Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 15 maart 2018

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER BODEMBEWEGING Zaaknummer: 17/1734 Meldingsnummer: [] Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 15 maart 2018 inzake [NAAM], [NAAM] eigenaren van het pand aan de [adres] te Scheemda (hierna het pand), hierna ook te noemen: de eigenaar, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, hierna ook te noemen: de NAM. Het verloop van de geschilbeslechtingsprocedure Het verloop van de procedure blijkt uit: - het aanmeldingsformulier van de eigenaar met stukken; - de zienswijze van de NAM d.d. 5 februari 2018; - het verslag van de schouw en zitting van 19 februari 2018; Vervolgens is uitspraak bepaald op heden. De feiten In deze procedure wordt uitgegaan van de volgende feiten: Sinds 2000 is het pand in eigendom van de eigenaren, waar zij wonen. Op 31 december 2014 hebben de eigenaren bij het CVW schade aan het pand door aardbevingen gemeld. Op 8 september 2016 heeft een schade-expert van Witteveen+Bos Raadgevende ingenieurs B.V. (hierna: de eerstelijnsexpert) samen met een bewonersbegeleider van het CVW het pand onderzocht. In het van dat onderzoek opgemaakte rapport van 29 maart 2017 worden 85 schadenummers vermeld. De beoordeling van dit rapport is vastgelegd in de gedetailleerde beoordelingsrapportage van 29 maart In dit rapport worden verschillende mogelijke oorzaken genoemd. De oorzaak aardbeving(en) wordt bij geen enkele schade aangeduid. Het ingenieursbureau Hado B.V. is door de eigenaren ingeschakeld om de constructieve veiligheid van de woonboerderij te onderzoeken. De adviseur van Hado B.V. heeft het pand

2 op 22 september 2017 geïnspecteerd. De conclusie van de adviseur is dat de constructie op bepaalde onderdelen niet aan de minimale eisen van het bouwbesluit voldoet en dat er daarom sprake is van een onveilige situatie. De samenhang van de constructie zal volgens de adviseur hersteld en/of eventueel aangepast moeten worden om weer te kunnen voldoen aan de minimale eisen, die gesteld worden volgens het bouwbesluit. Volgens de adviseur moeten er maatregelen getroffen worden om weer tot een veilige situatie te komen. Omdat de eigenaren het niet eens waren met de bevindingen van de eerstelijnsexpert, hebben zij dhr. ir. [naam] van Energeo BV (hierna: Engergeo) een onderzoek aan het pand laten uitvoeren. Energeo heeft hierover op 1 december 2017 gerapporteerd (inclusief bijlagen 1 tot en met 8). In dit rapport concludeert Energeo dat alle 85 schades door Witteveen+Bos aangeduide oorzaken van de schades onjuiste zijn en uit aannames bestaat. De oorzaken worden volgens Energeo op geen enkele wijze bewezen en onderbouwd met enig onderzoek. Energeo concludeert dat alle schades in het gebouw veroorzaakt zijn door en tijdens de aardbevingen van 2012 en erna. Volgens het rapport van Energeo zouden zonder aardbevingen er geen schades in of aan het pand zijn opgetreden. De eigenaren hebben het bedrijf Vriesbouw Ommeland Bouw B.V. opdracht gegeven om de herstelkosten van de schades te berekenen. Het bedrijf Vriesbouw heeft op 1 december 2017 het bedrag gecalculeerd op een totaal bedrag (inclusief BTW) van ,35. Omdat eigenaren het niet eens waren met de bevindingen van de eerstelijnsexpert, hebben zij naast Energeo ook Vergnes Expertise BV (Hierna: Vergnes Expertise) gevraagd om schade-expertise aan het pand te laten uitvoeren. Een expert van Vergnes Expertise heeft hierover op 13 december 2017 gerapporteerd. In dit rapport worden 78 schadenummers vermeld waarvan schades 9 en 68 als niet aardbevingsschade zijn beoordeeld. Alle overige schades zijn wel als aardbevingsschade beoordeeld. Op 5 februari heeft de NAM een zienswijze arbitragezaak 17/1734 ingediend bij de Arbiter Bodembeweging. De NAM stelt zich op het standpunt dat de Arbiter Bodembeweging zichzelf niet bevoegd dient te verklaren dan wel dat de schademelder niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in zijn verzoek tot arbitrage. Het geschil De eigenaar betwist de juistheid van de