Het resultaat van de broeihopen overtrof ook dit jaar weer het jaar daarvoor. In totaal vonden we ruim 2500 lege eierschalen.

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 ringslangenwerkgroep Ook dit jaar zijn we weer begonnen met het omzetten van de broeihopen in Nieuw Wulven. De data waren dit jaar op 20 en 27 maart. Op 20 maart was het weer slecht en dus viel ook de opkomst tegen, in totaal waren er maar ongeveer 15 personen. 27 maart echter was de opkomst zo groot dat we haast teveel mensen hadden. Deze dag waren we hierdoor wel al voor de middag klaar. Mede omdat de bladhopen dit jaar ver van de broeihopen waren gestort moest er veel worden gekruied. Hier zit dan ook gelijk de bottelnek, omdat we maar 5 kruiwagens hebben en het ook vrij zwaar werk is. We zullen dan ook moeten kijken of we voor 2011 de bladhopen wat dichter bij de broeihopen kunnen krijgen. Het resultaat van de broeihopen overtrof ook dit jaar weer het jaar daarvoor. In totaal vonden we ruim 2500 lege eierschalen. Dit jaar zijn er ook weer veel eieren uitgekomen omdat we in het najaar veel juvenielen, tot soms wel 50 per keer, op de broeihopen zagen. Dit was veel meer dan voorgaande jaren. We zijn dan ook weer reuze benieuwd naar de resultaten van dit jaar. Maar dat gaan we in maart weer meemaken! Dit jaar zijn er ook diverse excursies geweest waar weer veel mensen op afkwamen. De kroon spande echter de fietsexcursie van de MWH, hier kwamen ruim 50 mensen op af. Probleempje hierbij was dat er maar één gids (Peter) was. Dit vergde enige improvisatie en er zijn ook wel wat mensen weggelopen, maar over het algemeen is het goed verlopen. Het is echter raadzaam om toch met minimaal twee gidsen te zijn, of een maximum te stellen aan het aantal deelnemers en dan desnoods maar twee excursies van maken, want het is ook niet leuk als er mensen niet mee kunnen. Tijdens de opening van het speelbos in NW hebben we ook deelgenomen en ons plekje aan het water werd druk bezocht. De aansluitende excursie viel tegen, waarschijnlijk omdat dit te ver van de locatie van het speelbos lag. De recreatiedruk neemt sterk toe en met enige regelmaat moeten we mensen wegsturen die op eigen houtje de broeihopen bezoeken en overhoop halen. Met Staatsbosbeheer is daarom afgesproken om bij de broeihopen bordjes te gaan plaatsen dat het betreden van de broeihopen

