Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Decoratiestelsel Nr. 8 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 13 mei 2005 De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 1 heeft de volgende vragen aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voorgelegd over zijn brief van 10 februari 2005 (TK nr. 7) ten geleide van de tweede vierjaarlijkse rapportage van het Kapittel voor de Civiele Orden over de periode De minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 12 mei De vragen en antwoorden zijn hieronder afgedrukt. De voorzitter van de commissie, Noorman-den Uyl Adjunct-griffier van de commissie, Hendrickx 1 Samenstelling: Leden: Kalsbeek (PvdA), van Heemst (PvdA), Noorman-den Uyl (PvdA), voorzitter, Vos (GL), Cornielje (VVD), Adelmund (PvdA), De Wit (SP), Van Beek (VVD), ondervoorzitter, Van der Staaij (SGP), Luchtenveld (VVD), Wilders (Groep Wilders), De Pater-van der Meer (CDA), Duyvendak (GL), Wolfsen (PvdA), Spies (CDA), Eerdmans (LPF), Sterk (CDA), Van der Ham (D66), Haverkamp (CDA), Van Fessem (CDA), Smilde (CDA), Straub (PvdA), Nawijn (LPF), Boelhouwer (PvdA), Szabó (VVD), Van Hijum (CDA) en Vacature (algemeen). Plv. leden: De Vries (PvdA), Dijsselbloem (PvdA), Fierens (PvdA), Halsema (GL), Schippers (VVD), Dubbelboer (PvdA), Kant (SP), Rijpstra (VVD), Slob (CU), Hirsi Ali (VVD), Griffith (VVD), Rambocus (CDA), Van Gent (GL), Vacature (algemeen), Cqörüz (CDA), Hermans (LPF), Van Haersma Buma (CDA), Koşer Kaya (D66), Bruls (CDA), Van Bochove (CDA), Algra (CDA), Hamer (PvdA), Varela (LPF), Leerdam, MFA (PvdA), Balemans (VVD), Eski (CDA) en Vergeer (SP). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 1

2 1 Zijn er significante verschillen tussen gemeenten die wel en gemeenten die niet hun bewoners aanmelden voor een koninklijke onderscheiding? Er bestaan verschillen tussen gemeenten in het aantal koninklijke onderscheidingen dat aan inwoners van deze gemeenten wordt uitgereikt. Van jaar tot jaar zullen aantallen per gemeente overigens weer verschillen. Verschillen zijn er ook tussen provincies. Dit blijkt uit bijgaand overzicht, dat recent is opgesteld over het afgelopen decoratiejaar. Het is uiteraard een momentopname. Voor goed begrip van de betekenis van deze verschillen is van belang dat het initiatief tot het aanvragen van een onderscheiding uit de samenleving komt. De voorsteller meldt zich bij de burgemeester die vervolgens de plicht heeft een voorstel met zijn advies in procedure te brengen (CdK, Kapittel, verantwoordelijke minister). Het is niet de taak van gemeenten om inwoners voor een onderscheiding voor te dragen. Een actieve, informerende en voorlichtende taak van een burgemeester is van belang om anderen te stimuleren het initiatief te nemen tot het aanvragen van een onderscheiding. Daarom richt een deel van de voorlichting van het Kapittel zich op de burgemeesters opdat die hun taak als eerste schakel in de formele procedure optimaal kunnen vervullen. 2 Worden leden van bepaalde maatschappelijke groeperingen significant vaker gedecoreerd dan leden van andere maatschappelijke groeperingen, terwijl deze laatsten wel voor decoratie in aanmerking zouden kunnen komen? Bij het toekennen van onderscheidingen gaat het steeds om de waardering van maatschappelijke verdiensten. Uit welke maatschappelijke groepering een decorandus afkomstig is, doet niet terzake. Dit is de kern van het herziene stelsel. Het bijgaande overzicht geeft een beeld van bepaalde soorten verdiensten waarvoor onderscheidingen worden toegekend. In hoeverre daarbij een relatie zou kunnen worden gelegd met maatschappelijke groeperingen, zou ik niet kunnen zeggen en is in dit kader ook niet relevant. In de bijlage bij het kabinetsstandpunt is een beeld gegeven van het aantal vrouwen dat een onderscheiding kreeg. 3 Is er sprake van een evenwichtige verdeling van decoraties over de verschillende lagen van de bevolking? Uitgangspunt van het stelsel is dat ieder gelijke kans op een onderscheiding heeft bij vergelijkbare verdiensten, ongeacht positie en achtergrond. Voorlichting is van belang om ieder op deze mogelijkheden te wijzen. De voorlichting van het Kapittel is erop gericht om breed in onze samenleving bekendheid te geven aan het herziene decoratiestelsel. Het staat iedereen uiteraard vrij om zich door deze informatie wel of niet te laten inspireren tot het doen van aan voorstel voor een verdienstelijke medeburger. Uit de tweede vierjaarlijkse rapportage van het Kapittel blijkt dat de Nederlandse bevolking goed op de hoogte is van het bestaan van het stelsel. De internetsite van het Kapittel wordt veelvuldig geraadpleegd. 4 Waarop baseert de regering haar stelling dat het decoratiestelsel als zodanig niet meer ter discussie is? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 2

