Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina I. jgz-standaard Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar
|
|
- Esther de Veen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina I jgz-standaard Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar
2 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina II
3 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina III jgz-standaard Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar SAMENVATTING onder redactie van H.W.M. van Velzen-Mol (namens werkgroep jgz-standaard Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar) Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem, 2002
4 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina IV 2002 Nederlandse Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg, Postbus 3140, 3502 GC Utrecht Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN NUR 741 Ontwerp omslag: A-Graphics Design, Apeldoorn Bohn Stafleu Van Loghum Het Spoor AK Houten Kouterveld Diegem
5 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 1 Opsporing visuele stoornissen Waarom doen we onderzoek naar het gezichtsvermogen? Kijkt u ook even naar de ogen?, vragen ouders vaak. Het oogonderzoek in de jeugdgezondheidszorg wordt als vanzelfsprekend ervaren. Toch vragen we ons wel eens af waarom we de ogen onderzoeken, welke afwijkingen willen we opsporen, doen we het allemaal op dezelfde manier en hoe belangrijk is het voor een kind om een optimaal gezichtsvermogen te hebben? Deze vragen zijn mede aanleiding geweest voor het maken van deze standaard. De literatuur geeft geen pasklare antwoorden op de vraag naar het nut van een regelmatig onderzoek van het gezichtsvermogen van het kind. In de standaard komt dit in de inleiding (hoofdstuk 1) en in de beschouwing (hoofdstuk 7) ter sprake. Amblyopie Het voornaamste doel van het onderzoek naar het gezichtsvermogen is de vroege opsporing van amblyopie, het luie oog. Een lui oog dat op tijd, voor het zevende levensjaar, behandeld wordt, krijgt een verbeterde visus. In deze standaard ligt daarom de nadruk op het opsporen van visuele stoornissen die amblyopie tot gevolg kunnen hebben. Voor het opsporen hiervan wordt een visusbepaling, bij voorkeur met een methode volgens het Snellen-principe, aanbevolen (voor meer informatie zie hoofdstuk 7). In de standaard wordt tevens aanbevolen voor het bepalen van de visus bij kinderen ouder dan 3,5 jaar de Landolt-C-kaart te gebruiken. Geen onderzoek naar het gezichtsvermogen bij alle kinderen na het zevende jaar Afwijkingen van de refractie na het zevende jaar hebben geen invloed op de gezondheid van het kind of op de leerprestaties. Andere visuele stoornissen komen na het zevende jaar zelden voor. Daarom is het niet nodig om bij alle kinderen na het zevende jaar een onderzoek naar het zien te doen. Onderzoek op indicatie moet natuurlijk wel mogelijk blijven. Dit komt in de standaard ter sprake in hoofdstuk 7. opsporing visuele stoornissen 1
6 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 2 Kleurzin Een stoornis van de kleurzin komt bij jongens vrij vaak voor. Vroeger was een normale kleurzin een toelatingseis bij veel beroepen. Het onderzoek naar kleurzin is in de jgz altijd verricht om kinderen op tijd te vertellen dat zij bij hun beroepskeuze rekening moesten houden met hun afwijking. Deze toelatingseis geldt nu alleen nog bij sommige beroepen in de luchtvaart en de spoorwegen. Kinderen hoeven daar dus amper rekening meer mee te houden. Er is daarom besloten om het onderzoek naar de kleurzin niet meer bij alle jongens te verrichten. Onderzoek op indicatie moet mogelijk blijven (zie hoofdstuk 4) Ernstige oogafwijkingen en riscokinderen Ernstige afwijkingen als cataract, retinoblastoom en prematuren retinopathie worden in deze standaard kort besproken omdat de jeugdgezondheidszorg bij de opsporing of bij de nazorg betrokken kan zijn. Verstandelijk gehandicapte kinderen hebben een grotere kans op afwijkingen van het gezichtsvermogen. Deze kinderen zijn vaak moeilijk te onderzoeken. Juist voor gehandicapte kinderen is een optimaal gebruik van hun zintuigen noodzakelijk. In hoofdstuk 5 staan observaties die wijzen op een mogelijke visuele stoornis. Het onderzoek onderzoeksmomenten in de jgz In het schema op pagina 3 is per leeftijdsperiode aangegeven welke onderzoeken er moeten worden uitgevoerd en door wie de onderzoeken moeten worden uitgevoerd. 2 opsporing visuele stoornissen
