Een boom hoeft geen obstakel te zijn Combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur en bomen

Transcriptie

1 Een boom hoeft geen obstakel te zijn Combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur en bomen Ceciel van Iperen - projectmanager Beheer openbare ruimte en Infrastructuur 1

2 Wie is CROW? Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek nationaal kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte Ontwikkelt en verspreidt praktisch toepasbare kennis voor beleid, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud een onafhankelijke not for profit organisatie - dient het collectief belang van publieke én private sector 2

3 CROW deelt kennis Geeft publicaties uit en maakt online-tools Handleidingen, richtlijnen, standaarden, best practices Organiseert congressen en symposia Geeft workshops, cursussen en opleidingen Ondersteunt via helpdesks en websites Faciliteert personennetwerken 3

4 Combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur met bomen Bomen Verhardingen Kabels Leidingen Riolering Verlichting 4

5 Inhoud publicatie Infra en bomen Knelpunten oplossen bestaande situaties Knelpunten voorkomen integraal ontwerpen Schade voorkomen bij werkzaamheden Beschikbare technieken en maatregelen Koppeling met RAW Praktijkvoorbeelden Eisen per vakgebied 5

6 Aanleiding: knelpunten Calamiteiten: schade aan gasleiding door omgewaaide boom 6

7 Calamiteiten: stormboom

8 Wortelopdruk

9 Ideaalsituaties: goed ingedeelde profielen 9

10 Eisen vanuit de vakgebieden Bomen, o.a. Voldoende doorwortelbare ruimte van goede kwaliteit Vuistregel: 1 m 3 per boom per jaar Berekening: 0,5 tot 1,25 m 3 per m 2 kroonprojectie 10

11 Eisen vanuit de vakgebieden Bomen, o.a. Vorm groeiplaats maakt verankering mogelijk - Breder dan 1/3 uiteindelijke kroondiameter Geen ernstige beschadigingen wortelstelsel - Niet meer dan 20% wegnemen - Geen wortels dikker dan 4 cm wegnemen 11

12 Eisen vanuit de vakgebieden Wegconstructies, o.a. - Voldoende vlak oppervlak - Voldoende stroef oppervlak Kabels, leidingen en riolering, o.a. - Ongestoorde ligging - Zo kort mogelijk tracé - Goede bereikbaarheid 12

13 Eisen vanuit de vakgebieden Verlichting, o.a. - Gelijkmatig - Gewaarborgde verticale en horizontale verlichtingssterkte 13

14 Oplossingen voor knelpunten - bestaande situaties - 14 onder- en bovengrondse knelpunten, o.a. Wortelopdruk Schade aan kabels en leidingen Slechte kwaliteit groeiplaats Hinder van het lichtbeeld Schade aan bomen door strooizout 14

15 Knelpunt wortelopdruk mogelijke oplossingen bij gelijkblijvend profiel 15

16 Wortelopdruk mogelijke oplossingen extra opties bij aanpassing profiel 16

17 Knelpunt slechte kwaliteit groeiplaats - mogelijke oplossingen Voldoende m3 teelgrond aanbrengen Verbeteren zuurstof- en watervoorziening Substraten Groeiplaats- constructies Kroon terugsnoeien Boom vervangen, soortkeuze 17

18 Verhardingen en bomen Wortelgedrag Wortelgroei en de wegconstructie Wortelgroei in de wegconstructie Aandachtspunten Maatregelen wegconstructie Voorbeelden groeiplaatsverbetering & verharding 18

19 Wortelgedrag Boomwortels passen zich aan, zijn efficiënt Groei waar voeding, vocht, zuurstof, en doorwortelbare grond is Wortelstelsel o.a. gericht op stabiliteit (krachten, boommechanica ) Hogere grondwaterstand betekent oppervlakkig wortelgestel (groei tot aan grondwater) Haarwortels zoeken ruimte tussen toplaag en fundering (condens, zuurstof). Bij ontwikkeling wortelstelsel groei in dikte met opdrukken tot gevolg. Diktegroei verhoute wortels geven druk tot wel 16 bar

20 Wortelvolume en vorm 20

21 CROW Levende Stad Netwerk voor professionals openbare ruimte

22 Wortelgroei en de wegconstructie Ongewenste gevolgen: Opdruk van de verharding en kantopsluiting Verlies aan draagkracht van de wegconstructie Verzakking van de verharding Plasvorming Discomfort Onveilige situatie

23 Wortelgroei in de wegconstructie Oorzaken: Onvoldoende afscherming wegconstructie Onvoldoende doorwortelbare ruimte Onvoldoende afstand tot wegconstructie Verkeerde keuze boomsoort Onvoldoende groeiplaats (kwaliteit, grootte) Met name bij: Open verhardingen

24 Aandachtspunten Waar is rekening mee te houden (1): Eindbeeld bereikt na 5 tot 40 jaar Grootte-klasse boom 24

25 Aandachtspunten Waar is rekening mee te houden (2): Onder- en bovengrondse ruimtebehoefte bomen 25

26 Maatregelen wegconstructie Toepassing maatregelen als fundering onder licht tot zwaarbelaste verharding Groeiplaatsconstructie of sandwich constructie

27 Knelpunten Verzakking trottoir door verkeerde toepassing van substraat Knelpunt: Halfverharding kan grond hermetisch afsluiten

