ENIGE GEGEVENS M.B.T. ADRIAAN JOHAN VAN HAAFTEN ( ) TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG.
|
|
- Martina Martha van der Wolf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ENIGE GEGEVENS M.B.T. ADRIAAN JOHAN VAN HAAFTEN ( ) TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG. Het volgende is een samenvatting van brieven, knipsels en dergelijke uit mijn familiearchief. Frits Broeyer te Utrecht heeft de aanvankelijke tekst van verbeteringen en aanvullingen voorzien. Jeugdjaren Adriaan Johan van Haaften werd op te Nijmegen (Canisiussingel 4, tegenwoordig nummer 18) het achtste levendgeboren kind in het gezin van dr. Arie Wouter van Haaften, arts en zijn vrouw Antje Pasman. Hij groeide op met 2 broers en 6 zussen, van wie er een al in 1921 overleed. Adriaan heeft de lagere en de middelbare school normaal doorlopen met van jongsaf als boezemvriend Jan Leppink, die later nog ter sprake komt. C. Marshall Amor, Secretary and Commissioner van de City of Stoke-on-Trent & District Boy Scouts Association schrijft in een brief dd aan Dr. Van Haaften te Nijmegen o.a.: Adriaan was one of a Party of Rovers from seven countries that came to visit us in Stoke in August Other members of the Party were Piet Oosterlee and Wim Bartels, both from Nijmegen. [Piet Oosterlee was (blijkens een niet gepubliceerd In piam memoriam van Jan Leppink) op het Stedelijk Gymnasium een vriend en klasgenoot van Adriaan en Jan; hij woonde aan de Bijleveldsingel. Ook Ben van der Veen wordt daar als zodanig vermeld.] Studententijd Vervolgens is Adriaan te Utrecht (aanvankelijk wiskunde, maar al gauw) geneeskunde gaan studeren, net zoals zijn beide broers. Het was in 1939 en hij werd lid van het Utrechts Studenten Corps. Zijn jaarclub was genaamd de As. De clubgenoten waren Harro Begemann, Jan M.S. Baljon, Willem J. Bitter, P.A. Bergsma, J. Brummelkamp, W.L.C. Brunings, Chris ten Kate, B.J. Kouwer, Johan Rijksen en Willem van der Spek. Van hen worden enkelen in dit verhaal nog eens genoemd. Adriaan heeft geroeid en behaalde in 1941 een blik voor Triton. In die jaren heeft hij op de schaats ook twee keer de Friese Elfstedentocht voltooid (de originele controlekaarten zijn bewaard gebleven). In de tweede helft van augustus 1941 ondernam hij met zijn jaarclubgenoten in drie zeilboten een tocht van 17 dagen door Friesland. In de nalatenschap van J. Brummelkamp (voorheen predikant in o.a. Middelburg) kan zich daarvan nog een dagboek bevinden, dat overigens niet of nauwelijks gewag van de bezetting maakt. Als Utrechtse adressen van Adriaan worden vermeld resp. Korte Nieuwstraat 10, Van Asch van Wijckskade 29 en (vanaf eind 1942?) Oudegracht 306 bis Smeeburgh. In dat studentenhuis woonden ook zijn jaarclubgenoten Harro Begemann, Willem Bitter, Chris ten Kate, Willem van der Spek(?) en Jan Baljon(?). Uit 1942 dateert een map met aan Adriaan gerichte brieven en rekeningen. Er blijkt o.a. uit dat hij aktief was in de Hervormde Gemeente Utrecht (Interkerkelijke Commissie, Federatiekring e.d.), in de organisatie van de Nederlandse Christelijke Studenten Vereniging en als Ab actis van de Mensa Gaarkeuken Commissie. In dat jaar werd hij benoemd tot Praeses van de NCSV afdeling Utrecht. Vanuit Arnhem bereidt Herman Waardenburg hem
2 daar op in een lange brief (14 kantjes) op voor. Onderduik Vanaf zijn 5 brieven bewaard gebleven van Adriaan aan Beste Jan Leppink. Hij geeft daarin zijn adres niet prijs, behoort nu tot de gedokenen, betuigt zijn teleurstelling en verontwaardiging ten opzichte van de velen, die ondanks al hun grote woorden toch nog zijn gegaan. Primair is en blijft dat we onze medewerking niet geven aan deze heidense en met Nederland in oorlog zijnde benden. Adriaan moet opletten bij stationsuitgangen e.d. Onlangs (december 1943) werd ik in een trein, en vervolgens op een station gecontroleerd door feldgendarmerie respectievelijk Grüne. Beide instanties namen genoegen met de aan mijn p.b. getroffen maatregelen! Toch zit je hem in zo'n geval wel even lelijk te rijen. Adriaan spreekt de hoop uit om Jan weer eens te