Dossier Indirecte werkgelegenheid

Transcriptie

1 Brussel, december 2005 Dossier Indirecte werkgelegenheid De indirecte werkgelegenheid van de houtindustrie ( ) Erwin Eysackers

2 Brussel, november 2005 Dossier Indirecte werkgelegenheid De indirecte werkgelegenheid van de houtindustrie ( ) Met dank aan: Brussel, SERV, 2005 WD/2005/ 5147/23 2

3 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Macro-economische kenmerken van de houtindustrie De Belgische houtindustrie: een overzicht Kenmerken van het intermediaire verbruik Binnenlandse en buitenlandse afzetmarkt Arbeidsintensiteit... 9 Hoofdstuk 2 Indirecte werkgelegenheid van de houtindustrie Indirecte werkgelegenheid: een inleiding Indirect werkgelegenheidseffect bij binnenlandse toeleveranciers Indirect werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen van inkomen verdiend of ontstaan in de houtindustrie Totale (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect Multiplicator van directe naar indirecte werkgelegenheid Directe en indirecte arbeidsintensiteit Gecumuleerd (direct en indirect) tewerkstellingseffect Hoofdstuk 3 Conclusie Hoofdstuk 4 Bijlage A: gedetailleerde tabellen Hoofdstuk 5 Bijlage B: de betekenis en interpretatie van indirecte werkgelegenheidscijfers Bedrijfstakgebonden analyse Macro-economisch analysekader Statische analyse Geloofwaardigheid van cijfers over indirecte werkgelegenheid Referentielijst Lijst met tabellen Lijst met figuren

4 Inleiding 1. De werkgelegenheid is naast andere elementen een sleutelindicator om het belang van een bedrijfstak in een economie te duiden. Werkgelegenheidscijfers van bedrijfstakken hebben echter het nadeel dat zij de economische werkelijkheid slechts gedeeltelijk weergeven. Uitbesteding van activiteiten is immers in vele bedrijfstakken sinds meer dan tien jaar een belangrijk sociaal-economisch fenomeen. De werkgelegenheid door uitbesteding en toeleveringsverbanden gecreëerd bij andere bedrijfstakken vormt een belangrijk onderdeel van het gehele werkgelegenheidseffect van een bedrijfstak. Ook de besteding van inkomen verdiend in een bedrijfstak leidt tot een indirect werkgelegenheidseffect. Deze besteding van inkomen leidt immers tot leveringen door binnenlandse bedrijfstakken aan de finale vraag van huishoudens. Beide werkgelegenheidseffecten worden aangeduid als de indirecte werkgelegenheid van de onderzochte bedrijfstak. Zij ontstaan bij andere bedrijfstakken door de economische activiteit van de onderzochte bedrijfstak. 2. Dit rapport bespreekt het indirecte werkgelegenheidseffect van de houtindustrie tussen 1995 en Grensoverschrijdende werkgelegenheidseffecten worden niet in kaart gebracht. De berekening van indirecte werkgelegenheid berust op macro-economische gegevens. De berekeningswijze is gedetailleerd toegelicht in een afzonderlijk methodologisch rapport 1. De betekenis van indirecte werkgelegenheid bevindt zich op bedrijfstakniveau. Conclusies betreffen steeds het geheel van de bedrijfstak. In bijlage wordt een beknopte toelichting bij de interpretatie van indirecte werkgelegenheid gegeven. 3. Dit rapport maakt deel uit van een reeks van 20 rapporten over indirecte werkgelegenheid die in het najaar van 2005 en voorjaar van 2006 gepubliceerd worden. Meer informatie vindt u op 1 Zie Eysackers 2005a. 4

5 Hoofdstuk 1 Macro-economische kenmerken van de houtindustrie 1. De Belgische houtindustrie: een overzicht 4. De berekening van indirecte werkgelegenheid vertrekt van macro-economische gegevens over de Belgische houtindustrie (NACE 26) in de Nationale Rekeningen. Deze zijn niet per definitie identiek aan de gegevens in andere economische of RSZ-statistieken. Zie Tabel 1 voor de belangrijkste kernvariabelen in prijzen van Tabel 2 op pagina 24 geeft dezelfde variabelen in lopende prijzen weer. Tabel 1: belangrijkste kenmerken van de Belgische houtindustrie, 1995 tot 2003, in miljoen euro en aantal werkzame personen, in prijzen van 2000 (bron: Nationale Rekeningen 2 ) Output intermediair verbruik intermediair verbruik: binnenlands intermediair verbruik: buitenlands bruto toegevoegde waarde beloning van werknemers netto exploitatieoverschot en gemengd inkomen van zelfstandigen verbruik van vaste activa (afschrijvingen) werkzame personen werknemers zelfstandigen De oorzaken van deze verschillen zijn voornamelijk: 2 Gegevens gedownload van Belgostat in juli De gegevens voor 2003 worden geschat via voorlopige methodes en kunnen nog (licht) aangepast worden. Voor de omzetting van lopende naar reële prijzen is de bedrijfstakspecifieke deflator voor de houtindustrie (A31) gehanteerd (en dus niet de algemene deflator van het bruto binnenlands product). Alle gegevens in dit hoofdstuk zijn afgeleid van de Nationale Rekeningen tenzij anders vermeld. Zie Eysackers 2005a voor de gegevens van Omzet zonder BTW en andere productgebonden belastingen. 4 Wat overblijft van de bruto toegevoegde waarde na aftrek van de loonmassa voor werknemers, afschrijvingen en productgebonden belastingen en subsidies. Omvat winst, niet-productgebonden belastingen (milieuheffing ) en dergelijke evenals het inkomen van zelfstandigen. 5