beoordeling van Witteveen+Bos. De schades zijn volgens de eigenaar door aardbeving(en) ontstaan dan wel verergerd. De eigenaar houdt de NAM aansprakelijk voor deze schade en vordert: - vergoeding c.q. herstel van de schades 1 tot en met 85. De NAM heeft (formeel) verweer gevoerd, inhoudende kort gezegd dat de Arbiter Bodembeweging onbevoegd is dan wel dat de eigenaren niet-ontvankelijk zijn. De beoordeling Standpunt NAM De arbiter overweegt dat alvorens de vraag naar causaliteit en aansprakelijkheid beantwoord kan worden, eerst de vraag naar bevoegdheid van de arbiter dan wel ontvankelijkheid van de eigenaren beantwoord moet worden nu de NAM zich op het standpunt stelt dat de eigenaar eerst het afgesproken traject van een second opinion dient te doorlopen, alvorens de

3 schademelding ter beoordeling aan de Arbiter Bodembeweging kan worden voorgelegd. Volgens de NAM zijn schademeldingen in het kader van de proef Buitengebied uitgezonderd van afhandeling overeenkomstig het schadeprotocol en staat dus de route contra-expertise, eventueel gevolgd door arbitrage, niet open. NAM stelt zich in de zienswijze en ter zitting op het standpunt dat de Arbiter Bodembeweging niet bevoegd is om het dossier op basis van het door de schademelder zelf geïnitieerde rapport in behandeling te nemen omdat dit haaks zou staan op de in het Buitengebied afgesproken werkwijze. De NAM stelt zich daarnaast op het standpunt dat ook uit het Reglement Arbiter Aardbevingsschade volgt dat geen geschilbeslechting door de Arbiter Bodembeweging kan plaatsvinden op grond van art. 9 Reglement. De NAM stelt dat er geen overleg heeft plaatsgevonden tussen de experts, wat een vereiste voor aanmelding is. Reglement Arbiter Bodembeweging De zaak valt onder het Reglement Arbiter Bodembeweging 1 november 2017 (hierna: reglement). Dit reglement is gebaseerd op samenwerkingsafspraken tussen NAM, EZ en NCG. Op grond van het reglement kan een zaak bij de arbiter aangemeld worden als er sprake is van een geschil. Op grond van art. 9 lid 3 jo. art. 1 sub van het reglement zijn het aanmeldingsformulier, het rapport van de schade-expert en de contra-expert, en het bericht met de uitkomst van het overleg tussen de schade-expert en contra-expert vereist om de zaak te kunnen aanmelden. Eigenaren hebben o.a. een aanmeldingsformulier, twee rapporten van Witteveen+Bos (inspectierapport en beoordelingsrapport), een rapport van Energeo bv (met bijlagen) en een rapport van Vergnes Expertise BV ingediend. De arbiter overweegt dat er aldus sprake is van een rapport van de schade-expert. Immers, op grond van art. 1 sub g reglement wordt onder schade-expert verstaan een expert die in opdracht van het CVW in een expertiserapport de schade aan een gemeld gebouw vaststelt, het causaal verband met de aardbevingen beoordeelt en in geval van aardbevingsschade voorschrijft hoe deze schade kan worden hersteld. De arbiter is van oordeel dat het rapport van Witteveen+Bos onder deze definitie valt en aldus aangemerkt kan worden als schade-expert in de zin van het reglement. Onder contra-expert wordt op grond van art. 1 sub h reglement verstaan: een expert die in opdracht van de eigenaar de onderdelen uit het expertiserapport van de schade-expert waarmee de eigenaar het niet eens is, beoordeelt. In onderhavige is zaak Vergnes Expertise B.V. als contra-expert aangewezen. De arbiter overweegt dat Vergnes Expertise echter niet de onderdelen uit het expertiserapport van de schade-expert heeft beoordeeld maar een rapport heeft opgesteld met schades, gekoppeld aan een bepaald nummer, die niet overeenkomen met de schadenummering van het rapport van de schade-expert. Waar bijvoorbeeld schadenummer 1 in het rapport van Vergnes Expertise zich in de voorgevel t.p.v. de dakgoot bevindt, bevindt schadenummer 1 van het rapport van de schade-expert zich in de woonkamer aan de binnenzijde van het pand. Daarnaast zijn in het rapport van Vergnes Expertise 78 schades opgenomen terwijl in het rapport van de schade-expert 85 schades zijn opgenomen. Ook wordt in het rapport van Vergnes