ontmoeten maar dan na 6 Januari want tot dan is het slecht weer voor onderzeeërs. Hij verwacht dat de zaak hier volgend jaar wel afloopt en denkt zich vanaf 1 februari te kunnen gaan bekwamen in de neurologie en de interne geneeskunde. Het ziet er naar uit dat de oorlog niet lang meer duren zal. Adriaan komt geregeld in Utrecht en verblijft ook wel in het gezin van zijn zus Ewalda Haag-van Haaften te Velp, maar 4 van de 5 brieven aan Beste Jan zijn niet voorzien van plaats en datum. Februari 1944 Wel is er een duidelijke foto bewaard gebleven van het Voorstel-diner op Smeeburgh 26 februari 1944, ter gelegenheid van het op die middag gehouden voorstel door de Heer Ch. M. ten Kate, Cand. Theol. in de Pieterskerk te Utrecht. De foto toont 10 familieleden van Chris ten Kate, die zelf geflankeerd wordt door de paranymfen Daan van de Most van Spijk en Adriaan van Haaften. Over de gebeurtenissen na het Voorstel-diner lopen de berichten uiteen. In het Nijmeegsch Dagblad van 21 juni 1945 schrijft J.L. (Jan Leppink) over Adriaan onder meer De volle omvang van zijn werk tegen den bezetter is niet bekend, maar het staat wel vast dat hij tallooze Nederlanders heeft gered voor een lot dat hem zoo wreed ten deel viel. Midden in zijn werk, in een treincoupee, werd hij gevangen genomen; hij zat opgesloten in Scheveningen en Vught en in September werd hij naar Duitschland gevoerd. Hij moest werken in een tunnel, welke moest dienen voor een onderaardsche vliegtuigenfabriek. In zijn niet gepubliceerde In piam memoriam is Jan Leppink uitvoeriger: Ik zag hem voor het laatst in Februari Het was in Enschede; hij was daar met een bijzondere opdracht. Met hetzelfde doel was hij dienzelfden dag nog in Koevorden geweest. Later wisten wij, dat hij plaatsen gereed maakte voor ontsnapte studenten uit Duitschland. Op een boerderij bij Enschede spraken wij elkaar. Wij fietsten samen naar Boekelo, waar mijn vader was ondergedoken. Hij was flink, prettig en kalm. Zijn kromme pijpje had hij in zijn mond en hij rookte met genoegen. Hij was een man geworden, iemand die zijn levenshouding had gevonden. In zijn zware strijd werd hij gesteund door zijn geloof, dat krachtig en hecht was. Uit de laatste brieven die ik van hem kreeg, zag ik dat. In het donker reed ik met hem door de straten van Enschede, om hem weg te brengen naar het adres in het Zwik, waar hij logeerde. Ik vroeg hem, of ik hem weg zou brengen naar den trein den volgenden morgen. Hij wilde daarvan niets weten, want zijn trein ging zoo vroeg, zei hij. Ik nam afscheid van
3 hem met een stevigen handdruk. Ik heb Adriaan nooit teruggezien. Want in den trein naar Utrecht werd hij gearresteerd; hij werd naar het kamp Vught vervoerd en vandaar naar Duitschland, waar een ellendige infectie zijn gestel, dat toch zoo sterk was, sloopte. De foto van het Voorstel-diner op 26 februari 1944 te Utrecht toont echter aan dat Adriaan daar wel degelijk is aangekomen (en dat Jan Leppink dat dus niet geweten heeft toen hij zijn ongedateerde In piam memoriam schreef). Dr. Arie Wouter van Haaften noteerde in zijn exemplaar van Nederlands Patriciaat bij zijn zoon Adriaan had als med. cand. in Utrecht niet z.g.n. geteekend voor Duitschland, deed illegaal werk van Utr. tot aan de Duitsche grens toe! Door de Duitschers gevangen genomen in den trein op 1 Maart 1944 en overleden 29 Januari in het ziekenhuis van het concentratiekamp te Langenstein (doorgestreept: Buchenwald). Arie Wouter noemt dus wel den trein, maar niet welke. Over de omstandigheden waaronder Adriaan kort na door de Duitsers is gearresteerd bestaat ook het volgende verhaal (waarin het Voorstel-diner van 26 februari te Utrecht wel past). Dit begint in Zeist, waar Adriaan met een (Nederlands sprekende?) RAF-piloot op de fiets is aangekomen in het gezin van zijn neef Willem Hendrik van Haaften. Het verhaal komt van diens dochter Helena Catharina, die toen 18 jaar was (en later zou trouwen met ds. Warner ten Kate, een neef van de al meermalen genoemde Chris). Adriaan blijkt nu onder meer betrokken bij de Lissabonroute, een netwerk