2 verboden is in het kader van de Flora- en faunawet. Hierdoor kunnen we mensen er beter op aanspreken. Hier is al eerder over gesproken, maar nu gaat het daadwerkelijk gebeuren. Verder is met SBB afgesproken dat de mensen die in NW monitoren een betredingsvergunning gaan krijgen. Dit omdat er door de recreatiedruk ook door andere BOA s dan SBB gehandhaafd gaat worden. Deze vergunning komt op naam van de MWH zodat ook andere werkgroepen er gebruik van kunnen maken. In totaal liggen er nu 9 broeihopen in NW. Hiervan worden er 8 door ons onderhouden, waarvan 1 door het NME wordt gedaan. De negende wordt bijgehouden door de bredeschool onder leiding van Wim Koch. Deze negende telt niet mee met onze resultaten. Tijdens de fotodagen, zondagen waarop we zoveel mogelijk buikpatronen van ringslangen fotograferen, zijn veel slangen gefotografeerd. Het zoeken is nog naar een programma dat buikpatronen kan herkennen, zodat het niet iedere keer handmatig hoeft te gebeuren. De kroon op ons werk was dit jaar wel de uitnodiging door RAVON om op de nationale RAVONdag een presentatie over ons werk te geven. Dit omdat wij zulke goede resultaten behalen. Jos Spier en Peter van Wieringen hebben deze presentatie voor ongeveer 200 mensen gegeven. Tijdens deze RAVONdag werd ons ook gevraagd of we als ringslangenwerkgroep deel wilden gaan uitmaken van RAVON. Dit heeft als voordeel dat we subsidie kunnen krijgen voor ons werk en betere begeleiding van RAVON. Tijdens de jaarvergadering van de werkgroep zullen we hier over beslissen. Tevens kan ook de paddenwerkgroep hier wellicht op meeliften. Slootinventarisatie In 2010 is door een aantal enthousiaste leden van de ringslangwerkgroep voor het derde jaar ook het leven in de sloten rond Houten geïnventariseerd. Op 24 april werd onder een stralend blauwe lucht een paar sloten in Nieuw Wulven door zeven geïnteresseerden onder handen genomen met kleine en grote schepnetten. De spanning steeg bij ieder schepnet dat naar boven werd gehaald, hopelijk dit jaar weer eens de zeldzame grote modderkruiper die in 2008 werd waargenomen. Uiteindelijk bleek er weer veel te leven in de sloten bij bos Nieuw Wulven (zie bijlage). Evenals in 2009 werden veel tiendoornige stekelbaarzen en zeelten waargenomen, maar in het slootje waar vorig jaar relatief veel kroeskarpers en kleine watersalamanders werden gevangen, werden nu voornamelijk slakken en bloedzuigers gevangen. Een paar maanden later, op 12 juni, werden we wederom gastvrij ontvangen door de familie van Bentum aan de Rijsbruggerweg in Bunnik. Het was lekker weer en acht enthousiastelingen waren met schepnetten, water, insectenpotjes en fototoestellen in de weer. Ook in de Rietsloot werden vele beestjes gevangen, gefotografeerd en later door Els Tove, Ariena Brinkman en Paul van der Wielen gedetermineerd (zie bijlage). Evenals voorgaande jaren werden weer een aantal snoeken gevangen, met deze keer een snoek van 30 cm, een record met het schepnet! In vergelijking met het voorgaande jaar hadden we deze keer ook vetjes en blankvoorn gevangen. Over het algemeen kregen we het idee dat het met de waterkwaliteit in de Rietsloot wel goed zit. De laatste keer dat in 2010 sloten werden geïnventariseerd was op 11 september bij de tuinen van Jonkheer Ram in Schalkwijk. We waren deze keer met een kleiner clubje (4 personen), maar het weer

3 en de vangsten waren prachtig. We haalden in totaal 72 vetjes, 18 bittervoorns en 45 kleine modderkruipers naar boven. Het is erg leuk om te zien dat deze vissoorten zo talrijk voorkomen in de gemeente Houten, zeker ook omdat alle drie de soorten niet erg algemeen voorkomen in Nederland. In ieder geval was het stukken meer dan in 2009, dus blijkbaar gedijen de vissen goed in het Schalkwijkse landschap. Overigens werden ook vele waterinsecten naar boven gehaald en werd er een behoorlijk biodiversiteit in de sloten waargenomen; een aanwijzing dat ook hier de waterkwaliteit in orde is. Veel vissen naar boven gehaald! Uit de slootvangsten van 2010 kunnen we concluderen dat het slootleven rond Houten rijk is, waar zowel algemene als meer zeldzame soorten voorkomen. Om te kijken hoe het slootleven zich in de toekomst ontwikkeld, wordt in 2011 in dezelfde sloten en in dezelfde maand het slootleven geïnventariseerd. We zijn dan benieuwd of we dezelfde soorten weer tegenkomen of dat er per jaar veranderingen zijn in de soortensamenstelling. Daarnaast gaan we in Nieuw-Wulven gerichter op zoek naar de grote modderkruiper, door ook de sloot te inventariseren waar eerder grote modderkruipers zijn waargenomen. Gezien de enthousiaste inzet van een aantal leden van de ringslangwerkgroep, verwachten we dat de opkomst volgend jaar weer goed zal zijn. Paul van der Wielen en Peter van Wieringen Bijlagen; inventarisatie slootonderzoeken.

