Werkstuk Maatschappijleer Monarchie

Transcriptie

1 Werkstuk Maatschappijleer Monarchie Werkstuk door een scholier 2380 woorden 8 juni ,2 138 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1. Inleiding Volgens de van Dale is een monarchie een alleenheerschappij met aan het hoofd een koning of een keizer. In Nederland kennen wij een constitutionele monarchie: een staat waarin de macht van de vorst door een grondwet bepaald is. Het koningsschap is erfelijk: een koning(in) wordt meestal opgevolgd door de oudste zoon of door de oudste dochter. De meeste staten zijn echter republieken, met aan het hoofd een president, die voor een bepaalde tijd wordt gekozen. Ik zal in dit werkstuk dus ook proberen uit te leggen of de monarchie een toekomst heeft in Nederland of niet. 2. Wat zeggen de regeringspartijen in Nederland over de monarchie? PvdA: Op 21 februari 2000 tijdens het PvdA-kennisfestival was er binnen de PvdA een discussie over de positie van het koningshuis in Nederland. Vrijwel alle aanwezigen daar waren voorstander van een president. In het beginselprogramma van de PvdA onder II.4 Macht en democratisering staat: "Het is wenselijk het parlementaire systeem, met een gekozen staatshoofd, uit te bouwen en te versterken." (Dat gekozen staatshoofd kwam er op het congres van 1977 met een kleine meerderheid in, tegen de zin van het partijbestuur.) Er heerst ook nu nog onenigheid binnen de PvdA over de vraag of de monarchie moet blijven of niet. Premier Kok bijvoorbeeld, vindt het niet nodig om iets aan de monarchie te veranderen. Wel zei hij: Ik vind het praten over de monarchie en de wijze waarop deze monarchie invulling krijgt echt iets wat bij deze tijd past. Het zou vreemd zijn als we daar heel besmuikt mee omgaan. We moeten er niet paniekerig over doen. Vooral de jongere generatie van de PvdA is voor de afschaffing van de monarchie. De JS (Jonge Socialisten, in de PvdA) lieten met hun demonstratie, op 5 mei 2000, goed zien dat zei tegen de monarchie en voor een republiek zijn. Op 5 mei bezetten ze namelijk voor enige tijd de hofvijver in Den Haag en hingen een spandoek op met het opschrift: De jonge socialisten in de PvdA roepen uit: de republiek der Nederlanden. VVD: De VVD is voor de monarchie. Dat staat in hun beginselprogramma. Verder wordt er eigenlijk niets over het onderwerp verteld door hen, dat komt omdat het voor hen geen politiek vraagstuk is. De VVD vindt het Pagina 1 van 5

2 niet nodig aan de rol van de koningin te sleutelen. D66: D66 is voor modernisering van de monarchie en heeft daarom onlangs ook het vraagstuk in de actualiteit gebracht. Dit gebeurde door D66-leider Thom de Graaf. Thom de Graaf wil een aantal bevoegdheden van de koningin terugdraaien. Hij vindt het in een moderne, democratische samenleving eigenlijk niet meer kunnen dat een niet-gekozen staatshoofd deel uitmaakt van de regering. Om dezelfde reden zou de koningin ook niet langer de Raad van State moeten leiden. Verder is het volgens hem ongewenst dat het staatshoofd een prominente, oncontroleerbare rol speelt tijdens kabinetsformaties. Ook zou volgens hem het aantal leden van het Koninklijk Huis moeten worden beperkt. In Nederland geldt voor de leden van het Koninklijk Huis de zogeheten ministeriële verantwoordelijkheid. Dat betekent dat zij onschendbaar zijn en de verantwoordelijkheid voor hun daden en uitlatingen wordt gedragen door de minister-president. De leden van het Koninklijk Huis kunnen en mogen zichzelf niet verdededigen. De Graaf vindt dat een achterlijk systeem en pleit ervoor - door inperking van de wettelijke bevoegdheden - incidenten zoveel mogelijk te beperken. Volgens hem moet er een Nederlands koningshuis blijven dat alleen maar ceremoniële taken tot zich rekent en verder als bindende factor boven de verschillende groeperingen in de samenleving staat. (De Graaf heeft overigens op 9 mei 2000 aan de regering een notitie gevraagd over de modernisering van de monarchie. Hij kreeg daarbij steun van de PvdA, GroenLinks en de SP. De overige partijen zeiden geen enkele behoefte te hebben aan zo'n notitie, maar ze hebben geen bezwaar tegen een debat.) 