6 Het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) volgt niet steeds de bedrijfstakaanduiding van een onderneming (NACE-code) en herplaatst een aantal ondernemingen. Dit is in het bijzonder van belang voor NACE 51 (groothandel). Een aantal ondernemingen wordt door het INR in afzonderlijke productgebonden eenheden opgesplitst. Een onderneming die bijvoorbeeld aardolie raffineert (NACE23) en verwerkt (NACE24) en vervolgens rubberproducten op de markt brengt (NACE25) wordt in drie delen (en niet meer als één geheel) in de Nationale Rekeningen opgenomen. De bedrijfstakgegevens in de Nationale Rekeningen worden in basisprijzen uitgedrukt, dus in prijzen van de producent. Het verschil tussen basisprijzen en marktprijzen betreft voornamelijk de BTW en handels- en distributiemarges. Vooral de BTW speelt in een industriële bedrijfstak een belangrijke rol. De output wordt bijvoorbeeld vaak berekend op basis van btw-aangiften, wat per definitie hogere resultaten geeft. Werkzame personen in de Nationale Rekeningen zijn werknemers (arbeiders en bedienden) en zelfstandigen. In dit rapport wordt enkel het aantal werkzame personen behandeld. Het aantal werknemers volgt niet steeds de arbeidsstatistieken om dezelfde reden als hoger: een aantal ondernemingen wordt niet meer onder hun oorspronkelijke code geregistreerd in de Nationale Rekeningen 5. Ook zwartwerk, meewerkende huisgenoten en dergelijke worden als werkzame personen beschouwd. 5. Het aantal werkzame personen daalt geleidelijk in de onderzochte periode, van een naar een werkzame personen. De oorzaak ligt volledig bij het aantal werknemers aangezien het aantal zelfstandigen licht toeneemt. 6. Figuur 1 geeft de output tussen 1995 en 2003, opnieuw in prijzen van De belangrijkste financiële variabelen zijn in procent van de jaarlijkse output weergegeven. De output van de houtindustrie in reële termen evolueert van een 2,1 miljard euro in 1995 naar een 2,9 miljard euro in In 1996 worden de laagste outputcijfers geregistreerd, waarna een continue duidelijke groei tot 2001 volgt. De laatste jaren blijft de output ongeveer stabiel. Het intermediaire verbruik aankopen bij andere bedrijfstakken in binnen- en buitenland evolueert van ongeveer 71% (1996) naar een 75% van de output (2003). Het buitenlandse aandeel neemt sterk toe terwijl het binnenlandse aandeel duidelijk in belang afneemt. 5 Ook de definitie van werknemer verschilt enigszins. De belangrijkste afwijkingen zijn: zelfstandigen in bijberoep worden enkel als werknemers geteld, en deeltijdse werknemers ook actief in andere bedrijfstakken worden enkel geregistreerd in de bedrijfstak waar ze de meeste arbeidsuren presteren. De Nationale Rekeningen kennen ook het begrip voltijdse equivalente werknemer niet: het gaat steeds om personen, niet om werkgelegenheidscijfers waaruit de deeltijdse werkgelegenheid verwijderd is. De verschillen blijven beperkt omdat de positieve als negatieve effecten elkaar in hoge mate opheffen. 6

7 De bruto toegevoegde waarde wordt gevormd door alle weergegeven variabelen met uitzondering van het intermediaire verbruik. De toegevoegde waarde daalt in de onderzochte periode dus van ongeveer 29% (1995) naar een 25% van de output (2003). Het belangrijkste bestanddeel van de toegevoegde waarde vormt de loonmassa voor werknemers. Deze daalt van een 20% in 1996 naar een 16% (2003) van de output. Figuur 1: houtindustrie, 1995 tot 2003, evolutie van de output, in miljoen euro in prijzen van 2000, en evolutie van de belangrijkste andere financiële kenmerken, in % van de jaarlijkse output Bedrijfstak hout (NACE 20), evolutie van de output tussen 1995 en 2003, in prijzen van 2000, en evolutie van de belangrijkste andere financiële variabelen, in % van de jaarlijkse output ,4% 6,5% 6,9% in miljoen euro, prijzen van ,7% 6,8% 6,9% 6,7% 7,0% 16,2% 7,5% 18,5% 18,6% 18,8% 19,1% 20,1% 32,6% 25,8% 71,2% 71,4% 71,9% 71,4% 47,3% 40,3% 15,7% 15,7% 16,1% 32,5% 73,5% 74,7% 40,4% intermediair verbruik (totaal) intermediair verbruik buitenlands beloning van werknemers verbruik van vaste activa (afschrijvingen) intermediair verbruik binnenlands productgebonden belastingen min subsidies netto exploitatieoverschot en gemengd inkomen van zelfstandigen De macro-economische evolutie van de houtindustrie sinds 1995 kan als volgt samengevat worden: het aandeel van de buitenlandse aankopen in de output neemt aanzienlijk toe, en met een ongeveer gelijkaardig aandeel vermindert de loonmassa voor werknemers. 2. Kenmerken van het intermediaire verbruik 7. Een meer gedetailleerde analyse leert dat ondanks de ogenschijnlijke stabiliteit belangrijke ontwikkelingen binnen het intermediaire verbruik plaatsgrijpen. Zie Figuur 2. Het aandeel van het intermediaire verbruik binnen de eigen bedrijfstak 6 daalt sterk tussen 1995 en 2001, van een 22% naar een 12%. 6 Dus: houtbedrijven die aan andere houtbedrijven leveren. 7

8 Het aandeel van de andere binnenlandse bedrijfstakken daalt echter niet. Er lijkt een samenhang tussen de sterk toegenomen import en het dalende intermediaire verbruik binnen de eigen bedrijfstak, al mag de interactie met de groothandel (NACE51) eveneens niet onderschat worden 7. Opvallend is dat de Belgische bosbouw nog slechts een marginale rol speelt als leverancier aan de houtindustrie. Figuur 2: houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, componenten van het intermediaire verbruik (binnenlandse leveranciers en invoer), prijzen van 2000, in % van het totale intermediaire verbruik (100%) (bron: eigen bewerking van de gebruikstabellen van binnenlandse oorsprong 8 ) Houtindustrie, binnenlandse en buitenlandse intermediaire verbruik, 1995, 2000 en 2001, in prijzen van 2000, in % van het totale intermediaire verbruik Intermediair verbruik, in miljoen euro, in prijzen van (44,8%) 811 (45,1%) 553 (35,6%) 400 (19,7%) 396 (25,5%) 371 (20,6%) 51 (2,5%) 47 (2,6%) 95 (4,7%) 79 (4,4%) 107 (5,3%) 57 (3,7%) 91 (5,1%) 104 (6,7%) 226 (11,1%) 202 (11,2%) 346 (22,3%) 197 (11,0%) 243 (12,0%) Ingevoerd intermediair verbruik Ander intermediair verbruik van binnenlandse oorsprong Bosbouw Andere zakelijke dienstverlening Vervoer te land Groothandel Houtindustrie In totaal daalt het binnenlandse aandeel in het intermediaire verbruik van een 64% (1995) naar een 55% (2000). Op langere termijn lijkt het aandeel van het buitenland dus toe te nemen. 7 In 2000 herklasseerde het INR een aantal ondernemingen van industriële naar groothandelsondernemingen. Het betreft ondernemingen die enkel nog een groothandelsfunctie hebben en hun vroegere productiefunctie niet meer uitoefenen. 8 Zie Eysackers 2005a voor de berekeningswijze van de gegevens in deze en volgende figuren. Ze zijn afgeleid van aanbod- en gebruikstabellen die vandaag slechts beschikbaar zijn tot