7 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 3 Onderzoeksmomenten in de jgz Leeftijd Onderzoek Wie doet Wie het onder- verwijst zoek 1-2 mnd vov-test: uitwendig aspect oog, pupil en arts arts pupilreacties, fundusreflex Van Wiechen-onderzoek: ogen fixeren, binoculaire volgbewegingen 3-4 mnd vov-test: uitwendig aspect oog, pupil en arts arts pupilreacties, fundusreflex Van Wiechen-onderzoek: kijken naar eigen handen, binoculaire volgbewegingen 6-9 mnd vov-test: uitwendig aspect oog, pupil en pupil- arts arts reacties, oogstand d.m.v. corneareflexbeeldjes en afdektest, monoculaire en binoculaire volgbewegingen mnd vov-test: uitwendig aspect oog, pupil en pupil- arts arts reacties, oogstand d.m.v. corneareflexbeeldjes en afdektest, monoculaire en binoculaire volgbewegingen 3 jaar Visusbepaling: apk of apk-tov, eventueel arts of arts lh-kaart verpleegkundige 3 jr 9 mnd Visusbepaling: Landolt-C-kaart verpleeg- arts kundige of arts 5-6 jaar Visusbepaling: Landolt-C-kaart arts, ver- arts pleegkundige of doktersassistent >6 jaar Visusbepaling op indicatie: Landolt-C-kaart arts, verpleeg- arts Op indicatie: verzoek ouders, kind, school, niet kundige of eerder visusonderzoek verricht, eerdere visus doktersonvoldoende e.d. assistent Vanaf Steeds als de gezichtsscherpte bepaald wordt moet ook aandacht besteed 3 jaar worden aan: uitwendig aspect van het oog; pupil en pulilreachties; oogstand; monoculaire en binoculaire volgbewegingen. Bij afwijkende bevindingen dient controle of verwijzing overwogen te worden. opsporing visuele stoornissen 3
8 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 4 VOV-methode Voor een uitgebreide beschrijving van de vov-methode verwijzen we naar: Lantau VK et al., VOV, Vroegtijdige Onderkenning van Visuele Stoornissen bij zuigelingen en kleuters tijdens het periodiek onderzoek. Interuniversitair Oogheelkundig Instituut, Amsterdam, 1987 en naar Donkers en Wittebol-Post, Oogheelkundige screening bij kinderen. Van Gorcum, Stappen Voorbereiding Zorg voor een normaal verlichte ruimte met voor het kind zo min mogelijk storende omgevingsfactoren. Instructie Geef uitleg aan de begeleider en (afhankelijk van de leeftijd) aan het kind. Uitvoering (afhankelijk van de leeftijd) Inspectie uitwendig aspect van het oog. Inspectie van pupil en pupilreacties. Beoordeling fundusreflex bij doorvallend licht. Onderzoek oogstand door middel van reflexbeeldjes en afdektest. Beoordeling van volgbewegingen monoculair en binoculair. Notatie De uitslag van de vov-test noteren in het dossier (bij 6-9 maanden in het voorgedrukte schema). Per onderdeel het resultaat noteren, voor het rechter en het linkeroog afzonderlijk. Controle- en verwijscriteria Bij twijfelachtige score voor een of meer kenmerken: binnen zes weken herhalen. Uitslag dan weer twijfelachtig: verwijzen. Bij onvoldoende score voor een of meer kenmerken: verwijzen. 4 opsporing visuele stoornissen
9 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 5 Van Wiechen-onderzoek in relatie tot visuele ontwikkeling Voor een uitgebreide beschrijving van het Van Wiechen-onderzoek verwijzen we naar: Brouwers-de Jong, Burgmeijer en Laurent de Angulo (red.). Handboek bij het vernieuwde Van Wiechen-onderzoek. Van Gorcum, Stappen Voorbereiding Zorg voor een normaal verlichte ruimte met voor het kind zo min mogelijk storende omgevingsfactoren. Instructie Geef uitleg aan de begeleider van het kind. Uitvoering Ontwikkelingskenmerk 1: ogen fixeren (1 maand). Ontwikkelingskenmerk 2: volgt met ogen en hoofd (2 maanden). Ontwikkelingskenmerk 4: kijkt naar eigen handen (3 maanden). Notatie De bevindingen worden genoteerd in het Van Wiechen-schema dat zich in het dossier bevindt. Controle- en verwijscriteria Ontwikkelingskenmerk 1: niet aankijken na de leeftijd van 4-5 weken, bij een optimale gedragstoestand, is een alarmsymptoom en reden voor verwijzing. Ontwikkelingskenmerk 2: niet of onvoldoende volgen van ogen (en hoofd) na de leeftijd van 4-6 weken, bij een optimale gedragstoestand, is alarmerend en reden voor verwijzing. Ontwikkelingskenmerk 4: indien het gewenste gedrag niet kan worden geobserveerd en de ouder de vraag naar het gedrag ontkennend beantwoordt, kan dit mede afhankelijk van de overige bevindingen reden zijn voor verwijzing. opsporing visuele stoornissen 5