3. Wat zeggen enkele oppositie partijen over de monarchie? CDA: Ook het CDA is voor de monarchie. En voor hen is het dus ook geen politiek vraagstuk. Het CDA vindt het niet nodig om over de monarchie te debatteren. GroenLinks: GroenLinks is voor de afschaffing van de monarchie en voor een republiek. Dat hebben ze ook vaker laten blijken, bijvoorbeeld toen een aantal GroenLinksers om principiële redenen geweigerd heeft om in de Ridderzaal te gaan zitten terwijl het Prinsjesdag was. Groenlinks heeft ook een jongerenorganisatie, DWARS. Die is radicaal tegen de monarchie en ze denken dat Willem-Alexander een antiheld is. SP: De SP is tegen de monarchie en voor de republiek. Ik laat nu een paar teksten zien die geschreven zijn door SP-leider Jan Marijnissen waaruit dit blijkt: Een serieus debat over het bestaansrecht van de monarchie lijkt in ons land niet goed mogelijk. Het behoort tot een van de laatste taboes die ons land nog rijk is. En dat is toch raar. Want is het uit democratisch oogpunt nog wel van deze tijd dat ons staatshoofd wordt aangewezen op basis van erfopvolging? Wat zouden we ervan vinden wanneer de zoon van Wim Kok automatisch de nieuwe premier Pagina 2 van 5

3 zou zijn van dit land? Waarom week koningin Beatrix tijdens de laatste formatie van augustus 1994 af van de adviezen die haar waren gegeven? Waarom moest ambassadeur Roëll zijn post in Zuid-Afrika opgeven? Het behoort allemaal tot "het geheim van paleis Noordeinde". Openheid en democratie gaan hand in hand; geheimzinnigheid en de monarchie eveneens. "Als ik geen koningin was, zou ik republikein zijn", zei Juliana eens. Daarmee te kennen gevend dat het koningschap geen sinecure is. Een tweede bezwaar tegen de monarchie is "de benoeming voor het leven". De bevolking moet maar afwachten of het staatshoofd bevalt en indien dat niet het geval is kunnen alleen de Verenigde Kamers der Staten-Generaal besluiten dat er iemand anders op de troon moet komen. Op de drempel van de 21ste eeuw is zoiets een anachronisme, iets als een paardentram op de snelweg. 4. Pressiegroepen Er zijn verschillende pressiegroepen ten aanzien van de monarchie. Je hebt groepen die voor de monarchie zijn en je hebt er die tegen de monarchie zijn. Veel van die organisaties proberen aandacht te trekken voor hun doel via de media. De vele oranje verenigingen die Nederland kent promoten eigenlijk de monarchie. Dit zijn verenigingen die voornamelijk feesten organiseren als er iets te vieren valt dat met de koningin te maken heeft, zoals koningendag. Ook heb je in Nederland republikeinse organisaties, die de monarchie willen afschaffen. Een van die republikeinse organisaties is het Nieuw Republikeins Genootschap (NRG), een opvolger van het (oude) Republikeins Genootschap. Wat doet het NRG: Republikeinen zijn democraten. Daarom wil het NRG zijn doelstelling bereiken door openbare discussies op gang te brengen waarin het taboe op de republiek doorbroken wordt en waarbij zoveel mogelijk Nederlanders betrokken zijn. Het NRG is een breed platform, een enthousiaste en daadkrachtige bundeling van allerlei mensen, van links tot rechts. Telkens als een gelegenheid zich voordoet, komt het NRG in actie om zijn visie te verkondigen. Naast leden zijn donateurs natuurlijk van harte welkom. 