publicaties het daglicht gezien, waarin wordt gerept over de noodzaak van duurzame ontwikkelingen, en het produceren en consumeren volgens het cradle to cradle principe. Uiteraard hebben boek en film over die inmiddels bekende 'ongemakkelijke waarheid' (An Unconvient Truth) in sterke mate bijgedragen tot brede bewustwording en discussie over de klimaatveranderingen als gevolg van massaproductie en consumptie. Deze publicaties behandelen bedreigingen en kansen als het gaat om het ecologisch evenwicht of, in algemene zin: de gezondheidstoestand van de gezamenlijke woonplaats van alle mensen en de invloed van ons handelen daarop. Van de noodzaak tot duurzaam ontwikkelen zijn wij reeds lang overtuigd en over kansen hebben wij al veel gelezen. In dit licht wil MIII architecten zich presenteren als een partij die niet alleen gelooft in kansen maar zich al jaren bewijst als een bureau dat daadwerkelijk duurzame ontwerpen realiseert.

4

5 Reeds sinds de oprichting van ons bureau zijn wij actief geweest in het ontwerpen van duurzame gebouwen. In veel opdrachten is ervaring opgedaan m.b.t. verantwoord grondstoffengebruik en het realiseren van een zo laag mogelijke energievraag in bouw en gebruik. Tevens zijn bijdragen geleverd in de ontwikkeling van HCB-bouwsystemen en de inhoudelijke bepaling van overheidsbeleid t.a.v. grondstoffengebruik in de bouw. Altijd is hierbij de drang aanwezig geweest om de groei van onze kennis op het gebied van duurzaam bouwen ook bij elke stap in de vorm van een uitgevoerd project in praktijk te brengen. Zo is telkens de mogelijkheid gecreëerd om ook daadwerkelijk de prestaties van de gebouwen te meten en vast te leggen. In januari 2003 kregen vier partijen de opdracht van VROM om te onderzoeken hoe DUBO nou eindelijk eens los kon komen van het zoveelste geitenharen sokken voorbeeld project en dichtbij de consument gebracht kon worden. DUBO geschikt voor massa consumptie dus. Deze vier partijen waren: het Groen Planbureau, MIII architecten, Raadschelders Bouwadvies en de ASN Bank. Feitelijk lag het antwoord al besloten in de vraag van VROM: Als je wilt dat dat de consument een DUBO woning koopt, moet je

6 zorgen dat het als 'just another option' aan aanbodzijde een aantrekkelijk product is. Dus gelijk of beter in kwaliteit, grootte, comfortniveau, afwerkingniveau, etc. als elk ander (traditioneel gebouwd) alternatief. En belangrijker, gelijk of lager in prijs. Niet meer praten over het belang van een duurzame woning en dat daar dan wel wat meer voor neergeteld mag worden, maar zelf de verantwoordelijkheid nemen om te zorgen dat er een goed, deugdelijk, mooi, marktconform én werkelijk duurzaam product te koop kan worden aangeboden voor een stevig concurrerende prijs. In december 2003 heeft het gedane werk geresulteerd in een presentatie van een bouwsysteem in theorie, waarbij gesteld kon worden dat het bouwkundige product gegarandeerd 'groen' was, gegarandeerd 'Woningborg proof' én gegarandeerd maximaal even duur als hetzelfde product in conventionele bouwmethodieken. We noemen dit de MIII Quantum bouwmethodiek, oftewel het Q concept. Vanaf januari 2004 is gestart met het commercieel toepassen van de ontwikkelde bouwmethodiek. Dit heeft geresulteerd in een aantal opgeleverde kleinschalige particuliere woningbouwprojecten, waarbij de eerste oplevering dateert van februari Inmiddels hebben we in korte tijd een indrukwekkende projectenlijst opgebouwd en is de eerste projectmatige ontwikkeling van 12 tot 200 woningen van start gegaan.