4 Waarnemers Naam Paul van der Wielen Straat Wernaarseind 4 Postcode / Woonplaats 3995BA / Houten Telefoon mistervanthewheels@hotmail.com Naam waarnemer 2 Ariena Brinkman Naam waarnemer 3 Bas van Bentum Naam waarnemer 4 Els Tove Naam waarnemer 5 Paula de Groot Naam waarnemer 6 Jacqueline Theunissen Naam waarnemer 7 Henny Honkoop Naam waarnemer 8 Naam waarnemer 9 Plaats Nieuw-Wulven (bij broeihoop 1) Coörd. : X: Y: Datum: 24 april 2010 Weer: Zonnig/warm, 20ºC Tijd: van 10:00 uur tot 16:15 Uur Vangtuig grote en kleine schepnetten Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal 1 e Vangst Tiendoornige stekelbaars Pungitius pungitius 1 19

5 Giebel Groene kikker complex Carassius auratus gibelio Rana esculenta synklepton > 40 Larve kikkers/padden > 50 Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris (synoniem: Triturus vulgaris) 1 Slijkvlieg Sialis sp. 4 > 20 Sluikvlieglarve Sialis sp. 5 1 Zwemwants (platte waterwants) Ilyocoris cimicoides 6 2 Duikerwants Corixidae sp. 7 8 Waterpissenbed Asellus asellus 2 Modderkever Hygrobia hermanni 8 8 mm 2 Eironde watertor Hyphydrus ovatus 9 1 Vlokreeft Amphipoda sp Gerande waterspin Dolomedes fimbriatus 11 2 Schaatsenrijder Gerris sp. > 40 Watermijt Hydrocarina sp Achtogige bloedegel Erpobdella octoculata 13 6 cm 1 Gewone of grote poelslak Lymnaea stagnalis 14 3 Ovale poelslak Radix Ovata (Lymnaea peregra) 15 1 Spitse moerasslak Viviparus contectus 16 2 Kleine diepslak Bithynia leachii 17 1 Gewone hoornschaal Sphaerium corneum 18 1 Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal

6 2 de Vangst Tiendoornige stekelbaars Pungitius pungitius 19 2 Zeelt Tinca tinca 21 7 Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris (synoniem: Triturus vulgaris) 20 1 Waterpissebed Asellus asellus Bootsmannetje/rugzwemmer Notonecta sp Gestippelde duikerwants Corixa punctata 24 4 Zwemwants (platte waterwants) Ilyocoris cimicoides 25 1 Larve geelgerande waterroofkever Dytiscus marginalis 26 1 Haftelarve Ephemeroptera ? Larve waterjuffer Coenagrionidae 28 4 Libellenlarve Anisoptera 29 1 Achtogige bloedegel Eendenbloedzuiger Erpobdella octoculata Theromyzon tessulatum Visbloedzuiger Piscicola geometra 1 Broze slibworm Lumbriculus variegatus 32 1 Waterdraakje Stylaria lacustris 33 onbevestigd 1 Gewone poelslak Lymnaea stagnalis Ovale poelslak Radix ovata 35 2 Moerasslak juveniel Viviparidae 36 1 Spitse moerasslak Viviparus contectus 37 4 Bronblaashoornslak Physa fontinalis 38 1 Posthoornslak Planorbarius corneus 39 8 Kleine diepslak Bithynia leachii 40 6

7 Erwtenmossel Pisidium sp de Vangst Vuurjuffer Pyrrhosoma nymphula 42 1 Waterpissebed Asellus sp Bootsmannetje/rugzwemmer Notonecta sp Schaatsenrijder Gerris sp. 43 > 20 Achtogige bloedegel Erpobdella octoculata Bloedzuiger 17 mm 1 Borstelworm Oligochaeta sp. 2 verschillende soorten 2 Gewone of grote poelslak Lymnaea stagnalis 34 5 Ovale poelslak Radix ovata 35 3 Spitse moerasslak Viviparus contectus 37 2 Moerasslak juveniel Viviparidae 36 1 Kleine diepslak Bithynia leachii 40 3 Vijverpluimdrager Valvata piscinalis 44 2 Posthoornslak Planorbarius corneus 39 5 Gewone schijfhoornslak Planorbis planorbis 45 1 Erwtenmossel Pisidium sp. 41 3