5. Hoe denkt de bevolking over de monarchie? Er zijn door verschillende instanties onderzoeken gedaan over de mening van de bevolking ten aanzien van de monarchie. Ik zal nu een paar van die onderzoeken op een rijtje zetten(die allemaal in april 2000 zijn uitgevoerd + informatie uit voorgaande jaren): Uit een opiniepeiling van bureau Interview, uitgevoerd in opdracht van het tv-programma NOVA en het persbureau ANP, blijkt dat een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt dat koningin Beatrix uit de regering moet. 72 procent van de Nederlandse bevolking vindt wel dat koningin Beatrix op een of andere wijze politieke invloed mag uitoefenen. Als het staatshoofd zou worden gekozen, en niet erfelijk opgevolgd, kiest 55 procent voor kroonprins Willem-Alexander. Uit een enquête van het Nipo, in opdracht van 2-Vandaag, blijkt dat de populariteit van de koningin daalt. In 1996 zei 87 procent de koningin een warm hart toe de dragen, en nu nog maar 67 procent. Bij het Nipo wordt Beatrix door 39 procent arrogant gevonden en door 35 procent van de bevraagden ervaren als bescheiden. 67 procent wou niet tornen aan de invloed van het koningschap op de politiek. Pagina 3 van 5

4 Bij een enquête van InterView/NSS, in opdracht voor RTL, zei 49% dat de monarchie moet blijven zoals die is. Iets minder dan 40 procent vindt het tijd voor modernisering. Bij een enquête van DKL wil 65 procent niet tornen aan de invloed van het koningschap op de politiek. Het staatshoofd wordt 'gewaardeerd' door driekwart van de ondervraagden bij DKL. In 1997 was het 91 procent. Volgens een onderzoek van de dienst Kijk- en Luisteronderzoek is nog steeds een meerderheid van de bevolking voor de monarchie. 68 procent zou voor de monarchie zijn en slechts 15 procent voor de republiek. Dit betekent wel dat er 10 procent minder voorstanders van de monarchie zijn dan in Het aantal republikeinen is echter met slechts 2 procent omhoog gegaan. Van de bevolking is 15 procent aan twijfels onderhevig. Uit deze gegevens blijkt dat alle onderzoeken iets van elkaar afwijken. Maar er blijkt toch duidelijk uit de onderzoeken dat de populariteit van de koningin afneemt en dat een groot deel van de Nederlandse bevolking (rond de 50 procent) vindt dat de monarchie toch enigszins gemoderniseerd moet worden. 6. Argumenten voor een monarchie (die vaak door monarchisten gebruikt worden) De koningin toont Publieke betrokkenheid bij wat ons gemeenschappelijk raakt; Allereerst is de Koningin het symbool van de gemeenschap die we gezamenlijk vormen. Zij deelt in onze gezamenlijke vreugden en verdriet. De koningin vraagt politieke aandacht voor nieuwe ontwikkelingen; De Koningin heeft zich de positie verworven om voor bepaalde problemen, op bepaalde momenten, publiekelijk aandacht te vragen. De koningin overstijgt deelbelangen; In een samenleving waarin deelbelangen traditioneel een grote rol spelen kiest de Koningin naar de woorden van de Minister-president "de nationale, deelbelangen overstijgende, invalshoek". Dat doet zij bijvoorbeeld in de regelmatige gesprekken met ministers en staatssecretarissen. De koningin erkent de menselijke maat; In een beleid dat vaak onvermijdelijk in grote maten meet, groeit de behoefte aan erkenning van de menselijke maat, de erkenning van individuele initiatieven en problemen. De Koningin probeert die erkenning tot uitdrukking te brengen bijvoorbeeld in haar werkbezoeken, maar ook in talloze gesprekken en informele contacten. Ik voeg nu een argument voor de monarchie toe uit een reactie van een enquête van het NRC:,,Wat is een moderne democratie? Dat de kleinst mogelijke meerderheid regeert over de grootst mogelijke minderheid. De democratie - hoe lief die mij ook is - is het minst slechte alternatief t.o.v. andere staatsvormen. In ons land vind ik het een verrijking van de democratie dat deze wordt versterkt door een boven de partijen staande monarch. Laten wij voorzichtig zijn met kreten als "een moderne democratie". De meest verantwoordelijken in ons land zijn ook niet rechtstreeks gekozen. Wat denkt u van de macht van de ambtenaren, voor iedereen een verscholen machtsfactor. Laat D66 ook kijken hoe zij ministers naar voren schuift, Borst, Sordrager, Wijers, Apotheker, Brinkhorst zijn allemaal minister geworden zonder dat zij in eerste instantie waren verkozen. Hoezo moderne democratie?" (lrj van der Veen) Pagina 4 van 5