10 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 6 APK- en APK-TOV-kaart Stappen Voorbereiding Gebruik een schone, niet vergeelde kaart. apk-kaart of apk-tov kaart op ooghoogte van het kind hangen. Afstand tot de visuskaart uitmeten! Hiervoor het beste een stuk touw van 5 respectievelijk 3 meter gebruiken. apk: 5 meter. apk-tov: 3 maar bij voorkeur eveneens 5 meter. De onderzoeksafstand op de vloer markeren (bijv met voetjes). Kaart goed verlichten: minimaal 500 lux en maximaal 2000 lux. Dit kan bereikt worden door 2 spots van 100 watt van schuin boven op de kaart te richten van 2 meter afstand. Er kan ook gebruik worden gemaakt van een lichtkast/lichtbak. Volgens tno-normen is de omgevingsverlichting maximaal 50 lux. Vanuit praktisch oogpunt is een normale omgevingsverlichting in de onderzoekskamer voldoende. Instructie Het kind op begrijpelijk niveau uitleg geven wat er van hem verwacht wordt, eventueel oefenen met de plaatjes op een apart kaartje of uit het groeiboekje. Het kind positief benaderen, zeg nooit dat een antwoord fout is. Uitvoering Begin met het rechteroog (tenzij bekend is dat dit het slechte oog is), dek daarbij het andere oog af met een afdekbril. Kinderen die een bril dragen moeten deze ophouden, de afdekbril hier overheen plaatsen. Begin bij de bovenste regel. Wijs 1 plaatje aan. Bij juist antwoord naar volgende regel. Wijs steeds 1 plaatje van afnemende stapgrootte aan. Bij een foutief antwoord in dezelfde regel nog een plaatje aanwijzen. Is dit plaatje ook fout dan teruggaan naar de vorige regel. Is dit wel weer goed, dan weer een regel verder. Doorgaan tot laatste juist benoemde regel: minimaal 3 plaatjes moeten juist benoemd zijn op deze regel. Notatie Vermelden dat de apk-/ apk-tov kaart is gebruikt. Gemeten visus als breuk noteren. In de teller de onderzoeksafstand in meters (d) en in de noemer de D-waarde die staat aangegeven bij de laatste juist benoemde regel op de kaart. 6 opsporing visuele stoornissen
11 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 7 Controle- en verwijscriteria Als het visusonderzoek niet lukt door onvoldoende medewerking van het kind, dient het binnen 3 maanden herhaald te worden. Als het bij herhaling niet lukt om een goede visustest af te nemen, dient het kind verwezen te worden. Bij onvoldoende visus: verwijzen Bij twijfelachtige visus: controle binnen 3 maanden, is de uitslag dan hetzelfde of slechter: verwijzen. Aan de hand van onderstaand schema kunt u bepalen of de uitslag goed, twijfelachtig of onvoldoende is. Controle- en verwijscriteria van de APK en de APK-TOV Testafstand 5 meter: APK OD 5/30 5/20 5/15 5/10 5/6 5/5 OS 5/30 5/20 5/10 * * 5/6 * + * 5/5 * + = onvoldoende * = twijfelachtig + = voldoende Testafstand 3 meter: APK-TOV OD 3/30 3/20 3/15 3/10 3/6 3/5 3/4 3/3 OS 3/30 3/20 3/10 3/6 3/5 * * 3/4 * + * 3/3 * + = onvoldoende * = twijfelachtig + = voldoende opsporing visuele stoornissen 7
12 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 8 LH-kaart Stappen Voorbereiding Gebruik een schone niet vergeelde kaart. lh-kaart op ooghoogte van het kind hangen. Afstand tot de visuskaart uitmeten! Hiervoor het beste een stuk touw van 3 meter gebruiken. Afstand is 3 meter! Zo mogelijk de onderzoeksafstand op de vloer markeren (bijv. met voetjes). Kaart goed verlichten: minimaal 500 lux en maximaal 2000 lux. Dit kan bereikt worden door 2 spots van 100 watt van schuin boven op de kaart te richten van 2 meter afstand. Er kan ook gebruik worden gemaakt van een lichtkast. Volgens tno-normen is de omgevingsverlichting maximaal 50 lux. Vanuit praktisch oogpunt is een normale omgevingsverlichting in de onderzoekskamer voldoende. Instructie Het kind op begrijpelijk niveau uitleg geven wat er van hem verwacht wordt, eventueel oefenen met de symbolen op een apart kaartje. Het kind positief benaderen, zeg nooit dat een antwoord fout is. Uitvoering Begin met het rechteroog (tenzij bekend is dat dit het slechte oog is), dek daarbij het andere oog af met een afdekbril. Kinderen die een bril dragen moeten deze ophouden, de afdekbril hier overheen plaatsen. Begin bij de bovenste regel. Wijs 1 plaatje aan. Bij juist antwoord naar volgende regel. Wijs steeds 1 plaatje van afnemende stapgrootte aan. Bij een foutief antwoord in dezelfde regel nog een plaatje aanwijzen. Is dit plaatje ook fout dan teruggaan naar de vorige regel. Is dit wel weer goed, dan weer een regel verder. Doorgaan tot laatste juist benoemde regel: minimaal 3 plaatjes aanwijzen op deze regel. Notatie Vermelden welke kaart er is gebruikt. Gemeten visus in decimalen noteren. Controle- en verwijscriteria Als het visusonderzoek niet lukt door onvoldoende medewerking van het kind, dient het binnen 3 maanden herhaald te worden. Als het bij herhaling niet lukt om een goede visustest af te nemen, dient het kind verwezen te worden Voor deze test gelden geen controlecriteria. Visus aan 1 of beide ogen minder dan 0,5: verwijzen. Visusverschil tussen beide ogen 2 regels of meer: verwijzen. 8 opsporing visuele stoornissen