8 Waarnemers Naam Ariena Brinkman Straat Postcode / Woonplaats Telefoon Naam waarnemer 2 Paula de Groot Naam waarnemer 3 Els Tove Naam waarnemer 4 Brigitta. Naam waarnemer 5 Vriend Brigitta. Naam waarnemer 6 Jacqueline Naam waarnemer 7 Henny Honskoop Naam waarnemer 8 Paul van der Wielen Plaats Coörd. : X: Y: X: Y: Datum: 12 juni 2010 Weer: zonnig, ºC Windkracht 5 Tijd: van uur tot uur Vangtuig grote en kleine schepnetten, libellennet Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal Ruisvoorn Scardinius erythrophthalmus 1 5,5 cm 1 Kleine modderkruiper Cobitis taaenia 3 5 cm 6 Zeelt Tinca tinca 2 3 cm; 15 cm 2 Vetje Leucaspius delineatus 3 4 cm 6

9 Tiendoornige stekelbaars Pungitius pungitius cm 10 Kikkervisje 5 3 Kleine watersalamander Triturus vulgaris 6 4 Gewone poelslak Lymnaea stagnalis 7 Juveniel 4 Spitse moerasslak Viviparus contectus 8 2 Bronblaashorenslak Physa fontinalis 9 Juveniel 1 Posthorenslak Planorbarius corneus 10 1 Posthorenslak Planorbarius corneus 11 Juveniel 1 Schijfhorenslak Planorbidae spp. 12 Juveniel 11 Erwtenmossel Pisidium spp Waterjuffer larve Coenagrion sp Kokerjuffer Trichoptera 15 1 Haftelarve Ephemeroptera sp Dansmuglarve Chironomidae Slijkvlieglarve Sialis sp mm 2 Waterkeverlarve Hydrophilus sp 19 1,5 mm 1 Waterkeverlarve Rhantus sp mm 1 Duikerswants Corixidae sp Bootsmannetje Notonecta glauca 22 9? Waterpissebed Asellus aquaticus Rivierkreeft 24 3 Vlokreeft Amphipoda sp Watermijt Hydrachna sp mm 1 Visbloedzuiger Piscicola geometra 27 3

10 Plaats Coörd. : X: Y: Datum: 12 juni 2010 Weer: zonnig, ºC Windkracht 5 Tijd: van uur tot uur Vangtuig grote en kleine schepnetten Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal Blankvoorn Rutilus rutilus cm 7 Kleine modderkruiper Cobitis taaenia 26 6 Zeelt Tinca tinca 3 cm 4 cm 5 Vetje Leucaspius delineatus 27 1,5 cm - 3 cm 9 Snoek Esox lucius 28 1 van 30 cm 5 Ruisvoorn? Scardinius erythrophthalmus 29 6 cm 1 Kikkervisje Gewone poelslak Lymnaea stagnalis 31 Volwassen + Juveniel 2 Ovale poelslak Radix ovata Grote diepslak Bithynia tentaculata 33 3 Kleine diepslak Bithynia leachii 34 9 Puntige blaashorenslak Physella acuta 35 1 Schijfhorenslak Planorbidae spp. 36 Juveniel 1 Barnsteenslak Succinea putris 37 Juveniel 1 Gewone hoornschaal Sphaerium corneum 38 1 Erwtenmossel Pisidium spp Waterjuffer larve Coenagrion sp Haftelarve Ephemeroptera sp. 41 Groen gekleurd 1

11 Haftelarve Ephemeroptera sp. 42 Bruin gekleurd 1 Dansmuglarve Chironomidae 43 1 Kleine geelrand Laccophilus hyalinus 44 2 Waterkeverlarve??? 45 1 Duikerswants Corixidae sp Platte waterwants Ilyocoris cimicoides 47 1 Bootsmannetje Notonecta glauca Dwergbootsmannetje Plea leachii 49 2 Waterpissebed Asellus aquaticus Gestreepte Amerikaanse rivierkreeft? Procambarus acutus 51 1 Watermijt Hydrachna sp Bloedzuiger 53 1 Kokerjuffer? Trichoptera 54 1