5 7. Argumenten tegen een monarchie (die vaak door republikeinen gebruikt worden) In een democratie hoort een staatshoofd dat zijn functie door erfopvolging verkrijgt, niet thuis. In de grondwet staat namelijk dat alle Nederlanders gelijk zijn. En in Artikel 3 van de grondwet staat: "alle Nederlanders zijn op gelijke voet in openbare dienst benoembaar" In een democratische republiek is de regeringsduur van het staatshoofd altijd aan een bepaalde termijn gebonden. In een monarchie daarentegen kan het staatshoofd als gevolg van een veel langere regeringsduur een oncontroleerbare invloed uitoefenen op de verantwoordelijke ministers. De continuïteit van het staatsgezag bij bijvoorbeeld de val van een kabinet is in de Grondwet gewaarborgd; daarvoor is geen koning(in) nodig. De koning of koningin en leden van haar of zijn directe familie zijn voor de wet onschendbaar. Dat wil zeggen dat de Nederlandse royalty niet wettelijk kan worden aangesproken op daden of uitlatingen. Dit is iets wat totaal niet bij een democratie past. Het is een grote misvatting te beweren, dat het Nederlandse koningshuis diepgeworteld zou zijn in onze historie. Vanaf 1588 was Nederland ruim twee eeuwen een republiek. Argumenten als Het gaat toch prima zo? en Ze doet het toch goed zijn geen steekhoudende argumenten. Als je namelijk een staatshoofd zou kunnen kiezen zou er misschien wel een beter iemand opduiken dan de huidige koningin. Het koningshuis kost de gemeenschap jaarlijks zo'n 90 miljoen gulden. Een president zou natuurlijk ook wel geldt kosten, maar hoogstwaarschijnlijk niet zoveel. Er is namelijk maar één president en er zijn meerdere leden van het koningshuis. Ik voeg nu een argument tegen de monarchie toe uit een reactie van een enquête van het NRC:,,De koning(in) bekleedt zijn functie uitsluitend op grond van afkomst. Geen enkel kwaliteitscriterium is van toepassing, terwijl aan praktisch elke baan eisen worden gesteld m.b.t. opleiding, diploma's, psychische geschiktheid enz. Dat 'Beatrix het zo goed doet' wordt ten onrechte door de aanhangers gebruikt als argument om het anachronisme van de monarchie in stand te houden. Ook als ze het niet 'goed' doet is ze koningin. Beperking van de politieke rol is pas de eerste stap naar een staatsvorm die wél van deze tijd is." (rudolph) 8. Conclusie In dit werkstuk zou ik uitleggen of de monarchie in Nederland een toekomst heeft of niet. Als ik naar de enquêteonderzoeken kijk dan zie ik eigenlijk dat steeds minder mensen behoefte hebben aan een monarchie. Bovendien wordt er steeds meer over de modernisering van de monarchie in Nederland gesproken. Zowel door de bevolking als door de politieke partijen (Thom de Graaf van D66 heeft hieraan een extra impuls gegeven). Ik denk dat men op ten duur zo ver met moderniseren doorgaat dat de monarchie in Nederland helemaal wordt afgeschaft. Dat zal nog wel enige tijd duren, omdat daar een grondwetsherziening voor nodig is. Voor een grondwetsherziening is een tweederde meerderheid van het parlement nodig. Aangezien het CDA, de VVD en klein-christelijk, die voor de monarchie zijn, samen 73 van de 150 Kamerzetels bezetten en in de Eerste Kamer zelfs 43 van de 75 zetels valt die grondwetsherziening in Nederland niet binnen één, twee of drie verkiezingen te verwachten. Pagina 5 van 5