Voorwoord. We hopen dat dit jaarbericht op een aantrekkelijke en heldere manier duidelijk maakt wat het NIFP doet en waar wij voor staan.

Transcriptie

1 Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie Jaarbericht 2018 NIFP 2018 Jaarbericht 1

2 Voorwoord In dit jaarbericht willen deze keer niet in omvangrijke teksten vertellen wat we doen en hoe het afgelopen jaar voor onze organisatie is geweest. We willen het vooral laten zien. Daarom ziet u in wat volgt een aantal grafische weergaves van onze centrale processen en producten. Aangevuld door, kort weergegeven, de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar. We hopen dat dit jaarbericht op een aantrekkelijke en heldere manier duidelijk maakt wat het NIFP doet en waar wij voor staan. Ditmaal dus vooral veel kijk- maar ook leesplezier gewenst! Michel Groothuizen Algemeen directeur NIFP NIFP 2018 Jaarbericht 2

3 Inhoudopgave Voorwoord Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) Rapportage Ontwikkelingen op het gebied van rapportage in 2018 Klinische rapportage in het Pieter Baan Centrum Zorg in detentie I. Psychische zorg in detentie Ontwikkelingen op het gebied van psychische zorg in 2018 II. Somatische zorg in detentie Ontwikkelingen op het gebied van somatische zorg in 2018 Indicatie forensische zorg Ontwikkelingen op het gebied van indicatie forensische zorg in 2018 Wetenschap en opleidingen Ontwikkelingen op het gebied van wetenschap en opleidingen in 2018 Personeel in 2018 Adressen NIFP 2018 Jaarbericht 3

4 01 X Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) NIFP 2018 Jaarbericht Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie 4

5 Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) Het NIFP biedt expertise en kennis op het gebied van de forensische psychiatrie en psychologie en somatische zorg in detentie. Dit doen wij vanuit ons hoofdkantoor in Utrecht, onze vijf ambulante locaties verspreid over het land en de psychiatrische observatiekliniek het Pieter Baan Centrum in Almere. In onderstaande afbeelding ziet u waar onze organisatie zich mee bezig houdt. Deze activiteiten worden op de navolgende pagina's van het jaarbericht verder toegelicht. Psychische zorg in detentie Ambulant pro Justitia onderzoek Pro Justitia onderzoek Zorg in detentie Klinisch pro Justitia onderzoek Somatische zorg in detentie Indicatiestelling voor forensische zorg Indicatie voor zorgbehoefte en benodigd beveiligingsniveau Wetenschappelijk onderzoek en opleiding Onderzoek en opleiding op het gebied van forensische psychiatrie en psychologie NIFP 2018 Jaarbericht Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie 5

6 02 X Rapportage NIFP 2018 Jaarbericht Rapportage 6

7 Rapportage In pro Justitia rapportages wordt advies gegeven over de geestesgesteldheid van onderzochte personen in rechtszaken. Bij strafzaken gaat de rapporteur ook in op de kans op herhaling en de benodigde behandeling. Onderzoeken kunnen ambulant of klinisch (in het Pieter Baan Centrum) plaatsvinden. 6. De rapporteur past het rapport zo nodig aan, bespreekt het advies en het rapport met de verdachte, en levert het definitieve rapport in bij het NIFP. Het Openbaar Ministerie heeft bij een verdachte van een ernstig delict een vermoeden van psychische problematiek. Het consult van psycholoog of psychiater van het NIFP over het soort pro Justitia onderzoek en de zorgbehoefte De officier van justitie beslist over het soort onderzoek op basis van het advies: geen onderzoek enkel psychologisch onderzoek enkel psychiatrisch onderzoek dubbel onderzoek triple onderzoek (door psychiater, psycholoog en forensisch milieuonderzoeker) klinische observatie 1. Officier van justitie vraagt een ambulant onderzoek aan bij het NIFP. 2. Het NIFP matcht NRGD geregistreerde rapporteur(s). 3. De officier benoemt de rapporteur(s). 1. De officier van justitie vordert een klinisch onderzoek in het Pieter Baan Centrum. 4. Start onderzoek, de rapporteur spreekt met de verdachte in de Penitentiaire Inrichting of op een andere locatie. 5. Het NIFP geeft feedback op het conceptrapport Ambulante onderzoeken Klinische onderzoeken Onderzochte terug naar Penitentiaire Inrichting. 3. Eindbespreking onderzoeksrapport en bespreking rapport met onderzochte. 2a. Opname 6 weken (participerende observatie, gesprekken psychiater en psycholoog, testpsychologisch onderzoek, psychomotore observatie en (op indicatie) neuropsychologisch onderzoek. 2b. Procesbegeleider die geen onderdeel uitmaakt van onderzoeksteam, geeft feedback. Rapportage naar opdrachtgever. Behandeling rechtszaak, indien nodig in aanwezigheid rapporteur. NIFP 2018 Jaarbericht Rapportage 7