waarvan ook Chris ten Kate, diens oudoom Anton (dominee in Brussel), Piet Oosterlee (oud-verkenner en klasgenoot uit Nijmegen, later student in Groningen) en Ad (Matthias Adriaan) Boers (oud-verkenner uit Nijmegen, later student in Groningen) deel uit maakten. Gestrande RAF-piloten werden via de Biesbosch naar Lissabon gesmokkeld, waar vandaan ze terug naar Engeland konden keren. De Lissabonroute is overigens meer bekend als de Dutch-Paris lijn. Op de dag na aankomst in Zeist zijn de piloot en Adriaan richting Biesbosch vertrokken. Volgens Hans Oosterlee (een jongere broer van Piet, die zelf net als Adriaan en Ad Boers de oorlog niet heeft overleefd) is de piloot toen veilig doorgekomen; waarschijnlijk is Adriaan op de terugweg, voordat hij de Biesbosch weer over zou steken, gearresteerd. Vrijwel zeker was daarbij verraad in het spel. Eind 1943 zijn er namelijk berichten geweest dat de Dutch- Paris lijn niet meer veilig was. De Amerikaanse onderzoekster Megan Koreman trof in het Nationaal Archief in Den Haag die waarschuwing aan: English pilotline, not to be used any more for the moment. In de eerste maanden van 1944 zijn heel veel werkers op de Dutch- Paris lijn gearresteerd, onder wie ook Chris ten Kate en de contactpersoon in Brussel, David Verloop, die om te voorkomen dat hij ten gevolge van folteringen anderen zou verraden zich op het leven benam ( De door Jan Leppink beschreven gebeurtenissen in februari 1944 worden dus aangevuld, cq gedeeltelijk gecorrigeerd door Helena Catharina van Haaften en Hans Oosterlee. Na februari 1944 Dan bestaan er nog vier juli-augustus 1944 gedateerde weinig zeggende briefjes van Adriaan aan zijn ouders in Nijmegen. Hij zit in Vught en heeft daarvoor in de gevangenis (hij vermeldt niet welke) verbleven. Daar was hij 5 kg afgevallen, maar nu krijgt hij goed te eten. De toon is hoopvol en belangstellend. Adriaan vraagt om toezending van o.a. schoeisel, sokken, nagelschaartje, tandpasta, scheergerei en broodbeleg. Na augustus 1944
4 hebben zijn ouders niets meer van hem vernomen, blijkt uit een brief van hen (aan hun oudste zoon Wim) gedateerd 1ste Paasdag Zijn vader schrijft dan God geve dat we hem behouden mogen weerzien. Blijkbaar is het envelopje met de overlijdensdatum en Inhalt: 1 Armbanduhr weiss mit Lederband (defekt), 1 Füllfederhalter, dan nog niet thuis gearriveerd. Op plaatst hij een overlijdensbericht in De Gelderlander. In Duitsland Een aantal overlevenden hebben schriftelijk gereageerd op een verzoek van zijn moeder om inlichtingen over Adriaan. Hij blijkt te zijn overleden aan een ziekte die niet met veel pijn gepaard ging (D. Rood, Markum ). J.A. Dek bericht op vanuit Wolphaartsdijk als volgt: Enige tijd geleden informeerde ik bij mijn neef Anton Dek naar Uw zoon Ad, met wie ik in Vught in het concentratiekamp heb gezeten. Als antwoord kreeg ik het ontstellende bericht dat ook Ad behoort tot de ontelbaar velen die niet meer zullen terug keeren. ( ) Ik meen dat Ad eind Juli of begin Augustus te Vught is gearriveerd. Hij was in gezelschap van een vriend, wiens naam ik mij niet precies herinner, maar het was zooiets als In de Weij, Van der Weijden o.i.d. Ik herkende Ad, omdat ik hem een enkele maal bij Anton had ontmoet. Hij zag er patent uit en had het geluk gehad in een goed commando te komen, n.l. het commando Unterkunfstreinigung. Hij moest enkele vertrekken schoonhouden van het gebouw waar de heeren van de S.S. huisden. Dat werk was niet zwaar en had het enorme voordeel, dat het mogelijk was clandestien te worden bediend door de S.S. keuken. Op die manier kreeg Ad hetzelfde middageten als de S.S. zelf. ( ) Ik werkte bij Philips en had het daar ook best. Af en toe spraken wij elkaar, maar bijzondere belevenissen hebben wij samen niet gehad. ( ) In Duitschland heb ik hem nog eenmaal gesproken, n.l. in de Fabrikshalle van de Heinkelfabrieken. Wij waren daar toen voorloopig ondergebracht en moesten niet werken. Dat was voor 15 september, want op dien datum ben ik op het eerste transport naar Rathenow vervoerd. Van Ad heb ik nadien niets meer vernomen. Ik