9 3. Binnenlandse en buitenlandse afzetmarkt 8. De houtindustrie kenmerkt zich door belangrijke leveringen aan de bouwnijverheid waar ook een belangrijke groei gerealiseerd wordt. Het aandeel van de meubelindustrie daalt sterk. Zie Figuur 3. De leveringen aan het buitenland nemen in belangrijke mate toe, van een 32% in 1995 naar een 40% in Vooral de export buiten de Europese Unie valt op. Figuur 3: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, leveringen aan binnenlandse bedrijfstakken en finale vraag inclusief uitvoer, in % van de totale output (100%) 9 Houtindustrie, leveringen aan binnen- en buitenland, 1995, 2000 en 2001, in miljoen euro, in prijzen van 2000 en in % van de totale output output naar afzetmarkt, in miljoen euro, prijzen van (3,1%) 679 (31,7%) 274 (12,8%) 225 (10,5%) 105 (4,9%) 430 (20,0%) 23 (0,9%) 149 (6,0%) 910 (36,6%) 213 (8,6%) 45 (1,8%) 75 (3,0%) 84 (3,4%) 745 (30,0%) 23 (0,8%) 155 (5,5%) 961 (34,3%) 248 (8,9%) 55 (2,0%) 85 (3,0%) 101 (3,6%) 881 (31,5%) 346 (16,1%) 197 (7,9%) 243 (8,7%) -38 (-1,8%) FV andere finale vraag FV Exports extra EU fob FV Exports intra EU fob FV Final consumption expenditure by households BNL Andere leveringen Cultuur, sport en recreatie Meubelbouw; andere nijverheid Vervoersondersteundende activiteiten Bouwnijverheid Houtindustrie Arbeidsintensiteit 9. De arbeidsintensiteit van een bedrijfstak betreft het aantal werkzame personen dat bij een gegeven output (in casu 1 miljoen euro) door een bedrijfstak tewerkgesteld wordt. Zoals hoger verduidelijkt maken we geen onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen. Figuur 4 vergelijkt de arbeidsintensiteit van de houtindustrie met enkele groepen bedrijfstakken evenals het Belgische gemiddelde. De berekeningen zijn uitgevoerd in prijzen van De waarden voor 1995 eindigen niet perfect op 100% omdat een belangrijke voorraadvermindering (voor ongeveer -0,2% van de output) in dat jaar geregistreerd werd. 9

10 10. De arbeidsintensiteit van de houtindustrie daalt sterk tussen 1995 en In 1995 situeert de arbeidsintensiteit zich in de buurt van het Belgische gemiddelde, namelijk een 7,5 werkzame personen per miljoen euro output. In 2003 is dit cijfer bijna gehalveerd tot 4,8 werkzame personen per miljoen euro output. De houtindustrie was één van de meer arbeidsintensieve industriële bedrijfstakken in 1995, wat in 2003 echter niet meer opgaat. Enkel chemie, metaal en andere kapitaalintensieve bedrijfstakken scoren lager. arbeidsintensiteit van de bedrijfstak hout in vergelijking met enkele andere groepen bedrijfstakken, , output in prijzen van 2000 arbeidsintensiteit: aantal werkzame personen per mio euro output in prijzen van ,53 8,12 7,50 7,24 7,01 5,93 5,30 5,02 4, hout: nace 20 tabak, textiel, kleding, leder: nace 16 tot 19 voeding: nace 15 non-ferro, metaal en machinebouw: nace 26 tot 30 elektriciteit, water: nace 40 tot 41 handel, horeca en transport: nace 50 tot 64 financiële en zakelijke diensten: nace 65 tot 74 gemiddelde voor Belgische economie Figuur 4: Arbeidsintensiteit van de houtindustrie (onderbroken lijn) en andere groepen bedrijfstakken, 1995 tot 2003, aantal werkzame personen per mio euro output, in prijzen van De arbeidsintensiteit mag niet verward worden met de arbeidsproductiviteit (bruto toegevoegde waarde per werkzame persoon). De evolutie van beide variabelen hangt samen, maar in omgekeerde zin: hoe hoger de bruto toegevoegde waarde en/of het intermediaire verbruik per werkzame persoon, hoe lager de arbeidsintensiteit. De arbeidsintensiteit wordt in Figuur 5 invers weergegeven, omdat de figuur in financiële termen en niet in werkzame personen uitgedrukt wordt. 10

11 12. Een gemiddelde werkzame persoon in de houtindustrie realiseert in 2003 een toegevoegde waarde van een 0,053 miljoen euro (ongeveer een 2,1 miljoen oude Belgische frank). Tussen 1995 en 2003 is de arbeidsproductiviteit met bijna 50% gestegen, wat opnieuw duidt op de transformatie die de bedrijfstak doormaakt. De vooruitgang van het intermediaire verbruik per werkzame persoon is echter van nog grotere orde. Het evolueert van 0,097 miljoen euro in 1995 naar een 0,156 miljoen euro per werkzame persoon in 2003, dus een stijging van bijna 60%. In het jaar 1996 wordt opnieuw een achteruitgang geconstateerd, alle andere jaren is er een duidelijke vooruitgang. hout, arbeidsproductiviteit, intermediair verbruik per werkzame persoon en arbeidsintensiteit per werkzame persoon, , in miljoen euro (prijzen van 2000) en werkzame personen 0,250 bruto toegevoegde waarde en intermediaire verbruik per werkzame persoon, in mio euro 0,200 0,150 0,100 0,050 7,53 0,133 0,097 0,036 8,12 0,123 0,088 0,035 7,50 0,133 0,095 0,038 7,24 0,138 0,099 0,039 7,01 0,143 0,102 0,041 5,93 0,169 0,123 0,046 5,30 0,189 0,138 0,051 5,02 0,199 0,146 0,053 4,79 0,209 0,156 0,053 0, arbeidsproductiviteit IMV per werkzame persoon arbeidsintensiteit Figuur 5: Houtindustrie, 1995 tot 2003, arbeidsintensiteit, arbeidsproductiviteit en intermediair verbruik per werkzame persoon, in mio euro per werkzame persoon en aantal werkzame personen per mio euro output, in prijzen van 2000 Samen vormen deze variabelen de inverse van de arbeidsintensiteit (dus: 1 / arbeidsintensiteit). De stippellijn in Figuur 5 vormt tegelijkertijd de som van de bruto toegevoegde waarde en het intermediaire verbruik per werkzame persoon (waarde weergegeven onder elk punt) en de inverse van de arbeidsintensiteit (waarde boven elk punt). De evolutie van de arbeidsintensiteit in de houtindustrie wordt vooral bepaald door de evolutie van het intermediaire verbruik per werkzame persoon, ook al gaat ook de gemiddelde arbeidsproductiviteit er duidelijk op vooruit. 11