13 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 9 Landolt-C-kaart Stappen Voorbereiding Gebruik een schone, niet vergeelde kaart. Landolt-C-kaart op ooghoogte van het kind hangen. Afstand tot de visuskaart uitmeten en markeren op de vloer! Hiervoor het beste een stuk touw van precies 5 meter gebruiken. Afstand is 5 meter! Zo mogelijk de onderzoeksafstand op de vloer markeren (bijv met voetjes). Kaart goed verlichten: minimaal 500 lux en maximaal 2000 lux. Dit kan bereikt worden door 2 spots van 100 watt van schuin boven op de kaart te richten van 2 meter afstand. Er kan ook gebruik worden gemaakt van een lichtkast. Volgens tno-normen is de omgevingsverlichting maximaal 50 lux. Vanuit praktisch oogpunt is een normale omgevingsverlichting in de onderzoekskamer voldoende. Instructie Het kind op begrijpelijk niveau uitleg geven wat er van hem verwacht wordt, eventueel oefenen met de symbolen op een apart kaartje. Het kind positief benaderen, zeg nooit dat een antwoord fout is. Uitvoering Begin met het rechteroog (tenzij bekend is dat dit het slechte oog is), dek daarbij het andere oog af met een afdekbril. Kinderen die een bril dragen moeten deze ophouden, de afdekbril hier overheen plaatsen. Begin bij de bovenste regel. Bij juist antwoord naar volgende regel. Zorg voor variatie in de aangewezen symbolen. Wijs steeds 1 symbool van afnemende stapgrootte aan. Bij een foutief antwoord in dezelfde regel nog een symbool aanwijzen. Is dit symbool ook fout dan teruggaan naar de vorige regel. Is dit wel weer goed, dan weer een regel verder. Doorgaan tot laatste juist benoemde regel: minimaal 4 symbolen moeten juist benoemd worden op deze regel. Het eerste oog doortesten tot visuswaarde 1,25. Als deze waarde gehaald wordt volstaat bij het tweede oog een waarde van 1,0. Notatie Vermelden welke kaart er is gebruikt. Gemeten visus in decimalen noteren. Als gevonden visus wordt de waarde genoteerd van de laatste juist benoemde regel. opsporing visuele stoornissen 9
14 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 10 Controle- en verwijscriteria Als het visusonderzoek niet lukt door onvoldoende medewerking van het kind, dient het binnen 3 maanden (t/m 4 jaar) of 6 maanden (vanaf 5 jaar) herhaald te worden. Als het bij herhaling niet lukt om een goede visustest te doen, dient het kind verwezen te worden. Vanaf 5 jaar Gelijke visus van 0,8 of meer is vol- doende. Aan één of beide ogen visus groter dan 0,5 maar kleiner dan 0,8: onderzoek binnen 3 maanden (t/m 5 jaar) of binnen 6 maanden (vanaf 6 jaar) herha- len. Indien de visus bij vervolgonderzoek hetzelfde of slechter is: verwijzen. Visusverschil 2 regels of meer: verwijzen. Visuswaarde aan één of beide ogen 0,5 of minder: verwijzen. Vanaf 3,5 jaar Gelijke visus van 0,5 of meer is voldoende. Visusverschil van 2 regels: herhalen. Visusverschil van meer dan 2 regels: verwijzen. Visuswaarde aan één of beide ogen minder dan 0,5: verwijzen. Conclusies en aanbevelingen conclusies Screening op visuele stoornissen Hoewel het effect van screening op visuele stoornissen (nog) niet bewezen is, wil dat niet zeggen dat screening niet zinvol is. Men kan ook zeggen: screening op visuele stoornissen blijft zinvol tot het tegendeel bewezen is. Uniforme werkwijze Er is nog onvoldoende inzicht in het natuurlijk beloop van amblyopie. Om hierin inzicht te krijgen is het nodig dat er in Nederland op een uniforme wijze wordt gehandeld wat betreft methode van opsporing, controle en verwijzing. Dieptezientest geen screeningsinstrument in de jeugdgezondheidszorg Uit de literatuur blijkt dat amblyopie goed opgespoord kan worden met een visusscreeningsmethode die berust op het Snellen-principe. De tno-dieptezientest voegt aan dit onderzoek geen informatie toe die relevant is voor de afweging of een kind verwezen moet worden. De werkgroep heeft gekozen om voor de screening op visuele stoornissen de Landolt-C-kaart te adviseren. 10 opsporing visuele stoornissen
15 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 11 Screening op refractieafwijkingen na het zevende jaar is niet nodig Refractieafwijkingen na de leeftijd van 7 jaar geven vaak klachten van slecht zien. Er is geen standaardleeftijd aan te geven waarop refractieafwijkingen meer dan op andere leeftijden aan het licht komen. Het betreft geen gezondheidsrisico. Een screening hierop is niet nodig, men zal geen onvermoede afwijkingen opsporen die behandeling behoeven. De therapietrouw bij het dragen van een bril blijkt gering, alleen die kinderen die duidelijk baat hebben bij het dragen van een bril, zullen de bril opzetten. Onderzoek op indicatie is voldoende. Kleurzintest alleen op indicatie Afwijkende kleurzin is een aandoening waar geen therapie voor is. Voor een beperkt