7

8 MIII architecten heeft haar netwerk in brede zin bereid gevonden om te participeren in de ontwikkeling van onze bouw methodiek. Pure noodzaak om aan interdisciplinaire ontwikkeling te doen, als het gaat om de componenten, waarmee een gebouw wordt samengesteld, dat als geheel én duurzaam én commercieel moet zijn. Bij de ontwikkeling van deze componenten zijn kennisconnectie en frontengineering van cruciaal belang om uiteindelijk tot een prijsconcurrent product te komen. De methodiek om uit duurder materiaal toch een marktconform component te genereren dan conventionele verkrijgbare producten, kan alleen maar door te bezuinigen op assemblagearbeid; materiaal en arbeid zijn namelijk de enige twee eenheden waaruit de prijs van een component is opgebouwd. Hierbij dient de adviseur/ontwerper dus het terrein van de producent/leverancier te verkennen en andersom om gezamenlijk tot de gewenste uitkomst te komen. Dit principe geldt feitelijk voor het gehele spectrum van partijen die betrokken zijn bij het proces dat leidt van initiatie tot realisatie van een gebouw. Wij stellen er belang in om een sleutelrol te vervullen in de ontkokering en samenwerking tussen alle betrokken partijen in de bouwsector, die in een open structuur tot optimalisatie van product én proces willen komen.

9

10 Het MIII concept behelst een uniek, geïnnoveerd en intelligent bouwsysteem waarmee gebouwen van groot tot klein kunnen worden ontwikkeld. Met behulp van grondstoffen die niet belastend zijn voor het milieu, kunnen we moderne en gezonde gebouwen realiseren, die niet duurder zijn dan conventioneel gebouwde projecten. Door een efficiëntere en meer transparante manier van werken in de bouwketen realiseren we aanzienlijke besparingen. In onze methodiek worden vrijwel uitsluitend vernieuwbare grondstoffen (minimaal 90%) gebruikt, die binnen 30 jaar zijn nagegroeid. Dat wil zeggen dat alle materialen die gebruikt worden, na 30 jaar weer op deze aarde aanwezig zijn. Veel gebruik wordt gemaakt van hout uit duurzaam beheerde bossen, en producten als schapenwol of vlas als isolatie. Delfstoffen worden in ons ontwerp nauwelijks toegepast. Toetsingscriteria duurzaamheid: - Gegarandeerde Groenverklaring Senter-Novem. - Minimaal 90 % gebruikt materiaal = vernieuwbare grondstoffen - Voor alle gebruikte materialen geldt: NIBE-classificatie 2A of beter/lager - NPR-gebouw minimale score gemiddeld 7,0

11

12 Het bouwsysteem dat voor dit type gebouwen wordt gehanteerd is een gemoderniseerde vorm van het vierkant stijlen systeem. Dat is een typisch Nederlandse houtconstructie methode. De oorspronkelijke toepassing stamt uit de 16e eeuw en is bijvoorbeeld veel toegepast in de authentieke stolpboerderij. Veel van deze boerderijen verkeren ook nu nog in uitstekende staat. Het bijzondere aan dit systeem is dat de hoofdconstructie, de bouwdelen die voorzien in draagvermogen en stabiliteit, daar geplaatst zijn waar zij constructief het meest efficiënt zijn. Op de begane grondvloer, die vanwege het bouwbesluit altijd van beton dient te zijn gemaakt, wordt een stabiliteitskern geplaatst. Deze kern zorgt samen met vier stijlen voor een dragende en stabiele constructie. In de stabiliteitskern wordt ook de technische ruimte geplaatst, omdat dit de meest efficiënte plaats is. Alle ruimten waarin behoefte is aan bijvoorbeeld gas- of waterleidingen, worden om deze kern geplaatst. Daarmee wordt het mogelijk dat er een minimum aan leidingen benodigd is. Op de stabiliteitskern en de stijlen wordt een volgende verdiepingsvloer geplaatst, met wederom een stabiliteitskern en stijlen. Op deze manier wordt bereikt dat geen van de overige wanden (binnen of buiten) noodzakelijk is voor de constructieve stabiliteit.

13 Naast flexibiliteit is grote ontwerpvrijheid het resultaat. Omdat er geen sprake is van draagmuren, is de gevel geheel vrij te ontwerpen, zowel qua vorm als materiaal gebruik. Hetzelfde geldt voor de binnenwanden. Het resultaat is een betaalbaar gebouw waarin MIII alle vrijheid heeft voor een uniek ontwerp. Toetsingscriterium bouwkundige kwaliteit: Gegarandeerde goedkeuring Woningborg en daarmee GIW-garantie.