3 De herziening kent een lange voorgeschiedenis en is na uitgebreide discussie, ook in de Staten-Generaal, tot stand gekomen. Uit de reacties op de eerste vierjaarlijkse rapportage van het Kapittel na vier jaar herzien stelsel, bleek dat er brede instemming was met de uitgangspunten van het stelsel en de betekenis daarvan in de praktijk. In de jaren daarna is het stelsel ook niet meer ten principale ter discussie gesteld, hoewel verschil van inzicht op onderdelen altijd mogelijk is. Het onderzoek dat het Kapittel liet uitvoeren ten behoeve van de tweede vierjaarlijkse rapportage ondersteunt dit beeld. Een van de redenen is vermoedelijk dat het stelsel ruimte biedt om mee te bewegen met de voortschrijdende opvattingen over wat maatschappelijk verdienstelijk is. Zo zal er bijvoorbeeld aandacht worden besteed aan de waardering voor mantelzorg. 5 Waarom wil de regering, mede gelet op de stelling in de brief dat automatische toekenning van onderscheidingen aan volksvertegenwoordigers, ministers en staatssecretarissen, eigenlijk slecht past binnen het nieuwe stelsel, waarin juist de waardering voor maatschappelijke verdiensten centraal staat, deze automatismen toch handhaven? Dat deze formele automatismen van art. 14 van het Reglement op de Orde van Oranje-Nassau en de Orde van de Nederlandse Leeuw (het Ordereglement) een vreemde eend zijn in de bijt, is een constatering die niet nieuw is. Deze speelde ook in de discussies over de herziening van het stelsel. In het Kabinetsstandpunt is nog eens aangegeven welke argumenten aanleiding gaven om destijds toch te kiezen voor de automatismen van art. 14. Daaraan gingen uitgebreide debatten in de kamer in diverse ronden vooraf. Er zijn nu geen nieuwe feiten en geen nieuwe argumenten. Het heropenen van het debat zou al snel een herhaling van zetten zijn. Dat is niet zinvol. Wel meent het kabinet dat er reden is om zeer terughoudend te zijn met het scheppen van nieuwe automatismen. De samenleving is ook kritisch op dit punt, zo blijkt uit het onderzoek van het Kapittel. 6 Kan de regering, mede vanuit de overweging dat de optie om in alle gevallen af te zien van het decoreren in verband met het vervullen van politieke ambten het gevaar van politisering van het decoreren wegneemt, nader verklaren waarom zij niet voor deze optie kiest? Het gevaar van politisering van het toekennen van decoraties was één van de argumenten van het toenmalige kabinet om te kiezen voor de formele automatismen van art. 14. Het opheffen van deze automatismen zou het risico van politisering doen ontstaan. Een manier om in dat geval het risico uit te sluiten, zou zijn een bepaling dat aan deze bestuurders en volksvertegenwoordigers nooit een onderscheiding wordt toegekend in verband met hun functioneren in die ambten. Het uitsluiten van groepen van de mogelijkheid tot decoratie staat ook op gespannen voet met het stelsel. Die keus is destijds niet gemaakt. Het kabinet ziet geen aanleiding om de discussie te heropenen zoals in het antwoord op vraag 5 is verwoord. 7 Waaruit blijkt dat uitvoering wordt gegeven aan de «terughoudendheid» die bij automatismen moet worden betracht? Hoe kan men terughoudend zijn bij het volgens een automatisme toekennen van onderscheidingen? Er is sprake van een misverstand. Art.14 van het Ordereglement geeft de voorwaarden aan waaraan moet zijn voldaan, wil iemand in aanmerking Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 3

