Tussenevaluatie Minimabeleid Kempengemeenten

Transcriptie

1 Tussenevaluatie Minimabeleid gemeenten Datum:

2 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding Collectieve Zorgverzekering voor de Minima Kaders Aanvragen Deelnameoverzicht Kosten Conclusie Participatieregeling Kaders Implementatie en uitvoering Aanvragen en budget Conclusie Individuele Inkomenstoeslag Kaders Kosten Conclusie Stichtingen Leergeld Bereik en middelen Middelen van de Stichting Leergeld Bezwaren en klachten Conclusie Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds Jeugdcultuurfonds Jeugdsportfonds Conclusie Samenwerking Stichting Leergeld, Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds Knelpunten van de samenwerking Conclusie

3 1.0 Inleiding De gemeenteraden van de gemeenten hebben in 2017 een uniform minimabeleid vastgesteld. Het Minimabeleid gemeenten heeft als doelstelling om de financiële drempels van de inwoners weg te nemen zodat ze kunnen deelnemen aan de maatschappij. De gemeenten hebben de toegang van het minimabeleid voor de doelgroep onder 18 jaar belegd bij maatschappelijke partners om te voldoen aan de doestelling. De voornaamste partners zijn De Stichting Leergeld Veldhoven en de en Stichting Leergeld Best, Oirschot, Son en Breugel (BOSB). Hiermee zijn de schoolkostenregeling, computerregeling en participatieregeling voor kinderen, rechtstreeks via ISD de, komen te vervallen. Het toetsingskader van 120% van de bijstandsnorm is ongewijzigd, maar Stichting Leergeld ziet het toetsingskader als een uitgangspunt en niet als een valbijl. In de gemeenten was er voorheen geen aparte regeling om de maatschappelijke participatie van de doelgroep boven 18 jaar te stimuleren. In het Minimabeleid gemeenten is een Participatieregeling 18+ geïntroduceerd. De inkomensgrenzen van de Individuele Inkomenstoeslag (drie jaar op 105% van de bijstandsnorm) en Collectieve Zorgverzekering voor de Minima (120% van de bijstandsnorm) zijn in het Minimabeleid gemeenten ongewijzigd ten opzichte van de Kadernota Minimabeleid ISD de heeft tijdens de totstandkoming van het minimabeleid toegezegd aan de portefeuillehouders van de gemeenten, Stichting Leergeld Veldhoven en de en Stichting Leergeld BOSB om het beleid in het eerste kwartaal van 2019 te evalueren. De evaluatie van het minimabeleid focust zich op het aantal aanvragen en de kosten van de verschillende regelingen. De evaluatie kan geen inzicht geven over het bereik van de regelingen. Om deze reden gaan de gemeenten samen met Rural Data Center en CBS het bereik van de regelingen onderzoeken. De resultaten van het onderzoek worden uiterlijk in september 2019 gepresenteerd. 3

4 2.0 Collectieve Zorgverzekering voor de Minima 2.1 Kaders De inwoners van de gemeenten, met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm, kunnen aansluiten bij de collectieve zorgverzekering voor minima. Naast de collectiviteitskorting, die voor rekening komt van de zorgverzekeraar, kunnen inwoners bijzondere bijstand ontvangen voor de premie voor het aanvullend pakket. Tot en met het middelste aanvullende pakket wordt volledig betaald, maar inwoners met het meest uitgebreide aanvullend pakket betalen een eigen bijdrage. 2.2 Aanvragen Bergeijk Bladel Eersel Oirschot ISD de Aanvragen CZV Aanvragen CZV Aanvragen CZV Sinds eind 2017 is de aanmeldprocedure voor de collectieve zorgverzekering voor minima gewijzigd. Inwoners kunnen via de website aanmelden. Deze wijziging is drempelverlagend voor inwoners met inkomsten uit werk of eigen onderneming om een aanvraag in te dienen en heeft gezorgd voor een sterke groei van het aantal aanvragen. 2.3 Deelnameoverzicht Bergeijk Bladel Eersel Oirschot Aantal volwassenen per 1 e kwartaal Aantal kinderen per 1 e kwartaal Totaal gebruik per 1 e kwartaal ISD de Aantal volwassenen per 1 e kwartaal Aantal kinderen per 1 e kwartaal Totaal gebruik per 1 e kwartaal Aantal volwassenen per 1 e kwartaal Aantal kinderen per 1 e kwartaal Totaal gebruik per 1 e kwartaal *Bron: Deelnameoverzicht BS&F De collectieve zorgverzekering voor minima verzekert niet alleen de hoofdgebruikers, maar ook de leden van een gezin tot 18 jaar. Het aantal klanten is sterk toegenomen in 2018 ten opzichte van De cijfers van 2019 laten een afname zien in het aantal klanten in de gemeente Bergeijk, Bladel en. Dit kan veroorzaakt door de verbeterde economische omstandigheden en uitstroom van klanten met een Participatiewet-uitkering richting werk. 4