ben door de Russen bevrijd geworden en lig nu met long t.b.c. in een ligtent. Op schrijft Siebe de Haen uit Arnhem Adriaan heb ik altijd zeer hoog geacht om zijn leven in het kamp Langerenstein en later in Buchenwald samen hebben wij noch Kerstmis zo goed zo kwaad gevierd en nu in deze dagen denk ik daar nog vaak aan. Herdenking Zoals reeds vermeld wordt Adriaan in het Nijmeegsch Dagblad van herdacht. Dat gebeurt ook in het Mededelingenblad van de NCSV-afdeling Utrecht van september(?) Zijn naam is vereeuwigd op de herdenkingsplaquettes van het Stedelijk Gymnasium Nijmegen, in de aula van het Utrechtse Universiteitsgebouw en in het trappenhuis van studentensociëteit PHRM. Kort na de oorlog heeft de onderwijzer Roel Dijkstra ( Groenewoud-verkennersgroep) voor de drie omgekomen Nijmegenaren een In Memoriamdienst georganiseerd (in de almanak 1946 van het Gronings Studenten Corps worden Ad Boers en Piet Oosterlee herdacht). In de reeds eerder aangehaalde brief van 17 Oktober 1945 schrijft C. Marshall Amor dat an Executive Meeting of the Boy Scout Association asked me to write and extend to you and your family the very sincere sympathy of all our members in the sad loss that you have sustained during the War. De twee broers van Adriaan hebben een zoon naar hem vernoemd. Zijn ouders kregen van Koningin Wilhelmina op 3 Oktober 1946 bij dit verlies Mijn oprechte deelneming aangeboden, in een brief waar voorts sprake is van opgelegde geestelijke en lichamelijke mishandeling en
5 overlijden te Buchenwalde ten gevolge van een longaandoening. Op 9 April 1949 stelt de Burgerlijke Stand van de Gemeente Utrecht dat uit het overlijdensregister blijkt dat Adriaan te Langenstein is overleden. Het register van Oorlogsdoden Nijmegen geeft als overlijdensplaats van Adriaan het nabij gelegen Quedlinburg. Langenstein-Zwieberge was een onderdeel van het Buchenwald-concentratiekamp, waar de gedeporteerden uitputtende dwangarbeid kregen te verrichten. Ze moesten 12 uur per dag tunnels graven ten behoeve van de ondergrondse oorlogswapenproductie door de Junkersfabrieken. Vanwege de onmenselijke omstandigheden bedroeg de gemiddelde levensverwachting van een dwangarbeider 6 weken ( Addendum In het voorafgaande komt Chris ten Kate naar voren als een voor Adriaan belangrijk persoon in zijn studententijd, geloof en daaruit voortvloeiende illegale activiteiten. In een brief dd schrijft Mischa ten Kate vanuit Utrecht aan haar oom en tante Warner en Heleen ten Kate-van Haaften te Den Haag dat zij is begonnen met het uittypen van het dagboek van haar vader Chris, 250 dichtbeschreven velletjes. Er blijkt onder meer uit dat Chris op , en de familie Van Haaften in Nijmegen bezocht heeft. Overigens is Mischa met dit werk nog lang niet klaar. De brief heeft als bijlage een fotocopie van een door Chris getypt vel, waarop hij met grote dankbaarheid mijn vrienden uit de oorlogstijd, die er niet meer zijn gedenkt. Het betreft de volgende personen: David Verloop Leo Nieulant Pelkman Adriaan van Haaften Johan Rijksen Ies Wessel Tinus Cavalje Frits Iordens Fred van der Sluys Veer Ferry Staverman Deze namen zijn elk voorzien van een kort bijschrift, dat echter (naar later is gebleken) op meerdere plaatsen onjuistheden bevat. Blijkbaar kende Chris destijds de feiten niet precies. De bijschriften zijn daarom in deze tekst niet opgenomen. AJvH, Middelburg
Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.
Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger
Nadere informatieDaar mogen jullie niet naar kijken!
Daar mogen jullie niet naar kijken! Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieBIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015
BIJDRAGE HERDENKING 12 april 2015 Geachte dames en heren, lieve familie en vrienden, Op 12 april 1945 was ik hier ook. Ik ben Eva Weyl en was toen bijna 10 jaar. Ik herinner mij de bevrijding heel goed;
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieMarie Anne Tellegen overleefde de oorlog. Zij werd na de oorlog benoemd tot directeur van het Kabinet der Koningin (1945-1959).