4 komen voor een automatische onderscheiding. Daarin zit geen ruimte voor nadere beoordeling. Men voldoet aan de voorwaarden of niet. De genoemde terughoudendheid betreft het aantal categorieën bestuurders en volksvertegenwoordigers die onder art. 14 vallen. Er is geen reden dat uit te breiden. Als gevraagd wordt om uitbreiding past een zeer kritisch oordeel en dus terughoudendheid. 8 Gelden automatismen bij het toekennen van onderscheidingen ook voor anderen dan politici, zoals (top)ambtenaren? Zo ja, voor wie? Is de regering bereid deze automatismen te heroverwegen? Zo neen, waarom niet? Nee. 9 Wat zijn voor politieke ambtsdragers de gevolgen voor het niveau van de toe te kennen koninklijke onderscheiding als er diverse politieke functies zijn vervuld? Worden bij politieke ambtsdragers alle vervulde politieke functies in ogenschouw genomen bij het toekennen van een koninklijke onderscheiding of is de laatst vervulde functie bepalend voor het niveau van de onderscheiding, ook als de laatst vervulde functie een lagere functie is? Wat is het toekenningsbeleid terzake? Ministers en staatssecretarissen worden gedecoreerd na het beëindigen van het ambt. Als er sprake is van het direct aansluitend vervullen van verschillende vertegenwoordigende functies die onder art. 14 van het Ordereglement vallen, vindt decoratie plaats bij het beëindigen van de laatste functie. Voorwaarde is uiteraard dat voldaan wordt aan de eisen van art. 14 wat betreft duur van de functievervulling. De perioden van de opeenvolgende functies worden daarbij samen genomen. Voor de graad van onderscheiding wordt in de eerste plaats gekeken naar de laatst vervulde functie. Als echter één van de opeenvolgende functies leidt tot het toekennen van een hogere graad van onderscheiding dan de laatst vervulde functie, wordt in deze hogere graad onderscheiden mits de functionaris tenminste twee volle periodes die (eerstgenoemde) functie heeft vervuld. In concreto gaat het dan om de casus dat een defungerend raads- of statenlid eerder lid is geweest van Tweede Kamer, Eerste Kamer of Europees Parlement en dit ambt tenminste 8 jaar heeft vervuld. Als zij of hij twee periodes in die organen heeft gefunctioneerd wordt zij of hij onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. 10 Mocht de laatst vervulde politieke functie, ook als dit een lagere functie is, bepalend zijn voor het niveau van de koninklijke onderscheiding, waarom worden dan niet alle vervulde functies betrokken bij de toekenning? Ligt het niet voor de hand alle vervulde politieke functies in ogenschouw te nemen en niet alleen de laatste functie? Zie het antwoord op vraag Welke gedragslijn kiest het kabinet met betrekking tot de automatische decoratie van vertrekkende gedeputeerden en wethouders in het gedualiseerde tijdperk? Wethouders en gedeputeerden zijn nooit als zodanig opgenomen geweest in art. 14 van het Ordereglement. Zij ontvingen een automatische onderscheiding bij hun defungeren als raadslid respectievelijk statenlid. Omdat zij sinds de dualisering geen deel meer uitmaken van de raad respectievelijk de provinciale staten, komen zij niet langer in aanmerking voor een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 4