12 Hoofdstuk 2 Indirecte werkgelegenheid van de houtindustrie 1. Indirecte werkgelegenheid: een inleiding In dit rapport staat het indirecte binnenlandse 10 werkgelegenheidseffect van de houtindustrie centraal. De directe werkgelegenheid betreft de eigen werkgelegenheid van de houtindustrie. De indirecte werkgelegenheid betreft de werkgelegenheid bij andere Belgische bedrijfstakken afhankelijk van de economische activiteit van de houtindustrie. Twee vormen van indirecte werkgelegenheid worden onderscheiden: Aan de hand van de arbeidsintensiteit en de financiële stromen tussen bedrijfstakken gedocumenteerd in aanbod- en gebruikstabellen wordt de indirecte werkgelegenheid van een bedrijfstak bij zijn toeleveranciers geschat. Dit betreft de werkgelegenheid gecreëerd door bestellingen van de onderzochte bedrijfstak bij andere bedrijfstakken (aankoop van goederen en diensten). In dit werkgelegenheidseffect komt de vervlechting en netwerking tussen (Belgische) bedrijfstakken tot uiting. Hoe groter de aankopen van de onderzochte bedrijfstak bij andere Belgische bedrijfstakken, hoe groter dit stroomopwaartse indirecte werkgelegenheidseffect. Het indirecte werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen van inkomen verdiend door werkzame personen direct of indirect tewerkgesteld in de houtindustrie wordt aan de hand van bijkomende informatie berekend. 1/ Het inkomen verdiend in een bedrijfstak wordt 2/ door de werknemers en zelfstandigen van deze bedrijfstak gedeeltelijk geconsumeerd, wat 3/ leveringen door binnenlandse bedrijfstakken aan de finale vraag impliceert. Deze leveringen 4/ vertegenwoordigen een werkgelegenheidseffect dat indirect toegeschreven wordt aan het inkomen ontstaan in de onderzochte bedrijfstak. Ook hier geldt: hoe groter het inkomen verdiend in de onderzochte bedrijfstak, hoe groter het indirecte werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen. De som van de eigen werkgelegenheid en beide indirecte werkgelegenheidseffecten vormt het totale (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect van de houtindustrie. Dit cijfer geeft het gehele Belgische werkgelegenheidseffect weer die direct of indirect een band heeft met de onderzochte bedrijfstak. 10 Alle indirecte werkgelegenheidseffecten in dit rapport verwijzen steeds naar binnenlandse werkgelegenheid. 12

13 toeleverende onderzochte bedrijfstakken leverend bedrijfstakken bedrijfstak aan finale vraag stroomopwaartse financiële stroom eigen indirecte directe werkgelegenheidseffect werkgelegenheid bij binnenlandse goederen en diensten toeleveranciers inkomen van inkomen van besteding indirecte werkzame personen werkzame personen inkomen werkgelegenheidseffect indirect toegeschreven bij bedrijfstakken aan onderzochte leverend aan de bedrijfstak goederen en diensten finale vraag van huishoudens 13. De som van directe en indirecte werkgelegenheidseffecten dient echter met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd: in dergelijke analyse wint de onderzochte bedrijfstak werkgelegenheid bij andere bedrijfstakken, en verliest zelf geen werkgelegenheid aan andere bedrijfstakken. De mate waarin de eigen economische activiteit afhankelijk is van bestellingen door andere bedrijfstakken komt bijvoorbeeld niet tot uiting. Om die reden wordt een tweede synthesecijfer berekend: de som van 1/ de eigen werkgelegenheid niet afhankelijk van bestellingen door andere bedrijfstakken en 2/ het eerste niveau van indirecte werkgelegenheid bij toeleverende bedrijfstakken. In de figuur op de volgende pagina gaat het om de werkgelegenheidseffecten {1} + {2} + {4}. Dit resultaat vormt het gecumuleerde (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect 11. Het betreft het werkgelegenheidseffect ontstaan door de economische activiteit van de onderzochte bedrijfstak, ook al gaat het niet alleen om werkgelegenheid actief in de houtindustrie. De som van gecumuleerde werkgelegenheidseffecten van alle Belgische bedrijfstakken levert een identiek eindtotaal op als de som van de directe werkgelegenheid per bedrijfstak, aangezien dubbeltellingen tussen directe en indirecte werkgelegenheid uitgesloten zijn. 14. Zie Eysackers (2005a) voor de berekeningswijze. Alle berekeningen zijn gebaseerd op de Belgische Nationale Rekeningen. Dit impliceert dat alle resultaten zich bevinden op Belgisch niveau. Het is niet mogelijk om gelijkaardige analyses op gewestelijk niveau of op subbedrijfstakniveau uit te voeren. 11 Zie ook Cornille & Robert (2005). 13