Expertise, op pagina 10 onder 5. vermeld: Er is door claimant een eerdere schademelding gedaan bij NAM/CVW onder meldingsnummer [], terwijl het meldingsnummer van de schade-expert nu juist het nummer [] betreft. Over dit meldingsnummer zou aldus ook het rapport van Vergnes Expertise moeten gaan. De arbiter overweegt dat Vergnes Expertise in het geheel niet de beoordeling van de schade-expert in zijn rapport heeft betrokken. De arbiter overweegt, met inachtneming van genoemde omstandigheden, dat Vergnes Expertise niet als contra-expert in de zin van art. 1 sub h reglement aangemerkt kan worden. Immers is geen sprake van een herbeoordeling maar van een geheel nieuwe beoordeling. De arbiter overweegt dat er in deze zaak echter nog een andere expert op verzoek van de eigenaren een schade-rapport heeft

4 opgesteld. IR. [naam] heeft namens het bedrijf Energeo bv een Expertise-rapport i.v.m. schades aan de woonboerderij familie [naam] te Scheemda opgesteld. Dit rapport bevat wel een herbeoordeling van de schades als vermeld in het rapport van de schade-expert. Het rapport van Energeo refereert aan de 85 schades uit het rapport van Witteveen+Bos en geeft een eigen beoordeling. De arbiter is van oordeel dat op grond van laatstgenoemd rapport sprake is van een herbeoordeling en van een contra-expert als bedoeld in art. 1 sub h reglement. Voorts volgt uit het reglement dat in twee gevallen een geschilbeslechtingsprocedure bij de arbiter gestart kan worden. In de kern gaat het in beide gevallen erom dat er een schadeexpert en een contra-expert moet zijn die het niet met elkaar eens zijn of die het wel met elkaar eens zijn maar dat de eigenaar het niet eens is met het aanbod tot schadeherstel van het CVW/de NAM. De arbiter overweegt dat in onderhavige situatie een aanbod tot schadeherstel geheel uitblijft en dat de schade-expert en contra-expert het niet met elkaar eens zijn. Er zijn immers twee rapporten waarin over dezelfde schades verschillende conclusies worden getrokken. Volgens art. 9 lid 6 Reglement wordt door het secretariaat van de Arbiter Bodembeweging getoetst of 1) De schade is beoordeeld door een schade-expert en een contra-expert (sub c reglement) en 2) De eigenaar bericht heeft ontvangen van de uitkomst van het overleg tussen de schade-expert en de contra-expert (sub d reglement). In casu heeft er geen overeenstemmingsoverleg plaatsgevonden en is ook geen sprake van een bericht met de uitkomst van het overleg tussen de schade-expert en de contra-expert. De NAM heeft ter zitting aangevoerd dat, omdat er geen overleg is gevoerd tussen de experts, de arbiter onbevoegd is. In de praktijk worden de uitkomsten van overleg tussen schade-expert en contra-expert vaak neergelegd in een zogenoemde combi-akte, (dis)akkoord of akte van taxatie. De arbiter overweegt dat het overeenstemmingsoverleg van belang is omdat het CVW/de NAM (of een namens/in opdracht van de NAM/CVW handelend expert) kennis heeft moeten kunnen nemen van het contra-rapport en daar een mening over moet kunnen vormen. Het kan immers zo zijn dat de NAM het wel eens is met (bepaalde onderdelen van) het contra-rapport en er mogelijkerwijs dus geen sprake is van een geschil. Uit een akte van taxatie/combi-akte e.d. volgt of en zo ja waarover sprake is van een geschil. De arbiter overweegt dat dat echter ook op andere wijze duidelijk kan worden, o.a. door uitwisseling van (tegengestelde) standpunten tussen partijen, al dan niet schriftelijk, per of zienswijze. Uit de stellingen van de NAM blijkt dat zij niet wil meewerken aan (de uitvoering van) het contra-rapport ( de route contra- expertise staat niet open, zienswijze ). Dat houdt in dat de NAM het overleg tussen de schade-expert en de contra-expert onmogelijk maakt en daarmee met een oneigenlijk argument beroep doet op artikel 9 Reglement aangaande het ontbreken van het overleg tussen de beide experts. Het komt de arbiter onredelijk voor dat, nu er geen overeenstemmingsgesprek heeft plaatsgevonden omdat de NAM dat blokkeert, een eigenaar zich niet tot de arbiter kan wenden en