Reflectiedag 25 april 2014: Goede cijfers! Spiegel van ons dagelijks werk

Transcriptie

1 Reflectiedag 25 april 2014: Goede cijfers! Spiegel van ons dagelijks werk gebaseerd op NICO- en LARS-data m.b.t. luik Visus Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg In opdracht van de

2 Standaardgerelateerde onderzoeksvragen Voorbereiding van NICO- en LARS-data Gezichtsscherpte op afstand Dieptezicht Kleurzin WAT STAAT OP HET PROGRAMMA?

3 STANDAARDGERELATEERDE ONDERZOEKSVRAGEN

4 Standaardgerelateerde onderzoeksvragen Welke proportie van leerlingen werd onderzocht met een door de standaard Visus aanbevolen test? Welke proportie van leerlingen beantwoordt aan de verwijscriteria van de standaard Visus? Bij welke proportie van leerlingen werd een gekende oogaandoening en/of een correctie (bril of lenzen) geregistreerd? Longitudinale analyses van afwijkende of onbetrouwbare testresultaten Analyses voor gezichtscherpte, dieptezicht en kleurzin Analyses volgens de leeftijd van de leerlingen Evolutie in de tijd (NICO van 2005 tem 2008 /LARS van 2010 t.e.m. 2013)

5 Standaardgerelateerde onderzoeksvragen Longitudinale analyses van afwijkende of onbetrouwbare testresultaten Analyses voor gezichtscherpte, dieptezicht en kleurzin Analyses volgens de leeftijd van de leerlingen Evolutie in de tijd (NICO / LARS )

6 VOORBEREIDING VAN NICO- EN LARS-DATA

7 Voorbereiding en cleaning van NICO-data Problemen: Zeer grote verscheidenheid in type en graad van verfijning van de registratie Zeer grote omvang van databank: ~ 20 miljoen gegevens 1.5 miljoen leerlingen Slechts ~75% van de werkelijke leerlingenpopulatie Geen informatie m.b.t. type onderwijs noch leerjaar Bepalend voor toepassing van richtlijnen! (test, verwijscriteria)

8 Voorbereiding en cleaning van NICO-data Aanpak: SPSS Statistics 17.1 Structuur van databank aangepast Opsplitsing in thematische subdatasets (visus, dieptezicht, kleurzin, gekende oogafwijking ) Omvangrijke cleaningsfase betrouwbare dataset Indeling van leerlingen in leeftijdsgroepen Om het vermoedelijke leerjaar bij visusonderzoek te bepalen Brede leeftijdsmarges bepaald voor de leerjaren waarbij CLBconsulten plaatsvinden Mogelijke problemen voor analyses en resultaten: zekere ruis op data m.b.t. 2 de kleuters (bevatten een deel van 1 ste kleuters)

9 Voorbereiding en cleaning van NICO-data Tabel 3: Toegepaste leeftijdsmarges bij het bepalen van het (vermoedelijke) leerjaar waarin leerlingen op het tijdstip van hun CLB-consulten zich bevinden Mogelijke problemen voor analyses en resultaten: Zekere ruis op data m.b.t. 2 de kleuters (bevatten de facto een deel van 1 ste kleuters (~ 20%), maar zuivere groep van 1 ste kleuters

10 Voorbereiding en cleaning van NICO-data Aanpak: Alle onderzoeksmomenten per leerling op één lijn samengebracht Chronologisch gerangschikt Gekende oogafwijking + leeftijd bij 1 ste registratie ervan Laat toe om longitudinale analyses uit te voeren Specifieke analyses op beperktere datasets, bvb: Selectie van bepaalde onderzoeksjaren: voor analyse van activiteiten gerelateerd aan standaard visus Subgroep van leerlingen met geregistreerde score én naam van de test: analyse van verwijscriteria per test aanbevolen in standaard visus

11 Voorbereiding van LARS-data Data-extractie via DASHBOARD-tool: Data beschikbaar per schooljaar / / Gekende oogafwijking + tijdstip van 1 ste registratie ervan: maakt sommige longitudinale analyses mogelijk Informatie over leerjaar, type en soort consult (AG, GC, SC) en type onderwijs beschikbaar! Specifieke analyses op beperktere datasets, d.m.v. allerlei filters: Type test, scores, ooit gekende oogafwijking, conclusie enz. Om vergelijking tussen NICO en LARS-data mogelijk te maken werd in Dashboard gewerkt met: Exclusie van selectieve consulten Geen exclusie van buitengewoon onderwijs