28 Groeicondities verbeteren Voorbeeld: Toepassen bomenzand in wortelstraten

29 Groeicondities verbeteren Voorbeeld: verkeersdrempel op strategische plaats 29

30 Groeicondities verbeteren Voorbeeld: Toepassen bomengranulaat bij matig belaste verhardingen

31 Groeicondities verbeteren Sandwichconstructies hebben hoge draagkracht 31

32 Wortels sturen Voorbeeld: Verticale wanden om wortels te weren

33 Wortels sturen én goede groeicondities Stationsstraat Apeldoorn Boombunkers

34 Wortels sturen Goede groeiplaats Wortelgeleiding rond plantgat 34

35 Conclusies voor verhardingen en bomen Vele mogelijkheden voor creëren optimale situatie voor bomen & verhardingen Knelpunten weg te nemen met technische maatregelen i.r.t. ruimtebeslag Bomen & Verhardingen is fascinerend materie Samenwerking disciplines geeft optimaal resultaat 35

36 Knelpunten voorkomen: - integraal ontwerpen - 36

37 Integraal ontwerpproces Afstemming tussen alle vakgebieden in elke fase Initiatief Programma Voorontwerp Definitief ontwerp Uitvoeringsontwerp Uitvoering Evaluatie en overdracht Monitoring 37

38 Bepalen ruimtebehoefte: 4-dimensionaal ontwerpen Rekening houden met factor TIJD 2-D 3-D 4-D 38

39 Bepalen alternatieven 39

40 Voorbeelden van alternatieven Ontwerp locatie aanpassen Aanplant in groenstrook Bak op k&l-tracé, hijsogen aan binnenzijde 40

41 Kabels en leidingen en bomen Knelpunten: ondergronds - onbereikbaarheid Foto: Stedin; Krug 41

42 Knelpunten: ondergronds breuk Foto: Stedin; Krug 42

43 Knelpunten: ondergronds breuk Foto: Stedin; Krug 43

44 Knelpunten: ondergronds wortelingroei in riool 44

45 Oplossingen: Groeiplaatsconstructies 45

46 Oplossingen: 46

47 Oplossingen: wortelwerend scherm 47

48 Oplossingen: Wortelwerende voorziening 48

49 Oplossingen: Toepassen van boombakken op k&l tracé 49

50 Oplossingen: Boombunkers Stationsstraat Apeldoorn 50

51 Oplossingen: K&L-straat Zuidas 51

52 Oplossingen: Persluchtraket 52

53 Oplossingen: Wortelwerende voorzieningen 53

54 Gereedschapskist overzicht beschikbare technieken en maatregelen koppeling aan RAW resultaatsbeschrijvingen Pneumatisch injecteren beluchtingssystemen 54

55 Grondzuigen Bomenzand in wortelstraten 55

56 Sandwichconstructie op bomenzand Boombunker met prefab elementen 56

57 Nieuw in RAW Standaard resultaatsbeschrijvingen Infra en bomen Onder andere: Aanbrengen groeiplaatsconstructie (st) Aanbrengen sandwichconstructie (st) Aanbrengen sandwichconstructie (m2) Grond verbeteren t.b.v. te planten bomen Aanbrengen wortelscherm (m1) Aanbrengen wortelscherm (st) Pneumatisch losmaken groeiplaats boom Aanbrengen drainage groeiplaats boom 57

58 Schade voorkomen bij werkzaamheden Voorkom stamschade Dek wortels af met folie 58

59 Schade voorkomen bij werkzaamheden 1. Voorkom dat de bodem binnen de doorwortelde zone wordt verdicht 2. Voorkom dat de stam wordt beschadigd 3. Voorkom dat wortels worden beschadigd 4. Houd toezicht en voer overleg 59

60 Graven bij bomen: wortels dikker dan 4 cm intact laten 60

61 Graven bij bomen: niet te dicht bij de boom - kans op instabiliteit Foto: DRO, Amsterdam; Kaljee

62 Waarder Noord - Reeuwijk Reconstructie woonstraat Slappe bodem, hoge gws Apart HWA 62

63 Waarder Noord - Reeuwijk Soortkeuze afgestemd op ruimte en hoge gws Plantgebied opgehoogd Drainage, worteldoek en bomengrond Bomen afgestemd op verlichting Antiworteldoek langs nutstracé 63

64 Marnixkade - Amsterdam Zware wortelopdruk Reconstructie nodig, behoud van iepen gewenst 64

65 Marnixkade - Amsterdam Volledige herprofilering Verhoging wegpeil Groeiplaatsverbetering Ruime boomspiegels K&l onder trottoir Gedeeltelijke wortelkap Anti-wortelscherm 65

66 Het Spui Den Haag Herinrichting vanwege tramtunnel, 120 lindes, ruimtelijke kwaliteit 2 e maaiveldconstructie: betonplaat op palen, bomenzand, damwanden, watershells Beluchting en watervoorziening via boomspiegels en roosters 66

67 Het Spui Den Haag 67

68 Deventerstraat - Apeldoorn Sterke toename verkeer Te krappe ruimte voor streefbeeld Afstemming van o.a. verlichting en kolken op bomen Extra verdichting bij overgangen Boomkratten onder parallelweg K&l onder trottoir 68

69 Deventerstraat Apeldoorn 69

70 Samen aan het werk!