Werkblad 1: Marie Anne Tellegen. Mijn naam is Marie Anne Tellegen. Ik ben geboren in het jaar 1893 in Arnhem. Mijn vader was burgemeester van Amsterdam van 1915 tot 1921. In februari 1944 kwam ik in de
Nadere informatieWERKBLAD ERNST VERDUIN
WERKBLAD ERNST VERDUIN Bron 1. foto Ernst Ernst Verduin is geboren op 22 juni 1927. Deze schoolfoto komt uit 1940. Hoe oud is hij op deze foto? Op 17 januari 1943 komt hij samen met zijn vader, moeder
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieOp één voetje en één kleppertje
Op één voetje en één kleppertje Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:
Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van
Nadere informatieVeel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal
Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen
Nadere informatieDie Jezus volbracht in zijn leven, toen hij in de wildernis leefde
Kunt u een verhaal over Jezus vertellen dat veel voor u betekent? Ja, Jezus is erg belangrijk voor mij en anderen die geloven dat hij onze redder en heer der levenden is Een belangrijk verhaal voor mij
Nadere informatieHet was één groot feest!
Het was één groot feest! Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieHerinnering aan Elisabeth Bangert - tante Betje (1870-1964) FREEK DIJS
Herinnering aan Elisabeth Bangert - tante Betje (1870-1964) FREEK DIJS Van wie ben jij er één? Dat was telkens de vraag van tante Betje als ik bij mijn oma, haar zuster, kwam logeren in Baarn. Die vraag
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieWERKBLAD CARLA VEFFER
WERKBLAD CARLA VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Carla met neefje en tante Gebruik www.joodsmonument.nl voor achtergrondinformatie.
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar
Nadere informatieEcht vrij waren we niet
Echt vrij waren we niet Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieWij hebben ervaren hoe velen hebben meegeleefd, tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn/onze... Voornaam Achternaam
Wij hebben ervaren hoe velen hebben meegeleefd, tijdens de ziekte en na het overlijden van mijn/onze... Een ieder koos hiervoor een eigen manier: in de vorm van woorden, bloemen, praktische hulp of een
Nadere informatieHOLOCAUST BIBLIOTHEEK. Salo Muller. Tot vanavond en lief zijn hoor! oorlogsherinneringen
HOLOCAUST BIBLIOTHEEK Salo Muller Tot vanavond en lief zijn hoor! oorlogsherinneringen Tot vanavond en lief zijn hoor! 1 Salo Muller Tot vanavond en lief zijn hoor! oorlogsherinneringen 2 3 Voor Conny
Nadere informatieWERKBLAD KITTY WURMS
WERKBLAD KITTY WURMS Bron 1. foto Kitty Kitty Wurms is geboren op 4 oktober 1923. Deze foto is gemaakt na de oorlog, in 1945. Hoe oud is Kitty op deze foto?... Er zijn geen foto s meer van Kitty op een
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieHoudt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.
- Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee
Nadere informatieWie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh?
Wie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh? Soms weten bezoekers ons tijdens rondleidingen te vermelden dat Vincent van Gogh ooit een kamertje bewoonde in hotel Schafrath aan het Park in Nuenen.
Nadere informatieopm werkboek 2004 24-05-2004 16:49 Pagina 1 levensboek van
opm werkboek 2004 24-05-2004 16:49 Paga 1 levensboek van opm werkboek 2004 11-05-2004 11:16 Paga 2 Inhoud Enkele aanwijzgen voor het gebruik.......................... 3 Mijn geboortedag........................................
Nadere informatieNabijheidNU GymAround is my VIP pass to the most inspiring health clubs worldwide
NabijheidNU GymAround is my VIP pass to the most inspiring health clubs worldwide GEEN GEMAKKELIJKE WOORDEN Voor veel mensen komt de dood te vroeg. Er is nog van alles te zeggen, nog zoveel te delen. Misschien
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieWelke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood?
Jozefs broers bij de onderkoning. Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Genesis 42:1-2 1 Toen Jakob zag dat er koren in Egypte was, zei Jakob tegen zijn zonen: Waarom kijken jullie
Nadere informatieWERKBLAD LOTTY VEFFER
WERKBLAD LOTTY VEFFER Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Lotty Lotty Veffer is geboren op 10 juli 1921. Deze foto komt uit 1940.