5 automatische onderscheiding. Zij kunnen uiteraard wel volgens de normale procedure en criteria voor een onderscheiding in aanmerking worden gebracht. Dit gebeurt ook regelmatig. Wethouders en gedeputeerden die bij de invoering van het dualisme de raad of staten verlieten zijn destijds automatisch onderscheiden indien zij aan de voorwaarden voldeden. 12 Is er nu wel of geen verschil in de wijze waarop bij automatisch gedecoreerden en anderen wordt omgegaan met justitiële antecedenten? Zo ja, wat is dat verschil? Nee, er is geen verschil. Een apart vraagstuk is het effect van niet decoreren in verband met justitiële antecedenten van personen die in principe voor een automatische onderscheiding in aanmerking komen. Het niet decoreren terwijl iedereen verwacht dat dit wel zal gebeuren, leidt al snel tot het beeld dat er wel sprake zal zijn van justitiële antecedenten. Om dit onbedoelde effect te voorkomen, is een praktische oplossing gevonden. De betreffende persoon wordt in de gelegenheid gesteld de eer aan zichzelf te houden en te melden geen prijs te stellen op een decoratie. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 5

6 Statistieken Statistieken AG Ingekomen voor AG Van AG naar BG Sub totaal Totaal ingetr/overl/geweigerd Sub totaal Van BG naar AG Totaal AG Positief geadviseerd ,0% op basis van ,48% op basis van aantal Negatief geadviseerd ,0% totaal AG ,52% afgehandelde voorstellen* Aantal afgehandelde voorstellen n.v.t Art 14 or positief geadviseerd excl. Art. 14 or meer Statistieken BG Ingekomen Naar ander decoratiejaar Sub totaal Totaal ingetr/overl/geweigerd Sub totaal van ander decoratiejaar Totaal Positief geadviseerd ,90% op basis van ,43% op basis van aantal Negatief geadviseerd ,10% totaal AG ,57% afgehandelde voorstellen** Aantal afgehandelde voorstellen Statistieken decoratiejaar 2003/ /2005 Ingekomen Naar ander decoratiejaar Sub totaal Totaal ingetr/overl/geweigerd Sub totaal van ander decoratiejaar Totaal Positief geadviseerd ,8% op basis van ,45% op basis van aantal Negatief geadviseerd ,2% totaal AG ,55% afgehandelde voorstellen Aantal afgehandelde voorstellen Art 14 or positief geadviseerd excl. Art. 14 or minder * 372 conform advies Bgm, CdK en KCO (9,9%) ** 637 conform advies Bgm, CdK en KCO (12,1%) Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 6

7

8 Verdeling graden per provincie AG LON LOZ RON ROZ OON OOZ M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Drenthe Friesland Flevoland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Antillen Aruba BuZa Totaal Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 8

9 CON COZ GON GOZ GKO GKZ RNL CNL GKL M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Totaal Telling AG Verschil 0 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 9

10 BG LON LOZ RON ROZ OON OOZ M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Drenthe Friesland Flevoland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Antillen Aruba BuZa Staatsbezoek Totaal Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 10

11 CON COZ GON GOZ GKO GKZ RNL CNL GKL M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Totaal Telling BG Verschil 0 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 11

12 Jaar LON LOZ RON ROZ OON OOZ M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Drenthe Friesland Flevoland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Antillen Aruba BuZa Staatsbezoek Totaal Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 12

13 CON COZ GON GOZ GKO GKZ RNL CNL GKL M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot M V Tot Totaal Telling BG Verschil 0 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 13

14 Verdeling per doelgroep AG Act.in de hfd. functie Vrijwillige act Artikel Economische sector BG 1999/ / / / / /2005 Act.in de hfd. functie n.b. n.b Vrijwillige act. n.b. n.b Artikel 14 n.b. n.b Economische sector n.b. n.b Jaar 1999/ / / / / /2005 Act.in de hfd. functie n.b. n.b Vrijwillige act. n.b. n.b Artikel 14 n.b. n.b Economische sector n.b. n.b Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 8 14