14 Overzicht 12 van de directe ({1}, {2} en {3}) en indirecte ({4}, {5} en {6}) werkgelegenheidseffecten. Het gecumuleerde (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect wordt gevormd door de onderdelen {1}, {2} en {4}. toeleverende onderzochte bedrijfstakken leverend bedrijfstakken bedrijfstak aan finale vraag {5} {4} {3} {2} {1} stroomopwaartse financiële stroomopwaartse financiële eigen werkgelegenheid eigen werkgelegenheid eigen werkgelegenheid indirecte stroom indirecte stroom actief voor actief voor actief voor werkgelegenheidseffect werkgelegenheidseffect bestellingen door bestellingen door finale vraag toeleveranciers: goederen toeleveranciers: goederen andere bedrijfstakken eigen bedrijfstak (export ) hogere niveaus en diensten 1ste niveau en diensten {6} inkomen van inkomen van inkomen van inkomen van besteding indirect werkzame personen werkzame personen werkzame personen werkzame personen inkomen werkgelegenheidseffect indirect toegeschreven bij bedrijfstakken aan onderzochte leverend aan bedrijfstak goederen finale vraag en diensten van huishoudens 12 Het 2 de niveau betreft toeleveranciers van toeleveranciers aan de houtindustrie, het 3 de niveau toeleveranciers van toeleveranciers van toeleveranciers aan de houtindustrie, enzovoort. 14

15 Figuur 6: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, eigen werkgelegenheid en alle niveaus van indirecte werkgelegenheid bij toeleveranciers, opgedeeld naar aard van de toelevering, in aantal werkzame personen Houtindustrie (nace 20), som van eigen werkgelegenheid en volledige indirecte werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers, 1995, 2000 en 2001, in aantal werkzame personen directe en indirect stroomopwaarts werkgelegenheidseffect, in aantal werkzame personen Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak grondstoffen: NACE1 en 2 grondstoffen andere: NACE uitbestede diensten: NACE64 tot 74 handel, horeca en transport: NACE50-63 andere industrie + bouw: andere NACE<50 niet-marktdiensten: NACE>74 2. Indirect werkgelegenheidseffect bij binnenlandse toeleveranciers 15. Figuur 6 verduidelijkt het gehele indirecte werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers (alle niveaus van toelevering, dus de som van {4} en {5} in de figuur op de vorige pagina) 13. De toeleverende bedrijfstakken zijn in deze en volgende figuren in enkele samenhangende groepen ingedeeld waarvan enkel de afkorting weergegeven is. De samenstelling van elke groep bevindt zich in de verklarende tabel op pagina Het stroomopwaarts werkgelegenheidseffect evolueert van een indirect werkzame personen in 1995 tot een personen in In wezen groeit enkel de indirecte werkgelegenheid bij de bedrijfstakken zakelijke dienstverlening enerzijds en handel en transport anderzijds. De industriële binnenlandse toeleveranciers van de houtindustrie registreren een belangrijke indirecte werkgelegenheid, maar deze gaat in volume achteruit. 13 Detailgegevens bevinden zich in Tabel 4 (eerste niveau van toelevering) en Tabel 5 (alle niveaus van toelevering) in bijlage. 15

16 Hiermee bevestigt de houtindustrie een meer algemene trend: toeleverende werkgelegenheid verschuift voor de meeste bedrijfstakken langzaam maar zeker van industriële naar dienstenbedrijfstakken. Figuur 7: Houtindustrie, 1995, 200 en 2001, eigen werkgelegenheid en indirect werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen actief bij andere bedrijfstakken Houtindustrie, werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen, in de onderzochte bedrijfstak en bij toeleveranciers, in aantal werkzame personen werkgelegenheidseffect, in aantal werkzame personen Werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen toeleveranciers, in aantal werkzame personen bij andere bedrijfstakken Werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen onderzochte bedrijfstak, in aantal werkzame personen bij andere bedrijfstakken Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak 3. Indirect werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen van inkomen verdiend of ontstaan in de houtindustrie 17. Het indirecte werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen vertaalt het inkomen (direct of indirect) verdiend in een onderzochte bedrijfstak in werkgelegenheidstermen. Het betreft opnieuw enkel personen werkzaam bij andere bedrijfstakken dan de houtindustrie. Figuur 7 geeft de belangrijkste resultaten De berekening is samengevat in Tabel 7 in bijlage. 16

17 18. Het werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen schommelt voor de houtindustrie rond een werkzame personen in 1995, en daalt licht voor zowel bij de eigen werkgelegenheid als bij de toeleveranciers. Figuur 8: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, eigen werkgelegenheid, indirecte werkgelegenheid bij toeleveranciers en via consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen Bedrijfstak Houtindustrie (nace 20), som van eigen werkgelegenheid, indirecte werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers en via consumptieve bestedingen, 1995, 2000 en 2001, in aantal werkzame personen directe en indirect stroomopwaarts werkgelegenheidseffect, in aantal werkzame personen Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door toegeschreven werkzame personen bij toeleveranciers Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door eigen werkzame personen Werkgelegenheidseffect bij Belgische toeleveranciers Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak 4. Totale (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect 19. Het totale werkgelegenheidseffect van de houtindustrie - de som van de eigen werkgelegenheid en beide indirecte werkgelegenheidseffecten uit vorige paragrafen schommelt voor 1995 en 2001 rond een werkzame personen. Wel treedt een beperkte verschuiving van directe (eigen) naar indirecte werkgelegenheid bij toeleveranciers op. Zie Figuur 8. De sterke omzetgroei tussen 1996 en vertaalt zich pas vanaf 2001 in een ongeveer even groot totaal werkgelegenheidseffect als in Dit impliceert dat in de tussenliggende jaren het totale werkgelegenheidseffect vermoedelijk kleiner bleef. 15 Zie Tabel 1 op pagina 9 voor de gegevens. 17