5 Er is een toename van het aantal klanten in de gemeente Eersel en Oirschot. In Eersel hebben zich in statushouders gevestigd en ze maken hoogstwaarschijnlijk gebruik van de collectieve zorgverzekering. De gemeenten, behalve de gemeente Oirschot, maakten alleen gebruik van het gemeentepakket van CZ, maar Oirschot bood tot en met 2018 ook het gemeentepakket van VGZ aan. Sinds 1 januari 2019 biedt de gemeente Oirschot net als de andere gemeenten alleen het gemeentepakket van CZ aan. De gemeente Oirschot en ISD de hebben de inwoners geïnformeerd en dit heeft invloed op het aantal aanvragen. 2.4 Kosten Gemeente Bergeijk Bladel Eersel Oirschot ISD de Kosten CZM Kosten CZM Kosten CZM Kosten CZM In de afgelopen jaren zijn de kosten voor de collectieve zorgverzekering voor minima sterk toegenomen namelijk 53% ten opzichte van de kosten in Het aantal klanten van de collectieve zorgverzekering is de afgelopen jaren gegroeid, de meeste klanten maken gebruiken van het middelste aanvullende pakket en de premies van de zorgverzekeraar zijn gestegen. Gemeente Bergeijk Bladel Eersel Oirschot Bijz. bijst. Medische kosten 2016 ISD de Bijz. bijst. Medische kosten Bijz. bijst. Medische kosten In de afgelopen jaren zijn de kosten van bijzondere bijstand voor medische kosten drastisch afgenomen door toename van het bereik van de collectieve zorgverzekering voor minima en verruiming van de vergoedingen van de verzekering. 2.5 Conclusie Het aantal inwoners die gebruik maken van de collectieve zorgverzekering is de afgelopen jaren toegenomen en hiermee ook de kosten van de regeling. Door de online aanmeldprocedure is het aantal aanvragen gestegen. In 2019 is het aantal volwassenen die gebruik maken van de collectieve zorgverzekering toegenomen met 2,4% De begroting neemt de jaarrekening van 2018 als uitgangspunt genomen voor de kosten van collectieve zorgverzekering voor de minima en houdt rekening met de toename van het aantal volwassenen in De begroting van 2019 kent een stijging van 2% ten opzichte van de jaarrekening van

6 3.0 Participatieregeling Kaders De Participatieregeling 18+ wil de financiële drempels wegnemen bij inwoners om maatschappelijke participatie te bevorderen. Inwoners ontvangen een tegemoetkoming voor deelname aan sociaalmaatschappelijke activiteiten zoals een lidmaatschap bij sport en/of cultuurvereniging. De tegemoetkoming is 150,- per persoon per jaar. De inwoner mag maximaal 120% van de bijstandsnorm verdienen, voldoen aan de vermogensgrens van de Participatiewet en betaalbewijs overhandigen. 3.2 Implementatie en uitvoering De colleges van B&W van de gemeenten hebben de Participatieregeling 18+ in januari en februari 2018 vastgesteld. In maart 2018 heeft ISD de de regeling geïmplementeerd. De gemeenten hebben de inwoners via de lokale bladen en loketten geïnformeerd. ISD de heeft de klanten met een uitkering en/of bijzondere bijstand ingelicht d.m.v. een nieuwsbrief. Maar ondanks de inspanningen was het gebruik van de regeling minimaal. ISD de heeft in oktober een mailing met een aanvraagformulier verstuurd en de gemeenten hebben wederom gepubliceerd in lokale bladen om het bereik van de regeling te vergroten. 3.3 Aanvragen en budget Bij de introductie van de Participatieregeling 18+ waren er geen referentiegegevens beschikbaar. De begroting was gebaseerd op het bereik van de participatieregeling onder 18 namelijk 30%. Het bereik van 30% bij de participatieregeling voor kinderen werd na een aantal jaren gerealiseerd. Bergeijk Bladel Eersel Oirschot Reusel- De ISD de Aanvragen Participatieregeling Kosten Participatieregeling Begroting Participatieregeling Onbesteed budget Door de mailing van oktober zijn er in het vierde kwartaal veel aanvragen ingediend. De uitbetalingen vonden plaats in 2019 en zijn niet meegenomen in de jaarrekening en in de bovenstaande tabel. In Bladel heeft Vluchtelingenhulp statushouders actief geïnformeerd over de Participatieregeling 18+ en hierdoor is in Bladel meer gebruik gemaakt van de regeling dan alle andere gemeenten. Statushouders hebben vaak een uitkering en voldoen aan de inkomens- en vermogensgrens voor de regeling. Daarnaast komt participeren in het verenigingsleven de inburgering ten goede. Het cliëntenplatform van ISD de heeft gevraagd om stil te staan bij afwijzingen en/of het verstrekt bedrag voldoende is. De voornaamste reden voor afwijzing is het niet versturen van een betaalbewijs. De aanvragers worden nogmaals verzocht om het betaalbewijs te versturen. De aanvragers krijgen pas een vergoeding nadat ze kunnen aantonen dat ze kosten hebben gemaakt ten behoeve van sociaal maatschappelijke activiteiten. Een andere reden is het niet voldoen aan de inkomensen/of vermogensgrens van de Participatiewet. Door de recentheid van de regeling en beperkte gebruik kan ISD de nog geen conclusie trekken of het verstrekt bedrag voldoende is, maar het is wel een aandachtspunt voor nader onderzoek. 3.4 Conclusie Pas na een mailing met aanvraagformulier steeg het aantal aanvragen. In de toekomst moeten er bij introductie van een regeling een brief met aanvraagformulier worden verstuurd in plaats van een nieuwsbrief. Het is laagdrempelig en vergroot de kans dat inwoners gebruik maken van de regeling. Daarnaast moeten de gemeenten en ISD de regelmatig publiceren in lokale bladen om de bekendheid van een nieuwe regeling te vergroten. In het geval van de Participatiereling 18+ 6