8 Algemene ontwikkelingen op het gebied van rapportage in 2018 Tevredenheidsonderzoek pro Justitia rapporteurs Uit het tevredenheidsonderzoek onder pro Justitia rapporteurs over de samenwerking met het NIFP kwam een positieve uitslag. De overgrote meerderheid is tevreden. Rapporteurs waarderen de feedback vanuit het NIFP op de conceptrapportages. Feedback plus In 2018 is een nieuwe service voor de rapporteurs van start gegaan. Rapporteurs die voorwaardelijk geherregistreerd zijn door het NRGD en verbeterpunten hebben meegekregen, kunnen extra begeleiding krijgen vanuit het NIFP. NIFP-richtlijn voor psychologen In de herziene NIFP-richtlijn voor psychologen is de huidige state of the art van forensisch psychologisch onderzoek beschreven. Nieuw kwaliteitskader Dit kader beschrijft de kwalitatieve kaders die bij de pro Justitia rapportage gehanteerd worden. Klinische rapportage in het Pieter Baan Centrum Het Pieter Baan Centrum is in september 2018 verhuisd van Utrecht naar Almere. Er is een tweede pilot uitgevoerd met een speciale afdeling voor moeilijk onderzoekbare verdachten. Het PBC wil de rechter ook bij weigerende verdachten van zo veel mogelijk bruikbare informatie voorzien. In 2019 concludeerde het WODC dat de aanpak op deze afdeling een voorzichtig positief resultaat laat zien. Totaal aantal ambulante rapportages in Klinische rapportages in het Pieter Baan Centrum in Consultatie rechtspleging 5627 Bemiddelde pro Justitia rapportages 3875 Maatregeladvies rapportages 812 Rapportages jeugd niet-strafrechtelijk 616 NIFP 2018 Jaarbericht Rapportage 8

9 03 X Zorg in detentie NIFP 2018 Jaarbericht Zorg in detentie 9

10 Zorg in detentie Elke justitiabele heeft toegang tot medische zorg die gelijkwaardig is aan de gezondheidszorg in de vrije maatschappij, maar past binnen de beperkingen van een door de rechter opgelegde straf of maatregel. Het NIFP richt zich op zowel de geestelijke (psychische) als de lichamelijke (somatische) zorg voor justitiabelen. Behandeling eerstelijnszorg Behandeling PsychoMedische Basiszorg in reguliere Penitentiaire Inrichting somatische zorg Plaatsing JCvSZ (Justitieel Centrum voor Somatische zorg) Behandeling mondzorg Gedetineerde Plaatsing op Extra Zorgvoorziening Behandeling Geestelijke Gezondheidszorg psychische zorg Behandeling ziekenhuis Plaatsing in Penitentiair Psychiatrisch Centrum NIFP 2018 Jaarbericht Zorg in detentie 10