18 Figuur 9: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, multiplicator van directe (1,00) naar indirecte werkgelegenheid, in aantal indirect werkzame personen per direct werkzame persoon en in % van het jaarlijkse werkgelegenheidseffect Houtindustrie (nace 20), 1995, 2000 en 2001, multiplicator van directe (1,00) naar indirecte werkgelegenheid, in aantal indirect werkzame personen per eigen werkzame persoon en in % van het totale werkgelegenheidseffect aantal indirect werkzame personen per werkzame persoon in de onderzochte bedrijfstak 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 0,12 persoon (6,5%) 0,11 persoon (6,1%) 0,11 persoon (6,1%) 0,14 persoon (7,6%) 0,15 persoon (7,6%) 0,15 persoon (8,6%) 0,53 persoon (29,4%) 0,60 persoon (32,4%) 0,64 persoon (33,6%) 1,00 persoon (55,9%) 1,00 persoon (53,8%) 1,00 persoon (52,3%) Multiplicator indirecte werkgelegenheidseffect via consumptie van inkomen ontstaan bij toeleveranciers van onderzochte bedrijfstak Multiplicator indirecte werkgelegenheidseffect via consumptie van inkomen verdiend in onderzochte bedrijfstak Multiplicator alle toeleverende bedrijfstakken Onderzochte bedrijfstak 5. Multiplicator van directe naar indirecte werkgelegenheid 20. Een multiplicator van directe naar indirecte werkgelegenheid geeft de verhouding tussen directe en indirecte werkgelegenheid aan. Het wordt uitgedrukt in aantal indirect werkzame personen voor elke eigen directe werkzame persoon. Figuur 9 geeft de multiplicator voor de verschillende vormen van indirecte werkgelegenheid Voor elke persoon actief in de houtindustrie zijn in 1995 een 0,79 personen indirect werkzaam dankzij bestellingen en inkomen gegenereerd door de houtindustrie. In 2001 is dit duidelijk gestegen tot 0,91 indirect werkzame personen. Deze stijging komt volledig voor rekening van het werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers. Uiteraard mag ook niet vergeten worden dat de arbeidsintensiteit van de houtindustrie in de 16 Detailgegevens bevinden zich in Tabel 9 in bijlage. 18

19 onderzochte periode duidelijk daalt, aangezien de output zeer sterk stijgt en de eigen werkgelegenheid niet. 6. Directe en indirecte arbeidsintensiteit 22. Aan de hand van de indirecte werkgelegenheid kan de arbeidsintensiteit van een bedrijfstak (zie hoofdstuk 1.4) breder geduid worden. Met directe arbeidsintensiteit bedoelen we de arbeidsintensiteit geregistreerd in de houtindustrie zoals besproken in het vorige hoofdstuk. Met indirecte arbeidsintensiteit bedoelen we de indirecte werkgelegenheid ontstaan per miljoen euro output in de houtindustrie. Figuur 10: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, directe en indirecte arbeidsintensiteit, in aantal werkzame personen per mio euro output (prijzen van 2000) en in % van de totale arbeidsintensiteit Houtindustrie (nace 20), 1995, 2000 en 2001, directe en indirecte arbeidsintensiteit, in aantal werkzame personen per mio euro output, in prijzen van 2000, en in % van de totale arbeidsintensiteit (100%) aantal personen direct of indirect werkzaam per mio euro output ,82 personen indirect werkzaam per mio euro output (44,1% van totaal) 7,38 personen direct werkzaam per mio euro output (55,9% van totaal) 5,09 personen indirect werkzaam per mio euro output (46,2% van totaal) 5,93 personen direct werkzaam per mio euro output (53,8% van totaal) 4,83 personen indirect werkzaam per mio euro output (47,7% van totaal) 5,30 personen direct werkzaam per mio euro output (52,3% van totaal) (directe) arbeidsintensiteit indirecte arbeidsintensiteit Figuur 10 geeft de som van directe en indirecte arbeidsintensiteit voor de houtindustrie tussen 1995 en De indirecte arbeidsintensiteit gaat in de onderzochte periode sterk achteruit, van 5,8 personen in 1995 naar 4,8 indirect werkzame personen per mio euro output in 2001 (telkens in prijzen van 2000). De directe arbeidsintensiteit daalt eveneens, maar een stuk minder snel. 17 Zie Tabel 10 in bijlage voor de gedetailleerde gegevens. 19

20 In totaal werden in 1995 ongeveer 13,2 personen direct of indirect tewerkgesteld per miljoen euro output. In 2001 daalt deze som tot ongeveer 10,1 personen voor een gelijkaardige output. 7. Gecumuleerd (direct en indirect) tewerkstellingseffect 24. Ongeveer 47 tot 49% van haar output (afzetmarkt) levert de houtindustrie tussen 1995 en 2001 aan andere Belgische bedrijfstakken. Het intermediaire verbruik binnen de eigen bedrijfstak is hierin niet opgenomen. Zie Figuur 3 op pagina Dit aandeel van het eigen werkgelegenheidseffect kan potentieel als indirecte werkgelegenheid aan andere binnenlandse bedrijfstakken toegeschreven worden. Figuur 11: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, gecumuleerde (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect, in aantal werkzame personen en in % van de eigen werkgelegenheid. Bedrijfstak Houtindustrie (nace 20), eigen werkgelegenheid naar oorsprong en eerste niveau van indirecte werkgelegenheid (gecumuleerde werkgelegenheid), 1995, 2000 en 2001, in aantal personen ste niveau van indirecte werkgelegenheid bij toeleverandiers export buiten EU export binnen EU consumptie van huishoudens leveringen binnen eigen bedrijfstak leveringen aan andere binnenlandse bedrijfstakken Het gecumuleerde werkgelegenheidseffect bestaat uit 1/ de eigen werkgelegenheid actief voor leveringen aan de finale vraag en het intermediaire verbruik binnen de eigen bedrijfstak en 2/ het eerste niveau van indirecte werkgelegenheid bij toeleveranciers. Zie de inleiding van dit hoofdstuk voor een verduidelijking. 18 Het betreft de gearceerde bedrijfstakken in Figuur 3. 20

21 Figuur 11 geeft het gecumuleerde tewerkstellingseffect van de houtindustrie tussen 1995 en Het gecumuleerde werkgelegenheidseffect evolueert van een personen in 1995 naar een personen in Het gecumuleerde effect blijft dus merkwaardig stabiel. Tussen de eigen en indirecte werkgelegenheid grijpt een lichte verschuiving plaats. Het gecumuleerde werkgelegenheidseffect vormt ongeveer 85% (1995) tot een 92% (2001) van de eigen directe werkgelegenheid. De houtindustrie is één van de weinige industriële bedrijfstakken waarvan het werkgelegenheidseffect gecreëerd door haar economische activiteit minder groot blijkt dan de eigen directe werkgelegenheid. De oorzaak situeert zich vooral bij de toelevering aan de binnenlandse bouwnijverheid: de eigen directe werkgelegenheid actief voor toelevering aan de bouw wordt immers toegeschreven aan het gecumuleerde werkgelegenheidseffect van de bouwnijverheid. 19 Detailgegevens bevinden zich in Tabel 8 in bijlage. 21