7 moeten de cultuur en sportverenigingen betrokken worden bij de communicatie zodat ze hun leden kunnen informeren. In een aantal gemeenten heeft dit wel plaatsgevonden, maar niet breed. De begroting van de Participatieregeling 18+ was gebaseerd op het bereik van 30% van de participatieregeling voor doelgroep onder 18, maar het bereik van 30% is pas na een aantal jaren gerealiseerd. De begroting was voor het eerste jaar ambitieus. In de begroting van 2019 is de kostenpost voor de Participatieregeling 18+ met 50% verminderd op basis van de ervaringsgegevens van De meerjarenbegroting stijgt ieder jaar met ,- rekening houdend met een stijging van het bereik. Rural Data Center voert namens de gemeenten momenteel een onderzoek uit over het bereik van de minimaregelingen. We krijgen dan inzicht over de grootte van de doelgroep en het niet-gebruik van de regelingen waaronder de Participatieregeling 18+. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kunnen de gemeenten en ISD de / Maatschappelijke Dienstverlening acties ondernemen. 7

8 4.0 Individuele Inkomenstoeslag 4.1 Kaders De Participatiewet uitkering dient voldoende te zijn om te voorzien in de algemeen noodzakelijke kosten, maar voor inwoners die langdurig gebruiken maken van een uitkering wordt dit steeds moeilijker. Deze inwoners kunnen een beroep doen op de Individuele Inkomenstoeslag als ze langer dan 36 maanden rond moeten komen van een bijstandsuitkering of minimuminkomen (maximaal 105% van de bijstandsnorm). De hoogte van de toeslag is afhankelijk van de gezinssamenstelling: - Alleenstaande: 375,- - Alleenstaande ouder: 500,- - Echtpaar: 550,- 4.2 Kosten Bergeijk Bladel Eersel Oirschot ISD de Kosten Kosten Kosten De kosten van de Individuele Inkomenstoeslag zijn in de afgelopen drie jaar stabiel en voornamelijk langdurige klanten met een uitkering maken gebruik van de regeling. 4.3 Conclusie Door de verbeterde economische omstandigheden is de verwachting dat steeds meer klanten met een Participatiewet uitkering worden begeleid richting werk. De doelgroep van de individuele Inkomenstoeslag zijn voornamelijk klanten die langer dan 3 jaar met een uitkering rond moeten komen. Deze klanten hebben een groter afstand tot de arbeidsmarkt en behoeven vaak intensieve begeleiding. Ze kunnen niet allemaal uitstromen met een reguliere baan. In de komende jaren zal Plus trachten om deze doelgroep te begeleiden naar een passend traject en bij voorkeur naar reguliere baan. In de begroting zijn de kosten voor de Individuele Inkomenstoeslag stabiel omdat er nog geen inzicht in de uitkomsten van de veranderde werkwijze van Plus. 8