11 I. Psychische zorg in detentie Het NIFP helpt het gevangeniswezen bij het stellen van kaders voor psychische zorg in detentie. De psychiaters die zorg leveren in de justitiële inrichtingen zijn in dienst van het NIFP. Ook de directeuren Zorg en Behandeling van de Penitentiair Psychiatrische Centra, allen gedragsdeskundige, zijn in dienst van het NIFP. Bijscholingsmodules psychologen Een belangrijk speerpunt van het NIFP is de professionalisering van de psychische zorg voor justitiabelen. De kwaliteit van de zorgverlening voor justitiabelen moet gelijkwaardig zijn aan de zorg in de vrije samenleving. Dit zorgaanbod is gericht op stabilisatie, herstel en re-integratie. Onderdeel hiervan zijn enkele kortdurende psychotherapeutische behandelinterventies. Hier zijn in 2018 bijscholingsmodules voor georganiseerd. Ontwikkelingen op het gebied van psychische zorg in 2018 Kwaliteitsdagen Het NIFP heeft kwaliteitsdagen georganiseerd voor psychologen en psychiaters die werkzaam zijn in het gevangeniswezen en de vreemdelingenbewaring. Zo is er een landelijke kwaliteitsdag georganiseerd. Het onderwerp van deze dag is de samenwerking tussen psychiaters en psychologen en het versterken van het beleid op de zorgverlening en de uitvoering van de zorg in de Penitentiaire Inrichtingen en Penitentiaire Psychiatrische Centra. Verder zijn regionale kwaliteitsdagen voor psychologen gehouden. Het doel van deze dagen is elkaar te ontmoeten en ontwikkelingen en knelpunten op het gebied van zorgverlening te bespreken. Zorgverrichtingen in 2018 PsychoMedisch Overleg Afdelingsconsultaties (multidisciplinaire afstemming) Zorgconsulten (incl. spoed) Crisisinterventies 14 Inbewaringstellingsprocedures en verklaringen 76 Verwijzing bij einde detentie (ontslag en vervolgzorg) 109 (Her)intakes incl. Inrichting Stelselmatige Dader (ISD) NIFP 2018 Jaarbericht Zorg in detentie 11

12 II. Somatische zorg in detentie In iedere justitiële inrichting krijgen justitiabelen lichamelijke zorg van justitieel verpleegkundigen en geneeskundigen. Het NIFP stelt kaders en voorwaarden voor deze zorg op. Het NIFP adviseert ook over detentiegeschiktheid, strafonderbreking en klachten over de zorgverlening. Ontwikkelingen op het gebied van somatische zorg in 2018 een hoofd zorg en een plaatsvervangend vestigingsdirecteur. Acht expertgroepen geven input op de specifieke inhoudelijke thema s. De deelnemers aan de expertgroepen zijn DJI professionals. Opleiding Justitieel Verpleegkundige De opleiding Justitiële Verpleegkunde (leergang) is een post hbo-opleiding die verplicht is voor verpleegkundigen werkzaam binnen DJI. Aanbieder van de opleiding is de Hogeschool Utrecht. De opleiding is in 2018 geëvalueerd. In 2019 wordt een follow up gegeven aan de uitkomsten van deze evaluatie. Ontwikkelprogramma Yes we Care In 2018 is gestart met het ontwikkelprogramma Yes we Care voor het zorgmanagement binnen de Penitentiaire Inrichtingen. In dit tweejarige programma staan bewustwording, kennisvergaring en kennisdeling, verbinding en de ontwikkeling van competenties centraal. De stuur- en reflectiegroep stemmen de inhoud van het ontwikkelprogramma af op de landelijke ont wikkelingen. De leden zijn vertegenwoordigers van de inrichtingen, de divisie Gevangeniswezen/Vreemdelingenbewaring en het NIFP. Opleiding Justitieel Geneeskundige De opleiding Justitiële Geneeskunde is een verplichte opleiding voor huisartsen werkzaam binnen DJI. Met ingang van 2018 wordt deze opleiding aangeboden door de VUmc Academie Amsterdam. Onderwerp Aantal Afgegeven machtigingen medische zorg 347 Afgegeven machtigingen mondzorg 1042 Behandelde klachten medisch 244 Behandelde klachten mondzorg 38 Detentiegeschiktheidsadviezen 252 Afgegeven adviezen schadefonds * 581 Beantwoorde vragen aan de infodesk 143 geregistreerde vragen * Medisch advies aan juristen over het letsel, somatisch en/of psychisch, van slachtoffers t.g.v. een mishandeling of misdrijf in Nederland. Met de nieuwe aanbieder wordt de opleiding gedeeltelijk herzien. VUmc is initiatiefnemer en wordt begeleid door het NIFP, het Opleidingsinstituut DJI, NIFP 2018 Jaarbericht Zorg in detentie 12