12 Waarnemers Naam Paul van der Wielen Straat Wernaarseind 4 Postcode / Woonplaats 3995 BA Houten Telefoon Naam waarnemer 2 Ariena Brinkman Naam waarnemer 3 Els Tove Naam waarnemer 4 Paula de Groot Naam waarnemer 5 Naam waarnemer 6 Naam waarnemer 7 Plaats Sloten tuinen jonkheer Ram Schalwijk Coörd. : X: Y: e vangst Datum: 11 september 2010 Weer: 25ºC Licht bewolkt Tijd: van 10:30 uur tot 13:00 Uur Vangtuig grote en kleine schepnetten Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal Vetje Leucaspius delineatus 1 42 Zeelt Tinca tinca 2 3 cm 1 Bittervoorn Rhodeus amarus 3 2,5 4,5 cm 15 Kleine modderkruiper Cobitis taenia cm 9 Groene kikkercomplex Rana esculenta 5 3

13 synklepton Schijfhorenfamilie Planorbidae spp. 6 juveniel 1 Gewone poelslak Lymnaea stagnalis 7 1 Kleine diepslak Bithynia leachii 8 6 Moerasslakfamilie Viviparidae spp. 9 juveniel 1 Ovale poelslak Radix Ovata 10 2 Bronblaashorenslak Physa fontinalis 11 2 Houtpantserjuffer Lestes viridis 12 > 2 Waterjufferlarve Coenagrion sp Dansmug larve Chironomidae 14 1 Kokerjufferlarve Trichoptera 15 2 cm; 3 cm 2 Larve elzenvlieg Sialis spp mm 2 Haftelarve Ephemeroptera sp Duikerwants Corixidae sp Rugzwemmer Notonecta glauca 19 1 Platte waterwants Ilyocoris comicoides 20 2 Waterpissenbed Asellus aquaticus Schaatsenrijder Gerris sp cm 1 Watervlo Daphnia sp Bloedzuigers Hirudinea 24 6 Visbloedzuiger Piscicola geometra 25 1 Muggenlarve Diptera mm 1

14 Plaats Sloten tuinen jonkheer Ram Schalwijk Coörd. : X: Y: de vangst Datum: 11 september 2010 Weer: 25ºC Licht bewolkt Tijd: van 13:30 uur tot 16:00 Uur Vangtuig grote en kleine schepnetten Soort Wetenschappelijke naam Eventuele foto bijzonderheden aantal Vetje Leucaspius delineatus Zeelt Tinca tinca Bittervoorn Rhodeus amarus 29 3 Kleine modderkruiper Cobitis taenia 36 Driedoornige stekelbaars Gasterosteus aculeatus 30 3 Posthorenslak Planorbarius corneus Gewone poelslak Lymnaea stagnalis 32 8 Kleine diepslak Bithynia leachii 33 2 Gewone schijfhoornslak Planorbis planorbis Ovale poelslak Radix Ovata 35 6 Draaikolkschijfhoorn Anisus (Planorbis) vortex Gewone hoornschaal Sphaerium corneum 37 2 Erwtenmossel Pisidium spp Waterjufferlarve Zygoptera Libellenlarve Anisoptera 40 3 Grote keizerlibel larve Anax imperator 41 1 Larve elzenvlieg Sialis spp Dansmug larve? Chironomidae 43 1

15 Duikerwants Corixidae sp mm 12 Dwergboootsmannetje Plea minutissima 45 2,5 mm 1 Eironde watertor Hyphydrus ovatus 46 5 mm 1 Slootschrijvertje Gyrinus substriatus 47 7 mm 12 Waterpissenbed Asellus aquaticus Schaatsenrijder Gerris sp Bloedzuigers Hirudinea 1 Visbloedzuiger Piscicola geometra 50 2 Poelpiraat Pirata piraticus 51 1

16