9 5.0 Stichtingen Leergeld In het minimabeleid van de gemeenten is de toegang voor de doelgroep onder 18 jaar belegd bij De Stichting Leergeld Veldhoven en de en Stichting Leergeld BOSB en zij zijn hét loket voor kinderen die opgroeien in armoede. 5.1 Bereik en middelen Om het bereik en ingezette middelen van de Stichtingen Leergeld te kunnen evalueren, is het van belang om het te vergelijken met het minimabeleid uitgevoerd door ISD de. Daarnaast is het ook essentieel om de omvang van de doelgroep in kaart te brengen. De onderstaande tabel is een weergave van de grootte van de doelgroep en het bereik van de oude minimaregelingen. Het bereik van de minimaregelingen was gemiddeld 40%. Bereik minimaregelingen kinderen 4 18 jaar Aantal kinderen 4 tot 18 jaar* Aantal kinderen tot 18 jaar in gezin <120%** Aantal kinderen geholpen met minimaregeling Bergeijk % Bladel % Eersel % Oirschot % % Totaal % *bron: brabant.databank. **bron: minimascan Stimulansz, prognoses In deze tabel zijn de uitgaven van de oude minimaregelingen in 2017 weergegeven. Percentage bereik minimaregeling Gemeente Bergeijk Bladel Eersel Oirschot ISD de Computerregeling Participatieregeling Schoolgaande kinderenregeling Kosten minimaregelingen *Bron: Jaarrekening 2017 ISD de In de onderstaande tabel is een weergave van het aantal aanvragen, geholpen gezinnen en kinderen, en uitgaven door Stichting Leergeld Veldhoven en de en Stichting Leergeld BOSB. Bergeijk Bladel Eersel Oirschot ISD de aantal gezinnen aantal kinderen aantal aanvragen aantal betalingen Voorlopige uitgaven Subsidies gemeenten Verschil Er zijn 574 kinderen geholpen door de Stichtingen Leergeld Dit is een bereik van 45,8%. Het bereik is met bijna 6% toegenomen en de kosten zijn met 31% afgenomen. De verwachting is dat het bereik van de doelgroep nog verder zal toenemen in de komende jaren met de huidige werkwijze via de Stichtingen Leergeld. Er worden meer kinderen geholpen met minder middelen. 9

10 5.2 Middelen van de Stichting Leergeld Bergeijk Bladel Eersel Oirschot gemeenten Stand van zaken Subsidie gemeenten Donaties en giften Ontvangsten Uitgaven van doelgroep Organisatiekosten Uitgaven Stand van zaken De Stichtingen Leergeld ontvangen naast subsidie, ook donaties van derden. De reserve van de Stichtingen Leergeld nemen in 2018 toe. 5.3 Bezwaren en klachten Er is geen bezwaar en beroepsprocedure bij de Stichtingen Leergeld. Ouders kunnen een klacht indienen en de besturen handelen het af. Er zijn een aantal klachten binnengekomen bij ISD de maar ISD kan alleen als mediator optreden. ISD de heeft geen middelen aanvragen te vergoeden. 5.4 Conclusie Het bereik onder de doelgroep tot 18 jaar is met 6% toegenomen terwijl de kosten met 30% zijn afgenomen. Meer kinderen worden bereikt met minder middelen. De gemeenten kunnen rekening houdend met de subsidieverordeningen in gesprek met de lokale afdelingen van Stichting Leergeld om afspraken te maken over de hoogte van de subsidie en reserves. ISD de raadt de gemeenten aan om een uniform werkwijze te hanteren om ongelijkheid tussen de lokale afdelingen van Stichting Leergeld te voorkomen. 10