aantal beroepen is normale kleurzin vereist. Een screening hierop door de jeugdgezondheidszorg is niet nodig. Een onderzoek naar de kleurzin bij jongens in de eerste klas van het voortgezet onderwijs kan desondanks nuttige informatie geven. Men kan er ook voor kiezen de test op indicatie te verrichten bij twijfels van ouders of kinderen zelf over de kleurzin. aanbevelingen Het onderzoek op visuele stoornissen in de Jeugdgezondheidszorg in Nederland moet uitgevoerd worden volgens de in deze standaard beschreven methoden. Vanaf de leeftijd van 3 jaar 9 maanden moet de visus onderzocht worden met de Landolt-C-kaart. Als dat niet lukt moet niet de apk-kaart worden gebruikt, maar moet het onderzoek herhaald worden. Men moet er daarbij op bedacht zijn dat een goed geïnstrueerd kind vanaf deze leeftijd met de Landolt-C-kaart te testen is. Lukt de test bij herhaling niet, dan bestaat de kans dat er behalve een visuele afwijking nog andere pathologie aanwezig is bijvoorbeeld een ontwikkelingsachterstand. Het verdient aanbeveling de aanschafdatum op de gebruikte visuskaarten te noteren en de kaarten minimaal eenmaal per vijf jaar te vervangen. Men test bij de Landolt-C-kaart het eerste oog tot een visuswaarde van 1,25. Als deze waarde gehaald wordt volstaat voor het tweede oog een visuswaarde van 1,0. Kinderen die van elders komen en van wie geen gegevens bekend zijn over de visus, moeten voor hun zevende jaar een visusonderzoek krijgen van de jgz. Kinderen onder de 10 jaar met visuele stoornissen moeten verwezen worden naar de huisarts met het verzoek om het kind te verwijzen naar opsporing visuele stoornissen 11
16 Ops.visuele stoorn SAMENV :59 Pagina 12 de oogarts of orthoptist, kinderen ouder dan 10 jaar met alleen een refractieafwijking kunnen rechtstreeks naar de opticien verwezen worden. Dit in tegenstelling tot de aanbeveling in de nhg-standaard Refractieafwijkingen (2001) waarin staat dat kinderen vanaf 6 jaar rechtstreeks naar de opticien kunnen worden verwezen. Verstandelijk gehandicapte kinderen hebben recht op een goed onderzoek naar hun visuele vermogens en op het gebruik van voor hen geschikte hulpmiddelen. Terugrapportage na een verwijzing is belangrijk Alle betrokken beroepsgroepen moeten zorgdragen voor een goede rapportage naar elkaar. De jeugdgezondheidszorg moet actief informeren naar de resultaten van de verwijzing. 12 opsporing visuele stoornissen
Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar
BDS-protocol JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.1 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieRapport 295001014/2010 E.J.C. Coenen-van Vroonhoven et al. JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar Samenvatting
Rapport 295001014/2010 E.J.C. Coenen-van Vroonhoven et al. JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar Samenvatting JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar Eerste herziening -
Nadere informatieBDS-protocol. JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar
BDS-protocol JGZ-richtlijn Herziene Richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar Versie BDS: 3.2.2 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieRichtlijn JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen
Richtlijn JGZ-richtlijn Opsporing visuele stoornissen Conclusies en algemene aanbevelingen Conclusies Na het verschijnen van de standaard opsporing visuele stoornissen 0-19 jaar in 2002, zijn er geen dusdanige
Nadere informatieFAQ richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0 19 jaar eerste herziening
FAQ richtlijn Opsporing visuele stoornissen 0 19 jaar eerste herziening Versie juni 2014 Opsporingsmethoden Is er wetenschappelijke onderbouwing beschikbaar over de waarde van de APK TOV kaart op 3 meter
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor
Nadere informatieStoppen met roken Cursus
Stoppen met roken Stoppen met roken Cursus F.A. Willemsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieLeven met een winterdepressie
Leven met een winterdepressie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel
Nadere informatieBDS protocol. JGZ richtlijn ADHD
BDS protocol JGZ richtlijn ADHD Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest actuele
Nadere informatieVoeding, uitscheiding en diagnostiek
Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008
Nadere informatieBewaken vitale functies en verlenen van eerste hulp
Bewaken vitale functies en verlenen van eerste hulp Werkcahier Kwalificatieniveau Verpleegtechnisch handelen deel 4: Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige
Nadere informatieAanvullen of aanvallen?