13 04 X Indicatie forensische zorg NIFP 2018 Jaarbericht Indicatie forensische zorg 13

14 Indicatie forensische zorg Forensische zorg is geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en/of zorg voor verstandelijk gehandicapten als onderdeel van een (voorwaardelijke) straf of strafrechtelijke maatregel. Uitgangspunt is dat een passende behandeling voor justitiabelen met psychische problematiek de kans op recidive kan tegengaan. Deze behandeling kan bestaan uit ambulante zorg, klinische zorg en/of verblijfszorg. Het NIFP stelt indicaties voor klinische forensische zorg, verblijfszorg na klinisch verblijf en opname in een Penitentiair Psychiatrisch Centrum. In de indicatie wordt beoordeeld wat de gewenste zorgintensiteit en het noodzakelijke beveiligingniveau is. Aanvragers indicatie NIFP Dienst Individuele Zaken Reclassering Rechtbank Openbaar Ministerie Gevangeniswezen Stelt een indicatie voor: a. klinische forensische zorg b. verblijfszorg na klinisch verblijf c. opname in een PPC voor alle drie betreft de indicatie in het bijzonder: - de gewenste zorgintensiteit en - het noodzakelijke beveiligingsniveau Plaatst justitiabele vervolgens in: Penitentiair-Psychiatrisch Centrum Forensisch-Psychiatrisch Centrum Forensisch-Psychiatrische Kliniek Forensisch-Psychiatrische Afdeling Geestelijke Gezondheidszorg Regionale Instelling voor Beschermde Woonvormen NIFP 2018 Jaarbericht Indicatie forensische zorg 14

15 Ontwikkelingen op het gebied van indicatiestelling voor forensische zorg in 2018 Werken aan objectiviteit Objectiviteit, en het kijken door dezelfde bril, is een absolute voorwaarde om tot een goede indicatiestelling te komen. Daarom moeten de indicatiestellers zo veel mogelijk dezelfde werkwijze hanteren. In dit kader is in 2018 onder andere de Best Practice herijkt en een collegiale audit uitgevoerd over de beslisafspraken. De beslisafspraken zijn naar aanleiding hiervan aangescherpt. Elke drie maanden komen de indicatiestellers bij elkaar om aan de hand van casussen na te gaan of zij dezelfde afwegingsnormen hanteren. Uit onderzoek is gebleken dat de zogenoemde interbeoordelaarsbetrouwbaarheid bij de indicatiestellers op dit moment al goed is. Indicatiestellingen in indicaties klinische forensische zorg indicaties verblijfszorg indicaties voor een opname in een PPC NIFP 2018 Jaarbericht Indicatie forensische zorg 15

16 05 X Wetenschap en opleidingen NIFP 2018 Jaarbericht Wetenschap en opleidingen 16

17 Wetenschap en opleidingen Het NIFP heeft een eigen wetenschappelijk bureau en verricht wetenschappelijk onderzoek op het gebied van forensische psychiatrie en psychologie. Deze actuele kennis en inzichten ontwikkelen en delen wij met interne en externe betrokkenen in het forensische veld. Het NIFP organiseert diverse opleidingen en cursussen op het gebied van forensische psychiatrie en psychologie, waaronder de opleiding tot pro Justitia rapporteur. Ook organiseert het instituut de opleidingen justitiële genees kunde en justitiële verpleegkunde. Justitiële Jeugd Inrichtingen, Jeugdzorg Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie Centrum Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving Expertisecentrum Forensische Psychiatrie Bureau Wetenschap en Opleidingen Forensisch Psychiatrische Afdelingen, Psychiatrische Klinieken, Psychiatrische Centra, Penitentiair Psychiatrische Centra Hogescholen Universiteiten Academische werkplaats risicojeugd NIFP 2018 Jaarbericht Wetenschap en opleidingen 17