Nadere informatieMirjam Ngoy-Verhage. om het vol te houden
Mirjam Ngoy-Verhage 10 PEPPERS om het vol te houden Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Kijk voor meer informatie op www.jesvoorjou.nl. Naast deze 10 peppers
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42
Inhoud Woord vooraf 9 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 2. Papa, ik ben bang dat jij ook dood gaat 44 Overdenking over 1 Korintiërs 15: 35-49 78 3. Ik ben mijzelf niet meer
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Dames en heren, [Inleiding] In de zomer van 1946 voer een schip van Thailand naar Nederland. Een kleine Nederlandse
Nadere informatieUit het babyboek Eerste levensjaren het volgende citaat:
De jeugdjaren van F.C.A. Huber Uit het babyboek Eerste levensjaren het volgende citaat: "Donderdag 26 oktober 1916 werd Ferry geboren. Hij heeft twee opvallende eigenschappen: hij lijkt precies op Ab,
Nadere informatie1. Hoeveel uur per week zaten jongeren op internet in 2009?
Hoofdstuk 1 - Oefening 17 Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt de leeskaart: zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Wat doen jongeren op internet? Onder 13-
Nadere informatieWERKBLAD WANDA VERDUIN
WERKBLAD WANDA VERDUIN Zoek aanvullende informatie op internet: www.joodsmonument.nl en www.joodsekindereninkampvught.nl Bron 1. foto Wanda Wanda Verduin is geboren op 20 augustus 1925. Deze foto is van
Nadere informatieWat doen jongeren op internet?
Hoofdstuk 1 - Oefening 17 - Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt op de leeskaart Zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Leeskaart Zoekend lezen Wat doen jongeren
Nadere informatie4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument. Een monument ter herinnering.
Hardinxveld-Giessendam, 4 mei 2014 Dodenherdenking Theo Boerman, loco-burgemeester 1: 4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument.
Nadere informatiePhiladelphiadienst Zondag 8 november 2015 Dorpskerk Bodegraven Aanvang: 17.00 uur
Philadelphiadienst Zondag 8 november 2015 Dorpskerk Bodegraven Aanvang: 17.00 uur Voorganger: Organiste: Koster: Ds. M.J. van Oordt Bep Veenstra Dirk Bouwman 2 Voorzang: Psalm 116 vers 1 en 11 God heb
Nadere informatieIk heb geen zin om op te staan
Liedteksten De avonturen van mijnheer Kommer en mijnheer Kwel Voorbereiding in de klas: meezingen refrein Het Dorp Het is weer tijd om op te staan Maar ik heb geen zin Hij heeft geen zin Om naar m n school
Nadere informatieWaar wil je heengaan?
Waar wil je heengaan? Viering Oecumenische Basisgroep 3 maart 2013 Aansteken van de kaars Kaars, jij mag branden, Jij geeft ons je licht Jij bent een teken: God houdt ons in het zicht. Openingslied: Verborgen
Nadere informatieInformatie voor de scholen over het lot van de Joodse families Van Tijn en Van Leeuwen in Naaldwijk en Monster
Naar aanleiding van het plaatsen van struikelstenen in de Monsterse Zeestraat (en in Naaldwijk) schreven Jolanda Faber en Leo van den Ende onderstaande informatie voor de scholen. Bijgaand ook enkele foto's
Nadere informatieWie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto.
Wie is Wie? Zet het nummer van het bijschrift bij de goede foto. (28 september 1942) Het benauwt me ook meer dan ik zeggen kan dat we nooit naar buiten mogen, en ik ben erg bang dat we ontdekt worden en
Nadere informatieToespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag
Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Elk jaar op de ochtend van 14 augustus is er een korte plechtigheid in de ontvangsthal van de oude Tweede Kamer. Een kleine groep
Nadere informatieAlmelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz.
Almelo, 8 juli 2015 Onderwerp: Moeilijk verhuizen! Beste heer/mevrouw Ik ben (...) Ik ben 14 jaar oud. Ik woon met mijn ouders en mijn 2 kleine broertjes in azc Almelo. In deze vakantie moeten er ongeveer
Nadere informatieSTEEHOUWER U I T V A A R T Z O R G
Tekstregels Dankbetuiging VOORBEELD -1- Voor uw belangstelling en deelneming ons betoond na het overlijden van betuigen wij u onze hartelijke dank. VOORBEELD -2- Wij danken u hartelijk voor uw medeleven
Nadere informatieMaar de grootste held was oma die bij de huiszoeking zo rustig is gebleven.