22 Hoofdstuk 3 Conclusie 26. Het totale directe en indirecte werkgelegenheidseffect van de houtindustrie bedraagt in de onderzochte periode steeds een werkzame personen. Het bestaat uit een kleine (1995) tot (2001) personen in de eigen bedrijfstak, een (1995) tot personen (2001) bij toeleverende bedrijfstakken, en een personen werkzaam via de besteding van inkomen direct of indirect verdiend in de houtindustrie. Oorzaak is vooral dat de arbeidsintensiteit van de houtindustrie tussen 1995 en 2001 daalt van ongeveer 7,5 personen naar een 4,8 personen werkzaam per miljoen euro output (prijzen van 2000). De houtindustrie is in deze periode dus een stuk minder arbeidsintensief geworden. Wordt ook de indirecte werkgelegenheid opgenomen dan vertegenwoordigt de som van directe en indirecte arbeidsintensiteit ongeveer 13,2 personen in 1995 en 10,1 werkzame personen in Het gecumuleerde werkgelegenheidseffect bestaat uit de eigen werkgelegenheid niet actief voor bestellingen door andere binnenlandse bedrijfstakken en het eerste niveau van indirecte werkgelegenheid bij toeleveranciers. Het betreft zowel werkgelegenheid in de eigen bedrijfstak als bij toeleverende bedrijfstakken, en geeft het netto werkgelegenheidseffect aan dat door de economische activiteit van de houtindustrie tot stand komt. Het gecumuleerde werkgelegenheidseffect van de houtindustrie blijft stabiel rond een personen. De houtindustrie is één van de weinige industriële bedrijfstakken waar het gecumuleerde werkgelegenheidseffect kleiner is dan de eigen werkgelegenheid. Oorzaak is vooral de aanzienlijke toelevering aan de binnenlandse bouwnijverheid. Heel wat werkgelegenheid binnen de houtindustrie wordt dan ook gerekend tot het gecumuleerde werkgelegenheidseffect van de bouwindustrie. 22

23 Hoofdstuk 4 Bijlage A: gedetailleerde tabellen 28. De toeleverende bedrijfstakken worden in volgende categorieën samengevat. Indeling van toeleverende bedrijfstakken grondstoffen: NACE1 en 2 Landbouw; bosbouw grondstoffen andere: NACE Chemische industrie; elektriciteitbedrijven en waterbedrijven uitbestede diensten: NACE65-74 Banken, handel in onroerend goed, software, O&O, zakelijke dienstverlening inclusief interimarbeid handel, horeca en transport: NACE50-64 Garages, klein- en groothandel, vervoer, post en telecommunicatie andere industrie: andere NACE<50 Alle andere industriële bedrijfstakken Niet-marktdiensten: NACE>74 Alle dienstenbedrijfstakken vanaf NACE75 (overheid) 23

24 Tabel 2 geeft de belangrijkste macro-economische kenmerken van de houtindustrie uitgedrukt in lopende prijzen. Tabel 2: Belangrijkste kenmerken van de Belgische houtindustrie, 1995 tot 2003, in miljoen euro (lopende prijzen) en aantal werkzame personen (bron: Nationale Rekeningen 20 ) intermediair verbruik 1.512, , ,9 intermediair verbruik binnenlands intermediair verbruik buitenlands bruto toegevoegde waarde 557,4 545,4 584,6 beloning van werknemers 385,8 380,6 390,8 netto exploitatieoverschot en gemengd inkomen van zelfstandigen 50,5 43,6 66,7 verbruik van vaste activa (afschrijvingen) 138,1 142,2 143, output 2.070, , , , , , , , , , , , , , , ,8 651,9 673,2 742,8 737,4 695,0 405,1 421,0 401,6 431,9 437,5 442,1 76,6 103,4 109,1 142,7 117,9 63,9 149,1 156,1 166,2 176,8 179,5 188,2 werkzame personen werknemers zelfstandigen Gegevens gedownload van Belgostat in juli De gegevens voor 2003 zijn geschat volgens voorlopige methodes en kunnen nog (licht) wijzigen. 24

25 Tabel 3: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, overzicht van directe en indirecte werkgelegenheid, in aantal werkzame personen aantal % kolom % rij multiplicator aantal % kolom % rij multiplicator aantal % kolom % rij multiplicator Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak ,0% 100,0% 1, ,8% 93,0% 1, ,3% 93,7% 1,00 Werkgelegenheidseffect bij Belgische toeleveranciers ,4% 100,0% 0, ,2% 106,0% 0, ,6% 114,5% 0,64 Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door eigen werkzame personen ,5% 100,0% 0, ,7% 87,5% 0, ,8% 91,7% 0,15 Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door toegeschreven werkzame personen bij toeleveranciers ,0% 100,0% 0, ,2% 100,0% 0, ,4% 105,9% 0,12 Totaal indirecte werkgelegenheid ,0% 100,0% 0, ,2% 101,6% 0, ,7% 108,9% 0,91 Totaal directe en indirecte werkgelegenheid ,0% 100,0% 1, ,0% 96,8% 1, ,0% 100,4% 1,91 25

26 Tabel 4: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, eigen werkgelegenheid en eerste niveau van indirect werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers en via consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak Indirect werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers grondstoffen: NACE1 en grondstoffen andere: NACE uitbestede diensten: NACE handel, horeca en transport: NACE andere industrie: andere NACE< niet marktdiensten: NACE> Totaal Indirect werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen via consumptieve bestedingen bij toeleveranciers (alle niveaus) via consumptieve bestedingen in onderzochte bedrijfstak (alle niveaus) Totaal Som van directe en 1ste niveau van indirecte werkgelegenheid Het eerste niveau van indirect werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers betreft de bedrijfstakken die direct aan de houtindustrie leveren. Bij het consumptie-effect betreft het bedrijfstakken die direct aan de finale vraag van huishoudens leveren. Zie Tabel 7 op pagina 29 voor de concrete berekening. 26

27 Tabel 5: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, som van directe en indirecte werkgelegenheidseffect (alle niveaus) bij toeleveranciers en via consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak Indirect werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers grondstoffen: NACE1 en grondstoffen andere: NACE uitbestede diensten: NACE handel, horeca en transport: NACE andere industrie: andere NACE< niet marktdiensten: NACE> Totaal Indirect werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen via consumptieve bestedingen bij toeleveranciers (alle niveaus) via consumptieve bestedingen in onderzochte bedrijfstak (alle niveaus) Totaal Som van directe en 1ste niveau van indirecte werkgelegenheid Tabel 5 geeft het totale indirecte werkgelegenheidseffect, dus de som van het eerste en alle hogere niveaus van toelevering. 27