12 GEZICHTSSCHERPTE OP AFSTAND

13 Gezichtsscherpte op afstand Onderzoekspopulatie: Totaal aantal betrokken leerlingen in NICO: N= Omvang van de verschillende leeftijdsgroepen Beperkt tot 1 ste onderzoek tijdens bepaalde leeftijdsperiode 2008: Stop NICO in juni Geen gegevensregistratie in najaar Proportie van leerlingen met visusgegevens geregistreerd in NICO) o.b.v. schoolbevolking in het Vlaams (gewoon en buitengewoon) onderwijs (periode sept 2004 juni 2007): Kleuteronderwijs: 76.2% Lager onderwijs: 75.7% Secundair onderwijs: 57.8%

14 Tabel 7: data rond visus in KO Tabel 9: data rond visus in LO Tabel 11: data rond visus in SO

15 Type van afgenomen visustest Richtlijnen naargelang het leerjaar Tabel 13: Visustests aanbevolen door de standaard Visus (eerste en tweede keuze)

16 Afname van aanbevolen visustests NICO-data LARS-data Eerste kleuterklas ste keuze = Kay 97.9% 98.1% 98.8% 98.8% 98.9% 99.0% 2de keuze = LogMAR 2.0% 1.8% 1.1% 1.1% 1.1% 0.9% Gebruik van aanbevolen tests 99.9% 99.9% 99.9% 99.9% 99.9% 99.9% Tweede kleuterklas ste keuze = LogMAR 58.0% 54.2% 53.3% 79.8% 80.6% 83.2% 2de keuze = Kay 41.5% 45.5% 46.5% 20.0% 19.1% 16.5% Gebruik van aanbevolen tests 99.5% 99.7% 99.8% 99.8% 99.7% 99.7% Verschil tussen NICO- en LARS-resultaten bij 2 de KK: Wijst op onzuivere definitie groep 2 de KK in NICO (bevat ~ 20% van 1 ste KK)

17 Afname van aanbevolen visustests NICO-data LARS-data Eerste leerjaar ste keuze = LogMAR 98.1% 98.1% 98.3% 98.6% 99.2% 99.3% Gebruik van aanbevolen test 98.1% 98.1% 98.3% 98.6% 99.2% 99.3% Derde leerjaar ste keuze = LogMAR 95.5% 94.8% 95.8% 95.7% 96.1% 98.2% 2de keuze = Snellen 4.0% 4.7% 3.7% 3.9% 3.7% 1.5% Gebruik van aanbevolen tests 99.5% 99.5% 99.5% 99.6% 99.7% 99.7% Vijfde leerjaar ste keuze = Snellen 78.8% 83.4% 85.7% 90.2% 91.1% 91.5% 2de keuze = LogMAR 20.7% 16.0% 13.6% 9.1% 8.0% 7.4% Gebruik van aanbevolen tests 99.5% 99.4% 99.3% 99.3% 99.1% 99.0%

18 Afname van aanbevolen visustests Leerpunten: Aanbevelingen rond de keuze van instrumenten voor onderzoek van gezichtsscherpte worden bijzonder goed opgevolgd! 2005: alvast goed gebruik van Crowded visustests (Kay en LogMar) bij jonge leerlingen en van de Snellen letters/cijfers bij oudere leeftijdsgroepen Verdere toename van gebruik van het aanbevolen testmateriaal in de loop van de volgende jaren tot indrukwekkend hoge percentages (tussen 98 en 99.9%)! = Eerste garantie voor de kwaliteit van het onderzoek en de nazorg

19 Leerlingen met gekende oogafwijking NICO-data LARS-data Eerste kleuterklas 0.4% 2.8% 3.1% 3.1% Tweede kleuterklas 2.0% 6.4% 7.0% 7.0% Eerste leerjaar 4.1% 9.1% 9.1% 9.3% Derde leerjaar 6.5% 11.4% 11.2% 11.7% Vijfde leerjaar 9.7% 16.2% 15.2% 15.2% Evolutie in de tijd: Verbetering van opsporing en/of van registratie van oogafwijking? Gekende oogafwijking bij 1 ste KK = vooraf gekende amblyopie, refractiestoornis, strabisme, aangeboren oogafwijking... Nieuwe oogafwijking na 6 jaar = voornamelijk refractieafwijking die op deze leeftijd geen amblyopie meer veroorzaken