11 6.0 Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds Het minimabeleid gemeenten streeft naar een brede samenwerking. De gemeenten hebben samenwerkingsovereenkomsten voor vier jaar getekend met het Jeugdcultuurfonds (JCF) en Jeugdsportfonds (JSF). De fondsen moeten de deelname aan sport- en culturele activiteiten voor kinderen die opgroeien in armoede stimuleren. De Stichtingen Leergeld fungeren als de voornaamste intermediair om aanvragen indienen. 6.1 Jeugdcultuurfonds In de onderstaande tabel zijn de aanvragen, het besteed bedrag en budget van het Jeugdcultuurfonds weergeven. Er zijn weinig tot geen aanvragen ingediend bij het Jeugdcultuurfonds behalve in de gemeente Bergeijk. 95% van het budget is onbesteed. De landelijke bijdrage van Alle Kinderen Doen Mee dekken de administratiekosten. Jeugdcultuurfonds Bergeijk Bladel Eersel Oirschot gemeenten Aanvragen Subsidie gemeenten Startbijdrage Provincie Startbijdrage Rabo Foundation AKDM* landelijke bijdrage Ontvangsten Uitbetalingen aanvragen Administratiekosten Uitgaven Stand van zaken * AKDM= Alle Kinderen Doen Mee 6.2 Jeugdsportfonds In de onderstaande tabel zijn de aanvragen, het besteed bedrag en budget van het Jeugdsportfonds weergeven. Bij het Jeugdsportfonds zijn meer aanvragen ingediend en voornamelijk in de gemeente Eersel. Het onbesteed bedrag is lager dan bij het Jeugdcultuurfonds, maar nog wel 83%. Jeugdsportfonds Bergeijk Bladel Eersel Oirschot gemeenten Aanvragen Saldo per Subsidie gemeenten Startbijdrage Rabo Foundation JSF Brabant JSF Sportimpuls* Ontvangsten

12 Uitbetalingen aanvragen incl. overheadkosten Uitgaven Stand van zaken * Jeugdfondssport Nederland sportimpuls 6.3 Conclusie Het aantal ingediende aanvragen bij de fondsen en met name het Jeugdcultuurfonds valt lager uit dan verwacht. De oorzaak hiervan is een moeizame samenwerking tussen de Stichtingen Leergeld en de fondsen. In het volgende hoofdstuk wordt de knelpunten van de samenwerking toegelicht. Door de financiële bijdragen van Alle kinderen doen mee en Jeugdsportfonds Nederland en Brabant worden de overheadkosten gedekt en het budget vergroot. Maar bij het Jeugdcultuurfonds is 95% van het budget niet besteed en bij het Jeugdsportfonds is 83% van het budget onbesteed. Net als bij de Stichtingen Leergeld moet reservevorming worden voorkomen. In de overeenkomsten met de fondsen is afgesproken dat de subsidiebedragen na de jaarrekeningen worden herzien. De fondsen hebben besloten om voor 2020 geen subsidie aan te vragen bij de gemeenten en eerst het onbesteed budget te benutten. De onbestede middelen van de fondsen komen terug bij de gemeenten na afloop van de overeenkomsten. 12

13 7.0 Samenwerking Stichting Leergeld, Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds In het minimabeleid functioneren de Stichtingen Leergeld als de voornaamste intermediair voor het Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds. Tijdens de totstandkoming van het beleid had de Stichting Leergeld Veldhoven en de twijfels uitgesproken over de samenwerking met de fondsen. Ondanks de twijfels hebben de Stichtingen Leergeld gecommitteerd om samenwerken met de fondsen. Een evaluatie van het minimabeleid zou na één jaar plaatsvinden. 7.1 Knelpunten van de samenwerking Tijdens de samenwerking met de fondsen hebben de Stichtingen Leergeld knelpunten ervaren. Het indienen van aanvragen in het systeem van de fondsen levert de vrijwilligers van de Stichtingen Leergeld extra administratief werk en de terugkoppeling over betalingen van contributies aan verenigingen is niet adequaat geregeld. Hierdoor worden de Stichtingen door de verenigingen benaderd over de contributies. De fondsen onderkennen het probleem van de Stichtingen Leergeld dat het invoeren van de extra gegevens van de verenigingen administratief werk oplevert, maar dat is voornamelijk als verenigingen voor het eerst worden ingevoerd. Bij toekomstige aanvragen worden de gegevens van de kinderen automatisch gekoppeld met de verenigingen. De fondsen kijken hoe ze het invoeren van de gegevens makkelijker kunnen maken voor de vrijwilligers. De klachten van de Stichting Leergeld focussen zich voornamelijk op het Jeugdsportfonds en hebben grotendeels te maken met de afwezigheid van de coördinator van het Jeugdsportfonds vanwege ziekte zonder vervanging. Sinds augustus 2018 is er een vervangende coördinator en is de communicatie en terugkoppeling verbeterd. 7.2 Conclusie Het eerste jaar van de samenwerking tussen de partijen kan als moeizaam worden beschouwd. Maar de gemeenten en ISD de zijn in gesprek met de fondsen en Stichtingen Leergeld om de knelpunten op te lossen en te zorgen voor een succesvol samenwerking. De gemeenten, ISD de en de maatschappelijke partners moeten gezamenlijk de doelstelling van het minimabeleid vooropstellen en ervoor zorgen dat ieder kind ongeacht de financiële situatie kan meedoen. 13