Aufmachen! Voor de deur staan een paar Duitse soldaten en Nederlandse landwachten (gewapende hulppolitie). Een jonge vrouw doet open en de mannen stormen binnen. Het kleine meisje begint van schrik te
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieEnkele vragen aan Kristin Harmel
Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt
Nadere informatieWERKBLAD CARLA VEFFER
WERKBLAD CARLA VEFFER Bron 1. foto Carla met neefje en tante Carla Veffer is geboren op 23 april 1928. De foto is genomen in 1940. Hoe oud is Carla op deze foto? of.. In februari 1943 komt Carla samen
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieReiskoffers van Nederlands-Indië Shelly Lapré
Reiskoffers van Nederlands-Indië Shelly Lapré In 2009 heb ik samen met mijn zus Hedy het huis aan de Jalang Barusari Satu nr. 9 bezocht in Semarang, Java (Indonesië). Daar heeft onze vader gewoond met
Nadere informatieHoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler
Hoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler Hitler wilde eerst kunstenaar worden, maar hij werd afgewezen op de kunstacademie. Hij werd militair en vocht mee in de Eerste Wereldoorlog. Ze verloren. Er
Nadere informatieVoor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23
Voor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23 1 Een psalm van David. De HEER is mijn herder, het
Nadere informatieDETENTIE EN HET GEZIN
DETENTIE EN HET GEZIN klachten en krachten 7 november 2014, Veenhuizen Hans Barendrecht, db mijn zoontje heeft veel vragen, maar ík ook. praktijk als wetenschap geloof in herstel voor mensen die achter
Nadere informatieAnne Frank, haar leven
Vragen en opdrachten bij: Anne Frank, haar leven Doe meer met Leeslicht! Bij alle boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan
Nadere informatieG E S C H I E D E N I S
M o n a Pa r s o n s e n We n d e l i e n v a n B o e t z e l a e r O o r l o g s v e r - w e r k i n g i n B e l g Een miljonaire en een barones in het verzet Door Max van den Berg Mona Parsons werd op
Nadere informatieToespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie
Nadere informatieDe gelijkenis van de verloren zoon.
De gelijkenis van de verloren zoon. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen te leren.
Nadere informatieAlkmaar Akersloot Bergen Egmond Schagen Obdam Langedijk Niedorp Winkel Heerhugowaard eo
Alkmaar Akersloot Bergen Egmond Schagen Obdam Langedijk Niedorp Winkel Heerhugowaard eo De warme belangstelling en de vele blijken van medeleven na het overlijden van onze dierbare broer, zwager en oom
Nadere informatieNick Bouwmeesters. Klas 3T3. Inleverdatum: 17-01-14
Nick Bouwmeesters Klas 3T3 Inleverdatum: 17-01-14 1. Zakelijke onderdelen A: Anne Frank. Het achterhuis. B: Anne Frank C: uit gegeven door: Contact. Jaar van verschijnen verhaal: 1947 Jaar van verschijnen
Nadere informatieBIJLAGEN LESPAKKET 1.2
BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD
Nadere informatieLesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans
Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die bij dat hoofdstuk
Nadere informatie1 Werkwoord. (wonen, werken, lopen,...) 8 Grammatica is niet moeilijk. wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden.
1 Werkwoord (wonen, werken, lopen,...) wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden. 8 Grammatica is niet moeilijk 1.1 woon, woont, wonen Ik woon nu in Nederland. Jij woont nu in Nederland. U woont nu
Nadere informatieToespraak bij de jaarlijkse 4 mei herdenking bij de Erelijst voor Gevallenen Door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib
Toespraak bij de jaarlijkse 4 mei herdenking bij de Erelijst voor Gevallenen Door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib Het is Kerstmis, 1938. De 28-jarige Brits-Joodse effectenhandelaar, Sir
Nadere informatieDilemmatest vroeger en nu
Dilemmatest vroeger en nu 2015 Lieneke Westerink ONCE Erfgoededucatie Dilemma 1 Je hebt morgen een topotoets en je moet leren. Je hebt je ouders beloofd dat je gaat leren, maar dan komt er een vriend online:
Nadere informatieDames en heren, 1 Gevonden via Google, transcript van grammofoonplaat, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
Toespraak van commissaris van de koning Max van den Berg, uitreiken eerste exemplaar Het communistische verzet in Groningen, Groningen (A-Kerk), 5 maart 2014 Dames en heren, Fascisme is oorlog. Overweldiging
Nadere informatieVragenlijst naar Belastende Gebeurtenissen
Vragenlijst naar Belastende Gebeurtenissen Januari 2005 Instructie. (voor te lezen aan proefpersoon) Mensen kunnen getroffen worden door belastende gebeurtenissen. Wij vragen u of u dergelijke gebeurtenissen
Nadere informatieToespraak Jet Bussemaker, Lid College van Bestuur van de UvA/Hva en voormalig staatssecretaris van VWS, op 11 april 2012.
Toespraak Jet Bussemaker, Lid College van Bestuur van de UvA/Hva en voormalig staatssecretaris van VWS, op 11 april 2012. Dames en heren, Op 11 april 1945, begin van de middag, werd Buchenwald door het
Nadere informatieHans van der Beek. over schrijven en alles
Hans van der Beek over schrijven en alles Hijschrijftcolumns,boekenennogveelmeer, behoorttotde KunstenMedia redactievanhet Parool,isvadervantweejongensenisbezigte halveren.juist,afvallen.hansvanderbeekschrijft.