20 Leerlingen met gekende oogafwijking LARS-data Eerste kleuterklas Gekende oogafwijking 2.8% 3.1% 3.1% Met correctie 1.9% 2.0% 2.2% Tweede kleuterklas Gekende oogafwijking 6.4% 7.0% 7.0% Met correctie 4.7% 5.5% 5.6% Eerste leerjaar Gekende oogafwijking 9.1% 9.1% 9.3% Met correctie 6.5% 7.2% 7.5% Ll 6jaar: correctie = voor amblyopie en amblyogene factoren Cf. prevalentie van amblyopie beschreven in de literatuur (2 à 4%)

21 Leerlingen met gekende oogafwijking NICO-data LARS-data Eerste kleuterklas 0.5% 0.9% 1.0% 2.8% 3.1% 3.1% Tweede kleuterklas 1.7% 2.8% 2.6% 6.4% 7.0% 7.0% Dankzij CLB-visusscreening in 1 ste kk: +3.9% leerlingen met gekende oogafwijking in 2 de kk +3.5% leerlingen met correctie in 2 de kk Effect van progressieve implementatie Oogscreening Kind en Gezin op 12 en 24 maanden zou in de volgende jaren zichtbaar moeten worden: 2010: in proefregio s (Hasselt en Leuven) 2011: in gans Limburg 2012 tot maart 2013: in gans Vlaanderen Belang om registratiedata verder op te volgen om effect van oogscreening bij zuigelingen in kaart te brengen!

22 Leerlingen met gekende oogafwijking Leerpunten: Vroegtijdige detectie van amblyopie en amblyogene factoren = hoofddoelstelling van CLB-visusscreening (kritische leeftijd van 6j voor het ontstaan en van 8 à 9j voor de behandeling ervan) Bij geregistreerde oogafwijking gaat het niet noodzakelijk om amblyopie of amblyogene factor (vb. aangeboren oogafwijking) Bij leerlingen 6j mét correctie gaat het wel om amblyopie of amblyogene factoren

23 Leerlingen met gekende oogafwijking Leerpunten (vervolg): Bereikte percentages van 4,1% (NICO) en 9,3% (LARS) bij 6-jarigen overstijgen de prevalentie van amblyopie beschreven in de literatuur (2 à 4%). Restgroep = amblyogene factoren Cijfermateriaal uit NICO- en LARS toont aan dat de CLB de vooropgestelde doelstelling van de visusscreening halen! CLB-registratiecijfers kunnen in de toekomst zicht geven op effect van grootschalige oogscreening bij zuigelingen

24 Verwijscriteria: Gezichtscherpte op afstand Richtlijnen naargelang leerjaar en afgenomen visustest Werkwijze voor data-analyses Exclusiecriteria: leerlingen met (ooit) bril en/of gekende oogafwijking Visusscores a.d.h.v. niet aanbevolen visustests Bij leerlingen met visusscores Analyse van verwijscriteria Bij alle leerlingen: Analyse van de vereiste nazorg Proportie leerlingen met nazorg Type van vereiste nazorg (DV versus Selectief onderzoek owv onbetrouwbaar visusresultaat)

25 Tabel 13: Verwijscriteria van de Standaard Visus naargelang het leerjaar en de afgenomen test

26 Verwijscriteria en nood aan nazorg NICO-data LARS-data Nood aan nazorg Eerste kleuterklas 10.1% 9.0% 9.6% 9.2% 8.8% 8.6% Tweede kleuterklas 9.2% 9.0% 8.7% 8.7% 8.5% 8.7% Eerste leerjaar 10.4% 10.1% 10.2% 8.4% 8.2% 7.7% Derde leerjaar 8.6% 8.9% 8.4% 7.4% 6.9% 6.4% Vijfde leerjaar 11.0% 10.6% 10.2% 9.2% 8.8% 8.3% Evolutie in de tijd: Lichte maar significante daling van proportie leerlingen met nood aan nazorg Mogelijks door toenemende expertise van CLB-medewerkers bij het afnemen van de visustest