Aanvullen of aanvallen? M E T H O D I S C H W E R K E N Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, systematisch gebruikmaken
Nadere informatieAtlas van de parodontale diagnostiek
Atlas van de parodontale diagnostiek Atlas van de parodontale diagnostiek Dr. Johan van Dijk Dr.FredSpijkervetendr.JanTromp Houten 2011 Ó 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle
Nadere informatieHypertensie en 24-uursbloeddrukmeting
Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Een toegevoegde waarde voor de praktijk F.T.J. BOEREBOOM, INTERNIST-NEFROLOOG D. TAVENIER, HUISARTS Houten 2010 2010 Bohn Stafleu
Nadere informatieLeidraad Diabetes mellitus type 2 glucoseregulatie
Leidraad Diabetes mellitus type 2 glucoseregulatie Leidraad Diabetes mellitus type 2 glucoseregulatie Onder redactie van: Dr. A.G. Lieverse internist-vasculair geneeskundige Maxima Medisch Centrum, Eindhoven
Nadere informatie36 zieke kinderen. Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen
36 zieke kinderen 36 zieke kinderen Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen Guus de Jonge, emeritus hoogleraar kindergeneeskunde Arwen Sprij, kinderarts Derde, geheel herziene
Nadere informatieDe meest gestelde vragen over: cholesterol
De meest gestelde vragen over: cholesterol De meest gestelde vragen over: cholesterol Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieKerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling
Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Pieternel Dijkstra en Remco Coppoolse Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieOmgaan met ziekelijke jaloezie
Omgaan met ziekelijke jaloezie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieMensen met een (zeer) ernstige verstandelijke handicap
Mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke handicap Werken in sph Redactie: Dick de Bie Marijke van Bommel Mathieu Heemelaar Raymond Kloppenburg Mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke handicap
Nadere informatieMediation als alternatief
Mediation als alternatief Mediation als alternatief Bemiddeling door hulp- en dienstverleners Bert la Poutré Michael Boelrijk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatiegroep Computerprogramma woordenschat
Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl
Nadere informatie8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY
Medicijnen Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van
Nadere informatieHet ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct. Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een
Nadere informatieDe meest gestelde vragen over: reumatologie
De meest gestelde vragen over: reumatologie De meest gestelde vragen over: reumatologie Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
Nadere informatieLeven met een fobie. Jac Hoevenaars
Leven met een fobie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met
Nadere informatieZakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen
Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Onder redactie van: G.A.E.G. van Asseldonk BSc J.J. van Duinen MSc M. Former-Boon R. van
Nadere informatieOmgaan met lichamelijke klachten
Omgaan met lichamelijke klachten Dit Werkboek omgaan met lichamelijke klachten is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Nadere informatieHet Astma Formularium
Het Astma Formularium Het Astma Formularium een praktische leidraad dr. J.C.C.M. in t Veen dr. N.H. Chavannes Houten 2011 Ó 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE
ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieGezond eten: Daar heb je een leven lang lol van!
Gezond eten: Daar heb je een leven lang lol van! Opgedragen aan Julia, Floris en Maurits. Gezond eten: Daar heb je een leven lang lol van! EEN VROLIJK BOEK VOOR KINDEREN WAARMEE ZIJ HUN OUDERS KUNNEN LEREN
Nadere informatieDoorbreek je depressie
Doorbreek je depressie Doorbreek je depressie Werkboek voor de cliënt Drs. P.J. Molenaar Drs. F.J. Don Prof. dr. J. van den Bout Drs. F. Sterk Prof. dr. J. Dekker Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó
Nadere informatieWondverzorging. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.
M Wondverzorging Website In de oorspronkelijke uitgave van Wondverzorging was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal. Vanaf deze editie is echter al dit aanvullende materiaal vindbaar
Nadere informatieESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd
ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd Praktische handleiding voor signalering, screening en diagnostiek prof. dr. J. Buitelaar drs. E. van Daalen dr. C. Dietz
Nadere informatieZorg voor mensen met een verstandelijke beperking
Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Maja van Trigt Werkredactie: Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Inleiding en ziektebeelden Maja van Trigt Zeist Werkredactie: Amsterdam
Nadere informatieDe motorische ontwikkeling van de zuigeling
De motorische ontwikkeling van de zuigeling Variëren, selecteren, leren adapteren Mijna Hadders-Algra Tineke Dirks Bohn Stafleu Van Loghum De motorische ontwikkeling van de zuigeling Aan Aaltje, Douwe,
Nadere informatieNeem de regie over je depressie
Neem de regie over je depressie Dit boek, Neem de regie over je depressie. Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks
Nadere informatieWat elke professional over de oggz moet weten
Wat elke professional over de oggz moet weten Wat elke professional over de oggz moet weten Houten 2012 ISBN 978-90-313-9940-6 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2012 Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieWerkboek klinische schematherapie
Werkboek klinische schematherapie Werkboek klinische schematherapie Redactie: Eelco Muste Anoek Weertman Anne-Marie Claassen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatiePersoonsgerichte zorg
Persoonsgerichte zorg C.J.M. van der Cingel J.S. Jukema Persoonsgerichte zorg Praktijken van goede zorg voor ouderen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0448-6 DOI 10.1007/978-90-368-0449-3 ISBN 978-90-368-0449-3
Nadere informatieWie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke
Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten
Nadere informatieLeercoaching in het hbo. Student
Leercoaching in het hbo Student Leercoaching in het hbo Student Een kapstok om jezelf uit te dagen de regie over je leren te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009
Nadere informatieLeven met chronische hoofdpijn
Leven met chronische hoofdpijn Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieOnderzoek en behandeling van de hand het polsgewricht
Onderzoek en behandeling van de hand het polsgewricht Orthopedische casuïstiek Onderzoek en behandeling van de hand het polsgewricht Redactie: Koos van Nugteren Dos Winkel Met bijdragen van: Frederik Verstreken
Nadere informatiePsychosociale problemen
Psychosociale problemen Reeks Kinderen en Adolescenten. Problemen en risicosituaties Psychosociale problemen is het tweede deel van de tiendelige reeks Kinderen en Adolescenten - Problemen en risicosituaties.