28 Tabel 6: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, arbeidsintensiteit van de onderzochte bedrijfstak en van toeleverende bedrijfstakken naar aard van de toelevering, in aantal werkzame personen per miljoen euro output, output in prijzen van onderzochte bedrijfstak 7,38 5,93 5,30 grondstoffen: NACE1 en 2 13,68 15,79 14,85 grondstoffen andere: NACE ,44 2,40 2,22 uitbestede diensten: NACE ,77 8,21 7,38 handel, horeca en transport: NACE ,01 7,60 7,25 andere industrie: andere NACE<50 6,07 4,53 4,63 niet marktdiensten: NACE>74 16,35 14,48 13,72 De arbeidsintensiteit van een bedrijfstak geeft het aantal werkzame personen per miljoen euro output. De output is uitgedrukt in prijzen van 2000 om een correcte vergelijking mogelijk te maken. 28

29 Tabel 7: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, berekening van het werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen, in euro (lopende prijzen en prijzen van 2000) en aantal werkzame personen consumptieve bestedingen S14, in mio, in lopende prijzen consumptieve bestedingen S14, in mio, in prijzen van werkgelegenheidseffect door consumptieve bestedingen S14, eerste niveau, in werkzame personen werkgelegenheidseffect door consumptieve bestedingen S14, 2 de en hogere niveaus, in werkzame personen werkgelegenheidseffect door consumptieve bestedingen S14, alle niveaus, in werkzame personen arbeidsintensiteit consumptieve bestedingen, in lopende prijzen 15,02 12,68 12,47 6 arbeidsintensiteit consumptieve bestedingen, in prijzen van ,51 12,68 12,52 7 aandeel inkomen ontstaan in onderzochte bedrijfstak / totale primaire inkomen S14 80,24% 81,52% 81,43% 8 aandeel netto beschikbaar inkomen / primair inkomen 80,37% 78,69% 78,71% 9 aandeel consumptieve uitgaven / totale uitgaven 62,90% 62,68% 61,56% 10 aandeel consumptieve uitgaven / primaire inkomen 40,56% 40,21% 39,46% 11 inkomen S14 (werknemers en zelfstandigen) ontstaan in onderzochte bedrijfstak, in mio, in lopende prijzen inkomen S14 afkomstig uit onderzochte bedrijfstak, in mio, in prijzen van inkomen S14 afkomstig uit onderzochte bedrijfstak besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in lopende prijzen inkomen S14 afkomstig uit onderzochte bedrijfstak besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in prijzen van werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen aandeel andere bedrijfstakken in werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen S14, in % werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen, in aantal werkzame personen bij andere bedrijfstakken ,84% 99,92% 99,92%

30 inkomen S14 (werknemers en zelfstandigen) ontstaan bij toeleveranciers van onderzochte bedrijfstak, in mio, in lopende prijzen inkomen S14 ontstaan bij toeleveranciers onderzochte bedrijfstak, in mio, in prijzen van inkomen S14 ontstaan bij toeleveranciers onderzochte bedrijfstak besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in lopende prijzen inkomen S14 ontstaan bij toeleveranciers onderzochte bedrijfstak besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in prijzen van werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen toeleveranciers, in aantal werkzame personen aandeel andere bedrijfstakken in werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen S14, in % 99,84% 99,92% 99,92% 24 werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen toeleveranciers, in aantal werkzame personen bij andere bedrijfstakken totaal inkomen S14 (werknemers en zelfstandigen) onderzochte bedrijfstak direct en indirect, in mio, in lopende prijzen totaal inkomen S14 onderzochte bedrijfstak direct en indirect, in mio, in prijzen van totaal inkomen S14 direct en indirect besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in lopende prijzen totaal inkomen S14 direct en indirect besteed aan consumptieve uitgaven, in mio, in prijzen van totaal werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen direct en indirect, in aantal werkzame personen totaal werkgelegenheidseffect consumptieve bestedingen direct en indirect, in aantal werkzame personen bij andere bedrijfstakken De berekening van het indirecte werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen verloopt in verschillende stappen: Het indirecte werkgelegenheidseffect en de arbeidsintensiteit voor alle consumptieve bestedingen van huishoudens worden in rijen 1 tot 7 berekend. Rijen 8 tot 11 gaan na welk aandeel van het inkomen van huishoudens ontstaan in de onderzochte bedrijfstak aan consumptie besteedt wordt. Rijen 12 tot 18 berekenen het inkomen van huishoudens ontstaan in de onderzochte bedrijfstak en vertalen het aan de hand van de arbeidsintensiteit van de finale vraag van huishoudens in het indirecte werkgelegenheidseffect. De analoge bewerking voor de toeleveranciers wordt in rijen 19 tot 25 ontwikkeld. Het geheel wordt in rijen 26 tot 31 samengevat. 30

31 Tabel 8: Houtindustrie, 1995, 2000 en 2001, totale (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect en gecumuleerde werkgelegenheidseffect, in aantal werkzame personen Werkgelegenheid in onderzochte bedrijfstak Werkgelegenheidseffect bij Belgische toeleveranciers Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door eigen werkzame personen Werkgelegenheidseffect via consumptieve bestedingen door toegeschreven werkzame personen bij toeleveranciers Totaal direct en indirect werkgelegenheidseffect Aandeel leveringen aan andere binnenlandse bedrijfstakken / output (afzetmarkt) 48,76% 46,78% 48,96% Gecumuleerd werkgelegenheidseffect Eigen werkgelegenheidseffect actief voor finaal verbruik (export ) Eigen werkgelegenheid actief voor bestellingen binnen eigen bedrijfstak Kern binnen eigen werkgelegenheid Indirect werkgelegenheidseffect bij toeleveranciers, niveau Gecumuleerd (direct en indirect) werkgelegenheidseffect Het gecumuleerde (directe en indirecte) werkgelegenheidseffect betreft het gedeelte van het totale werkgelegenheidseffect dat bij analyses van indirecte werkgelegenheid nooit aan andere bedrijfstakken wordt toegeschreven. 31