27 Verwijscriteria en nood aan nazorg NICO-data LARS-data Eerste kleuterklas Afwijkend DV 7.5% 6.7% 7.0% 7.8% 7.6% 7.6% Onbetrouwbaar Sel Ond 2.5% 2.2% 2.5% 1.3% 1.1% 1.0% Tweede kleuterklas Afwijkend DV 8.6% 8.5% 8.2% 8.3% 8.2% 8.4% Onbetrouwbaar Sel Ond 0.6% 0.5% 0.5% 0.4% 0.4% 0.3% Evolutie in de tijd: Significante daling van proportie leerlingen met onbetrouwbaar resultaat: Mogelijks door toenemende expertise van CLB-medewerkers bij het afnemen van de visustest bij jonge kinderen (van 2.5% in 2005 naar 1.0% in bij eerste kleuters) Onbetrouwbaar visustest voornamelijk in 1 ste kk

28 Tabel 34: 1 ste kleuterklas Gezichtscherpte op afstand Longitudinale analyses van afwijkende/onbetrouwbare tests Hertesten van de leerling tijdens hetzelfde schooljaar NICO-data Tabel 35: 2 de kleuterklas

29 Verwijscriteria en nood aan nazorg Leerpunten: Van de kinderen die na een verwijzing geen behandeling kregen ingesteld door de oogarts, zal een aanzienlijk deel in de volgende jaren toch nog behandeld of opgevolgd worden door de oogarts voor amblyopie, amblyogene factoren of een ander visusprobleem Longitudinale analyses van NICO-data: 6 op 10 leerlingen met een afwijkende visustest in de 1 ste kk heeft geen normale visustest in de 2 de kk ofwel een gekende oogafwijking (17%) ofwel een onbetrouwbaar visustest (0.6%) ofwel een afwijkende visustest (42.3%) Nieuwe verwijzing Hypotheses: Geen gevolg gegeven aan de verwijzing in 1 ste kk? Oogarts stelde bij deze verwijzing geen afwijking vast die toen een behandeling verdiende?

30 Verwijscriteria en nood aan nazorg Leerpunten: Om de ~4% kinderen met amblyopie + x% kinderen met amblyogene factoren te detecteren verwijzen de CLB ~8% van leerlingen naar de oogarts Relatieve oververwijzing = geen teken van falen! Vervelend maar noodzakelijk neveneffect Doelstelling van CLB-visusscreening < 6j = niemand missen Opvolging van verwijzing brengt meer op dan hertesten van kinderen met een afwijkende visustest Nieuwe verwijzing bij 84% van 1 ste kk en 63% van 2 de kk Apart beleid bij onbetrouwbaar visusresultaat (hertesten in hetzelfde schooljaar) is verantwoord Geen verdere nazorg bij 75% van 1 ste kk en 60% van 2 de kk

31 DIEPTEZICHT

32 Dieptezicht Richtlijnen van de standaard Visus: Systematische afname van TNO-test in 5 de leerjaar Kwantitatieve bepaling van binoculair stereozicht Afwijkend indien TNO-score 120 boogsec Verwijzing enkel bij leerlingen zonder gekende oogafwijking (nu of ooit in het verleden)

33

34 Afname van aanbevolen test voor dieptezicht NICO-data LARS-data Vijfde leerjaar TNO-test 98.0% 98.3% 98.7% 99.9% 99.8% 99.9% Andere test 2.0% 1.7% 1.3% 0.1% 0.2% 0.1% Gebruik van aanbevolen test voor dieptezicht ligt bijzonder hoog!

35 Verwijscriteria en nood aan nazorg Uitslag op de TNO-test in het 5 de leerjaar Onderscheid tussen leerlingen met of zonder gekende oogafwijking, en met afwijkende visusscore bij zelfde consult NICO-data

36 Verwijscriteria en nood aan nazorg NICO-data LARS-data Vijfde leerjaar Proportie van de leerlingenpopulatie met een gestoorde dieptezicht (TNO-score > 60 boogsec) Proportie van de leerlingenpopulatie om door te verwijzen voor gestoord dieptezicht 14.6% 13.0% 13.1% 12.5% 7.1% 5.3% 5.5% 4.6% Evolutie in de tijd Duidelijke daling van percentage leerlingen om door te verwijzen Door betere registratie van gekende oogafwijking (nu of ooit in het verleden)