14

15 Een probleem bij het isoleren van woningen is dat er zonder maatregelen altijd condensatie plaatsvindt in het isolatiemateriaal. Bij de gangbare isolatiematerialen vormt de aanwezigheid van vocht de voedingsbodem voor de kweek van schadelijke stoffen. Om dit te voorkomen wordt er een dampdichte laag aan de binnenzijde toegepast, zodat er geen vocht door kan. Er is sprake van een 'gesloten' gebouw omdat het gebouw niet kan ademen. Een andere benadering is om isolatiemateriaal te gebruiken dat condensatievocht kan opnemen en ook weer kan afgeven. Bij het Q concept van MIII architecten is voor dit laatste principe gekozen, voor alle dak- en gevelconstructies. Het grote voordeel is dat in combinatie met lage temperatuur, stralingsverwarming bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. De toegepaste vloer- en wandverwarming warmt niet de binnenlucht op, maar geeft straling af die op het lichaam behaaglijk aanvoelt. Hiermee wordt een groot damptransport door de klimaatscheidende constructie voorkomen. Immers: het verschil tussen de buiten- en binnenluchttemperatuur wordt zo klein mogelijk gehouden. warme lucht kan bij gelijke relatieve luchtvochtigheid namelijk absoluut meer waterdamp bevatten dan koude lucht.

16 Kortom, door de bouwkundige constructie en de installaties als één geheel te beschouwen, is dit gezonder voor het lichaam, omdat het zich fysiologisch minder hoeft aan te passen aan temperatuurverschillen. Doordat ook een groot dampspanningsverschil wordt voorkomen en daarmee veel transport, is er ook minder kans op inwendige condensatie in de isolatie. Bovendien is er voor isolatiemateriaal gekozen, waarvan de vezels waterdamp kunnen opnemen en op een later tijdstip weer afstaan. Hiermee is een constructie verkregen die bouwfysisch verantwoord dampdoorlatend is. En daarmee is dit ook qua vochthuishouding weer heel gezond voor het binnenklimaat. De kern achter de nieuwe duurzame bouwmethodiek is het gebruik van bouwmateriaal dat niet afkomstig is uit de grond. Meer dan negentig procent van de bouwmaterialen is vernieuwbaar en is na dertig jaar weer teruggegroeid. De consument heeft duurzaamheid en gezondheid niet bovenaan het lijstje staan bij het kopen van een woning. Het moet goedkoper zijn met een vergelijkbare grootte, afwerking en comfort en vallen onder alle garanties. Dat het duurzaam is, is vooral voor de rest van de samenleving van belang. Staal, zand en grind raken op door de opkomst van de snel groeiende economieën, zoals China en India. Daardoor stijgen de prijzen van grondstoffen en worden bouwmaterialen eveneens duurder. Delfstoffen zijn eindig, zeker in de winbare variant. Het is niet verstandig alleen maar rekening te houden met groei. Onze planeet is statisch; wat op is, is op. Dus het beste is om gebouwen te maken van materialen die groeien in plaats van materialen die je uit de grond haalt en die niet meer terugkomen. En dat is uiteraard de essentie van duurzaamheid. Er is een verdergaande bewustwording nodig in de bouwwereld wat betreft een consequente ontwikkeling van blijvend duurzaam bouwen. Toetsingscriterium gezondheid binnenklimaat: Gegarandeerd alle parameters binnen de optimumgrenzen tabel Helsinki

17

18 Waar staan we nu? Doorontwikkeling: onderzoeken TU - Delft connectie bedrijfsleven en de academische wereld. Marktpartijen zien Q terecht als aanbieder van een zogenaamd CB product (CB = Conceptueel Bouwen), waarbij ons systeem niet de core business is van één bedrijf, maar als enige CB-product in de bouw het ontwerp als geheel omvat en ook nog aanbesteedbaar is (meerdere aannemers kunnen het maken). In de praktijk is bouwen nog vrijwel altijd een eenmalig en lokaal gebonden ge beuren. Wat op de ene plaats goed is voor mensen, hoeft ergens anders niet te gelden. Als gevolg hiervan hebben zich specialisten ontwikkeld die zich richten op een klein deel van het proces en zich nog uitsluitend daarvoor verantwoordelijk stellen. Ook de inkoop heeft zich langs steeds vastere kanalen ontwikkeld. Het gevolg is dat de bouwkolom zichzelf in de greep houdt, bang voor uitsluiting. Ook de overheid heeft inmiddels begrepen dat aan ontwikkelen en bouwen geld te verdienen is; qua regelgeving zit ze er bovenop.