daardoor het geschil niet beslecht zou kunnen worden. De arbiter gaat dan ook - onder de gegeven omstandigheden - voorbij aan de stelling van de NAM dat zonder overleg tussen de beide experts geen beroep op de Arbiter Bodembeweging kan worden gedaan. Afspraken m.b.t. buitengebied De NAM stelt dat de eigenaar eerst het afgesproken traject van een second opinion dient te doorlopen, alvorens de schademelding ter beoordeling aan de Arbiter Bodembeweging kan worden voorgelegd. De NAM wijst daarbij naar verschillende stukken zoals een brief van de Minister van Economische Zaken van 23 oktober 2017 en Kamervragen (Kamerstukken II

5 , , 330). In de zienswijze van de NAM wordt o.a. het volgende vermeld: ( ) Kortom, de Schademelder dient eerst het afgesproken traject van een second-opinion te doorlopen, alvorens de schademelding ter beoordeling aan de Arbiter Bodembeweging kan worden voorgelegd. ( ) Schademelder heeft vooralsnog geen second opinion van de in het geding zijnde schade bij CVW aangevraagd, maar heeft op eigen initiatief, buiten het voorgeschreven traject om, een onderzoek (door Schademelder aangeduid als contraexpertise ) laten verrichten naar de schade aan het Onroerend Goed. ( ) NAM stelt zich op het standpunt dat de Arbiter Bodembeweging niet bevoegd is om het dossier op basis van het door de Schademelder zelf geïnitieerde rapport in behandeling te nemen. Dit zou namelijk haaks staan op de in het Buitengebied afgesproken werkwijze waarbij op basis van hoogwaardige rapportages tot een oordeel wordt gekomen over de oorzaak van de schade. De second opinion kan niet worden gezien als de contra-expertise zoals nader is omschreven in hoofdstuk 4 van het schade-protocol. De door de Schademelder zelf geïnitieerde onderzoeken zijn geenszins vergelijkbaar met de hiervoor genoemde secondopinion. De arbiter overweegt dat op basis van afspraken waarbij eigenaren niet betrokken zijn geweest en waarvoor zij niet uitdrukkelijk gekozen, laat staan getekend hebben in het z.g. buitengebied een traject gevolgd wordt van opname en beoordeling door Witteveen+Bos waarna eventueel een second opinion zal (moeten) plaatsvinden welke als voorwaarde geldt voor toegang tot de arbiter. De arbiter overweegt dat deze afspraken de eigenaar niet in de weg staan om op eigen gelegenheid en op eigen kosten een contra-expert in te schakelen. Nergens uit blijkt dat het niet mogelijk is om, naast de afspraken waar de NAM op wijst in haar zienswijze, op eigen gelegenheid een contra-expert in te schakelen en zich vervolgens tot de arbiter te wenden. In de bij de zienswijze bijgevoegde brief (bijlage 1) van 19 augustus 2016 worden eigenaren geïnformeerd over de afhandeling na melding buitengebied waar het traject second opinion in wordt beschreven. Hieruit volgt echter niet dat het niet mogelijk is om een contra-expert in te schakelen en naar de arbiter te stappen. Integendeel, in de brief wordt verwezen naar de website van de arbiter ( tegenwoordig: waar wordt vermeld wanneer het mogelijk is voor eigenaren om zich tot de arbiter te wenden en daarvoor is o.a. vereist een contrarapport. Over een second opinion wordt op de website of in het reglement van de Arbiter Bodembeweging niets vermeld. Daarnaast blijkt dat de NCG het door de NAM ingenomen standpunt niet deelt. Dat de door de eigenaren aangevraagde onderzoeken geenszins vergelijkbaar zijn met de second opinion, zoals de NAM stelt, is dan ook in het geheel niet relevant. De arbiter is van oordeel dat de eigenaar op grond van het reglement zijn zaak bij de arbiter kan aanmelden. De arbiter wil er daarnaast nog op wijzen dat in de procedure bij de arbiter geen sprake is van een beperking als buitengebied. De geschilbeslechting heeft, conform het reglement, betrekking op schade door bodembeweging als gevolg van de gaswinning in Groningen. Samenvatting ontvankelijkheid eigenaar, bevoegdheid Arbiter Bodembeweging De arbiter is van oordeel dat hij op grond van het Reglement Arbiter Bodembeweging bevoegd is om zaken in behandeling te nemen wanneer is voldaan aan de vereisten voor aanmelding en er in elk geval rapportages zijn ingediend van een schade-expert en een contra-expert. Dat geldt ook indien de eigenaar op eigen gelegenheid een contra-expert heeft ingeschakeld, mits wordt voldaan aan de vereisten van de contra-expert in de zin van het regelement op grond van art. 1 sub h reglement. Er moet immers wel sprake zijn van een