37 Dieptezicht Leerpunten: Een betere registratie van alle gekende oogafwijkingen in de voorgeschiedenis van de leerlingen doet het percentage van doorverwijzing voor gestoord dieptezicht aanzienlijk dalen! Huidig TNO-verwijscriterium ( 120 boogsec) is niet te streng, mits sluitende registratie van gekende oogafwijking vanaf start schoolloopbaan Uit longitudinale analyses van de NICO-data blijkt de TNOtest erg betrouwbaar! Bij herhaalde afname blijft het testresultaat hetzelfde Na een eerste afwijkende uitslag in het 5 de leerjaar heeft het dus weinig zin om de TNO-test op een later tijdstip te hernemen

38 KLEURZIN

39 Kleurzintest Richtlijnen: Systematische afname van Ishihara-test in het 1 ste LJ Periode : 13-platenselectie 1 fout bij plaat 74/21 Vermoedelijk normaal (test herhalen in 3LJ) Andere fout(en) Vermoeden van kleurzinstoornis (test herhalen 3LJ) Sinds 11/2008: richtlijnen rond kleurzin bijgestuurd 6-platenselectie Bij verwijscriteria : onderscheid tussen typische en niet-typische fouten Nazorgtraject: controle-onderzoek bij voorkeur op het centrum (5LJ)

40

41 Sinds 2008

42 Sinds 2008

43 Afname van aanbevolen kleurzintest NICO-data LARS-data Eerste leerjaar Ishihara-test ~ 100% 99.9% 99.8% 99.9% Andere test 0.016% 0.1% 0.2% 0.1% Gebruik van aanbevolen kleurzintest ligt bijzonder hoog!

44 Uitslag op de Ishihara-test in 1 ste LJ Onderscheid naargelang het geslacht NICO-data Verwachte prevalentie: 8% bij jongens, 0.4% bij meisjes (20:1) Onrechtstreekse indicator voor specificiteit van de test!

45 Uitslag op de Ishihara-test in 1 ste LJ Onderscheid naargelang het geslacht Verwachte prevalentie: 8% bij jongens, 0.4% bij meisjes (20:1) Onrechtstreekse indicator voor specificiteit van de test! Periode met 13-platenselectie (NICO-data) Verhouding meisjes/jongens: Duidelijk afwijkende testuitslag: 5:1 Niet-normale testuitslag: 2:1 Nazorg: 7.9% (10.5% jongens, 5.2% meisjes)

46 Longitudinale analyses Longitudinale analyses van afwijkende kleurzintest Tussen 1 ste en 3de LJ ( ): Bij herhaling van de kleurzintest in 3 de LJ: NICO-data Eerste niet-normale test wordt in 65% normaal gevonden bij hertesten in 3 de LJ Interpretatie: Designprobleem (verouderde lettertype) bij 13-platenselectie Aanleiding tot bijsturing van richtlijnen in 2008

47 Uitslag op de nieuwe Ishihara-test in 1 ste LJ Onderscheid naargelang het geslacht Verwachte prevalentie: 8% bij jongens, 0.4% bij meisjes (20:1) Onrechtstreekse indicator voor specificiteit van de test! NICO-data LARS-data

48 Leerpunten: Kleurzintest Het aanpassen van de richtlijn voor kleurzinstoornissen in 2009 was een correcte beslissing! De nieuwe selectie van 6 Ishihara-platen met toepassing van typische fouten detecteert op adequatere wijze een gestoord kleurenzicht dan de vroegere reeks van 13 platen Bij twijfelachtige uitslag (1 typische fout) is het aanbevolen apart beleid (hertesten op oudere leeftijd) verantwoord, wegens te lage specificiteit (verhouding jongens/meisjes 3:1)

49 Conclusies Sterkten van de analyse Bijzonder omvangrijke steekproef Registratie over lange periode Vergelijking registratie in NICO en LARS Beschikbaarheid van de datum van activiteiten maakte evaluatie van aanbevelingen van standaard mogelijk Zwakten van de analyse NICO registratie is complex, niet waterdicht en niet uniform Gegevens onderwijs ontbreken

50 Leerpunten Aanbevelingen over keuze van instrumenten worden bijzonder goed opgevolgd (kwaliteit) Belang van registratie van gekende oogafwijkingen en/of bril/lenzen De data suggereren dat de meeste kinderen met amblyopie (of amblyogene factoren) tijdig worden opgespoord, met belangrijke bijdrage hierin van CLB Ishihara met 6 platen is opvallend performanter bij opsporing van kleurzinstoornissen dan de vroegere 13- platenversie