19

20 Partijen die zich bezig houden met Conceptueel Bouwen bieden echter project onafhankelijke oplossingen. Hierdoor krijgt men de kans deze oplossingen beter door te denken en uit te werken. Aanbieders maken zelf vooraf keuzes waardoor de opgave gemakkelijker te beheersen wordt. Per project kan de aandacht zich richten op de gewenste afwijkingen: tussen unicum en cataloguswoning. Voor bepaalde opdrachtgevers kan dit een belangrijk argument zijn. Neem de woningbouwcorporatie. In het algemeen zullen corporaties in de toekomst met minder mensen een grotere bouwopgaaf dienen te realiseren. Om het 'papierschuiven' te minimaliseren en een 'waterhoofd' te voorkomen, richt men zich meer en meer op concepten. Allereerst kan de corporatie zelf een concept voor de invulling van het gebied ontwikkelen. Op basis hiervan en het daaruit voortvloeiende Programma van Eisen kan men zich beperken tot het selecteren van ontwerp- en/of bouwconcepten die binnen dit beeldplan passen. Vervolgens heeft men met één loket te maken, waar de verantwoordelijkheid voor het resultaat wordt gelegd. Hiermee beperkt men niet alleen het risico in de ontwikkelings-, ontwerp-, uitvoerings-, en beheerfase, het leidt ook tot een betere prijs / kwaliteitsverhouding.

21

22 Naast bekende en algemeen aanvaarde normen zoals de EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt), zijn andere communicatie- en prestatie-instrumenten, zoals GPR Gebouw en de Grondstoffenmeter, steeds meer in opkomst. GPR Gebouw wordt op strategisch of beleidsniveau gebruikt als middel om ambities voor de duurzaamheid van nieuwbouw en bestaande bouw te formuleren en in beleid te verankeren. Met name gemeenten en corporaties zetten het instrument op dit niveau in. Op gebouwniveau wordt het programma gebruikt om duurzame bouwprojecten te realiseren: -prestatietechnieken in de initiatieffase; -optimalisatie tijdens het ontwerpproces; -plantoetsing in de realisatiefase. De Grondstoffenmeter geeft eenvoudig en snel een indicatie van het met een gebouwontwerp samenhangend grondstoffengebruik. Dit verbruik is afgebakend tot de steenachtige grondstoffen. Voor elk project rekent MIII met beide instrumenten de prestaties door. Uiteraard is het doel in alle gevallen bovengemiddeld te scoren. Garanties en zekerheden: -90% vernieuwbare grondstoffen -10% recyclen zonder downgrading -Groenverklaring -GIW-garantie -GPR-score minimaal 8,5 gemiddeld -materialen met DUBO klasse NIBE 2A of beter -100%-score Woonkwaliteitwijzer tabel Woning -aanneemsom kleiner of gelijk aan elk regulier alternatief -volledige score binnen optimumband gezondheidsmatrix VTT

23

24 Wij bewijzen dat we al daadwerkelijk DOEN, waar veelal nog over KANSEN wordt gesproken. Voor elke doelgroep en elke vraag. Met ons bouwsysteem kunnen we elk type gebouw realiseren van eenvoudig tot luxueus, van vrijstaand tot hoogbouw tegen prijzen die concurrerend en dikwijls scherper zijn dan wat gebruikelijk is in de conventionele woningbouw, met minimaal hetzelfde comfort en afwerkingniveau. Het MIII Q concept is geschikt voor iedereen die geïnteresseerd is in duurzaam bouwen. Wij zijn gedreven door de ambitie om gezonde en duurzame woningen te bouwen die voor grote groepen mensen bereikbaar zijn.

25

26 MIII architecten Generaal Berenschotlaan JM Rijswijk Tel E mail: info@m3architecten.com