Nadere informatieSupervisie in onderwijs en ontwikkeling
Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Delen en helen Onder redactie van: Sijtze de Roos Auteurs: Heleen Bakker Hans Borst Corine Havelaar-Bakker Sijtze de Roos
Nadere informatieAngststoornissen en hypochondrie
Angststoornissen en hypochondrie Angststoornissen en hypochondrie Diagnostiek en behandeling P.M.G. Emmelkamp T.K. Bouman S. Visser Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieHandleiding Gezinsvragenlijst (GVL)
Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Prof. dr. J.D. van der Ploeg Prof. dr. E.M. Scholte Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE. Jeroen Wapenaar Lisette de Groot
ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE Jeroen Wapenaar Lisette de Groot Eerste druk, Reed Business, Amsterdam 2013 Tweede (ongewijzigde) druk, Bohn Stafleu van Loghum, Houten 2016 ISBN 978-90-368-1557-4 DOI 10.1007/978-90-368-1558-1
Nadere informatieLeven met een dwangstoornis
Leven met een dwangstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe
Nadere informatieWerken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Nadere informatieVoeding bij diabetes mellitus. Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen
Voeding bij diabetes mellitus Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen Voeding bij diabetes mellitus Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen
Nadere informatieNicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo
Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.
Nadere informatieOrthopedische casuïstiek
Orthopedische casuïstiek Orthopedische casuïstiek Onderzoek en behandeling van anterieure kniepijn Redactie: Dos Winkel Met bijdragen van: Patty Joldersma Marc Martens Pat Wyffels Houten 2010 Ó 2010 Bohn
Nadere informatieLeven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge
Leven met ADHD Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het
Nadere informatieOmgaan met stress en burnout
Omgaan met stress en burnout Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieStandaarden advisering borstvoeding
Standaarden advisering borstvoeding Nederlandse Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg Standaarden advisering borstvoeding Een praktische handleiding voor de advisering en begeleiding van vrouwen die hun
Nadere informatieOmgaan met hechtingsproblemen
Omgaan met hechtingsproblemen Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieSamen terug naar vroeger Activiteiten met ouderen
Samen terug naar vroeger In deze serie zijn verschenen: Met de seizoenen mee isbn 978 90 313 8337 5 Feesten en feestdagen vieren isbn 978 90 313 8367 2 Samen terug naar vroeger isbn 978 90 313 8868 4 Spel
Nadere informatieWerken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (groepstraining) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Nadere informatiePsychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten
Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Doorbreken van de cirkel van verdriet Psychosocial assistance for relatives of
Nadere informatieBehandelingsstrategieën bij somatoforme stoornissen
Behandelingsstrategieën bij somatoforme stoornissen Behandelingsstrategieën bij somatoforme stoorrussen Onder redactie van Prof.dr. Ph. Spinhoven Dr. T.K. Bouman Prof. dr. C.A.L. Hoogduin CU RE & CARE
Nadere informatieDit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ.