6 herbeoordeling van het rapport van de schade-expert en daaraan is voldaan met het expertise rapport van Energeo B.V. Zoals de arbiter in het voorgaande reeds heeft vastgesteld staat art. 9 van het reglement niet in de weg aan behandeling van de zaak door de arbiter. Uit niets blijk dat panden in het z.g. buitengebied zijn uitgezonderd van toegang tot de arbiter al dan niet op grond van een door de NAM voorgeschreven second opinion. Daarnaast dient art. 22 van het reglement (niet voorziene gevallen) en de laagdrempeligheid van de procedure in acht genomen te worden, alsmede het gegeven dat NAM zich op grond van het reglement (art. 20) in beginsel gecommitteerd heeft aan de uitspraken van de Arbiter Bodembeweging. Op grond van al het hiervoor overwogene, is de arbiter van oordeel dat hij bevoegd is en de eigenaar ontvankelijk in onderhavige procedure. Schades aan het pand Uit het aanmeldingsformulier, de stukken en de schouw en zitting blijkt dat tussen partijen in geschil is of de geconstateerde (fysieke) schade aan het pand het gevolg is van gaswinning, zoals de eigenaar stelt en de NAM, middels het rapport Witteveen+Bos, betwist. Volgens de eigenaar is de schade veroorzaakt door aardbeving(en). Wanneer voormelde schade het gevolg is van gaswinning, dan is de NAM, als exploitant van de gasvelden in Groningen, (kwalitatief) aansprakelijk voor de schade. Uit de stukken van het dossier alsmede uit de verklaringen van de deskundigen ter zitting blijkt dat geen overeenstemming bestaat over de vraag of de schade aan het pand aardbeving gerelateerd is. De arbiter overweegt dat de zaak tot nu toe met name betrekking heeft gehad op de vraag naar ontvankelijkheid en bevoegheid. Het inhoudelijk debat over de schades is nog niet gevoerd. Het komt de arbiter dan ook wenselijk voor, mede gezien het feit dat het niet alleen om scheurvorming maar ook om andersoortige schades gaat, om een deskundige aan te wijzen, die nader onderzoek doet naar de vraag of de geconstateerde schade aan het pand veroorzaakt is door aardbevingen tengevolge van gaswinning. De arbiter zal een nadere datum bepalen teneinde de deskundige gelegenheid te geven het pand te onderzoeken, bij welk onderzoek partijen en hun deskundigen aanwezig kunnen zijn, en waarbij een ieder al datgene aan de orde kan stellen wat naar zijn/haar mening terzake dienend is. De beslissing De arbiter: stelt vast dat de eigenaar ontvankelijk is in zijn vordering bij de Arbiter Bodembeweging en dat de Arbiter Bodembeweging bevoegd is om onderhavige zaak te beslechten. Alvorens verder te beslissen: - wijst ing. [naam] te Benthuizen aan als deskundige om onderzoek te doen aan het pand en advies uit te brengen aan de arbiter teneinde de volgende vragen te beantwoorden: 1. Kunt u een beschrijving c.q. oordeel geven over de bouwkundige toestand van het pand?

7 2. Is sprake van verzakking van het pand en zo ja, kan met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid uitgesloten worden dat de aardbevingen (mede) tot verzakking hebben geleid? 3. Heeft de verzakking tot de in het geschil zijnde scheurvorming van het pand kunnen leiden? 4. Zo nee, wat is dan de oorzaak van de schade? 5. Wat is uw algehele beeld van de schades in relatie tot de causaliteit met aardbevingen? 6. Is er sprake van een veiligheidsrisico van het pand? 7. Heeft u nog overige opmerkingen die voor de beoordeling van de zaak van belang zouden kunnen zijn? Bepaalt dat een datum en tijdstip voor het onderzoek van de deskundige vastgesteld zal worden. Houdt iedere verdere beslissing aan. Aldus beslist door mr. P.J. van Steen, Arbiter Bodembeweging op 15 maart 2018, bijgestaan door mr. M.C. Gozoglu, secretaris. secretaris arbiter