18 Ontwikkelingen op het gebied van wetenschap en opleidingen binnen het NIFP in 2018 Training herkennen signalen extremistisch geweld In 2018 heeft het NIFP trainingen georganiseerd gericht op het herkennen van signalen die kunnen duiden op het gaan plegen van extremistisch geweld. In Nederland zijn aandachtsfunctionarissen in de Justitiële Jeugdinrichtingen, de Penitentiaire Inrichtingen en reclasseringsmedewerkers, pro Justitia rapporteurs, medewerkers van de politie, het Openbaar Ministerie en rechters getraind. In de training wordt het instrument VERA-2R ingezet. Instrument inschatten risico s seksuele delicten In 2018 zijn alle gedragsdeskundigen van het Pieter Baan Centrum en de feedbackers van het NIFP geschoold in de nieuwe instrumenten die onder steuning bieden om risico s op het plegen van seksuele delicten in te schatten. Neurobiologische factoren in gedragskundig onderzoek Ook is dit jaar een onderzoek gepubliceerd over de manier waarop gedragskundigen gebruikmaken van neurobiologische factoren zoals hersenletsel in de beoordeling van toerekeningsvatbaarheid, recidiverisico en risicomanagement. Gedragsdeskundigen kunnen deze informatie systematischer meewegen. Daarnaast lijkt onduidelijk hoe de nieuwe wetenschappelijke kennis op het gebied van neurobiologie bruikbaar kan zijn voor de praktijk. In 2019 wil het NIFP hier meer aandacht aan besteden. Cijfers opleidingen 2018 Training herkennen signalen extremistisch geweld 35deelnemers gestart Opleiding Supervisor deelnemers geslaagd Risicotaxatie trainingen VERA-2R training deelnemers SSA training Totaal aantal: 191 Terugkomdag VERA-2R deelnemers Nederland indicaties verblijfszorg deelnemers SRP training 36 deelnemers Nederland 30 deelnemers Oostenrijk 18 deelnemers Engeland 13 deelnemers Denemarken 19 deelnemers Finland 15 deelnemers Zweden 60 deelnemers België deelnemers België 12 deelnemers FARE training NIFP 2018 Jaarbericht Wetenschap en opleidingen 18

19 06 X Personeel in 2018 NIFP 2018 Jaarbericht Personeel in

20 Personeel in 2018 Het NIFP heeft ruim 390 mensen in dienst. Bij de organisatie werken 86 psychiaters en 40 psychologen medewerkers psychiaters psychologen NIFP 2018 Jaarbericht Personeel in

21 Adressen Bestuur, Bestuursbureau, Bedrijfsvoering en afdeling Gezondheidszorg (hoofdkantoor) Postadres: Postbus 13369, 3507 LJ Utrecht Bezoekadres: Herman Gorterstraat 5, 3511 EW Utrecht Telefoon: Telefoon: (Wetenschap en Opleidingen) NIFP Noord-Holland Post- en bezoekadres: Pieter Calandlaan 1, 1065 KH Amsterdam Telefoon: (algemeen) NIFP Zuid-Holland Post- en bezoekadres: Oranjestraat 10, 2514 JB Den Haag Telefoon: (algemeen) NIFP Midden-Nederland Postadres: Postbus 800, 3500 AV Utrecht Bezoekadres: Herman Gorterstraat 5, 3511 EW Utrecht Telefoon: Pieter Baan Centrum Post- en bezoekadres: Carl Barksweg 3, 1336 ZL Almere Telefoon: NIFP Noord-Oost Nederland Postadres: Postbus 870, 8000 AW Zwolle Bezoekadres: Schuurmanstraat 2, 8011 KP Zwolle Telefoon: (algemeen) NIFP Zuid-Nederland Postadres: Postbus 26, 5201 AA, 's Hertogenbosch Bezoekadres: Leeghwaterlaan 2, 5223 BA 's Hertogenbosch Telefoon: (algemeen) Kijk voor meer informatie op NIFP 2018 Jaarbericht Adressen 21

22 Dit is een uitgave van NIFP Postbus LJ Utrecht T E nifp@dji.minjus.nl Mei 2019 NIFP 2018 Jaarbericht