Stop met piekeren Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de GGZ geven
Nadere informatiePatiënt en recht in de apotheek
Patiënt en recht in de apotheek Patiënt en recht in de apotheek mr Jurriane A. Rendering Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
Nadere informatieNiet meer depressief
Niet meer depressief Dit boek, Niet meer depressief; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Nadere informatieSociale psychologie en praktijkproblemen
Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen van probleem naar oplossing prof. dr. A.P. Buunk dr. P. Veen tweede, herziene druk Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem
Nadere informatieOnderzoek en behandeling van peesaandoeningen tendinose
Onderzoek en behandeling van peesaandoeningen tendinose Orthopedische casuïstiek Onderzoek en behandeling van peesaandoeningen tendinose Redactie: Dos Winkel Met bijdragen van: Paul van der Tas Bohn Stafleu
Nadere informatieVeiligheid in de ggz
Veiligheid in de ggz Alette Kleinsman en Nico Kaptein VEILIGHEID IN DE GGZ Leren van incidenten en calamiteiten ISBN 978-90-368-2039-4 ISBN 978-90-368-2040-0 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2040-0 Bohn
Nadere informatieDe meest gestelde vragen over: diabetes mellitus
De meest gestelde vragen over: diabetes mellitus De meest gestelde vragen over: diabetes mellitus Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatieLeven met een psychotische stoornis
Leven met een psychotische stoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatieEerste hulp bij faalangst
Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Houten 2017 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieLeven met een paniekstoornis
Leven met een paniekstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieKwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam
Nadere informatieZorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders MIJN BSL Aan ieder exemplaar van Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Werkboek voor deelnemers is een unieke
Nadere informatieEen nieuwe heup of knie
Een nieuwe heup of knie Een nieuwe heup of knie Hoe wordt u weer lichamelijk en sportief actief? Martin Stevens Inge van den Akker-Scheek Jan Hamelink Inge Reininga Karen den Uyl-Verlinden Robert Wagenmakers
Nadere informatieLeercoaching in het hbo. Leercoach
Leercoaching in het hbo Leercoach Leercoaching in het hbo Een kapstok om studenten uit te dagen zelf de regie te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu
Nadere informatieTOEPASSING VAN DE AANBEVELINGEN OP DE HUIDIGE CLB-CONTEXT
TOEPASSING VAN DE AANBEVELINGEN OP DE HUIDIGE CLBCONTEXT Systematische afname van bepaalde onderzoeksonderdelen en aanbevolen taakverdeling ( Voor meer details, zie p 6264) Klas Leeftijd 1 KO 3j 2 KO 4j
Nadere informatie06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko
06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I Een Goed Feedbackgesprek Tussen kritiek en compliment Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017
Nadere informatieDe dokter en het geld
De dokter en het geld Marcel Levi (redactie) DE DOKTER EN HET GELD ARTSEN (HER)BEREKENEN DE KOSTEN VAN DE ZORG ISBN 978-90-368-2055-4 ISBN 978-90-368-2056-1 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2056-1 Bohn Stafleu
Nadere informatieOrthopedische casuïstiek
Orthopedische casuïstiek Onderzoek en behandeling van middenhand en vingers Redactie: Dos Winkel Met bijdragen van: Frederik Verstreken Mascha Friderichs Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 Ó 2010 Bohn
Nadere informatieZakboek ziektebeelden Infectieziekten
Infectieziekten Zakboek ziektebeelden Infectieziekten Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieGroenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof
Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Nadere informatieRichtlijn Opsporing visuele stoornissen (2010)
Richtlijn Opsporing visuele stoornissen (2010) Inleiding Het belang van een richtlijn visuele stoornissen De jeugdgezondheidszorg (JGZ) rekent het tot zijn taak afwijkingen in de ontwikkeling van kinderen
Nadere informatieTOEPASSING VAN DE AANBEVELINGEN OP DE HUIDIGE CLB-CONTEXT
TOEPASSING VAN DE AANBEVELINGEN OP DE HUIDIGE CLBCONTEXT Tabel 1: overzicht van onderzoeksonderdelen bij de systematische medische consulten Klas Leeftijd Anamnese/ klachten 1 KO leeftijdscohorte 3jarigen
Nadere informatieBasiskennis schei- en natuurkunde
Basiskennis schei- en natuurkunde Basiskennis schei- en natuurkunde M. Zwamborn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieActief leren voor een beroep
Actief leren voor een beroep Actief leren voor een beroep Activiteiten voor leerlingen in het mbo niveau 3 en 4 Nicolien van Halem Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieInformatorium voor Voeding en Diëtetiek
Informatorium voor Voeding en Diëtetiek Onder redactie van: Majorie Former Gerdie van Asseldonk Jacqueline Drenth Jolanda van Duinen Informatorium voor Voeding en Diëtetiek Supplement Voedings- en Dieetleer
Nadere informatieWerkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen hoort bij de handleiding Integrale
Nadere informatieWaar hij of hem staat, kan ook zij of haar worden gelezen. ISBN NUR 870
2008 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieLeerboek Atherotrombose
Leerboek Atherotrombose Leerboek Atherotrombose Prof. dr. J.W. Jukema Prof. dr. F.W.A. Verheugt Tweede, geheel herziene druk Eerste druk, 2004 Tweede, geheel herziene druk, 2008 Bohn Stafleu van Loghum,
Nadere informatieLeven met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook
Nadere informatieVerwerken en versterken
Verwerken en versterken Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren hoort bij Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie
Nadere informatieLeven met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
Leven met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook
Nadere informatiedr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen
dr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen dr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen Houten, 2016 Eerste druk, 1980 Zevende druk, eerste oplage, Uitgeverij
Nadere informatieSamenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk
Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk Annette Berendsen Jan Schuling Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten
Nadere informatieMaatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving
Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 001 BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 002 Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving Lia van Doorn Coreferaat:
Nadere informatieDe wondere wereld van dementie
Bob Verbraeck Anneke van der Plaats De wondere wereld van dementie Vanuit nieuwe inzichten omgevingszorg bieden aan dementerenden Houten, 2016 Eerste druk, eerste t/m zevende oplage, Reed Business, Amsterdam
Nadere informatieLeven met een manisch-depressieve stoornis
Leven met een manisch-depressieve stoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord
Nadere informatie