Nadere informatieFASE 1 - BEREID JE VOOR
FASE 1 - BEREID JE VOOR STAP 1. BEDENK WAT JE WIL VERHAAL (EXODUS 1-4) Het verhaal van Mozes vind je in de Bijbel, in het boek Exodus. Daar kun je ook lezen hoe het verder ging. Hier vind je het verhaal
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieHoe gaat het met jullie?
Hoe gaat het met jullie? Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieI. Het ontbreekt mij aan niets? Psalm 23 is een geliefde psalm van David. Hij is kort en krachtig. De eerste vers begint sterk:
Groot Nieuws 6 sep 2015 Ds. Stephen Overduin Psalm 23 Mij ontbreekt niets 231 Een psalm van David. De HEER is mijn herder, het ontbreekt mij aan niets. 2 Hij laat mij rusten in groene weiden en voert mij
Nadere informatieUitvaart voorbede Voorbeeld 1.
Uitvaart voorbede Voorganger: Genadige en barmhartige God. U ziet ons hier bijeen in ons verdriet rond het sterven van N. Hij / zij was één van ons, wij zullen hem / haar missen. Geef ons de kracht samen
Nadere informatieVincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.
Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als
Nadere informatieJezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder
Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,
Nadere informatieFilmverslag Nederlands De tweeling
Filmverslag Nederlands De tweeling Filmverslag door een scholier 1926 woorden 10 maart 2005 6,6 402 keer beoordeeld Vak Nederlands De tweeling 1. Verklaar de titel van de film. De titel van de film is
Nadere informatieDe kerker met de vijf sloten. Crista Hendriks
De kerker met de vijf sloten Crista Hendriks Schrijver: Crista Hendriks Coverontwerp: Pluis Tekst & Ontwerp ISBN: 9789402126112 Crista Hendriks 2014-2 - Voor Oscar... zonder jou zou dit verhaal er nooit
Nadere informatieSAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden
SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar
Nadere informatieHerdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal
Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat ons land werd bevrijd. Generaties Nederlanders zijn opgegroeid in een
Nadere informatieOOGGETUIGE. Johannes 20:30-31
1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit
Nadere informatiePreek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I
Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of
Nadere informatieVan sondevoeding naar marsepein
Van sondevoeding naar marsepein Eerste druk, 2013 2013 Nelleke van Doodewaard Corrector: Anneke van Heusden isbn: 9789048430765 nur: 402 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel
Nadere informatiewil ik het wensen rond overlijden
ZO wil ik het wensen rond overlijden Als jij mij vertelt wat je wilt, Zet ik de wereld even stil Om jouw leven gedag te zeggen En jou in ons hart neer te leggen. Wilma van Grieken, teamleider De Vaart(2012)
Nadere informatieHet bi!ere kruid. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 3GTL1 Inlever datum : 29-10-2010 Titel: Het bittere kruid Schrijver: Margo Minco. Blz.
Het bi!ere kruid. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 3GTL1 Inlever datum : 29-10-2010 Titel: Het bittere kruid Schrijver: Margo Minco Blz. 1 Vra"n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een oorlogsroman.
Nadere informatieDe brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim
De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim
Nadere informatieWe hielpen hem zelfs een keer mee door een verkeerd bezorgde brief op het juiste adres te bezorgen!
We hebben in groep 1/2 C de afgelopen weken over het thema Post gewerkt. We hebben geleerd wat er gebeurt met de post wanneer je bijvoorbeeld een brief door de brievenbus doet. We hebben kaarten gemaakt,
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, We zijn vandaag bij elkaar om onze doden te herdenken. Vier namen zullen worden genoemd, vier mensen uit onze gemeente, die in het afgelopen
Nadere informatieIK VOND DAT EMIGREREN JUIST WEL STOER ACHTERBLIJVENDE ZUSSEN VERTELLEN. Achterblijvers. oewel de televisieprogramma s over
IK VOND DAT EMIGREREN JUIST WEL STOER ACHTERBLIJVENDE ZUSSEN VERTELLEN H oewel de televisieprogramma s over hebben juist de achterblijvers ook een verhaal. H hun familielid? Wat betekent het praktisch
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieinfo@pietnowee.nl Pagina 1
"Thuis heb ik nog een ansichtkaart" Ik heb er zelfs meer dan één van het dorp waar ik geboren ben. Mijn voorouders waren tuinders en woonden voornamelijk in Den Hoorn en omgeving. Veel is er veranderd
Nadere informatie